3ο Γ.Ε.Λ. ¨ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ¨ Νεα Φιλαδελφεια 3ο Γ.Ε.Λ. ¨ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ¨ Νεα Φιλαδελφεια Ερευνητική εργασία: Εφηβεία και εξαρτήσεις Υπεύθυνος καθηγητής : κ. Σούμπαση Ιανουάριος-Μάιος 2012

ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Να κατανοήσουμε τις έννοιες "εφηβεία", "εθισμός", "εξάρτηση" και να καταλάβουμε την διαφορά τους. Να συνειδητοποιήσουμε το πλήθος των εξαρτησιογόνων ουσιών και δραστηριοτήτων. Να γνωρίσουμε την σχέση ανάμεσα στην εφηβεία και τις εξαρτήσεις και γιατί η εφηβεία θεωρείται η κρίσιμη περίοδος. Να αναγνωρίσουμε τα συμπτώματα του εθισμού και της εξάρτησης. Να συνειδητοποιήσουμε τις επιπτώσεις της κάθε εξάρτησης. Να πληροφορηθούμε για διάφορους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης. Να ανιχνεύσουμε αρχικές γνώσεις και στάσεις των μαθητών του σχολείου μας σχετικά με το θέμα μας(ερωτηματολόγιο).

Ποιες είναι οι πιο διαδεδομένες μορφές εθισμού στο σχολείο μας; ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Ποιες είναι οι πιο διαδεδομένες μορφές εθισμού στο σχολείο μας; Ποιοι παράγοντες θετικοί ή αρνητικοί συσχετίζονται με τον κίνδυνο της εξάρτησης ; Προσωπικοί ; Οικογενειακοί ; Σχολικοί ; Τι γνωρίζει η σχολική κοινότητα σχετικά με την εξάρτηση και τον εθισμό ;

ACTIVITIES

ΕΘΙΣΜΟΣ-ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΒΑΣΗ ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ: κατάπαυση πόνου υποχώρηση διάφορων δυσάρεστων συναισθημάτων τεράστια ικανότητα ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ έντονη μελαγχολία απάθεια αδυναμία συγκέντρωσης δυσκολία στον τρόπο σκέψης μείωση σωματικής δραστηριότητας δυσφορία φόβος εφιάλτες παραισθήσεις αύξηση πίεσης

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ Για να αντιμετωπίσουν την ζωή τους, άτομα απροσάρμοστα, άτομα που δεν αντέχουν τις εντάσεις και την απογοήτευση βρίσκουν λύση στα ναρκωτικά για την εύρεση πληρότητας και ευτυχίας. Άλλοι προσωπικοί λόγοι είναι η περιέργεια, η ανία, η ανάγκη για επιβράβευση και αποδοχή εξαιτίας της ανασφάλειας και του άγχους που βιώνουν, όπως και του φόβου της μοναξιάς. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ Μερικοί υποστηρίζουν ότι δοκίμασαν ναρκωτικά ακολουθώντας τη μόδα ή μια ιδεολογία, ή παρακινούμενοι από τα πρότυπα που προβάλλουν τα ΜΜΕ. Σίγουρα, όμως, υπέκυψαν στην πίεση συνομηλίκων από την ανάγκη για αποδοχή και όλους τους παραπάνω προσωπικούς λόγους της εφηβείας.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ-ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Θρόμβωση των φλεβών, μολύνσεις , παραμέληση υγιεινής, επιθετικότητα, θόλωση του μυαλού, επιτάχυνση της καρδιάς, ανικανότητα συγκέντρωσης, άγχος και πανικός. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ: μη σταθερότητα ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ: αλλαγές στις ορμόνες ΣΕΞ: αδυναμία ελέγχου-ορμών ΗΘΙΚΗ: προβατική συμπεριφορά ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: μηδενιστική προσέγγιση-παραίτηση ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ: συγκρούσεις-αντικρουόμενα συναισθήματα

Ο ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ Τι είναι μοναδικό για τον εγκέφαλο του εφήβου; Ο εφηβικός εγκέφαλος είναι μεγαλύτερος από ενός παιδιού και ενός ενήλικα. Γιατί είναι η εφηβεία μια κρίσιμη περίοδος της ζωής μας; Η εφηβική εμπειρία και τι μαθαίνουμε στην εφηβεία υπαγορεύει συχνά την πορεία της ζωής μας. Τι καθιστά την εφηβική ζωή τόσο δύσκολη; Η εφηβεία είναι ο σκληρός χρόνος μεταξύ της προστατευμένης παιδικής ηλικίας και της ανεξάρτητης ενηλικίωσης. Γιατί είναι οι έφηβοι τόσο διαφορετικοί; Οι έφηβοι είναι ενεργοί και ευαίσθητοι άνθρωποι των οποίων τα μυαλά λειτουργούν με έναν διαφορετικό τρόπο από το μυαλό των ενηλίκων και των παιδιών. Πως είναι οι έφηβοι; Μερικές φορές είναι πολύ σκεπτικοί επίσης απερίσκεπτοι ή σκέφτονται με έναν παρανοϊκό τρόπο. Είναι πάντα ενδοσκοπικοί. Πώς συμπεριφέρονται; Συμπεριφέρονται συνήθως με έναν επίμονο, ενθουσιώδη, ασυμβίβαστο, απερίσκεπτο, ανεύθυνο, αντίθετος-διαισθητικό τρόπο. Πώς αισθάνονται; Είναι συνήθως συγκεχυμένοι, πιεσμένοι και μπερδεμένοι.

ΕΘΙΣΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ Ψυχότροπες ουσίες που προκαλούν έντονη γενικευμένη καταστολή με αναλγησία, όπως η μορφίνη και η ηρωίνη. Οι τοξικές ψυχοτρόπες ουσίες που προκαλούν σοβαρή αλλοίωση της προσωπικότητας του χρήστη, Ορισμένα από αυτά έχουν ευεργετικές επιδράσεις σε μικρές ποσότητες όπως το αλκοόλ και η καφεΐνη. Άλλα παρουσιάζουν ισχυρή τοξικότητα ακόμα και σε μικρές δόσεις όπως το LSD και η ηρωίνη. Το αλκοόλ σε μικρές ποσότητες προκαλεί ευφορία, αγχόλυση Ηρεμιστικά φάρμακα : Σε μικρές δόσεις έχουν ηρεμιστική δράση. Μορφίνη, ηρωίνη: Ισχυρά κατασταλτικά, ακόμη και σε μικρές δόσεις, με αποτέλεσμα να προκαλείται ζάλη, καταστολή των αισθήσεων και των συναισθημάτων, ναυτία, άμβλυνση πόνου, μείωση ερωτικής διάθεσης, ευφορία. Καφεΐνη : Σε υψηλές δόσεις άγχος, επίμονη αϋπνία, ταχυκαρδίες, πονοκέφαλο, πόνους εντέρου. Κοκαΐνη : Ισχυρό διεγερτικό, που προκαλεί άμεσα έντονη διέγερση με έξαψη, ευφορία, αυξημένη ενέργεια. Αντικαταθλιπτικά φάρμακα: Διέγερση και ευφορία σε μικρές δόσεις. Σε ευαίσθητους οργανισμούς ή σε περίπτωση μεγάλων δόσεων, καρδιαγγειακή βλάβη, σεξουαλική δυσλειτουργία, γαστρεντερικές ανωμαλίες, διέγερση, αϋπνία, υπέρταση, ενίοτε θάνατος. LSD: Ισχυρό παραισθησιογόνο. Προκαλεί διαταραχή της αντίληψης με απελευθέρωση συναισθηματικών εκδηλώσεων, όπως κλάματος ή γέλιου και ανάπτυξη παραισθήσεων και ψευδαισθήσεων που μπορεί να οδηγήσουν σε απρόβλεπτη συμπεριφορά (π.χ. αυτοκτονία). Χασίς, μαριχουάνα: Σε μικρές δόσεις προκαλούν ευφορία, ταχυκαρδία, υπνηλία, διαφοροποιημένη αντίληψη χρόνου,, ψυχοκινητικά προβλήματα.

ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η πρόληψη των εξαρτήσεων είναι σημαντικό να ξεκινήσει με εκπαιδευτικά προγράμματα πριν την έναρξη της εφηβείας .Τέτοια προγράμματα έχουν στόχο την ενδυνάμωση των παιδιών και τη στήριξή τους ώστε να έχουν ισχυρή αντίσταση απέναντι στο άγχος και την πίεση από τους συνομηλίκους. Οι μικροί μαθητές μαθαίνουν να αλληλοϋποστηρίζονται, να συζητούν και να ζητούν βοήθεια από μεγαλύτερους που εμπιστεύονται. Επίσης, κατανοούν ότι η ανεξαρτησία είναι ένας προορισμός στον οποίο θα φτάσουν μετά από ένα μεγάλο ταξίδι όταν θα είναι έτοιμοι, δηλαδή μαθαίνουν να μη βιάζονται να μεγαλώσουν.   Ως προς την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων ανακαλύψαμε ότι η κοινή βάση όλων των προγραμμάτων είναι η απόκτηση δεξιοτήτων ζωής, όπως η επικοινωνία, η ομαδική εργασία και η προώθηση δραστηριοτήτων που προάγουν την υγιή κοινωνικοποίηση των εξαρτημένων νέων. Απομυθοποιείται και αποθαρρύνεται η αντικοινωνική συμπεριφορά και οι αρνητικοί τρόποι σκέψης. Καλλιεργείται η εμπιστοσύνη στον εαυτό μας, στους μη εξαρτημένους άλλους και στο Θεό. Υπάρχουν πολλές ομάδες αλληλοβοήθειας στις οποίες τα μέλη συναντιούνται καθημερινά και συζητώντας καταπολεμούν την επιθυμία τους να επιστρέψουν στον εθισμό ενώ στηρίζονται στην απεξάρτηση και στις δυσκολίες της καθημερινότητας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα και πρότυπο για τη δημιουργία άλλων ομάδων απεξάρτησης είναι οι Αλκοολικοί Ανώνυμοι.

Η ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΘΙΣΜΟΥ Παράγοντες εξάρτησης: προσωπικότητα Παράγοντες εξάρτησης: προσωπικότητα κοινωνικός περίγυρος ηλικία DNA Ντοπαμίνη : βρίσκεται στο κεντρικό νευρικό σύστημα και έχει τον προφανή ρόλο στην ρύθμιση της διάθεσης. Η κοκαΐνη και η ηρωίνη αυξάνουν το νευρωνικό ποσοστό ντοπαμίνης. Αυτές οι ουσίες προκαλούν ευφορία . Η μύξη ηρωίνης και η κοκαΐνης (speed ball) είναι εξαιρετικά επικίνδυνες και μπορεί να καταστρέψουν την φυσική δραστηριότητα της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Οι ψυχοδραστικές ουσίες δρουν στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου Η επαναλαμβανόμενη χρήση ηρωίνης και η κοκαΐνης μπορούν να καταστρέψουν την φυσική ντοπαμίνη στον εγκέφαλο.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Ανίχνευση των αρχικών γνώσεων και στάσεων των μαθητών του σχολειού μας σχετικά με το θέμα. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 1) Ποιο είναι το ποιο επικίνδυνο; Εξάρτηση Εθισμός Και τα 2 είναι σημαντικά Και τα 2 σημαίνουν το ίδιο

2)Ποιοι παράγοντες ευθύνονται για τις εξαρτήσεις; 2)Ποιοι παράγοντες ευθύνονται για τις εξαρτήσεις; Προσωπικότητα Οικογένεια Απόδοση στο σχολείο Εξωσχολικές δραστηριότητες Περιέργεια Άγχος Ηλικία Χαμηλή αυτοεκτίμηση

3) Εθιστικές ουσίες\ενέργειες 3) Εθιστικές ουσίες\ενέργειες Βίντεο παιχνίδια Τσίχλες Κάνναβης Σοκολάτα Κινητό τηλέφωνα Τυχερά παιχνίδια ‘Eνα πρόσωπο Σερφάρισα στο ιντερνέτ Φαγητό coca cola Νικοτίνη Αλκοόλ Τηλεόραση Καφεΐνη Sex

4)Πώς αντιμετωπίζεις την εξάρτηση σου; Το λύνω μόνος μου Ζητώ βοήθεια από έναν ειδικό Ζητάω βοήθεια από έναν μεγαλύτερο Ζητώ βοήθεια από τους γονείς μου Ζητάω βοήθεια από τους φίλους μου Δεν ανησυχώ Ανησυχώ αλλά συνεχίζω

5)Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα εξάρτησης; 5)Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα εξάρτησης; Αλλαγή συμπεριφοράς στο σπίτι Αλλαγή της διάθεσης συνεχώς Αλλάζει παρέες Δυσκολία συγκέντρωσης Πτώση των βαθμών στο σχολείο Αστάθεια στο φαγητό και στο ύπνο Λείπει από τα μαθήματα χωρίς λόγο Δεν εμφανίζει συμπτώματα μέχρι το τέλος

Η Ψυχολογία του εθισμού Βαρβάρα, Χαρά Η πρόληψη και η θεραπεία ΟΜΑΔΕΣ Ο εγκέφαλος του εφήβου Δήμητρα, Αλεξάνδρα, Εμμανουέλλα, Μαίρη Η βιολογία του εθισμού Φωτεινή, Σοφία, Αθηνά, Τάσος Η Ψυχολογία του εθισμού Βαρβάρα, Χαρά Η πρόληψη και η θεραπεία Βαλάντης , Γιώργος Εθιστικές ουσίες Παναγιώτης, Σπύρος, Νικηφόρος

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Μας άρεσε Δεν μας άρεσε κάναμε πολύ εργασία στα αγγλικά Μας άρεσε Δεν μας άρεσε κάναμε πολύ εργασία στα αγγλικά Μάθαμε χρήσιμες πληροφορίες για τον εγκέφαλο ,για την εφηβεία, για την εξάρτηση , τον εθισμό και για τις εθιστικές ουσίες/δραστηριότητες σχολική έρευνα διαβάσαμε αρκετά κείμενα σχετικά με το θέμα μας(περισσότερο στα αγγλικά το οποίο ήταν πολύ δύσκολο)

Συμμετέχοντες Από το Α1: Αλεξανδρόπουλος Βαλάντης Αρώνη Μαρία   Την ερευνητική ομάδα αποτελούσαν 15 μαθητές από την Α’ τάξη του σχολείου μας με υπεύθυνη την καθηγήτρια των Αγγλικών, Σταυρούλα Σούμπαση. Συγκεκριμένα, οι μαθητές και μαθήτριες που συμμετείχαν από τα τρία τμήματα της Α’ τάξης ήταν: Από το Α1: Αλεξανδρόπουλος Βαλάντης Αρώνη Μαρία Γαβριήλογλου Βαρβάρα Γιαβρούτα Αλεξάνδρα Γκουρτζαλής Νικηφόρος Δεληγιαννίδης Σπύρος Από το Α2: Κοτμοτού Εμμανουέλλα Κυβρικοσαίου Δήμητρα Ματάι Αθηνά-Ειρήνη Μουζάκη Φωτεινή Πανοπούλου Χαρά Από το Α3: Ρίζος Παναγιώτης Ρούμι Γιώργος Σκλάβαινα Σοφία Σολδάτος Τάσος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ   Bainbridge David (2008) ‘Teenagers: A Natural History’ Portobello Books, London, UK Casemore, Bradley P. (1990) ‘Teen Drug Use: Impacts and Outcomes’ available online at www.addictionscience.net Hankin Benjamin ‘Adolescent Depression: description, causes and intervention’ available online in 2005 at www.sciencedirect.com Sciacca Kathleen (1981) "Treatment Issues in Developmental Psychology" "Adolescent Separation" , Unpublished Paper ’The biological basis of addiction’(2000) available at www.addictionscience.net http://www.myinterestingfiles.com/2008/02/anti-smoking-campaign- from-americas-next-top-model.html ‘Generation Y - Youth Smoking’ http://therapistunlimited.com/index/Articles/Drug+Addiction/Drugs:+E ffect+on+the+Family ‘Substance Related Disorders’ Τριανταφύλλου Τριαντάφυλλος (1999) ‘Ψυχολογία’ Ευγενίδειο Ίδρυμα

Ευχαριστούμε τον κ. Σταματόπουλο (χημικός) που μας έδωσε χρήσιμες πληροφορίες για τις εθιστικές ουσίες . Ευχαριστούμε την κα. Πατσιλίβα (φιλόλογος-ψυχολόγος) που μας βοήθησε να καταλάβουμε την εθιστική συμπεριφορά με διατροφικές διαταραχές.