Ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων στην ΕΕ Αποστολοπούλου Νεφέλη Βαρβάρα (AM 1340201400029) Ζαφείρη Δέσποινα (AM 1340201400097) Κανδηλώρου Δανάη (ΑΜ 1340201600137)

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Συνθήκη του Μάαστριχτ 1992 Ελεύθερη κίνηση των κεφαλαίων μόνο εφόσον ήταν αναγκαίο για την καλή λειτουργία της κοινής αγοράς , χωρίς άμεση ισχύ (Casati ΔΕΚ 203/80) Οδηγία 88/361/ΕΟΚ Απελευθέρωση στην κίνηση των κεφαλαίων μεταξύ κατοίκων των κρατών- μελών Συνθήκη του Μάαστριχτ 1992 Άρθρο 73Β ΣΕΚ (νυν 63 ΣΛΕΕ) Πλήρης απελευθέρωση στην κίνηση των κεφαλαίων μεταξύ κρατών μελών και μεταξύ των κρατών μελών και τρίτων χωρών

Έννοια κεφαλαίων και πληρωμών ΔΕΚ C-286/82 & C-26/83 Luisi/Carbone Υλική εξαγωγή ξένου συναλλάγματος τρέχουσες πληρωμές ή κίνηση κεφαλαίων; Πρώτη νομολογιακή προσέγγιση της έννοιας των κεφαλαίων & των πληρωμών: Οι μεταφορές συναλλάγματος για τουρισμό, επαγγελματικά ταξίδια, σπουδές και ιατρική περίθαλψη, αποτελούν πληρωμές και όχι κινήσεις κεφαλαίων, ακόμη και όταν πραγματοποιούνται με την υλική μεταφορά τραπεζογραμματίων. Τρέχουσες πληρωμές: μεταφορές συναλλάγματος που αποτελούν αντιπαροχή στα πλαίσια υποκείμενης συναλλαγής Κινήσεις κεφαλαίων: οικονομικές ενέργειες που αποσκοπούν κυρίως στην τοποθέτηση ή την επένδυση του οικείου ποσού και όχι στην αμοιβή παροχής

Υποκειμενικό πεδίο ισχύος Φορείς της ελευθερίας : όλα τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα Οδ. 88/361 : κινήσεις κεφαλαίων μεταξύ κατοίκων κρατών μελών Κριτήριο : κατοικία συναλλασσόμενων 63 ΣΛΕΕ: κινήσεις κεφαλαίων μεταξύ κρατών μελών ή μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών Κριτήριο: τόπος συναλλαγής, εφόσον πρόκειται για διασυνοριακή κίνηση Αποδέκτες των απαγορεύσεων : κράτη μέλη και υπό διασταλτική ερμηνεία κάθε πρόσωπο που λειτουργεί υπό τον έλεγχο ή την καθοδήγηση του κράτους

65 ΣΛΕΕ : Δικαιολόγηση περιορισμών 63 ΣΛΕΕ : απαγόρευση περιορισμών στην κίνηση των κεφαλαίων και των πληρωμών 65 ΣΛΕΕ : Δικαιολόγηση περιορισμών Α) δυσμενείς διακρίσεις με τις φορολογικές διατάξεις που εκδίδουν, με βάση την κατοικία των φορολογουμένων ή τον τόπο επένδυσης των κεφαλαίων Β) επιτακτικοί λόγοι προστασίας του γενικού συμφέροντος

Εξαιρέσεις έναντι τρίτων κρατών 64 ΣΛΕΕ: Α) αναγνωρίζει νομιμότητα εθνικών περιορισμών στις κινήσεις κεφαλαίων από και προς τρίτες χώρες, μέχρι τις 31.12.1993 Β) απαγορεύει στα κράτη μέλη να θεσπίζουν νέους περιορισμούς μετά την ημερομηνία αυτή Αφορά μόνο τις άμεσες επενδύσεις

66 ΣΛΕΕ : μέτρα διασφάλισης οικονομικού χαρακτήρα Ανάγκη καταπολέμησης των βραχυπρόθεσμων κινήσεων κεφαλαίων κερδοσκοπικού χαρακτήρα που ενδέχεται να πλήξουν την Ένωση Αφορά αποκλειστικά τις κινήσεις κεφαλαίων από και προς τρίτες χώρες, κι όχι μεταξύ των κρατών μελών

ΔΕΚ C- 358, 416/93 Bordessa Πραγματικά περιστατικά : 1992 : Aldo Bordessa συνελήφθη σε τελωνειακό σταθμό της Ισπανίας για παράνομη εξαγωγή τραπεζογραμματίων προς την Γαλλία, χωρίς την άδεια που απαιτούσε η ισπανική νομοθεσία προηγούμενη δήλωση ή διοικητική άδεια υπό ορισμένες προϋποθέσεις

ΔΕΚ C- 358, 416/93 Bordessa Η κανονιστική ρύθμιση κράτους μέλους συμβιβάζεται με τις διατάξεις των άρθρων 1 και 4 της Οδ. 88/361 ΕΟΚ (νυν 63, 65 ΣΛΕΕ); Σκέψη 19: τα κράτη μέλη μπορούν να θέσουν περιορισμούς στην κίνηση των κεφαλαίων για την αποτελεσματικότητα των φορολογικών ελέγχων, στους τομείς της φοροδιαφυγής, της τρομοκρατίας, του «ξεπλύματος βρώμικου χρήματος» και της εμπορίας ναρκωτικών. Άδεια  ανασταλτικό αποτέλεσμα στην εξαγωγή συναλλάγματος, εξαρτάται κάθε φορά από την διακριτική ευχέρεια της διοικήσεως Προηγούμενη δήλωση  δεν αναστέλλει την συναλλαγή, επιτρεπτό και απαραίτητο μέτρο ουσιαστικού ελέγχου από τις εθνικές αρχές.

ΔΕΚ C- 358, 416/93 Bordessa Οι διατάξεις του άρθρου 1 και 4 της οδηγίας (νυν 63, 65 ΣΛΕΕ), παράγουν άμεσα αποτελέσματα ; Υποχρέωση για κατάργηση όλων των περιορισμών των κινήσεων κεφαλαίων διατυπώνεται κατά τρόπο σαφή, ανεπιφύλακτο, χωρίς να απαιτείται κάποιο ειδικότερο μέτρο εφαρμογής Τα άρθρα 1 και 4 της Οδ. 88/361 ΕΟΚ μπορούν να τύχουν επικλήσεως ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου και να καταστήσουν ανενεργούς τους αντίθετους προς αυτές κανόνες δικαίου (Σκέψη 35)

ΔΕΚ C-163,165,250/94 Sanz de Lera Πραγματικά περιστατικά : Εξαγωγή μεγάλων χρηματικών ποσών από κατοίκους Ισπανίας προς τρίτες χώρες (Ελβετία, Τουρκία) Δεδομένου ότι δεν είχαν ζητήσει άδεια των ισπανικών αρχών, ασκήθηκε εις βάρος τους ποινική δίωξη

ΔΕΚ C-163,165,250/94 Sanz de Lera Τα άρθρα 73 Β, Γ και Δ της Συνθήκης (νυν 63,64,65 ΣΛΕΕ) απαγορεύουν ρυθμίσεις οι οποίες εξαρτούν οποιαδήποτε εξαγωγή από προηγούμενη λήψη άδειας ή δήλωση και προβλέπουν την επιβολή ποινικών κυρώσεων; Ακολούθησε την ίδια συλλογιστική με την ΔΕΚ C-358,416/93, Bordessa Τα άρθρα 73Β παρ.1 και 73Δ παρ.1β της Συνθήκης δεν επιτρέπουν εθνικές ρυθμίσεις που εξαρτούν γενικώς την εξαγωγή από προηγούμενη άδεια, μόνο από προηγούμενη δήλωση.   Επιτροπή : αρκεί η καθιέρωση κατάλληλου συστήματος υποβολής δηλώσεων, ώστε να γνωστοποιούνται η φύση της σχεδιαζόμενης πράξεως και η ταυτότητα του δηλούντος, το οποίο να υποχρεώνεις τις αρμόδιες αρχές να προβαίνουν σε σύντομο έλεγχο της δηλώσεως του και να διενεργούν τις απαραίτητες έρευνες για να εξετάζουν εάν πρόκειται για παράνομη διακίνηση κεφαλαίων και να επιβάλλουν τις αναγκαίες κυρώσεις με βάση την εθνική νομοθεσία. (Σκέψη 27) Υλική εξαγωγή μέσων πληρωμής  δεν θεωρείται κίνηση κεφαλαίων για άμεσες επενδύσεις Η επίδικη εθνική ρύθμιση δεν εμπίπτει στο 73 Γ παρ.1 της Συνθήκης

ΔΕΚ C-163,165,250/94 Sanz de Lera Μπορεί να γίνει επίκληση του 73 Β παρ. 1 της Συνθήκης ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων, έτσι ώστε να μη μπορούν να εφαρμοστούν αντίθετοι προς τις διατάξεις αυτές εθνικοί κανόνες ; Ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων μπορεί να γίνει επίκληση αυτών των διατάξεων έτσι ώστε να μη μπορούν να εφαρμοστούν αντίθετοι προς τις διατάξεις αυτές εθνικοί κανόνες. (Σκέψη 48) 

ΔΕΚ C-478/98 Επιτροπή/Βέλγιο-Eurobonds Πραγματικά περιστατικά: Εξουσιοδότηση Υπουργού Εξωτερικών Βελγίου να συνάψει δημόσιο δάνειο στην αγορά των ευρω-ομολογιών. Παραίτηση Βελγίου από το δικαίωμα είσπραξης φόρου προσόδου κινητών αξιών επί των τόκων του δανείου. Επίμαχο μέτρο (άρθρο 3 εδ.β’ βασιλικού διατάγματος 1994): Απαγόρευση απόκτησης τίτλων δανείου εκδοθέντος στην αλλοδαπή από πρόσωπα που έχουν την κατοικία τους στο Βέλγιο. Σκοπός η αποτροπή αποφυγής της καταβολής φόρου στο Βέλγιο εκ μέρους των προσώπων που λαμβάνουν το δάνειο.

ΔΕΚ C-478/98 Επιτροπή/Βέλγιο-Eurobonds Περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων: μέτρα επιβαλλόμενα από τα κράτη μέλη που είναι ικανά να αποθαρρύνουν τους κατοίκους τους να συνάψουν δάνεια ή να προχωρήσουν σε επενδύσεις σε άλλα κράτη μέλη η επίμαχη ρύθμιση συνιστά τέτοιο μέτρο ΔΕΚ : Κανονιστική ρύθμιση  το Βελγικό Δημόσιο δε λειτουργεί ως ιδιώτης. Δε δικαιολογείται από την ανάγκη φορολογικής συνοχής.

ΔΕΚ C-478/98 Επιτροπή/Βέλγιο-Eurobonds Δικαιολογείται από την ανάγκη διασφαλίσεως της αποτελεσματικότητας των φορολογικών ελέγχων; ένα γενικό τεκμήριο περί φοροαποφυγής δεν μπορεί να δικαιολογήσει την πλήρη απαγόρευση ασκήσεως της θεμελιώδους ελευθερίας που διασφαλίζει το άρθρο 73Β ΣΕΚ ( νυν 63 ΣΛΕΕ ) ≠ Αρχή Αναλογικότητας Το άρθρο 3 εδ. β’ του βασιλικού διατάγματος αντίκειται στο άρθρο 73Β ΣΕΚ (νυν άρθρο 63 ΣΛΕΕ).

ΔΕΚ C-54/99 Église de Scientologie Πραγματικά περιστατικά: Association de Scientologie de Paris & Scientology International Reserves Trust  προσφυγή κατά της σιωπηρής απόφασης του Πρωθυπουργού της Γαλλίας να απορρίψει την αίτηση τους για κατάργηση των διατάξεων σχετικών με το σύστημα της προηγούμενης έγκρισης που προέβλεπε η γαλλική νομοθεσία για ορισμένες κατηγορίες αλλοδαπών άμεσων επενδύσεων. Προδικαστικό ερώτημα του Conseil d’État: Η εθνική νομοθετική ρύθμιση που επιβάλλει την υποχρέωση προηγουμένης εγκρίσεως για άμεσες αλλοδαπές επενδύσεις που μπορούν να διαταράξουν τη δημόσια τάξη ή τη δημόσια ασφάλεια είναι επιτρεπτή κατά το άρθρο 73Δ ΣΕΚ (νυν 65 ΣΛΕΕ);

ΔΕΚ C-54/99 Église de scientologie Συσταλτική ερμηνεία των λόγων που οδηγούν σε περιορισμούς στην ελευθερία κίνησης κεφαλαίων. Πραγματική και αρκούντως σοβαρή απειλή που θίγει το συμφέρον της κοινωνίας. Τήρηση αρχής της αναλογικότητας Η εν λόγω προηγούμενη έγκριση απαιτείται για οποιαδήποτε άμεση αλλοδαπή επένδυση η οποία «μπορεί να θέσει εν αμφιβόλω τη δημόσια τάξη και τη δημόσια ασφάλεια»  Γενικότητα ρύθμισης ≠Αρχή της ασφάλειας δικαίου Το συγκεκριμένο σύστημα προηγούμενης έγκρισης δεν εναρμονίζεται με τις απαιτήσεις που θέτει το άρθρο 73Δ παρ.1β’ΣΕΚ (νυν 65 ΣΛΕΕ)

ΔΕΚ C-452/04 Fidium Finanz AG Πραγματικά περιστατικά Η Fidium Finanz εταιρία ελβετικού δικαίου έχει την έδρα και την κεντρική διοίκηση της στο Saint-Gall (Ελβετία). Χορηγεί σε πελάτες εγκατεστημένους στην αλλοδαπή πιστώσεις ύφους 2.500 ή 3.500 ευρώ, περίπου το 90% των πιστώσεων που χορηγεί διατίθενται σε πρόσωπα που διαμένουν στη Γερμανία. Η Fidium Finanz δεν διαθέτει την άδεια που απαιτείται από το άρθρο 32, παράγραφος 1, πρώτο εδάφιο, του KWG (Gesetz über das Kreditwesen) με εφαρμογή σε εταιρίες εγκατεστημένες εκτός του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου. «Όποιος προτίθεται να διενεργήσει τραπεζικές εργασίες ή να παράσχει χρηματοοικονομικές υπηρεσίες στην ημεδαπή κατ' επάγγελμα ή σε τέτοια έκταση που απαιτεί την οργάνωση επιχειρήσεως κατά τα εμπορικά πρότυπα, οφείλει να λάβει τη γραπτή άδεια της Bundesanstalt»

ΔΕΚ C-452/04 Fidium Finanz AG Με απόφαση της 22ας Αυγούστου 2003, η Bundesanstalt απαγόρευσε, στη Fidium Finanz να διενεργεί πράξεις χορηγήσεως πιστώσεως σε πελάτες στη Γερμανία. Ερώτημα : συνιστά περιορισμό της ελεύθερης κυκλοφορίας των κεφαλαίων κατά την έννοια των άρθρων 56 ΕΚ (νυν63 ΣΛΕΕ) και επόμενα;

ΔΕΚ C-452/04 Fidium Finanz AG Δίλλημα : η δραστηριότητα χορηγήσεως πιστώσεων κατ' επάγγελμα εμπίπτει στην: παροχή υπηρεσιών 49 ΕΚ (56 ΣΛΕΕ) | ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων 63ΣΛΕΕ 56 ΕΚ(νυν 63 ΣΛΕΕ) ΣΚΕΨΗ 42 : υπάγεται και στα δύο : η οδηγία 2000/12/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Μαρτίου 2000 τμήμα VIII του παραρτήματος Ι της οδηγίας 88/361, το οποίο τιτλοφορείται «Χρηματοδοτικά δάνεια και πιστώσεις» Η υποχρέωση λήψεως άδειας συνιστά περιορισμό της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών. Πρέπει να συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη του επιδιωκομένου στόχου. Δεν είναι δυνατή η επίκληση των άρθρων 56 επ. από εταιρία εδρεύουσα σε τρίτο κράτος, όπως η Fidium Finanz. η συγκεκριμένη ρύθμιση, καθιστώντας λιγότερο προσιτές στους εγκατεστημένους στη Γερμανία πελάτες τις υπηρεσίες που προσφέρονται από εταιρίες εδρεύουσες εκτός του Ε.Ο.Χ. οδηγεί στη μείωση των διασυνοριακών κινήσεων κεφαλαίων. Τούτο όμως συνιστά αναπόδραστη συνέπεια του περιορισμού της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών. Απόφαση : η πλευρά της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών επικρατεί εκείνης της ελεύθερης κυκλοφορίας των κεφαλαίων.

Πραγματικά περιστατικά: ΔΕΚ C-443/06 Hollmann Πραγματικά περιστατικά: Η E. Hollman, κάτοικος Γερμανίας, κληρονόμησε το 1998 από τον άντρα της ακίνητο στη Πορτογαλία. Κατέβαλε φόρο κληρονομιών επί της άξιας. Το 2003 έγινε πώληση με υπεραξία 619.757,45 € Η φορολογική αρχή δεν την άφησε να επικαλεστεί τις ευνοϊκές διατάξεις του άρθρου 43 παρ.2 του CIRS, διότι δεν κατοικούσε στη Πορτογαλία. Ερώτημα: Το άρθρο 56 ΕΚ (νυν 63) απαγορεύει αυτή την εθνική κανονιστική ρύθμιση; H αναφερόμενη διαφορά, θετική η αρνητική, λαμβάνεται υπόψη μόνο κατά το 50% όσον αφορά μεταβιβάσεις που πραγματοποιούν κάτοικοι της ημεδαπής.

ΔΕΚ C-443/06 Hollmann Άρθρο 58ΕΚ, νυν 65 ΣΛΕΕ Το άρθρο 56 ΕΚ(63 της ΣΛΕΕ) απαγορεύει οποιονδήποτε περιορισμό στις κινήσεις κεφαλαίων μεταξύ κ/μ, υπό την επιφύλαξη των δικαιολογητικών λόγων του άρθρου 58ΕΚ (65 ΣΛΕΕ). Συμφώνα με τη Σκέψη 39 συνιστά πράγματι περιορισμό για τους αλλοδαπούς το άρθρο 43 παρ.2 του CIRS Άρθρο 58ΕΚ, νυν 65 ΣΛΕΕ Δυσμενείς φορολογικές διακρίσεις λόγω Επιτακτικός λόγος δημοσίου συμφέροντος αντικειμενικώς διαφορετικής κατάστασης ΑΠΟΦΑΣΗ : Το άρθρο 58 ΕΚ (63 ΣΛΕΕ) πρέπει να ερμηνευθεί κατά την έννοια ότι απαγορεύει εθνική κανονιστική ρύθμιση, όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη.

Συμπεράσματα Άμεση ισχύς διατάξεων Συνθήκης ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων Συσταλτική ερμηνεία περιορισμών της ελευθερίας κίνησης κεφαλαίων Απαγόρευση γενικώς διατυπωμένων περιορισμών  Ασφάλεια δικαίου Δικαιολόγηση περιορισμών είτε σχετικά με δυσμενείς φορολογικές διακρίσεις υπό αντικειμενικές προϋποθέσεις είτε για επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος  Αρχή της Αναλογικότητας

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΠΟΛΥ !