Διαταραχές Ακουστικής Επεξεργασίας (ΔΑΕ-Auditory Processing Disorders) Μπίνος Πάρης Λογοπαθολόγος, SLT Υπ. Διδάκτορας

Ορισμός της ASHA Ακουστική Επεξεργασία είναι η αντιληπτική επεξεργασία των ακουστικών πληροφοριών στο ΚΝΣ και την νευροβιολογική δραστηριότητα που αποτελεί βάση αυτής της επεξεργασίας και εγείρει τα ηλεκτροφυσιολογικά ακουστικά δυναμικά. --ΔΑΕ έχουμε στην επεξεργασία της ακουστικής πληροφορίας στο ΚΝΣ με χαμηλή απόδοση σε 1 ή περισσότερα από: Εντοπισμό της πηγής του ήχου Ακουστική διάκριση Σύντηξη ήχων Μερική ηχοκάλυψη Ταχύτητα χρονικής επεξεργασίας Ακουστική επίδοση με αλλοιωμένα ακουστικά σήματα Ακουστική επίδοση με Ανταγωνιστικά ακουστικά ερεθίσματα (συμπεριλαμβανομένης της διχωτικής ακοής)

Ορισμός για ΑΕ-διευκρινήσεις Λειτουργίες όπως μάθηση, προσοχή, κατανόηση και ερμηνεία ακουστικών ερεθισμάτων, φωνολογική ενημερότητα σχετίζονται με τον λόγο και άρα είναι ανώτερς γνωστικές διεργασίες. ΆΡΑ ΔΕΝ περιλαμβάνονται στον ορισμό για CAPD.

ΔΑΕ περιγραφή κατά J.Katz “What we do with what we hear” Μόλις ακούσουμε έναν ήχο και πριν καν προλάβουμε να τον κατανοήσουμε πρέπει: Να εντοπίσουμε την πηγή του ήχου Να διακρίνουμε την ομιλία από άλλους ήχους Να γίνει αντίληψη της ομιλίας σε θόρυβο Να διακρίνουμε τις συχνότητες Να γίνει διαχωρισμός ηχητικού σήματος-ακουστική προσοχή Να γίνει αναγνώριση μοτίβων-βραχύχρονη ακουστική μνήμη Άρα μια ΔΑΕ εμφανίζεται ΌΤΑΝ ένα άτομο δεν μπορεί να κάνει πλήρη χρήση του ηχητικού σήματος που άκουσε (J. Katz)

Σχέση Ακοής και Ομιλίας --Η ανθρώπινη ομιλία είναι ένα μοναδικό φαινόμενο πολλαπλής αιτιολογίας, με πλέον σημαντικό παράγοντα την φυσιολογική ακοή!! Έτσι: Διακύμανση της ακοής οδηγεί σε αυξομειώσεις της απόδοσης της ακουστικής περάτωσης του παιδιού Φυσιολογική ακοή σημαίνει να ακούω όλους τους ήχους σε φυσιολογικές εντάσεις (ουδός ακοής- ακουστική οξύτητα) Φυσιολογικό ακουστικό νευρικό σύστημα, ώστε να επεξεργάζομαι τους ήχους ΤΙ ΑΚΟΥΩ . Οι Φ ακροατές είναι ικανοί να επιτύχουν ακουστική περάτωση ακόμα και όταν ένα τμήμα του ακουστικού σήματος λείπει, κάτι που δεν μπορούν να κάνουν οι ακροατές με CAPD.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΔΑΕ Η ύπαρξη ΔΑΕ δεν αμφισβητείται. Πολλά παιδιά με Φ ακοή εμφανίζουν δυσκολίες στην επεξεργασία ακουστικών πληροφοριών (Τρίμμης, Thesis PhD). Οι ΔΑΕ είναι ένα νευρολογικό πρόβλημα κληρονομικής ή επίκτητης αιτιολογίας (προκαλείται από κάποιο τραύμα). Υπάρχει σαφής σύνδεση μεταξύ ΔΑΕ και μολύνσεων κατά την νηπιακή ηλικία (ιοί, όγκοι, χειρουργικές επιπλοκές κτλ) Πιθανή ύπαρξη μορφολογικών διαφορών κατά την διάρκεια της νευρολογικής ωρίμανσης

Decibel H μονάδα μέτρησης της Έντασης του ήχου είναι το decibel Παράδειγμα Αν ένα παιδί χάσει 20dB σημαίνει ελάττωση της ακοής κατά 100 φορές!! και όχι όπως κάποιοι λεν ότι είναι μόνο 20 μονάδες μείωση! Η δε ψυχοακουστική αίσθηση της έντασης δηλ, η ακουστότητα του παιδιού ΥΠΟ-τετραπλασιάζεται!

Φυσιολογική Ακοή Για έναν ενήλικα η φυσιολογική ακοή είναι <20 dB

Ανατομία Αυτιού Ρόλος του Ακουστικού Νεύρου: Ανάλυση του εισερχόμενου ακουστικού σήματος στα συστατικά του μέρη δηλ. ένταση, συχνότητα κτλ. Και η μεταβίβαση όλων αυτών των πληροφοριών στο ΚΝΣ. ΆΡΑ η ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΑ του ακουστικού νεύρου είναι ζωτικής σημασίας για την κωδικοποίηση των χαρακτηριστικών της ομιλίας.

Τι είναι ακουστική επεξεργασία? Η ικανότητα που έχει ο εγκέφαλος να μπορεί να «ακούει» μέσα σε συνθήκες θορύβου (τηλέφωνο, πολλαπλές ηχητικές πηγές κτλ) H συχνότητα και η ένταση του ακουστικού σήματος είναι χρονικά χαρακτηριστικά των οποίων η ηλεκτροακουστική τροποποίηση επηρεάζει την ακουστική περάτωση. Σε ένταση 40 dBSL έχουμε 100% αναγνώριση ομιλίας. ΑΡΑ: Σε ιδανικό περιβάλλον οι ακροατές με CAPD μπορεί να αποδίδουν καλά, όταν όμως αλλάξουν οι συνθήκες με τροποποιήσεις του σήματος τότε μειώνεται και η απόδοσή τους.

Σας έχει συμβεί ποτέ? Να σας μιλάει κάποιος με γυρισμένη πλάτη ενώ ταυτόχρονα ακούγεται μουσική και να δυσκολεύεστε να τον ακούσετε αλλά τελικά μπορείτε και τον ακούτε? Να σας πει κάποιος κάτι που δεν ταιριάζει στην περίσταση και να πείσετε τον εαυτό σας ότι ακούσατε λάθος?

Ακουστική Επεξεργασία Δεν ακούμε μόνο με τα αυτιά μας! Η ακοή ως αίσθηση υπάρχει από τον 6ο μήνα κύησης Αυτό που εξελίσσεται είναι ο τρόπος με τον οποίο μεταφέρεται η ακουστική πληροφορία! Η ΑΕ δεν ταυτίζεται με την ευστροφία και το IQ H AE δεν ταυτίζεται με την ταχύτητα απόκρισης

Παιδιά έως και 12-13 ετών Ακοή ίδια με ενός ενήλικα στην ησυχία Ακουστική επεξεργασία όμως χαμηλότερου επιπέδου η οποία όμως είναι υπό ανάπτυξη! Στο θόρυβο (τηλεόραση-ομιλία) ακουστική επεξεργασία χειρότερη από ενός ενήλικα

Συμπτωματολογία ΔΑΕ Δυσκολίες στην τηλεφωνική επικοινωνία Δυσκολίες στην αντίληψη ομιλίας σε περιβάλλον θορύβου και εντοπισμού της πηγής του ήχου Απαντήσεις που πολλές φορές δεν ταιριάζουν στις ερωτήσεις Δυσκολίες στην παρακολούθηση ομιλιών με μεγάλη ταχύτητα και εμφάνιση ανάγκης επαναλήψεων από τον ομιλητή ώστε να γίνει κατανοητός Δυσκολίες στο να ακολουθηθούν οδηγίες κατεύθυνσης Δυσκολίες εύρεσης των προσωδιακών χαρακτηριστικών της ομιλίας που διαμορφώνουν τις ερωτήσεις, την ειρωνεία κτλ. Δυσκολίες εκμάθησης ξένης γλώσσας και διάσπασης προσοχής Μαθησιακές δυσκολίες, δυσλεξία, ADHD, SLI

Άρα.. Η μεγάλη «γκάμα» συμπτωμάτων δείχνει πιθανή ύπαρξη γλωσσικών διαταραχών, διαταραχών συμπεριφοράς Η ύπαρξη των συμπτωμάτων αυτών ΔΕΝ σημαίνει ότι υποχρεωτικά το παιδί έχει ΔΑΕ. Όμως η παρουσία 1 ή παραπάνω εξ’ αυτών οδηγεί στην ανάγκη διάγνωσης για ΔΑΕ

Σημαντικοί Διαγνωστικοί Παράγοντες Ηλικία Μνήμη Κίνητρο Γνωστικές Λειτουργίες Προσοχή Γλωσσικό Επίπεδο Απώλεια Ακοής

Υποψία για ΔΑΕ σε παιδιά όταν: Προωρότητα Εκκριτική ωτίτιδα Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις Δυσκολίες κατανόησης ομιλίας σε θόρυβο Δυσκολίες εκτέλεσης προφορικών οδηγιών Ύπαρξη δυσλεξίας, SLI

Υποψία για ΔΑΕ σε ενηλίκους όταν: Εγκεφαλικά επεισόδια Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις Altzheimer Δυσκολίες κατανόησης ομιλίας σε θόρυβο Εκτέλεσης προφορικών οδηγιών

Λογοθεραπεία και ΔΑΕ Με απώλεια ακοής η ακουστική επεξεργασία έχει προβλήματα ΌΜΩΣ η ΔΑΕ μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και ΑΝ έχουμε φυσιολογική ακοή και τότε μπορεί πολύ εύκολα να περάσει απαρατήρητη. Σε αυτή την περίπτωση έχουμε παιδιά που κάνουν Λογοθεραπεία αλλά δεν ανταποκρίνονται καλά και παραπέμφθηκαν για μαθησιακά προβλήματα, φωνολογικά ελλείμματα.

ΔΑΕ και μουσική Δυνατοί ήχοι >85dB για 8 ώρες ημερησίως οδηγούν σε μόνιμες βλάβες των τριχωτών του κοχλία και τελικά σε απώλεια ακοής!!! Αρχικά οι πρώτες συχνότητες που επηρεάζονται είναι οι υψηλές των 4000 Hz.

Ακοόγραμμα με διαταραχή ακοής

Συμπεριφορά ειδικού για ΔΑΕ Ζητάτε έλεγχο σε τακτά χρονικά διαστήματα πχ. 1ο, 3ο, 6ο έτος Προσοχή σε παιδιά με συχνές λοιμώξεις αναπνευστικού, και επεισόδια εκκριτικής ωτίτιδας (υγρό στο αυτί) Παιδιά με διαταραχές λόγου και ΜΔ

Μέθοδοι Αξιολόγησης ΔΑΕ Υποκειμενική μέθοδος (εξεταστής / εξεταζόμενος) Αντικειμενική μέθοδος (μετρήσιμα κριτήρια) Από τις πλέον συνήθεις δοκιμασίες είναι η Διχωτική Ψηφίων για αξιολόγηση της ΔΑΕ (3άδες ψηφίων που δόθηκαν διχωτικά)..1 έως 10, εκτός του 7, σε κάθε αυτί ταυτόχρονα ώστε ο ακροατής να πει μετά τα 4 ψηφία που άκουσε.

Παιγνιοακουομετρία Το παιδί συμμετέχει στην διαδικασία της καταγραφής του τονικού ακουογράμματος παίζοντας με το παιδί. Σταθμισμένη μέθοδος Μαθαίνουμε στο παιδί μόλις ακούει έναν ήχο να εκτελεί μια συγκεκριμένη οδηγία Γνωρίζουμε με ακρίβεια ποιο αυτί ακούει τον ήχο και σε ποια ένταση χωρίς να επηρεάζεται από το χώρο και τη φωνή του εξεταστή

Συμπερασματικά Φυσιολογική περιφερική ακοή > Φυσιολογική ακουστική επεξεργασία > Φυσιολογική ανάπτυξη ομιλίας > Φυσιολογική επικοινωνία > Φυσιολογική μάθηση!!!

Παιδιά με ΔΑΕ Δεν έχουν μεγάλα προβλήματα ως προς την ανάπτυξη της ομιλίας Προβλήματα στην ταυτοποίηση φωνήματος-συσχέτισης συμβόλου Επηρεάζονται Μάθηση και Ανάγνωση!! Η ΔΑΕ μπορεί να συνυπάρχει με άλλες διαταραχές όπως ΔΕΠ-Υ ή Αυτισμό. Η συσχέτιση αυτών των δυσκολιών όμως με την ΔΑΕ δεν είναι απλή (πχ. Προβλήματα κατανόησης λόγου υπάρχουν και όταν υπάρχει Φ ακοή). Επίσης η ΔΑΕ δεν εμφανίζεται πάντα με προβλήματα λόγου… Άρα λεπτομερείς διαγνωστικές εξετάσεις απαιτούνται!

Ρόλος λογοθεραπευτή, ειδικού παιδαγωγού, παιδοψυχολόγου Εξασφάλιση φυσιολογικού επιπέδου ακοής Υψηλός δείκτης υποψίας Ενημέρωση για σύγχρονες παιδοακουολογικές μεθόδους Εξέταση βασισμένη ΟΧΙ μόνο στο τυμπανόγραμμα!! Θα πρέπει ο ειδικός να είναι απαιτητικός όσων αφορά τη διακίνηση της πληροφορίας και τα πορίσματα που λαμβάνει Λόγω έλλειψης προληπτικού ελέγχου ο ειδικός πρέπει να επιμένει στις παρατηρήσεις του για την λήψη σωστού ιστορικού και κατάλληλων εξετάσεων

Τι δείχνει το διάγραμμα?

Clinical Case Study Παιδί έχει δυσκολίες ακοής σε περιβάλλον θορύβου πχ τάξη. Τότε πρέπει να γίνει έλεγχος ακοής. Εάν όμως αυτό δείξει Φ και τα συμπτώματα υπάρχουν ακόμα, πρέπει να προχωρήσουμε με πλήρη αξιολόγηση για ΔΑΕ. 5%΄των παιδιών μένουν ΑΔΙΑΓΝΩΣΤΑ ενώ έχουν ΔΑΕ & 30-50% των παιδιών με δυσκολίες στην ανάγνωση ή μαθησιακές διαταραχές έχουν ΔΑΕ. Bantwal & Hall state “A normal audiogram does not rule out a hearing deficit. Indeed, we really hear with our brains, not our ears”!!!