ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΥΝΔΕΟΜΕΝΕΣ ΜΕ ΛΗΨΗ ΟΥΣΙΩΝ

Κατάχρηση ουσίας Ορίζεται η σκόπιμη χρήση για διάστημα τουλάχιστον ενός μήνα κάποιας ουσίας με ανεπιθύμητες ενέργειες για το χρήστη Εξάρτηση από ουσία συμβαίνει όταν η χρήση της ουσίας δεν είναι πλέον υπό τον έλεγχο του ατόμου και συνεχίζεται παρά την εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών Η θεραπεία εστιάζει στην αποχή, στη φαρμακευτική αγωγή, στην εκπαίδευση, στην αλλαγή του τρόπου ζωής, στην ενίσχυση της αυτογνωσίας και στην προαγωγή της προσωπικής εξέλιξης

Τύποι διαταραχών που σχετίζονται με ουσίες Κατασταλτικές ουσίες (οπιοειδή - ηρεμιστικά - υπνωτικά) Διεγερτικές ουσίες Καναβινοειδή – ψευδαισθησιογόνα Εισπνεόμενες ουσίες Τοξίκωση (κατάσταση κατά την οποία το άτομο βιώνει τις οξείες δράσεις μιας ουσίας) Στερητικό σύνδρομο (συμπτώματα που σχετίζονται με τη διακοπή μιας ουσίας) Κατάχρηση (σκόπιμη υπερβολική χρήση μιας επιβλαβούς ουσίας) Εξάρτηση (χρόνια υποτροπιάζουσα νόσο, η οποία επηρεάζεται από γενετικούς, ψυχοκοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες)

Εθισμός Χαρακτηρίζεται από ψυχαναγκασμό, απώλεια ελέγχου και συνεχές πρότυπο κατάχρησης, παρά το γεγονός ότι το άτομο αντιλαμβάνεται τις αρνητικές συνέπειες της χρήσης Τα δυσλειτουργικά πρότυπα χρήσης περιλαμβάνουν τον αλκοολισμό, την κατάχρηση ουσιών, την επιβλαβή χρήση καπνού, τις διαταραχές πρόσληψης τροφής, την υπερβολική συμμετοχή σε τυχερά παιχνίδια ή τη σπατάλη, και ορισμένες ψυχαναγκαστικού τύπου σεξουαλικές διαταραχές

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ Διαδικασία ενεργοποίησης του συστήματος ανταμοιβής στον εγκέφαλο Όλες οι ψυχοτρόπες ουσίες επηρεάζουν τον εγκέφαλο, ενισχύοντας ή αναστέλλοντας συγκεκριμένες κυτταρικές διεργασίες Γενετικοί /βιολογικοί παράγοντες κινδύνου Τα παιδιά αλκοολικών γονέων έχουν τέσσερις με πέντε φορές υψηλότερη ανοχή στο αλκοόλ

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες κινδύνου Χαρακτηριστικά της προσωπικότητας: άτομα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας θεωρείται ότι είναι επιρρεπή στις δράσεις θετικής ενίσχυσης που απορρέουν από τη συμπεριφορά κατάχρησης ουσιών, και οι οποίες οδηγούν σε εξάρτηση. (αντικοινωνική συμπεριφορά, εσωστρέφεια, παρορμητικότητα, επώδυνες αναπτυξιακές εμπειρίες)

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ (1/2) Περιβαλλοντικοί παράγοντες κινδύνου Πρότυπα συμπεριφοράς (συνομήλικοι) Κουλτούρα (βόρειοι=διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για αλκοολισμό ) Επάγγελμα (οι επαγγελματίες υγείας εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη διαταραχών που σχετίζονται με τη χρήση ουσιών, λόγω των πολλαπλών στρεσογόνων παραγόντων και της πίεσης στο χώρο εργασίας, καθώς και της εύκολης πρόσβασης)

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (2/2) Αξιολόγηση σωματικής κατάστασης (κενά μνήμης ή απώλεια συνείδησης, μεταβολές της κινητικότητας του εντέρου, μείωση ή αύξηση του σωματικού βάρους, διαταραχές ύπνου, παρουσία χρόνιου πόνου) Αξιολόγηση οικογενειακού ιστορικού Αξιολόγηση της χρήσης χημικών ουσιών Αξιολόγηση της χρήσης φαρμάκων Αξιολόγηση κοινωνικού ιστορικού Αξιολόγηση των εργαστηριακών τιμών = απόκλιση

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΕΙΣ Κίνδυνος (αυτο)τραυματισμού, σχετιζόμενος με επιπλοκές του συνδρόμου στέρησης Κίνδυνος αυτοκτονίας, σχετιζόμενος με βιώματα σημαντικής απώλειας, χαμηλή αυτοεκτίμηση και απελπισία Έλλειμμα όγκου υγρών, σχετιζόμενο με περιορισμένη λήψη υγρών Άγχος, σχετιζόμενο με συμπεριφορές και επιπτώσεις της κατάχρησης ουσιών

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Νοσηλευτική φροντίδα στο οξύ στάδιο της χρήσης ουσιών Εστιάστε στην προάσπιση της ασφάλειας του ατόμου Συμμετοχή σε πρόγραμμα μεθαδόνης (η μεθαδόνη συνταγογραφείται για την πρόληψη του στερητικού συνδρόμου, και στη συνέχεια χορηγείται σε συγκεκριμένη και σταθερή ημερήσια δόση=βοηθάει να απεξαρτηθούν) Αξιολόγηση χρόνιου πόνου Παρακολούθηση για εκδήλωση τρομώδους παραληρήματος, ψυχωσικών συμπτωμάτων και ενδεχόμενου κίνδυνου αυτοκτονίας Χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής για την πρόληψη στερητικού συνδρόμου Διατήρηση επαρκούς πρόσληψης θρεπτικών συστατικών και υγρών Παροχή ηθικής υποστήριξης

Εστιάστε στην εκπαίδευση του ατόμου σχετικά με τη νόσο/ανάρρωση Νοσηλευτική φροντίδα κατά τα στάδια αποκατάστασης από την κατάχρηση ουσιών Εστιάστε στην εκπαίδευση του ατόμου σχετικά με τη νόσο/ανάρρωση Ενθάρρυνση της αποχής από όλες τις ουσίες Χορήγηση της ενδεικνυόμενης φαρμακευτικής αγωγής Εκπαίδευση σχετικά με τον τρόπο που η νόσος επηρεάζει τους ρόλους και τη λειτουργία του ατόμου και της οικογένειας Καθοδήγηση και υποστήριξη του ατόμου να καταρτίσει ένα σχέδιο αντιμετώπισης μιας επείγουσας κατάστασης

Μοντέλο δώδεκα βημάτων Εκπαιδεύστε το θεραπευόμενο ότι δεν υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία για την εξάρτηση Ενθαρρύνετε τη συμμετοχή του θεραπευόμενου στις ομάδες των 12-βημάτων Τα θεμελιώδη στοιχεία του πλαισίου των 12-βημάτων είναι η αποδοχή, η παράδοση του εαυτού, η εξωτερίκευση του θρήνου, η αναγνώριση μιας ανώτερης δύναμης και η ισχύς της ομάδος

ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΕΣ ΕΚΒΑΣΕΙΣ Ο θεραπευόμενος θα: έχει ολοκληρώσει τη φάση της στέρησης της εξαρτησιογόνου ουσίας με ασφάλεια έχει δεσμευτεί να σταματήσει τη χρήση ουσιών και θα συμμετέχει στη θεραπευτική διαδικασία γνωρίζει τις διεργασίες της εξάρτησης από ουσίες και τις απαραίτητες δεξιότητες ανάρρωσης από τη νόσο αρχίζει να αναγνωρίζει τις συνέπειες της χρήσης ουσιών ή των συμπεριφορών εξάρτησης αρχίζει να εξασκείται σε ορισμένες συμπεριφορές ανάρρωσης, παράλληλα με τη θεραπεία αρχίζει να αποδέχεται ότι πάσχει από διαταραχή κατάχρησης ουσιών υιοθετεί συμπεριφορές αποτελεσματικής αντιμετώπισης της ακαταμάχητης επιθυμίας

ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ (1/3) Αποξένωση του εξαρτημένου από ουσίες ατόμου Ανάγκη εκπαίδευσης της οικογένειας ως προς τη δυναμική της νόσου: 1. Κανόνες οικογένειας/επικοινωνία 2. Δυσλειτουργικές συμπεριφορές των μελών της οικογένειας και άρνηση του πάσχοντος μέλους της οικογένειας ως προς την εξάρτηση από ουσίες Δυσλειτουργικές δεξιότητες αντιμετώπισης Προβλήματα διαχείρισης των συναισθημάτων

ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ (2/3) Συμπεριφορά συνεξάρτησης και χαμηλή αυτοεκτίμηση: Συμπεριφορές ή χαρακτηριστικά των μελών της οικογένειας ατόμων με αλκοολισμό Εκπαίδευση αναφορικά με τη δυναμική της ανάρρωσης και εξάσκηση στις αντίστοιχες δεξιότητες. 1. Αγάπη και φροντίδα του εαυτού 2. Αξιοποίηση ομάδων υποστήριξης (π.χ. ανώνυμοι αλκοολικοί) 3. Εδραίωση υγιών διαπροσωπικών σχέσεων/ορίων 4. Καθημερινή προσευχή/διαλογισμός 5. Βελτίωση των στρατηγικών αντιμετώπισης/επίλυσης προβλημάτων 6. Αναζήτηση βοήθειας 7. Αντιμετώπιση των δυσλειτουργικών πεποιθήσεων

ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ (3/3) Επεξεργασία του θυμού και των απωλειών Μέσω αυτής της διαδικασίας προάγεται: 1. Η κατά μέτωπο αντιμετώπιση από το εξαρτημένο άτομο των συνεπειών της χρήσης στο ίδιο και στην οικογένειά του 2. Η σύγκλιση της συναισθηματικής απόστασης ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας 3. Η αντιμετώπιση της αποδυνάμωσης του ρόλου του "ικανού" ατόμου κατά τη φάση που το μέλος της οικογένειας ανακτά μέρος από τους χαμένους οικογενειακούς του ρόλους