ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ . 1η παράδοση Πηγές: 1) Δημήτρης Κολιόπουλος: Σχεδιασμός και Εκπόνηση Εκπαιδευτικής Έρευνας. Πανεπιστήμιο Πατρών 2) Χρήστος Τσουρής: Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Η εκπαιδευτική έρευνα είναι μια συστηματική διαδικασία συλλογής και ανάλυσης πληροφοριών (δεδομένων) με σκοπό την διεύρυνση της κατανόησης φαινομένων εκπαιδευτικής φύσης και κατά προέκταση την επίλυση προβλημάτων εκπαιδευτικού χαρακτήρα

Η εκπαιδευτική έρευνα Συστηματική προσπάθεια κατανόησης ενός προβλήματος, που προέρχεται από μια ανάγκη ή δυσκολία που ανακύπτει στα πλαίσια ενός σύνθετου εκπαιδευτικού φαινομένου, του οποίου το ενδιαφέρον ξεπερνά τις προσωπικές και άμεσες ανησυχίες. Το προς αποσαφήνιση ή λύση πρόβλημα, συνήθως, τίθεται με όρους διατύπωσης υποθέσεων (υποθετικών λύσεων). Τίτλος Ενότητας Τίτλος Ενότητας 9

Τι είναι και πού στοχεύει; Από τη γνώμη και τις πεποιθήσεις στη συστηματική και εμπειρικά επαληθεύσιμη μελέτη του εκπαιδευτικού φαινομένου Η έννοια της «εμπειρικής» εκπαιδευτικής έρευνας Μελέτη του μαθητή ως παιδιού και ως ‘μανθάνοντος’ Μελέτη του παιδαγωγού και του εκπαιδευτικού Μελέτη της διδασκαλίας Μελέτη των αντικειμένων διδασκαλίας Μελέτη όψεων του εκπαιδευτικού συστήματος Μελέτη ιστορικών γεγονότων και καταστάσεων Τίτλος Ενότητας Τίτλος Ενότητας 10 10

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ, ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΧΑΡΑΞΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗ ΤΟΠΙΚΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ

ΠΩΣ ΔΙΑΦΕΡΕΙ Η ΕΡΕΥΝΑ ΑΠΟ ΑΛΛΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΝΩΣΕΩΝ; Εμπειρία (προσωπική ή συλλογική) Αυθεντία-Γνώμη ειδικών Παράδοση

Στόχοι εκπαιδευτικής έρευνας Περιγραφή / Σύγκριση των εκπαιδευτικών φαινομένων Εξήγηση / Ερμηνεία (κατανόηση) των εκπαιδευτικών φαινομένων Αλλαγή των εκπαιδευτικών φαινομένων Τίτλος Ενότητας Τίτλος Ενότητας 11

ΒΑΣΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΤΗΤΑΣ ΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Ύπαρξη θεωρητικής βάσης Ύπαρξη αξιόπιστης και έγκυρης μεθοδολογίας Διαφάνεια/ευαισθησία σε ζητήματα δεοντολογίας Συνεισφορά στην ήδη υπάρχουσα βιβλιογραφία

ΗΘΙΚΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ‘ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ’ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Ηθικά διλήμματα που αντιμετωπίζει ο ερευνητής κατά τη διεξαγωγή μιας εκπαιδευτικής έρευνας Η εκπαιδευτική έρευνα ως ‘πολιτική πράξη’ με την ευρύτερη έννοια του όρου-‘χρήση’ και ‘κατάχρηση’ των ερευνητικών πορισμάτων από τους διάφορους φορείς εξουσίας

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤHN ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Η εκπαιδευτική έρευνα έχει τις ρίζες της στην ψυχολογική έρευνα- πειραματική ψυχολογία και εμφανίστηκε στο προσκήνιο γύρω στα 1900 με το όνομα ‘πειραματική παιδαγωγική’. Ξεκάθαρα επηρεασμένη από το θετικισμό και τον εμπειρισμό η εκπαιδευτική έρευνα υιοθετεί στα πρώτα της στάδια τις αυστηρά δομημένες διαδικασίες έρευνας από το χώρο των φυσικών επιστημών με σκοπό να αποκτήσει ανάλογο κύρος. Από το 1960 παρατηρείται μια στροφή προς εναλλακτικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις (‘ποιοτική’ έρευνα-εθνογραφία, μελέτη περίπτωσης, κτλ.) που αναπτύχθηκαν μέσα από τον έντονο επιστημολογικό διάλογο και τα κινήματα του μεταθετικισμού, του κονστρακτιβισμού και του μεταμοντερνισμού.

Επιστημολογικό υπόβαθρο της εκπαιδευτικής έρευνας Δύο ακραία επιστημολογικά ρεύματα: Εξήγηση ή κατανόηση; Επιστημονική μέθοδος ή φαινομενολογία; Τίτλος Ενότητας Τίτλος Ενότητας 24

Το «κανονιστικό» ή «ποσοτικό» ερευνητικό “παράδειγμα” Η ανθρώπινη συμπεριφορά διέπεται από κανόνες Ακολουθείται η μεθοδολογία των φυσικών επιστημών Ποσοτική γνώση του εκπαιδευτικού φαινομένου Εξήγηση και γενίκευση Τίτλος Ενότητας Τίτλος Ενότητας 25

Το «ερμηνευτικό» ή «ποιοτικό» ερευνητικό “παράδειγμα” Σχολαστική παρατήρηση και περιγραφή ατόμων και ομάδων Ποιοτική γνώση του εκπαιδευτικού φαινομένου Κατανόηση και δράση Τίτλος Ενότητας Τίτλος Ενότητας 26

1. ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ‘ΠΟΣΟΤΙΚΗΣ’ ΚΑΙ ‘ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ’ ΕΡΕΥΝΑΣ  1. ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ‘ΠΟΣΟΤΙΚΗΣ’ ΚΑΙ ‘ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ’ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΟΣΟΤΙΚΗ Σκοπός είναι η εύρεση σχέσεων μεταξύ μεταβλητών-έμφαση στην διατύπωση και τον έλεγχο υποθέσεων-θεωριών Πιο δομημένη και γραμμική μορφή της ερευνητικής διαδικασίας Μεγάλο δείγμα ΠΟΙΟΤΙΚΗ Σκοπός είναι η περιγραφή και κατανόηση φαινομένων-έμφαση στη ανάπτυξη νέων θεωριών Πιο ευέλικτη και κυκλική μορφή της ερευνητικής διαδικασίας Μικρό δείγμα

2. ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ‘ΠΟΣΟΤΙΚΗΣ’ ΚΑΙ ‘ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ’ ΕΡΕΥΝΑΣ  2. ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ‘ΠΟΣΟΤΙΚΗΣ’ ΚΑΙ ‘ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ’ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΟΣΟΤΙΚΗ Αντικειμενικότητα-προσπάθεια γενίκευσης σε μεγαλύτερους πληθυσμούς Μεταξύ του ερευνητή και των υποκειμένων παρεμβάλλεται το όργανο συλλογής δεδομένων Στατιστική ανάλυση Ουδέτερο ύφος, χρήση τρίτου προσώπου, ‘επιστημονικό’ στυλ ΠΟΙΟΤΙΚΗ Υποκειμενισμός-τα αποτελέσματα αφορούν μόνο στο υπό μελέτη δείγμα Ο ερευνητής έρχεται σε άμεση επαφή/ αλληλεπίδραση με τα υποκείμενα της έρευνας Ανάλυση κειμένων Προσωπικό ύφος, χρήση πρώτου προσώπου, αφηγηματική μορφή-θεωριών

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ ΤΗΣ ‘ΠΟΣΟΤΙΚΗΣ’ ΚΑΙ ‘ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ’ ΕΡΕΥΝΑΣ Θετικισμός-εμπειρισμός-ρεαλισμός Υπάρχει μια αντικειμενική καθολική πραγματικότητα και σκοπός της έρευνας είναι να την αποκαλύψει. Προσκόλληση στις ‘επιστημονικές’ διαδικασίες έρευνας που χαρακτηρίζουν τις φυσικές επιστήμες. ΠΟΙΟΤΙΚΗ Μεταμοντερνισμός-κονστρουκτιβισμός. Υπάρχουν πολλαπλές πραγματικότητες που ‘δομούνται’ από τα υποκείμενα-σκοπός της έρευνας είναι να περιγράψει και να κατανοήσει τα διάφορα φαινόμενα μέσα από την προοπτική των υποκειμένων που τα βιώνουν.

‘ΜΕΙΚΤΗ’ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Τα πλεονεκτήματα των ποσοτικών ερευνών αποτελούν μειονεκτήματα για τις ποιοτικές έρευνες και το αντίστροφο. Πολλοί ερευνητές ακολουθούν ‘μικτές’ προσεγγίσεις συνδυάζοντας ποσοτικές και ποιοτικές μεθόδους κατά το μεθοδολογικό τους σχεδιασμό. Με τον τρόπο αυτό αξιοποιούν καλύτερα τα πλεονεκτήματα της κάθε μεθόδου και αντιμετωπίζουν αποτελεσματικότερα τις αδυναμίες της κάθε μιας.

Στρατηγικές έρευνας και επιστημολογικά ρεύματα Στρατηγικές έρευνας και επιστημολογικά ρεύματα Κανονιστικό παράδειγμα Επισκόπηση ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Ποσοτικές τεχνικές ΕΞΗΓΗΣΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Πειραματική έρευνα Ιστορική έρευνα Μελέτη περίπτωσης Έρευνα δράσης Ερμηνευτικό παράδειγμα ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Ποιοτικές τεχνικές Τίτλος Ενότητας Τίτλος Ενότητας 27

ΕΙΔΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ Πειραματική έρευνα: Η εύρεση σχέσεων αιτίας-αποτελέσματος μεταξύ μεταβλητών. Συσχετιστική έρευνα: Η διερεύνηση σχέσεων μεταξύ μεταβλητών. Διαχρονική έρευνα: Η διερεύνηση των αλλαγών που πιθανόν να έχουν επέλθει μέσα από τη διαχρονική μελέτη ενός δείγματος. Ιστορική έρευνα: Η ανακάλυψη, περιγραφή και ερμηνεία γεγονότων του παρελθόντος. Έρευνα δράσης: Η εύρεση λύσεων σε συγκεκριμένα προβλήματα της καθημερινής εκπαιδευτικής πράξης. Μελέτη περίπτωσης (Case study): Η κατανόηση ενός φαινομένου μέσα από τη σε βάθος μελέτη μιας συγκεκριμένης ‘περίπτωσης’. Εθνογραφική έρευνα: Η κατανόηση των σχέσεων και των κοινωνικών δομών μιας συγκεκριμένης ομάδας.

ΕΙΔΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ (Παραδείγματα) Πειραματική έρευνα: Η επίδραση της συνεργατικής διδασκαλίας στην επίδοση των μαθητών της Α΄ γυμνασίου στα μαθηματικά. Συσχετιστική έρευνα: Η σχολική επίδοση των μαθητών σε σχέση με το μέγεθος της ομάδας-τάξης και την επαγγελματική ποιότητα του εκπαιδευτικού της τάξης. Ιστορική έρευνα: Η ανάπτυξη των αναλυτικών προγραμμάτων των μαθηματικών από το 1939 μέχρι σήμερα.

Πειραματική έρευνα «Το ουσιώδες χαρακτηριστικό της πειραματικής έρευνας είναι ότι οι ερευνητές ηθελημένα χειρίζονται και ελέγχουν τις συνθήκες οι οποίες καθορίζουν το υπό μελέτη εκπαιδευτικό φαινόμενο» Τίτλος Ενότητας Τίτλος Ενότητας 16

Σχεδιασμός και αξιολόγηση μιας καινοτομικής μεθόδου διδασκαλίας για το παιδικό σχέδιο στην προσχολική εκπαίδευση Τίτλος Ενότητας Τίτλος Ενότητας 17

Ιστορική έρευνα Η ιστορική έρευνα στοχεύει στην ανακατασκευή και ερμηνεία μιας ακολουθίας γεγονότων επί τη βάσει της συγκεκριμένης σημασίας που αποκτούν εντός του περιβάλλοντος στο οποίο εμφανίστηκε. Τίτλος Ενότητας Τίτλος Ενότητας 18

του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος Α. Δημαράς, «Η μεταρρύθμιση που δεν έγινε» ιστορική προσέγγιση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος Τίτλος Ενότητας Τίτλος Ενότητας 19

Μελέτη περίπτωσης Παρατήρηση των χαρακτηριστικών μιας μονάδας (ενός παιδιού, μιας ομάδας μαθητών, μιας σχολικής τάξης, ενός σχολείου, μιας κοινότητας) Ο σκοπός είναι να διερευνηθούν εις βάθος τα διάφορα φαινόμενα που συνθέτουν τον κύκλο ζωής της μονάδας και ενδεχομένως να διατυπωθούν υποθέσεις σχετικά με τον ευρύτερο πληθυσμό στον οποίο ανήκει η μονάδα Τίτλος Ενότητας Τίτλος Ενότητας 20 20

Οι νοητικές παραστάσεις των παιδιών για το άναμμα μιας λάμπας Fibonacci Project Τίτλος Ενότητας Τίτλος Ενότητας 21

Έρευνα δράσης οι εκπαιδευτικοί ερευνούν το έργο τους Η μελέτη μιας κοινωνικής κατάστασης με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας της δράσης στα πλαίσια αυτής της κατάστασης. Ενδιαφέρεται για τη διάγνωση ενός προβλήματος σε ένα ειδικό πλαίσιο και προσπαθεί να το επιλύσει στο πλαίσιο αυτό. Παρέχει υποστήριξη στους εκπαιδευτικούς μεμονωμένα ή σε ομάδες. Τίτλος Ενότητας Τίτλος Ενότητας 22

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΑΔΙΑ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ  ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΑΔΙΑ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Μια εκπαιδευτική έρευνα: Αρχίζει με την ύπαρξη ενός θέματος/προβλήματος προς διερεύνηση. Προϋποθέτει την ξεκάθαρη διατύπωση του σκοπού της έρευνας. Υποδιαιρεί τον σκοπό της έρευνας σε επιμέρους ερευνητικά ερωτήματα. Συλλέγει και οργανώνει δεδομένα που σχετίζονται με τα ερευνητικά ερωτήματα. Αναλύει και ερμηνεύει τα δεδομένα αυτά προτείνοντας λύσεις/απαντήσεις στα ερευνητικά ερωτήματα.

ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΕΜΒΑΘΥΝΣΗ ΣΤΟ ΘΕΜΑ ΣΚΟΠΟΣ - ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ - ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΣΥΛΛΟΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ