Διδάσκουσα: Ευμορφία Κηπουροπούλου Δρ. Σχολικής Παιδαγωγικής, Μεταδιδάκτωρ Α.Π.Θ. Ειδική Επιστήμων

Προσφυγικό ζήτημα- Σύγχρονες διαστάσεις (ροές, νομοθετικές ρυθμίσεις, δομές φιλοξενίας, εκπαιδευτικές δομές) Σύμφωνα με το άρθρο 1Α της σύμβασης της Γενεύης πρόσφυγας είναι το άτομο που: «λόγω δικαιολογημένου φόβου δίωξης για λόγους φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, συμμετοχής σε ορισμένη κοινωνική ομάδα ή λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων, βρίσκεται εκτός της χώρας της όποιας έχει την ιθαγένεια και δεν μπορεί, ή εξαιτίας αυτού του φόβου, δεν επιθυμεί να απολαμβάνει την προστασία της χώρας αυτής..» (Σύμβαση περί του Καθεστώτος των Προσφύγων, Αρθρ. 1 Α (2), 1951 όπως τροποποιήθηκε στο Πρωτόκολλο, 1967).

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ) ως πρόσφυγας ορίζεται: «Το άτομο, το οποίο δικαιούται την προστασία των Ηνωμένων Εθνών – Ύπατη Αρμοστεία -, καθώς πληροί τις προϋποθέσεις του ψηφίσματος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, ανεξάρτητα από το αν ή δεν βρίσκεται σε μια χώρα που είναι μέλος της Σύμβασης ή του Πρωτόκολλου περί του Καθεστώτος του Πρόσφυγα, 1951 και 1967 αντίστοιχα, ή από το αν ή δεν έχει αναγνωριστεί ως πρόσφυγας, από τη χώρα φιλοξενίας του» (ΔΟΜ, 2012: 62).

Με βάση τα τελευταία δεδομένα (τελευταία ανανέωση 6/5/2018) από την Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους Πρόσφυγες, φέτος (δηλαδή το 2018) κατέφθασαν στη χώρα μας συνολικά 9.375 πρόσφυγες, από τους οποίους: - οι 5.389 πήγαν στη Λέσβο - οι 1.077 στη Χίο - οι 1851 στη Σάμο - οι 288 στη Λέρο - οι 611 στην Κω - οι 52 στη Ρόδο - οι 107 στο Καστελόριζο

Με βάση, πάλι, τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του Ο. Η. Ε Με βάση, πάλι, τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του Ο.Η.Ε. για τους Πρόσφυγες, το 2017 υπήρξαν συνολικά 29.718 θαλάσσιες αφίξεις και 54 νεκροί ή αγνοούμενοι, το 2016 173.450 αφίξεις και 441 νεκροί ή αγνοούμενοι, το 2015 856.723 και 799 και τέλος, το 2014 41.038 και 405 θαλάσσιες αφίξεις και νεκροί ή αγνοούμενοι αντίστοιχα .

το 2016 τις 362.753 αφίξεις και τους 5.096 νεκρούς ή αγνοούμενους, το 2015 1.015.078 και 3.771 και τέλος, το 2014 τις 216.054 αφίξεις και τους 3.538 νεκρούς ή αγνοούμενους αντίστοιχα .

Αναφορικά, τώρα, με την περιοχή της Μεσογείου, φέτος (2018) κατέφθασαν στην Ισπανία 7.480 πρόσφυγες, στην Ιταλία 9.738, στην Ελλάδα, όπως έχει ήδη σημειωθεί, 9.375 και στην Κύπρο 12 πρόσφυγες. Σε αυτήν την περιοχή της Μεσογείου, τα προηγούμενα έτη, καταγράφονται τα εξής: το 2017 οι συνολικές αφίξεις άγγιξαν τις 172.301 και οι νεκροί ή οι αγνοούμενοι τους 3.139,

Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις - ActionAid - Advocates Abroad - Aitima (ΑΙΤΗΜΑ) - Amnesty International (Διεθνής Αμνηστία) - Care - Danish Refugee Council - International Federation for Human Rights (FIDH) - Greek Council for Refugees

- Greek Forum of Refugees (Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων) - Greek Helsinki Monitor (Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι) - Hellenic League for Human Rights (Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου)

- Human Rights Watch - International Rescue Committee - Jesuit Refugee Council - Lesbos Legal Center - Norwegian Refugee Council - Oxfam

Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (Greek Council for Refugees) το οποίο είναι «επιχειρησιακός εταίρος» της Ύπατης Αρμοστείας του Ο.Η.Ε. για τους Πρόσφυγες . Βασικός στόχος του είναι η προστασία των δικαιωμάτων των ανθρώπων που «δικαιούνται προστασία στη χώρα μας», όπως επίσης, και η ένταξή τους στην κοινωνία

. Πέρα από αυτά, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες παρέχει χωρίς κάποιο κόστος «νομικές και κοινωνικές συμβουλές», καθώς επίσης, και υποστήριξη μέσα από τρεις Υπηρεσίες: Υπηρεσία Αρχικής Υποδοχής και Διερμηνέων, Κοινωνική Υπηρεσία και Νομική Υπηρεσία.

Οργανισμός Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex)

Ο Frontex δεν έχει στην κατοχή του δικό του εξοπλισμό ή δικούς του συνοριοφύλακες. Γι’ αυτό, για το συντονισμό μιας επιχείρησης, στηρίζεται στις χώρες που ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση .

οΔομές Υποδοχής και Εκπαίδευσης Προσφύγων (Δ. Υ. Ε. Π οΔομές Υποδοχής και Εκπαίδευσης Προσφύγων (Δ.Υ.Ε.Π.) που λειτούργησαν κατά το σχολικό έτος 2017 Κέντρα φιλοξενίας: Σχιστό, Ελαιώνας, Άγιος Ανδρέας, Ραφήνα, Μαλακάσα, Λαύριο -Κατασκήνωση Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης (πρώην Αγροτικής Τράπεζας), Σκαραμαγκάς, Ελευσίνα, Οινόφυτα, Θερμοπύλες, Ριτσώνα, Τρίκαλα (Ατλάντικ), Βόλος (κτίριο Μόζα), Λάρισα κουτσόχερο, Δερβένι (Διόν), Λαγκαδίκια, Σέρρες (Πρώην Γεωργική Σχολή), Διαβατά (Στρατόπεδο Αναγνωστοπούλου), Ωραιόκαστρο, Σίνδος (Frakapor), Καλοχώρι (κτήμα Ηλιάδη),

Μουριές Ελευθερίου Κορδελιού (Πρώην Softex), Βαγιοχώρι, Βασιλικά (κτήμα Καρδογιάννη), Δερβένι (Alexil), Καβαλάρι (Sinatex), Πολύκαστρο (Νέα Καβάλα), Πιερία (κτήμα Ηρακλής), Αλεξάνδρεια Ημαθίας (Στρατ. Γ. Πελάγου), Βέροια (Στρατ. Αρματωλού Κόκκινου Ημαθίας), Δράμα, Περιγιάλι Καβάλας, Δολιανά, Κατσικάς, Φιλιππιάδα, Κόνιτσα και Μυρσίνη Ανδραβίδας (Κυλλήνη).

Την περίοδο από τον Οκτώβριο του 2016 έως τον Μάρτιο του 2017, ιδρύθηκαν και λειτούργησαν με βάση τις Υπουργικές Αποφάσεις, 107 Δ.Υ.Ε.Π. για 2.643 μαθητές Δημοτικού και Γυμνασίου. Τον Απρίλιο του λειτούργησαν 111 Δ.Υ.Ε.Π. με 145 τμήματα.

Πέρα από τις κρατικές δομές, υπάρχουν και οι χώροι φιλοξενίας της Ύπατης Αρμοστείας του Ο.Η.Ε. για τους Πρόσφυγες, καθώς, επίσης, και χώροι φιλοξενίας άλλων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων.

Δεν πρέπει να παραλειφθεί το γεγονός ότι ειδική φροντίδα υπάρχει και για τα ασυνόδευτα παιδιά. Δημιουργήθηκαν ασφαλείς ζώνες (safe zones) μέσα στα κέντρα φιλοξενίας. Επίσης, υπάρχουν σε όλη την επικράτεια 47 ξενώνες φιλοξενίας με 1.191 θέσεις. Η δημιουργία ξενώνων θα συνεχιστεί και στο προσεχές διάστημα, καθώς πρέπει να ικανοποιηθούν άλλα 1.199 αιτήματα φιλοξενίας. Θα δημιουργηθούν 130 θέσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη .

Σύμφωνα με την σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού στο άρθρο 37 προβλέπεται ότι: “η σύλληψη, κράτηση ή φυλάκιση ενός παιδιού πρέπει να είναι σύμφωνη με τον νόμο και να είναι της μικρότερης δυνατής χρονικής διάρκειας”. Μόνο αν κριθεί σκόπιμο και είναι προς το συμφέρον του παιδιού μπορεί να κρατηθεί σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, υπό την εποπτεία αρμόδιου προσωπικού.

Η απέλαση των ασυνόδευτων ανηλίκων δεν απαγορεύεται από την ελληνική νομοθεσία, μπορεί να πραγματοποιηθεί υπό προϋποθέσεις είναι όμως εξαιρετικά δύσκολη στην υλοποίηση της. Οι αρμόδιες αρχές όταν εντοπίζουν ασυνόδευτα παιδιά οφείλουν να τους διασφαλίζουν στέγη, παιδεία, γλωσσική επάρκεια, υγεία, νομική βοήθεια, επανένωση με την οικογένεια τους, συνεχής επαφή και συμβουλευτική σε θέματα που το αφορούν (Τουλίνα- Δέμελη, 2012: 250-255).

Στους ξενώνες που φιλοξενούνται ασυνόδευτοι ανήλικοι απασχολούνται ένας κοινωνικός λειτουργός ανά 15 παιδιά και ένας ψυχολόγος ανά 30 παιδιά, παρέχονται εκπαιδευτικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες, φροντίδα και φύλαξη σε 24ωρη βάση.

Οι ξενώνες βρίσκονται υπό την εποπτεία του Ελληνικού Κράτους και χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα παιδιά παραμένουν στους ξενώνες μέχρι να μετεγκατασταθούν ή να επανενωθούν με την οικογένεια τους. (Ελληνική Δημοκρατία. Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, 2017: 4)

Στόχοι του προγράμματος εκπαίδευσης για τα προσφυγόπουλα Η διασφάλιση του δικαιώματος στην εκπαίδευση που αποτελεί ένα από τα βασικά δικαιώματα του ανθρώπου σύμφωνα με το ευρωπαϊκό και το εθνικό δίκαιο Διευκόλυνση της πρόσβασης στην εκπαίδευση όλων των ανηλίκων προσφύγων που ζουν σε δομές φιλοξενίας που αποτελεί καθήκον και υποχρέωση της ελληνικής πολιτείας

Ψυχολογική υποστήριξη και ένταξη των προσφυγόπουλων στο εκπαιδευτικό σύστημα μετά από μια μεταβατική περίοδο Οργάνωση προγραμμάτων εκπαίδευσης ανά ηλικιακή ομάδα: α) Λειτουργία νηπιαγωγείων στις δομές φιλοξενίας προκειμένου τα παιδιά να βρίσκονται κοντά στους γονείς τους β) ένταξη των παιδιών 6-12 ετών σε Δομές Υποδοχής Εκπαίδευσης Προσφύγων (ΔΥΕΠ) των γειτονικών Δημοσίων Δημοτικών Σχολείων, γ) ένταξη των παιδιών 13-15 ετών σε ΔΥΕΠ των γειτονικών Δημοσίων Γυμνασίων Σχολείων,

παρακολούθηση μαθημάτων στις πρωινές τάξεις των δημόσιων σχολείων και ένταξη σε τάξεις υποδοχής ή μεσημεριανές ΔΥΕΠ για τα παιδιά όλων των ηλικιών που διαμένουν εκτός των κέντρων φιλοξενίας προσφύγων. Παροχή προγραμμάτων εκμάθησης των μητρικών γλωσσών των παιδιών, οργάνωση καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων και προγραμμάτων δημιουργικής απασχόλησης και σε συνεργασία με τις ΜΚΟ.

CNN Greece. Frontex: Αυξημένες κατά 17% οι Προσφυγικές Ροές από την Τουρκία στην Ελλάδα. Ανακτήθηκε από: http://www.cnn.gr/news/ellada/story/128213/megali-talaiporia-gia-ekatontades-epivates-oximatagogoy-ploioy-logo-vlavis CNN Greece. Κραυγή Αγωνίας από 20 ΜΚΟ: Επιστολή στον Πρωθυπουργό για τους Πρόσφυγες. Ανακτήθηκε από: http://www.cnn.gr/news/ellada/story/106774/kraygi-agonias-apo-20-mko-epistoli-ston-prothypoyrgo-gia-toys-prosfyges Hellenic Republic. General Secretariat for Media & Communication. Προσφυγική Κρίση Fact Sheet (2017). Ανακτήθηκε από: https://government.gov.gr/wp.../04/gr_fact_sheet_refugee_print_19_01_2017-2.pdf United Nations High Commissioner for Refugees. Ποιους Βοηθάμε. Ανακτήθηκε από: http://www.unhcr.org/gr/%cf%80%ce%bf%ce%b9%ce%bf%cf%85%cf%82-%ce%b2%ce%bf%ce%b7%ce%b8%ce%ac%ce%bc%ce%b5 United Nations High Commissioner for Refugees. Τι Κάνουμε. Ανακτήθηκε από: http://www.unhcr.org/gr/%cf%84%ce%b9-%ce%ba%ce%ac%ce%bd%ce%bf%cf%85%ce%bc%ce%b5

Ελληνική Δημοκρατία. Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής. Δουβλίνο ΙΙΙ Ελληνική Δημοκρατία. Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής. Δουβλίνο ΙΙΙ. Ανακτήθηκε από: http://asylo.gov.gr/?page_id=113 Ελληνική Δημοκρατία. Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής. Νομοθεσία. Ανακτήθηκε από: http://asylo.gov.gr/?page_id=141 Ελληνική Δημοκρατία. Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. Επιστημονική Επιτροπή για τη Στήριξη των Παιδιών των Προσφύγων. Το Έργο της Εκπαίδευσης των Προσφύγων. Αθήνα (2017). Ανακτήθηκε από: https://www.minedu.gov.gr/publications/docs2017/16_06_17_Epistimoniki_Epitropi_Prosfygon_YPPETH_Apotimisi_Protaseis_2016_2017_Final.pdf Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες. Ποια Είναι η Αποστολή μας; Ανακτήθηκε από: http://www.gcr.gr/index.php/el/about-gcr/our-mission Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες. Ποιοι Είμαστε. Ανακτήθηκε από: http://gcr.gr/index.php/el/about-gcr Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες. Τι Κάνουμε. Ανακτήθηκε από: http://www.gcr.gr/index.php/el/about-gcr/what-we-do

Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής. ΔΥΕΠ Δομές Υποδοχής και Εκπαίδευσης Προσφύγων. Ανακτήθηκε από: http://www.iep.edu.gr/el/crossingbordersedu-anakoinwseis/dyep-domes-ypodoxis-kai-ekpaidefsis-prosfygon

Ευχαριστώ