Οριζόντιες αντι-ανταγωνιστικές συμπράξεις (εναρμονισμένη πρακτική) C-8/08, T-Mobile Netherlands

ΙΣΤΟΡΙΚΟ 5 εταιρίες κινητής τηλεφωνίας της Ολλανδίας στα πλαίσια μιας ολιγοπωλιακής αγοράς υψηλής συγκέντρωσης, με συνολικό ποσοστό 99,9% αυτής. Ιούνιος 2001: Συνάντηση τους με αντικείμενο τη μείωση των πάγιων αμοιβών των μεταπρατών για τις συνδρομές και ανταλλαγή εμπιστευτικών πληροφοριών (χωρίς διευκρίνιση). Πρόστιμα από την Ολλανδική Αρχή Ανταγωνισμού (NmA) για παράβαση του 101 ΣΛΕΕ (τότε 81 παρ.1 ΣΕΚ). Ακολούθησαν προσφυγές εφέσεις κλπ.

Προδικαστικά Ερωτήματα Με ποια κριτήρια εκτιμάται αν μια πρακτική προκάλεσε παρεμπόδιση, νόθευση ή περιορισμό ανταγωνισμού; Μπορεί η αιτιώδης συνάφεια συμπεριφοράς-εναρμόνισης να κριθεί βάσει εθνικού δικαίου με τον όρο ότι δεν περιορίζει τα κοινοτικά δικαιώματα και ότι δεν είναι αυστηρότερη της ενωσιακής; Αρκούν η μία και μόνο συνάντησή τους και η εξακολούθηση δραστηριοποίησής τους στην εν λόγω αγορά ως αποφασιστικά κριτήρια για την εναρμόνιση;

Γενική Εισαγγελέας Ανάγκη προστασίας της δομής της αγοράς και του ανταγωνισμού ως θεσμού (ΓΕΝΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ) και όχι μόνο των καταναλωτών και ανταγωνιστών. Λαμβάνονται υπ' όψιν οι σκοποί και οι συγκυρίες. Αρκεί η δυνητική και μόνο επίδραση στις ισορροπίες του ανταγωνισμού και όχι να έλαβε χώρα πραγματικά. Αδιάφορο αν η συμφωνία περί αμοιβών μεταπρατών μετακύλισε ζημιά στους καταναλωτές ( η ολλανδική Κυβέρνηση το θεωρεί σημαντικό).

Παρατηρήσεις Το αρ.101 ΣΛΕΕ, στις εσωτερικές αγορές, όπως εν προκειμένω, απαιτεί για τη στοιχειοθέτηση παραβάσεως, να υπάρχει ως αντικείμενο ή αποτέλεσμα η παρεμπόδιση, ο περιορισμός ή η νόθευση του ανταγωνισμού. Ελέγχεται συνεπώς, κατά πόσο το δυνητικό κριτήριο που αναφέρθηκε είναι αρκετό... Υπάρχει πάντα ένας βαθμός αλληλεπίδρασης και προσαρμογής των ανταγωνιστών, όπως υποστήριξε προσπαθώντας να αντικρούσει τους ανωτέρω ισχυρισμούς η Vodafone και όπως δέχτηκε και η ίδια η Γενική Εισαγγελέας. Ανεπιεικές επομένως, το να θεωρηθεί επιλήψιμη η οποιαδήποτε επικοινωνία ή κοινή συμπεριφορά των ανταγωνιστών, οι οποίοι μπορεί σε έναν βαθμό να έχουν κοινές ανάγκες που προξενούνται από τις εκάστοτε επικρατούσες συνθήκες της αγοράς. Το Δικαστήριο δεν ξεκαθάρισε τόσο αυτά τα όρια.

ΚΡΙΤΗΡΙΑ: Αυτόνομη βούληση προσαρμογής του κάθε επιχειρηματία, συνοδευόμενη από το απαιτούμενο επιχειρηματικό ρίσκο και τους εγγενείς κινδύνους του ανταγωνισμού. Η εξάλειψη των ανωτέρω, καθιστά αθέμιτη την εναρμόνιση. Εδώ ακριβώς εντοπίζει η εισαγγελέας το επιλήψιμο της συγκεκριμένης περίπτωσης, διότι κατά τη γνώμη της συντονίστηκε μελλοντική συμπεριφορά των επιχειρήσεων στην εν λόγω συνάντηση, γεγονός που αρκεί ανεξαρτήτως αποτελέσματος για την αντίθεση με τους κανόνες ανταγωνισμού (εκ φύσεως παραβίαση-σκοπός αντίθετος στον ανταγωνισμό ως θεσμό- ασφάλεια δικαίου) Παράδειγμα οδήγησης υπό την επήρεια.

Αιτιώδης συνάφεια Τα εθνικά δίκαια κινούνται βάσει των αρχών της ισοδυναμίας και της αποτελεσματικότητας. Αρχικά, αν πράγματι υπήρξε διαβούλευση με σκοπό την εναρμόνιση και ακολούθησε μια αντίστοιχη συμπεριφορά στην αγορά, είναι εύλογη η ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου. Εν προκειμένω, ανταγωνιστές ανταλλάσσουν απόψεις για ενδεχόμενη μείωση των αμοιβών των διανομέων τους και στη συνέχεια προβαίνουν πράγματι σε τέτοιες μειώσεις, προκύπτει αιτιωδώς ότι η εν λόγω ανταλλαγή πληροφοριών καθόρισε τη συμπεριφορά τους στην αγορά. Βάσει Νομολογίας του Δικαστηρίου αρκεί η συνέχιση της δραστηριοποίησης στην εν λόγω αγορά, μετά την επιλήψιμη συνάντηση για να στοιχειοθετηθεί ο αιτιώδης σύνδεσμος. Βάρος απόδειξης περί του αντιθέτου: Στις επιχειρήσεις.

Κριτική Αντίθετο προς την ασφάλεια δικαίου και ιδιαίτερα αυστηρό το να θεωρείται επαρκές το κριτήριο της συνέχισης δραστηριοποίησης στην εν λόγω αγορά, ειδικότερα όταν τίθεται εν αμφιβόλω το επιλήψιμο της προγενέστερης συμπεριφοράς. Παρέχει μεγαλύτερη ασφάλεια η σύνδεση με συγκεκριμένη συμπεριφορά που επήλθε ως αποτέλεσμα.

Η μια και μοναδική συνάντηση Ανάλογα με το αντικείμενο, τις συνθήκες της αγοράς και το είδος της διαβούλευσης, μπορεί να αρκεί και μία μόνο συνάντηση, ώστε να επιτευχθεί ο συντονισμός. Μας ενδιαφέρει η ουσία και όχι ο αριθμός των συναντήσεων. Στην προκειμένη περίπτωση, η μια και μόνο συνάντηση είναι αρκετή ώστε να επιτευχθεί η εναρμόνιση συμπεριφοράς ως προς τις αμοιβές των διανομέων. Όλα τα στοιχεία που διαθέτει το Δικαστήριο υποδηλώνουν ότι αυτό συνέβη, διότι αμέσως μετά τη μοναδική επαφή επήλθαν πράγματι οι συμφωνημένες μειώσεις των πάγιων αμοιβών των διανομέων (αιτιώδης σύνδεσμος).