H ψυχοκοινωνική θεωρία του Erik Erikson

Βασικοί άξονες της θεωρίας Ο Erikson ήταν μαθητής του Freud. Έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην εξελικτική διαδικασία και την ανάπτυξη του Εγώ.

Ομοιότητες μεταξύ Freud και Erikson Ο Erikson βασίστηκε στη θεωρία του Freud. Όπως ο Freud, υποστήριξε την ύπαρξη μιας σειράς εξελικτικών σταδίων.

Διαφορές μεταξύ Freud και Erikson O Erikson έδωσε μεγαλύτερη έμφαση στην κοινωνικοποίηση, για αυτό το λόγο τα στάδια που περιέγραψε ονομάζονται «ψυχοκοινωνικά» (και όχι «ψυχοσεξουαλικά» όπως αυτά του Freud). Τόνισε τη σημασία του «Εγώ» σε αντίθεση με τον Freud που τόνισε τη σημασία της σχέσης ανάμεσα στο libido και τη ψυχολογική συμπεριφορά.

Διαφορές μεταξύ Freud και Erikson Ενώ ο Freud υποστήριξε ότι το Εγώ είναι είναι εξελικτικό υποπροϊόν του Id, ο Erikson υποστήριξε ότι το Εγώ υπάρχει είναι παρόν κατά τη γέννηση σε κάποια ανώριμη μορφή.

Κατά τον Εrikson, η ψυχολογική ανάπτυξη είναι το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης ανάμεσα στις διαδικασίες ωρίμανσης ή τις βιολογικές ανάγκες και στις κοινωνικές απαιτήσεις και κοινωνικές δυνάμεις που ρυθμίζουν την καθημερινή ζωή.

Τα στάδια κατά τον Erikson Τα στάδια καθορίζονται: (α) από την ωρίμανση και (β) από την παρουσία σύγκρουσης στο καθένα από τα στάδια (γ) από τις κοινωνικές απαιτήσεις που προβάλλονται στο κάθε στάδιο.

Τα στάδια κατά τον Erikson Ο Erikson ανέπτυξε την έννοια και το ρόλο της λύσης συγκρούσεων σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι ο Freud. Συνέδεσε το καθένα από τα στάδια με μια ορισμένη κρίση που η λύση της αποτελεί προϋπόθεση για τη μετάβαση του ατόμου σε κάποιο ακόμα πιο προχωρημένο στάδιο ανάπτυξης.

H σπουδαιότητα του Εγώ κατά τον Erikson O Erikson απέδωσε στη δομή του Εγώ πρωταρχική σπουδαιότητα. Θεώρησε το Εγώ ως το μηχανισμό μέσω του οποίου βιώνονται και τελικά λύνονται συγκεκριμένες εξελικτικές κρίσεις.

Ψυχοϊστορία Η ιστορία των συμβάντων κοινωνικής φύσης οι οποίες αλληλεπιδρούν με τις βιολογικές διαδικασίες και προκαλούν τη συμπεριφορά.

Εξετάζοντας την ψυχοϊστορία κάποιου ατόμου μπορούμε να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον οποίο οι παρελθούσες εμπειρίες μας σχετίζονται με τη παρούσα μας συμπεριφορά και, επίσης, μπορούμε να κατανοήσουμε τις πιθανές μελλοντικές μας ανάγκες.

Η αρχή της επιγένεσης Η αρχή αυτή αποτελεί το υπόβαθρο της θεωρίας του Erikson. Σύμφωνα με την αρχή αυτή: (α) Οτιδήποτε αναπτύσσεται έχει κάποιο πλάνο ως υπόβαθρο. (β) Από αυτό το πλάνο-υπόβαθρο εκπηγάζουν τα επιμέρους. (γ) Το καθένα από τα επιμέρους έχει το χρόνο ειδικής επικράτησης μέχρι που όλα τα μέρη εμφανιστούν, για να διαμορφώσουν ένα λειτουργικό σύνολο.

Παράδειγμα Τα αντανακλαστικά που είναι παρόντα κατά τη γέννηση, οργανώνονται με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να παράγουν συμπεριφορές που είναι ποιοτικά διαφορετικές από το άθροισμα όλων των αντανακλαστικών.

Η αρχή της επιγένεσης Σύμφωνα με τον Erikson, το χρονικό πλάνο ελέγχεται από διαδικασίες ωρίμανσης μέσω της αρχής της επιγένεσης. Κατά τη διάρκεια καθενός από τα στάδια, μια διαφορετική σύγκρουση έχει ειδική σημασία για την ανάπτυξη. Οι συγκρούσεις πηγάζουν έμμεσα από κάποια αντίθεση ανάμεσα στις βιολογικές ανάγκες (ωρίμανση) και τις κοινωνικές απαιτήσεις. Το Εγώ μεσολαβεί προκειμένου να επιλυθεί η σύγκρουση.

1ο στάδιο: Γέννηση-12 μήνες: Στοματικό-αισθητηριακό. Γέννηση-12 μήνες: Στοματικό-αισθητηριακό. Στόχος: Μπορώ να εμπιστευθώ τον κόσμο; Κοινωνικές συνθήκες Θετικές: Στήριξη, ικανοποίηση βασικών αναγκών, σταθερότητα. Αρνητικές: Έλλειψη στήριξης, αποστέρηση, αστάθεια. Ψυχοκοινωνικό αποτέλεσμα: Θετικό: Εμπιστοσύνη Αρνητικό: Δυσπιστία

2ο στάδιο: 2 έως 3 ετών: Μυϊκό-πρωκτικό. Στόχος: Μπορώ να ελέγξω τη συμπεριφορά μου; Κοινωνικές συνθήκες Θετικές: Συνετή ανεκτικότητα, στήριξη. Αρνητικές: Υπερπροστασία, έλλειψη στήριξης, έλλειψη εμπιστοσύνης. Ψυχοκοινωνικό αποτέλεσμα: Θετικό: Αυτονομία Αρνητικό: Αμφισβήτηση / Αμφιβολία

3ο στάδιο: 4 έως 5 ετών: Πρωτοβουλίας-Ενοχής. Στόχος: Μπορώ να ανεξαρτητοποιηθώ από τους γονείς μου και να ανιχνεύσω τις δυνατότητες μου; Κοινωνικές συνθήκες Θετικές: Ενθάρρυνση, ευκαιρίες. Αρνητικές: Έλλειψη ευκαιριών, αρνητικά συναισθήματα. Ψυχοκοινωνικό αποτέλεσμα: Θετικό: Πρωτοβουλία Αρνητικό: Ενοχή

4ο στάδιο: 6 έως 11 ετών: Λανθάνον. Στόχος: Μπορώ να αποκτήσω σε επαρκή βαθμό τις αναγκαίες για την προσαρμογή και επιβίωση ικανότητες; Κοινωνικές συνθήκες Θετικές: Κατάλληλη κατάρτιση, επαρκής εκπαίδευση, αξιόλογα πρότυπα. Αρνητικές: Ανεπαρκής κατάρτιση, έλλειψη προσανατολισμού και στήριξης. Ψυχοκοινωνικό αποτέλεσμα: Θετικό: Εργατικότητα / Φιλοπονία Αρνητικό: Συναίσθημα κατωτερότητας

5ο στάδιο: 12 έως 18 ετών: Ήβη και εφηβεία Στόχος: Ποιος/ποια είμαι; Ποιες είναι οι πεποιθήσεις Μπορώ να ανεξαρτητοποιηθώ από τους γονείς μου και να ανιχνεύσω τις δυνατότητες μου, τα συναισθήματα και οι στάσεις μου; Κοινωνικές συνθήκες Θετικές: Εσωτερική σταθερότητα και συνέχεια, σαφώς καθορισμένα πρότυπα κατά φύλο, θετική επανατροφοδότηση. Αρνητικές: Σύγχυση στόχων, ασαφής επανατροφοδότηση, μη ρεαλιστικές προσδοκίες. Ψυχοκοινωνικό αποτέλεσμα: Θετικό: Ταυτότητα Αρνητικό: Σύγχυση

6ο στάδιο: Νεότητα: Νεότητα. Στόχος: Μπορώ να αφιερωθώ ολοκληρωτικά στον άλλο; Κοινωνικές συνθήκες Θετικές: Θαλπωρή, κατανόηση, εμπιστοσύνη. Αρνητικές: Μοναξιά, εξοστρακισμός. Ψυχοκοινωνικό αποτέλεσμα: Θετικό: Οικειότητα Αρνητικό: Απομόνωση

7ο στάδιο: Μέση ηλικία: Μέση ηλικία. Στόχος: Τι μπορώ να προσφέρω στις γενιές που ακολουθούν; Κοινωνικές συνθήκες Θετικές: Πληρότητα στόχων, παραγωγικότητα. Αρνητικές: Έλλειψη ανανέωσης, παλινδρόμηση. Ψυχοκοινωνικό αποτέλεσμα: Θετικό: Δημιουργικότητα Αρνητικό: Στασιμότητα

8ο στάδιο: Ωριμότητα: Ωριμότητα. Στόχος: Η δουλειά μου και οι ευθύνες ολόκληρης ζωής μου έδωσαν ικανοποίηση και ευχαρίστηση; Κοινωνικές συνθήκες Θετικές: Αίσθηση του τέλους, αρμονία, αμεσότητα. Αρνητικές: Έλλειψη πληρότητας, δυσαρέσκεια. Ψυχοκοινωνικό αποτέλεσμα: Θετικό: Ολοκλήρωση του Εγώ / Πληρότητα Αρνητικό: Απελπισία

Η ελκυστικότητα της θεωρίας του Erikson Καθώς δίνει ιδιαίτερη σημασία στην κοινωνική επιρροή (σχολεία, κοινωνική πρότυπα) οι αναγνώστες του έργου του βρίσκουν στοιχεία με τα οποία μπορούν να ταυτιστούν.

Η ελκυστικότητα της θεωρίας του Erikson

Η αρχή της επιγένεσης και τα ψυχοκοινωνικά στάδια του Erikson H επιγένεση αντιπροσωπεύεται από ένα πλέγμα αιτιωδών συμβάντων. Η ανάπτυξη αποτελείται από συμβάντα που λειτουργούν με κάποια προγραμματισμένη ακολουθία, σύμφωνα με την οποία κάθε συμβάν σχετίζεται με τα μεταγενέστερα.

Η αρχή της επιγένεσης και τα ψυχοκοινωνικά στάδια του Erikson Η έννοια της επιγένεσης εμπεριέχει την ύπαρξη μιας σειράς σταδίων που είναι ποιοτικώς διαφορετικά το ένα από τα άλλα.

Η αρχή της επιγένεσης και τα ψυχοκοινωνικά στάδια του Erikson Η επιγένεση είναι η διαδικασία μέσω της οποίας η συμπεριφορά διαφοροποιείται σε ξεχωριστά συστατικά στοιχεία ή τμήματα ενός λειτουργούντος συνόλου.

Η αρχή της επιγένεσης και τα ψυχοκοινωνικά στάδια του Erikson Η παράλληλη διαδικασία της οργάνωσης συντελείται κατά το μέγιστο ποσοστό της ως αποτέλεσμα μιας αυξημένης διαφοροποίησης. Για να λειτουργήσει το σύνολο, κάθε μέρος του συστήματος θα πρέπει να είναι οργανωμένο και συνεκτικό.

Η αρχή της επιγένεσης και τα ψυχοκοινωνικά στάδια του Erikson Τα ξεχωριστά συστήματα που απέκτησαν υψηλού βαθμού διαφοροποίηση το ένα από το άλλο και στη συνέχεια οργανώθηκαν, ενοποιούνται και τελικά παράγουν μια καινούργια διάσταση που αφομοιώνεται από το σύνολο.