Μεταβλητή – Άμεση - Οριακή κοστολόγηση Λογιστικη κοστουσ ΙΙ Μεταβλητή – Άμεση - Οριακή κοστολόγηση

Μεταβλητή – Άμεση – Οριακή κοστολόγηση (Variable – Direct – Marginal costing) Στην κοστολόγηση μεταβλητού κόστους, ως κόστος προϊόντος, αντιμετωπίζονται μόνο τα στοιχεία του κόστους που μεταβάλλονται ανάλογα με την παραγωγή: Άμεσα υλικά, Άμεση εργασία, Μεταβλητό τμήμα έμμεσων ΓΒΕ

Συνέχεια… Το σταθερό έμμεσο κόστος ΓΒΕ, δεν αντιμετωπίζεται ως κόστος προϊόντος σύμφωνα με αυτή την μέθοδο. Το σταθερό έμμεσο κόστος ΓΒΕ αντιμετωπίζεται ως κόστος περιόδου, όπως συμβαίνει με τις δαπάνες διοίκησης και πωλήσεων, αφαιρούνται από τα μικτά λειτουργικά κέρδη της επιχείρησης.

Κοστολόγηση πλήρους απορρόφησης και κοστολόγηση μεταβλητού κόστους Χαρακτηρισμός στοιχείων κόστους Κόστος προϊόντος Άμεσα Υλικά Κόστος περιόδου Άμεση Εργασία Μεταβλητό έμμεσο κόστος ΓΒΕ Σταθερό έμμεσο κόστος ΓΒΕ Μεταβλητές δαπάνες πωλήσεων & διοίκησης Κόστος περιόδου Σταθερές δαπάνες πωλήσεων & διοίκησης Κοστολόγηση πλήρους απορρόφησης Κοστολόγηση μεταβλητού κόστους

Υπολογισμός μοναδιαίου κόστους Για να εξηγήσουμε τον υπολογισμό του κόστους μονάδας με βάση την κοστολόγηση πλήρους απορρόφησης και την κοστολόγηση μεταβλητού κόστους, ας πάρουμε την περίπτωση μιας μικρής εταιρείας που παράγει ένα μόνο προϊόν και έχει την ακόλουθη δομή κόστους Ζητείται: 1) Να υπολογίσετε το κόστος μονάδας προϊόντος με βάση την κοστολόγηση πλήρους απορρόφησης 2) Να υπολογίσετε το κόστος μονάδας προϊόντος με βάση την οριακή κοστολόγηση. αριθμός μονάδων που παράγονται κάθε χρόνο 6000 Μεταβλητό κόστος ανά μονάδα: Άμεσα Υλικά Άμεση Εργασία Μεταβλητό κόστος ΓΒΕ Μεταβλητές δαπάνες πωλήσεων 2 4 1 3 Σταθερό κόστος ανά μονάδα: Σταθερό έμμεσο κόστος ΓΒΕ Σταθερές δαπάνες πωλήσεων και διοίκησης 30.000 10.000

Λύση…. Κοστολόγηση πλήρους απορρόφησης Άμεσα Υλικά 2 Άμεσο Κόστος εργασίας 4 Μεταβλητό έμμεσο κόστος παραγωγής 1 Συνολικό μεταβλητό κόστος παραγωγής 7 Σταθερό έμμεσο κόστος παραγωγής 5 Κόστος μονάδας προϊόντος 12 Κοστολόγηση μεταβλητού κόστους Άμεσα Υλικά 2 Άμεσο Κόστος εργασίας 4 Μεταβλητό έμμεσο κόστος παραγωγής 1 Κόστος μονάδας προϊόντος 7

Λύση.. Πλήρη απορρόφηση: όλα τα στοιχεία κόστους παραγωγής, μεταβλητά και σταθερά, λαμβάνονται υπόψη κατά τον υπολογισμό του κόστους μονάδας. συνεπώς, αν η εταιρεία πουλήσει μια μονάδα προϊόντος, τότε θα αφαιρεθούν 12 ευρώ από τα αποτελέσματα χρήσης ως κόστος πωληθέντων προϊόντων και οι απώλητες μονάδες θα μεταφερθούν ως απόθεμα στον Ισολογισμό προς 12 ευρώ η κάθε μια. Οριακή κοστολόγηση: μόνο τα μεταβλητά στοιχεία κόστους περιλαμβάνονται στο κόστος προϊόντος. συνεπώς, αν η εταιρεία πουλήσει μια μονάδα προϊόντος, μόνο 7 ευρώ θα αφαιρεθούν ως κόστος πωληθέντων προϊόντων, ενώ οι απούλητες μονάδες προϊόντος θα μεταφερθούν ως απόθεμα στον Ισολογισμό προς 7 ευρώ η κάθε μια.

Κατάρτιση κατάστασης Αποτελέσματος Χρήσης με την Απορροφητική και Οριακή κοστολόγηση Χρησιμοποιώντας τα δεδομένα της προηγούμενης άσκησης και αυτά που αναφέρουμε παρακάτω, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα χρήσης που έχουν καταρτιστεί και με τις δύο μεθόδους. Μονάδες στο αρχικό απόθεμα Μονάδες που παρήχθησαν 6.000 Μονάδες που πωλήθηκαν 5.000 Μονάδες στο τελικό απόθεμα 1.000 Τιμή πώλησης ανά μονάδα 20 Δαπάνες διοίκησης και πωλήσεων Μεταβλητές δαπάνες ανά μονάδα Σταθερές δαπάνες ανά μονάδα 3 10.000

Σύγκριση Απορροφητικής και Οριακής κοστολόγησης Κοστολόγηση πλήρους απορρόφησης Πωλήσεις Μείον κόστος πωληθέντων: Αρχικό απόθεμα Συν Κόστος παραχθέντων () Προϊόντα Διαθέσιμα προς πώληση Μείον τελικό απόθεμα Κόστος πωληθέντων προϊόντων Μικτό περιθώριο κέρδους Μείον δαπάνες πωλήσεων και διοίκησης Καθαρό Λειτουργικό κέρδος

Σύγκριση Απορροφητικής και Οριακής κοστολόγησης Κοστολόγηση πλήρους απορρόφησης Πωλήσεις (5000Χ20) 100.000 Μείον κόστος πωληθέντων: Αρχικό απόθεμα Συν Κόστος παραχθέντων (6000Χ12) Προϊόντα Διαθέσιμα προς πώληση Μείον τελικό απόθεμα (1000Χ12) Κόστος πωληθέντων προϊόντων 72.000 12.000 60.000 Μικτό περιθώριο κέρδους 40.000 Μείον δαπάνες πωλήσεων και διοίκησης [(5000μονάδες x 3μεταβλητά) + 10.000 έμμεσο] 25.000 Καθαρό Λειτουργικό κέρδος 15.000

Σύγκριση Απορροφητικής και Οριακής κοστολόγησης Οριακή κοστολόγηση Πωλήσεις () Μείον μεταβλητές δαπάνες: Μεταβλητό κόστος πωληθέντων προϊόντων: Αρχικό απόθεμα Συν Μεταβλητό Κόστος παραγωγής () Προϊόντα Διαθέσιμα προς πώληση Μείον τελικό απόθεμα Μεταβλητό Κόστος πωληθέντων προϊόντων Μεταβλητές δαπάνες πωλήσεων και διοίκησης (5000Χ3 ανά μονάδα) Περιθώριο συνεισφοράς Μείον σταθερές δαπάνες: Σταθερό έμμεσο κόστος παραγωγής Σταθερές δαπάνες πωλήσεων και διοίκησης Καθαρό Λειτουργικό κέρδος

Σύγκριση Απορροφητικής και Οριακής κοστολόγησης Οριακή κοστολόγηση Πωλήσεις (5000Χ20) 100.000 Μείον μεταβλητές δαπάνες: Μεταβλητό κόστος πωληθέντων προϊόντων: Αρχικό απόθεμα Συν Μεταβλητό Κόστος παραγωγής (6000Χ7) Προϊόντα Διαθέσιμα προς πώληση Μείον τελικό απόθεμα (1000Χ7) Μεταβλητό Κόστος πωληθέντων προϊόντων Μεταβλητές δαπάνες πωλήσεων και διοίκησης (5000Χ3 ανά μονάδα) Περιθώριο συνεισφοράς 42.000 7.000 35.000 15.000 50.000 Μείον σταθερές δαπάνες: Σταθερό έμμεσο κόστος παραγωγής Σταθερές δαπάνες πωλήσεων και διοίκησης 30.000 10.000 40.000 Καθαρό Λειτουργικό κέρδος

Συμπεράσματα Με την απορροφητική κοστολόγηση αν τα αποθέματα αυξηθούν, τότε ένα μέρος του σταθερού κόστους παραγωγής της τρέχουσας περιόδου δεν θα εμφανιστεί στα αποτελέσματα χρήσης ως μέρος του κόστους πωληθέντων προϊόντων. Αντίθετα, το κόστος μεταφέρεται σε μελλοντική περίοδο και εμφανίζεται στον ισολογισμό ως μέρος των αποθεμάτων. Συνεπώς, στο παράδειγμά μας από τις 30.000 σταθερού έμμεσου κόστους παραγωγής, μόνο 25.000 (5000Χ5 που πωλήθηκαν) έχουν ληφθεί υπόψη στο κόστος πωληθέντων προϊόντων. Οι υπόλοιπες 5.000 έχουν μεταφερθεί ως απόθεμα στην επόμενη περίοδο.

συνέχεια... με την οριακή κοστολόγηση, ολόκληρο το ποσό των 30.000 του σταθερού έμμεσου κόστους παραγωγής αντιμετωπίζεται ως δαπάνη της τρέχουσας περιόδου. Η διαφορά των 5.000 ευρώ στο τελικό απόθεμα εξηγεί και τη διαφορά στα κέρδη που δηλώνονται στις δυο μεθόδους κοστολόγησης.

συνέχεια... Η κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης που καταρτίζεται με βάση την κοστολόγηση πλήρους απορρόφησης δεν κάνει καμία διάκριση ανάμεσα στο σταθερό και στο μεταβλητό κόστος. συνεπώς δεν προσφέρεται για υπολογισμούς κόστους-όγκου παραγωγής-κέρδους που είναι σημαντικοί για τον καλό έλεγχο και σχεδιασμό.

συνέχεια... Τέλος, η διαφορά ανάμεσα στη μέθοδο κοστολόγησης πλήρους απορρόφησης και την οριακή κοστολόγηση επικεντρώνεται στο χρονισμό. Τυχόν απούλητες μονάδες προϊόντος με την κοστολόγηση πλήρους απορρόφησης, καταλήγουν στην αποθεματοποίηση του σταθερού κόστους και στη μεταφορά του ως στοιχείων ενεργητικού στην επόμενη περίοδο.

2ο παράδειγμα Μια εταιρεία διατήρησε σταθερό ρυθμό παραγωγής της τάξης των 25.000 μονάδες το χρόνο. Οι πωλήσεις παρουσιάζουν διακυμάνσεις από έτος σε έτος. Στο έτος 1, η παραγωγή ήταν ίση με τις πωλήσεις. Στο έτος 2, η παραγωγή υπερέβη τις πωλήσεις λόγω της ακύρωσης της παραγγελίας. Στο έτος 3, οι πωλήσεις ανέκαμψαν και ξεπέρασαν την παραγωγή. Τιμή πώλησης ανά πωλούμενη μονάδα 20 ευρώ Μεταβλητό έμμεσο κόστος παραγωγής ανά παραγόμενη μονάδα 7 ευρώ Σταθερό έμμεσο κόστος παραγωγής ανά έτος 150.000 ευρώ Μεταβλητές δαπάνες πωλήσεων και διοίκησης ανά πωλούμενη μονάδα 1 ευρώ Σταθερές δαπάνες πωλήσεων και διοίκησης το χρόνο 90.000 ευρώ Έτος 1 Έτος 2 Έτος 3 Μονάδες στο αρχικό απόθεμα 0 0 5.000 Παραχθείσες μονάδες 25.000 25.000 25.000 Πωληθείσες μονάδες 25.000 20.000 30.000 Μονάδες στο τελικό απόθεμα 0 5.000 0

2ο παράδειγμα Κόστος μονάδας προϊόντος Έτος 1 Έτος 2 Έτος3 Έτος 1 Έτος 2 Έτος3 Οριακή κοστολόγηση 7 ευρώ 7 ευρώ 7 ευρώ Απορροφητική κοστολόγηση Μεταβλητό έμμεσο κόστος 7 ευρώ 7 ευρώ 7 ευρώ Σταθερό έμμεσο κόστος 6 ευρώ 6 ευρώ 6 ευρώ Συνολικό κόστος 13 ευρώ 13 ευρώ 13 ευρώ

Κοστολόγηση πλήρους απορρόφησης Λύση Κοστολόγηση πλήρους απορρόφησης Έτος 1 Έτος 2 Έτος 3 Πωλήσεις 500.000 400.000 600.000 Μείον κόστος πωληθέντων: αρχικό απόθεμα συν κόστος παραχθέντων (25.000 Χ 13 ) Προϊόντα διαθέσιμα μείον τελικό απόθεμα 325.000 65.000 390.000 Κόστος πωληθέντων προϊόντων 260.000 Μικτό περιθώριο κέρδους 175.000 140.000 210.000 Μείον δαπάνες πωλήσεων και διοίκησης 115.000 110.000 120.000 Καθαρά κέρδη 60.000 30.000 90.000 Δαπάνες πωλήσεων έτος 1: 25000 μονάδες Χ 1 ευρώ + 90.000 σταθερές= 115.000 έτος 2: 20.000 μονάδες Χ 1 + 90.000 = 110.000 έτος 3: 30.000 Χ 1 + 90.000 = 120.000

Λύση Οριακή κοστολόγηση Έτος 1 Έτος 2 Έτος 3 Πωλήσεις 500.000 400.000 600.000 Μείον μεταβλητές δαπάνες: μεταβλητό κόστος πωλ/ντων αρχικό απόθεμα συν μεταβλητό εμ.κόστος Προϊόντα διαθέσιμα μείον τελικό απόθεμα 175.000 35.000 210.000 Μεταβλητό Κόστος πωλ/ντων 140.000 Μεταβλητές δαπάνες πωλήσεων και διοίκησης 25.000 200.000 20.000 160.000 30.000 240.000 Περιθώριο συνεισφοράς 300.000 360.000 Μείον σταθερές δαπάνες σταθερό έμμεσο κόστος σταθερές δαπάνες πωλ. 150.000 90.000 Καθαρά κέρδη 60.000 120.000 Δαπάνες πωλήσεων έτος 1: 25000 μονάδες Χ 7 ευρώ = 175.000 έτος 2: 20.000 μονάδες Χ 7 = 140.000 έτος 3: 30.000 Χ 7 = 210.000

Συμπεράσματα Αν η παραγωγή και οι πωλήσεις είναι ίσες, τότε τα καθαρά κέρδη είναι τα ίδια και με τις δύο μεθόδους. η μοναδική διαφορά είναι ότι όλο το σταθερό έμμεσο κόστος παραγωγής μεταφέρεται ως δαπάνη στα αποτελέσματα χρήσης. Όταν η παραγωγή υπερβαίνει τις πωλήσεις, τα καθαρά κέρδη με βάση την απορροφητική κοστολόγηση θα είναι μεγαλύτερα από την οριακή. αυτό συμβαίνει γιατί ένα μέρος του σταθερού έμμεσου κόστους μεταφέρεται στο απόθεμα, ενώ με την οριακή όλο το σταθερό έμμεσο κόστος αφαιρείται από τα έσοδα ως κόστος περιόδου.

Συνέχεια… Όταν η παραγωγή είναι μικρότερη από τις πωλήσεις, τα κέρδη στην απορροφητική είναι μικρότερα από αυτά της οριακής. Αυτό συμβαίνει γιατί το απόθεμα μειώνεται και το σταθερό έμμεσο κόστος παραγωγής που είχε ενσωματωθεί στο απόθεμα αποδεσμεύεται (γιατί έχει πουληθεί) και αφαιρείται από τα έσοδα.

Τα πλεονεκτήματα της οριακής κοστολόγησης Η οριακή κοστολόγηση μαζί με την κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης με βάση το περιθώριο συνεισφοράς, είναι μια ελκυστική εναλλακτική λύση για τις εκθέσεις που θα χρησιμοποιηθούν εντός της εταιρείας. Τα πλεονεκτήματά της συνοψίζονται ως εξής: τα δεδομένα που απαιτούνται για μια ανάλυση κόστους-όγκου-κέρδους μπορούν να ληφθούν απευθείας από μία κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης. στην οριακή κοστολόγηση, το κέρδος για μια περίοδο δεν επηρεάζεται από τις μεταβολές στο απόθεμα. με την οριακή κοστολόγηση το κόστος ανά μονάδα δεν περιέχει σταθερό κόστος. ο αντίκτυπος του σταθερού κόστους στα κέρδη τονίζεται όταν χρησιμοποιείται η οριακή κοστολόγηση και η μέθοδος συνεισφοράς. το συνολικό ύψος του σταθερού κόστους εμφανίζεται στα αποτελέσματα χρήσης. Αντίθετα, στην κοστολόγηση πλήρους απορρόφησης το σταθερό κόστος συνδυάζεται με το μεταβλητό κόστος και θάβεται μέσα στο κόστος πωληθέντων προϊόντων και στο τελικό απόθεμα.