Þvagrannsóknir Trausti Óskarsson 20.11.2003

Þvagrannsóknir Strimilpróf (dipstick) Almenn þvagrannsókn Sérhæfð þvagrannsókn Jónir, kreatínín, prótein, niðurbrotsefni, lyf, sólahringsþvagsafnanir, rafdráttur Smásjárskoðun +/- grams litun (talning) Ræktun og næmi

Strimilpróf Blóð: heme, mjög næmt Prótein: albúmín >300-500 mg/d Sykur: ef s-glúkósi >10mmól Nítrít: Enterobakteríur mynda nítrít úr nítrat Esterasi: hvítfrumur Ketónar: vannæring, DM og alkóhól ketoacidósis pH Eðlisþyngd β-hCG Bilirúbín Urobilinogen Miðbunuþvag + neðanþvottur hjá konum Heme strimill hefur hátt neikvætt forspárgildi Ef proteinuria þá þarf að magnmæla og greina próteinin sbr Ig Albustix

Almenn þvagrannsókn 10-15ml þvagsýni, miðbuna og helst fyrsta morgunþvag Þvag spunnið niður, 3000 rpm í 3-5 mín og botnfallið enduruppleyst í ca 0,5ml þvags Ath lit þvagsins Rautt + heme: hematúría, hemoglóbínúría, myóglóbínúría - heme: litarefni, porphyria, hyperbilirúbínemía Dökkt: porhyria, melanin Gult/appelsínugult: B6 vít, litarefni Grænt/Blátt: litarefni, methyline blue, propofol, amitryptilin Froða: prótein, gallsýrur Mælingar í vél: almennar og sérhæfðar Hemuria (rautt plasma), myouria (glært plasma)

Eðlisþyngd Mælikvarði á concentration hæfni nýrna Hækkar: þurrkur, mikið vökvatap, DM, hjartabilun, SIADH, adrenal insuffiency, minnkuð vökva inntaka Lækkar: Diabetes insipidus, gauklasjúkd, pyelonephritis, ofneysla vökva po eða iv Falskt jákvætt ef mikil prótein/glúkósuria Fölsk hækkun ef mikil glycosuria eða próteinúria

pH pH: normal 4,5-8,5 Lækkað: Met/resp acidósa, RTA Hækkað: Sýkingar (próteus), lyf (sýklalyf, bíkarbonat)

Smásjárskoðun Rauð blóðkorn (eðl, afmynduð, afsteypur) Hvít blóðkorn (neu, eosínofílar, afsteypur) Steríl vs. ósteríl pyúría Þekjufrumur (pípluþekja, transitionalþekja, flöguþekja) Glycoprótein (hyalín afsteypu Tamm-Horsfall prótein) Fitu afsteypur, granular/waxy afsteypur, broad cast Kritstallar (kalsíum oxalat, kalsíum fosfat, þvagsýra, cystein, 2,8-DHA, lyf) Bakteríur (í grams lituðu þvagi) Hægt að ruglast á gersveppum og rblk – edik sýra sker um hvort um er að ræða (hemolysis) Ath berkla ef steríl pyuría Steríl pyuria – berklar, interstitial nephritis, steinar Granúlar waxy cast og broad cast

Sýkingar Mismunandi gæði þvags Bakteríur í grams lituðu þvagi Ástunga>þvagleggur>miðbunuþvag>gripið/beint þvag>pokaþvag Bakteríur í grams lituðu þvagi >10.000? = sýk ef miðbuna, 1teg, þekktur sýk valdur >1.000 = sýk ef þvagleggur, 1teg, þekktur sýk valdur >100 = sýk ef suprapúbískur leggur ↑ Nítrít, esterasi og pH Stundum prótein, blóð Ef sýkingarmerki  ræktun og næmi