Απλά βήματα για τον σχεδιασμό δραστηριοτήτων και την αξιολόγησή τους Μάριος Κουκουνάρας Λιάγκης

Για να σχεδιάσουμε δραστηριότητες: Αναρωτιόμαστε πως και αν μαθαίνουν τα παιδιά ΠΣ (βιβλίο) Προσδοκώμενα αποτελέσματα, αξιολόγηση Οδηγοί Εκπαιδευ- τικού Δραστηριότητες διδασκαλίες Δραστηριότητες –Ερωτήσεις αξιολόγησης Απλά βήματα σχεδιασμού:

19. Εικόνα-φωτογραφία 20. Ένας χάρτης στον τοίχο 21. Συμφωνώ-Διαφωνώ 22. Διλήμματα 23. Debates-αγώνες 24. Στρογγυλό τραπέζι 25. Επίλυση προβλημάτων 26. Πες μια ιστορία 27. Πες μία πραγματική ιστορία 28. Μελέτη περίπτωσης (case study) 29. Πορτρέτο 30. Πακέτο εξερεύνησης (πολλαπλό ερέθισμα) 31. Σχέδιο Εργασίας (Project) 32. Διοργανώνουμε ένα συνέδριο 33. Graffiti 34. Φιλμ ή τραγούδι 35. Χίλιοι γερανοί 1.Γνωρίζω τους άλλους 2. Φρουτοσαλάτα 3. Αστέρια τόσο ίδια; 4. Ψέμα ή αλήθεια 5. Σε γνωρίζω καλύτερα 6. Ποιος είναι ο αρχηγός 7. Ο χάρτης της ζωής μου 8. Εσύ με οδηγείς 9. Παγωμένες εικόνες (δυναμικές) 10. Brainstorming (Καταιγισμός ιδεών) 11. Ανακριτική καρέκλα 12. Ρόλος τον τοίχο 13. Διάδρομος της συνείδησης 14. Δάσκαλος σε ρόλο 15. Παίξιμο ρόλων 16. Κάρτες ρόλων 17. Φόρουμ θέατρο 18. Δραματοποίηση

Απομνημόνευση Αντιγραφές Απομνημονεύσεις Επαναλήψεις Επισημάνσεις Αφορά κυρίως την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και θα μπορούσε αυτό το επίπεδο μάθησης να υπηρετηθεί με ένα μέρος μίας δραστηριότητας π.χ. την επανάληψη κάποιου διαλόγου ή την επισήμανση κάποιων στοιχείων που δίνονται σε κάρτες ρόλων ώστε να χρησιμοποιηθούν λειτουργικά ή την επισήμανση λέξεων ή εννοιών σε ένα κείμενο για να χρησιμοποιηθούν σε μία βιωματική δραστηριότητα Αντιγραφές Απομνημονεύσεις Επαναλήψεις Επισημάνσεις Περιγραφές

Κατανόηση ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ: Φρουτοσαλάτα Αστέρια τόσο ίδια; Ο χάρτης της ζωής μου Ρόλος στον τοίχο (βλ.σχετικό βίντεο) Συμφωνώ-Διαφωνώ Πες μια ιστορία Επεξεργασία εννοιών Διατύπωση κανόνων και όρων Επισήμανση σχέσεων/διασυνδέσεων Οπτικές αναπαραστάσεις (π.χ. εννοιολογικοί χάρτες) Σύνοψη Παράφραση Αναδιατύπωση

Εφαρμογή ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ: Παγωμένες εικόνες (δυναμικές) (βλ. σχετικό βίντεο) Ανακριτική καρέκλα Παίξιμο ρόλων Δραματοποίηση Εικόνα-φωτογραφία Πες μία πραγματική ιστορία Μελέτη περίπτωσης (case study) Πορτρέτο Πακέτο εξερεύνησης (πολλαπλό ερέθισμα) Δραστηριότητες πλαισιωμένης μάθησης Αυθεντικές καταστάσεις Γνωστική μαθητεία Δημιουργία σκέψεων/σεναρίων/δράσεων Κριτική πρακτική εφαρμογή Μελέτες περίπτωσης Κιναισθητική έκφραση Προσομοιώσεις

Ανάλυση/Κρίση/ Αξιολόγηση ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ: Διάδρομος της συνείδησης (βλ. σχετικό βίντεο) Φόρουμ θέατρο Συμφωνώ-Διαφωνώ Διλήμματα Debates-αγώνες Στρογγυλό τραπέζι Επίλυση προβλημάτων Ανάλυση αλληλεπιδράσεων Διαλογικές αντιπαραθέσεις Συζητήσεις Καταστάσεις λήψης αποφάσεων Αμφισβήτηση ιδεών απόψεων Συλλογικές μαθησιακές δραστηριότητες Ομαδοσυνεργασία Άσκηση κριτικής

Δημιουργία/Σύνθεση/Παραγωγή ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ: Σχεδόν όλες του βιβλίου Στοχαστικό Ημερολόγιο Άσκηση Κριτικής Διαλογικές αντιπαραθέσεις Εικονικές αναπαραστάσεις Καταστάσεις λήψης αποφάσεων Επίλυση προβλήματος Συλλογικές μαθησιακές δραστηριότητες Πρωτότυπα κείμενα- έργα Αναστοχασμοί

Τι αξίζει να προσέξουμε στον σχεδιασμό των δραστηριοτήτων; Τη σύνθεση και τη δι-ομαδικότητα της τάξης Την εξατομίκευση με βάση τις ανάγκες όλων των μαθητών/τριών Την πρόκληση πολυαισθητηριακής ενεργού συμμετοχής Την εμψύχωση και ενθάρρυνση των μαθητών/τριών (όχι έλεγχος και παρέμβαση) Την υπηρέτηση της μεταγνώσης (ο μαθητής/ η μαθήτρια να έχει τον έλεγχο της μάθησης και να μαθαίνει πώς να μαθαίνει και να αξιολογεί ο ίδιος/η ίδια τα μαθησιακά αποτελέσματα) Τον διαθέσιμο χρόνο Τη σαφήνεια στις οδηγίες Τον σεβασμό των οδηγιών από όλη την κοινότητα Το πλαίσιο του σχολείου, της αίθουσας, του ωρολογίου προγράμματος, τις δυνατότητες χρήσης ΤΠΕ, τις προσωπικές δυνατότητες του εκπαιδευτικού

Πώς διενεργείται η αξιολόγηση των δραστηριοτήτων; Η αξιολόγηση αποτελεί μέρος της διαδικασίας μάθησης. Ο μαθητής αξιολογείται από τον εκπαιδευτικό, αλλά αξιολογεί και ο ίδιος την πρόοδό του. Η αποτυχία του μαθητή σημαίνει ότι έχει ανάγκη βοήθειας. Διαμορφωτική Κατά τη διάρκεια του μαθήματος Στο τέλος του μαθήματος Γραπτό τεστ/τελική εξέταση

Απομνημόνευση Κατανόηση Σε ποια κατηγορία ...; Ποιες διαφορές βρίσκετε ...; Πώς θα συγκρίνατε ...; Ποια αναλογία έχει….με….; Δηλώστε/Ερμηνεύσετε με δικά σας λόγια ...; Τι μπορείτε να πείτε για ...; Πώς θα αναδιατυπώνατε το νόημα ...; Ποια γεγονότα ή ιδέες δείχνουν ...; Ποια είναι η κύρια ιδέα του ...; Ποιες δηλώσεις υποστηρίζουν ...; Μπορείτε να εξηγήσετε τι συμβαίνει / τι σημαίνει/τι εννοεί ...; Πώς θα συνοψίζατε ...; Τι είναι ...; Πώς είναι ...; Πού είναι ...; Πότε/Πώς συνέβηκε …; Πώς εξηγείτε ...; Γιατί ...; Πώς θα περιγράφατε ...; Μπορείτε να θυμηθείτε ...; Πώς θα δείχνατε ...; Μπορείτε να επιλέξετε ...; Ποιος ήταν ο βασικός ...; Μπορείτε να απαριθμήσετε τρεις ...; Ποιο από τα ...; Ποιος ήταν ...;

Εφαρμογή Ανάλυση Ποια είναι τα μέρη/χαρακτηριστικά ...; Πώς … σχετίζονται με ...; Γιατί νομίζετε ...; Με ποιο τρόπο μπορεί να βελτιωθεί…; Ποιο είναι το θέμα …; Τι κίνητρο υπάρχει ...; Μπορείτε να απαριθμήσετε τα ...; Τι συμπέρασμα μπορείτε να διατυπώσετε ...; Πώς θα κατατάσσατε ...; Πώς θα κατηγοριοποιήσουμε ...; Μπορείτε να αναγνωρίσετε τα μέρη / τη διαφορά ...; Τι στοιχεία μπορείτε να βρείτε ...; Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα…; Οι απόψεις για… στηρίζονται/επηρεάζονται…; Ποια είναι η σχέση μεταξύ του ...; Μπορείς να κάνεις μια διάκριση μεταξύ ...; Ποια είναι η λειτουργία του ...; Είναι οι αποδείξεις για… επαρκείς/αξιόπιστες; Πώς θα χρησιμοποιήσετε ...; Ποια παραδείγματα μπορείτε να βρείτε...; Πώς θα λύσουμε … χρησιμοποιώντας ό,τι έχουμε μάθει ...; Πώς θα οργανώσετε / δείξετε ...; Πώς θα εφαρμόσουμε ό, τι έχουμε μάθει, για να αναπτύξουμε ...; Με ποιον άλλο τρόπο θα προσπαθούσατε να ...; Τι θα προέκυπτε αν ...; Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα πραγματικά περιστατικά, για να ...; Ποια στοιχεία θα αλλάζατε ...; Ποια γεγονότα θα επιλέγατε, για να δείξετε ...; Ποιες ερωτήσεις θα ρωτούσατε για ...; Ποιοι περιορισμοί υπάρχουν…;

Δημιουργία/ Κρίση/Αξιολόγηση Σύνθεση/Παραγωγή Τι αλλαγές θα κάνετε για...; Πώς θα βελτιωθεί η...; Τι θα συμβεί αν...; Μπορείτε να επεκταθείτε στο ...; Ποια εναλλακτική λύση θα προτείνατε...; Πώς θα υιοθετούσατε τα …, για να δημιουργήσετε ένα διαφορετικό ...; Πώς θα τροποποιούσατε το ..; Τι θα μπορούσε να γίνει, για να ελαχιστοποιηθεί/μεγιστοποιηθεί ...; Με ποιον τρόπο θα σχεδιάζατε ...; Τι θα μπορούσε να συνδυαστεί, για να βελτιωθεί /αλλάξει ...; Μπορείς να διατυπώσεις μια γενίκευση για ...; Μπορείτε να προβλέψετε το αποτέλεσμα, αν ...; Πώς εκτιμάτε τα αποτελέσματα ...; Συμφωνείτε με τις δράσεις/τα αποτελέσματα ...; Πώς θα αποδείξετε / διαψεύσετε ...; Πώς εκτιμάτε τη(ν) σημασία /αξία...; Θα ήταν καλύτερα αν ...; Γιατί (ο χαρακτήρας) επέλεξε ...; Τι θα συνιστούσατε ...; Τι θα αναφέρατε για να υπερασπιστείτε τις ενέργειες...; Πώς θα μπορούσατε να καθορίσετε ...; Πώς είναι να μπαίνουμε στη θέση..; Ποια επιλογή θα κάνατε ...; Σε τι θα δίνατε προτεραιότητα ... ; Με βάση τα όσα γνωρίζουμε, πώς θα το εξηγούσαμε ...; Ποιες πληροφορίες θα χρησιμοποιούσατε, για να στηρίξετε την άποψη ...; Πώς θα δικαιολογήσετε ...; Ποια δεδομένα χρησιμοποιούνται, για να δείξουν το συμπέρασμα ...; Γιατί ήταν καλύτερο να ...; Πώς θα συγκρίνατε τις ιδέες / τους ανθρώπους / τα γεγονότα ...;

Πρακτικές διαμορφωτικής αξιολόγησης Παρατήρηση μαθητών/τριών, όταν εργάζονται σε μονάδες/δυάδες/ομάδες Ενεργός ακρόαση. Ακούμε τους μαθητές/τριες κατά την παραγωγή προφορικού λόγου και όταν σκέφτονται μεγαλόφωνα, καθώς εργάζονται και συνεργάζονται σε ζευγάρια ή σε μικρές ομάδες Έλεγχος προϋπάρχουσας γνώσης μαθητών/τριών. Ελέγχουμε σε ποιο βαθμό κατέχουν τις προαπαιτούμενες γνώσεις και δεξιότητες Συνοπτική έκφραση βασικών ιδεών. Ζητούμε να καταγράψουν συνοπτικά ή να εκφράσουν κιναισθητικά τις βασικές ιδέες που έχουν πάρει από μια συζήτηση, μια εργασία ή ένα μάθημα Ουσιαστική αξιολόγηση στο κλείσιμο του μαθήματος-Προφορική/γραπτή/αναστοχαστική π.χ εργασία ή λύση προβλήματος ή απάντηση σε ερωτήσεις ή παίξιμο ρόλων

Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα Α τάξη 1.1 ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ (1ο δίωρο) Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα Αξιολόγηση Οι μαθητές/ μαθήτριες να: προσδιορίζουν τα κίνητρα της αναζήτησης του Θεού, διερευνούν την καθολικότητα της θρησκευτικής αναζήτησης στην ιστορία του ανθρώπου, εξετάζουν τη σύνδεση της αναζήτησης του Θεού με τη θρησκεία . Έκφραση κριτικής στάσης σε θέματα θρησκευτικής αναζήτησης και πίστης. Αναγνώριση των κινήτρων και της καθολικότητας της πνευματικής και θρησκευτικής αναζήτησης. Διατύπωση συλλογισμών για την ανάπτυξη της θρησκευτικότητας (σχέσης με τη θρησκεία).

Έκφραση κριτικής στάσης σε θέματα θρησκευτικής αναζήτησης και πίστης. Κρίση και αξιολόγηση Άσκηση κριτικής Διαλογική αντιπαράθεση-συζήτηση Λήψη αποφάσεων Προσομοιώσεις και διλήμματα Συλλογικές μαθησιακές δραστηριότητες

Έκφραση κριτικής στάσης σε θέματα θρησκευτικής αναζήτησης και πίστης Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να αξιολογήσουμε σε ποιο βαθμό ο κάθε μαθητής / η κάθε μαθήτρια στο τέλος του μαθήματος μπορεί επαρκώς να εκφράζει, με προφορικό ή γραπτό ή δημιουργικό τρόπο την κριτική του στάση σε θέματα θρησκευτικής αναζήτησης

Διάρκεια μαθήματος Προσφέρεται η αξιολόγηση στις δραστηριότητες π.χ στο Βιώνοντας «Μουσική δραστηριότητα-συμπλήρωση κενών». Δίνεται Φύλλο Εργασίας με τους στίχους του Αλκίνοου Ιωαννίδη, από το τραγούδι «Ο Προσκυνητής» αφήνοντας κενά για να συμπληρώσουν τις λέξεις ακούγοντας το τραγούδι (αγάπη, έρωτας, κάποιος ταξίδι, αναζήτηση, δρόμος, ψυχή που κυλά, προσευχή). Αφού ακούσουν το τραγούδι, οι μαθητές/μαθήτριες απαντούν στις παρακάτω ερωτήσεις: 1) Τι αναζητά ο προσκυνητής; 2) Πώς τα αναζητά, με ποιο τρόπο; και 3) Τι είναι η ζωή για τον προσκυνητή; Τι είναι αυτό που της δίνει νόημα;

Π.χ στο Νοηματοδοτώντας «TPSS: Think, Pair, Square, Share (σκέψου, συζήτησε ανά 2 και ανά 4, μοιράσου)». Δίνονται ή προβάλλονται εικόνες με ανθρώπους που λατρεύουν με διάφορους τρόπους τον Θεό ή εικόνες με σύγχρονους ανθρώπους που απευθύνονται στον Θεό (αθλητές/αθλήτριες, καλλιτέχνες, διανοούμενοι/διανοούμενες). Οι μαθητές/μαθήτριες εφαρμόζουν την τεχνική με βάση τις ερωτήσεις: Τι σκέφτεται, ποια αισθήματα έχει, γιατί το κάνει, πού βρίσκεται ο Θεός για αυτούς;

Στο τέλος του μαθήματος Προσφέρεται στο εφαρμόζοντας (4ο στάδιο μαθήματος) -«Αντιγνωμίες» σε ζευγάρια ενώπιον της ολομέλειας. Κάθε μαθητής/ μαθήτρια παίρνει μία κάρτα ρόλου (π.χ. ενός πιστού χριστιανού που εκκλησιάζεται, ενός πιστού μη θρησκευόμενου κ.λπ.). Ζητείται να σκεφτούν με βάση τον ρόλο που ανέλαβαν και όσα έχουν προηγηθεί στο μάθημα και να επιχειρηματολογήσουν για το εξής θέμα: «Τι δίνει νόημα στη ζωή μου;». Αφού σκεφτούν και γράψουν για τρία λεπτά τα επιχειρήματά τους ζητείται να σηκωθούν δύο και να εκφράσουν με τη σειρά τις απόψεις τους και να διαλεχθούν κρίνοντας τις θέσεις του άλλου/της άλλης. Δίνεται συγκεκριμένος χρόνος για την αντιγνωμία του ζευγαριού και ακολουθεί συζήτηση με την ολομέλεια. Μπορεί να επαναληφθεί με άλλο ζευγάρι. Αν δεν υπάρχει χρόνος μπορεί να δημιουργηθούν από την αρχή ζευγάρια και να διαλεχθούν ταυτόχρονα. Αφού λήξει ο χρόνος ερωτώνται όλοι α) πώς ένιωσαν, β) ποια γνώμη είχε βαρύτητα και γιατί και γ) ποιο είναι το νόημα της ζωής για αυτούς/αυτές και αν επηρεάστηκαν από όσα άκουσαν και έζησαν στις «αντιγνωμίες»; Εναλλακτικά: Γράφουν μια σελίδα ημερολογίου ή μία επιστολή με θέμα: «Οριακές στιγμές κι αναζητήσεις του Θεού».

Γραπτή εξέταση/τεστ Στην Α ομάδα θα μπορούσε να διατυπωθεί ως εξής:   Να σημειώσετε αν συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τις παρακάτω φράσεις δικαιολογώντας σύντομα (1-3) την απάντηση σας: Όλοι οι άνθρωποι αναζητούν τον Θεό. ΣΥΜΦΩΝΩ/ΔΙΑΦΩΝΩ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. Όλοι οι άνθρωποι αναζητούν απάντηση στα υπαρξιακά τους ερωτήματα στη θρησκεία. ΣΥΜΦΩΝΩ/ΔΙΑΦΩΝΩ

Στη Β ομάδα θα μπορούσε να διατυπωθεί ως εξής:   1) «Η θρησκευτικότητα είναι φυσική ανάγκη του ανθρώπου - ανάγκη ορμέμφυτη, ενστικτώδης» Γιανναράς, Χ. (2006). Ενάντια στη θρησκεία. Αθήνα: Ίκαρος, σ. 11 Χρησιμοποιώντας τις γνώσεις σας να διατυπώσετε κριτικά τη γνώμη σας για την άποψη του Χρ. Γιανναρά.