OFERTA DHE PËRCAKTIMI I ÇMIMEVE NË KONKURRENCË TË PLOTË As. Mic Ukaj

I. Tiparet e tregut konkurencial dhe kurba e kërkesës e firmës Konkurrenca ka një kuptim të gjerë. Ndërkaq, shprehja konkurrencë plotë ka një kuptim tepër të veqantë. Konkurrenca e plotë karakterizohet nga një sërë veçorish:

Ekzistenca një numri të madh firmash në treg. Të gjitha firmat e një dege shesin produkte me karakteristika të njëjta, produkte homogjene, për shembull grurë, duhan, etj. Blerësit dhe shitësit janë të mirinformaur, kanë njohuri të plota për çmimet dhe produktet në treg. Ekzistenca e lehtësisë së hyrjes dhe daljes së firmave nga dega. Firmat i lëvizin burimet nga një degë në tjetrën pa pengesa ligjore, si patentat, liçencat, etj.

Tipari më i rëndësishëm i konkurrencë së plotë, që buron nga veçoritë e mësipërme, është se firmat janë çmimpranuese, ato nuk kanë asnjë ndikim mbi çmimin e produkteve që ofrojnë në treg.

Kurba e kërkesës në konkurrencë të plotë a) Kërkesa e blerësve individualë b) Kërkesa dhe oferta e tregut b) Kërkesa që ndeshin firmat individuale në treg P P P P P S d 5 euro 5 euro d d D Q Q Q Q Blerësi A Blerësi B Firma A Firma B

Firma mund të marrë vendime vetëm lidhur me sasinë Firma mund të marrë vendime vetëm lidhur me sasinë. Me çmimin që përcakton tregu, firma mund të shesë çfarëdo sasie që dëshiron Mundësia që ka firma individuale për të shitur çfarëdo sasie me çmimin e tregut, mund të krijojë përshtypjen sikur në konkurrencën e plotë nuk ka konkurrencë.

II. Vendimet dhe oferta e firmës në një periudhë afatshkurtër Në kushtet kur çmimi përcaktohet nga tregu dhe firma mund të shesë çdo lloj sasie me këtë çmim, lind pyetja: cili është niveli i prodhimit që zgjedhë firma? Për të kuptuar më mirë përgjiegjiën e kësaj pyetje rikujtojmë se: Synimi themelorë i çdo firme është maksimizimi i fitimit. Fitimi përfaqëson diferencën midis të ardhurave totale (TR) me koston totale (TC). Për ekonomistët kostoja totale është kostoja ekonomike (oportune), pra përfshinë koston e shprehur dhe atë të nënkuptuar.

Sasia e prodhimit Q Kosto totale TC Kosto marxhinale MC Kosto totale mesatare ATC=TC/Q Të ardhurat totale TR=QxP E ardhura marxhinale MR Çmimi P Fitimose humbje π=TR-TC 1 2 3 4 5 6 7 8 4 - - - 5 -4 1 6 2 6 5 5 5 -1 2 7 1 3.5 10 5 5 3 3 9 2 3 15 5 5 6 4 12 3 3 20 5 5 8 5 16 4 3.2 25 5 5 9 6 21 5 3.5 30 5 5 9 7 27 6 3.87 35 5 5 8 8 34 7 4.25 40 5 5 6 9 42 8 4.55 45 5 5 3 10 51 1 5.1 50 5 5 -1

Mënyrat e llogaritjes së maksimizimit të fitimit Mënyra TR – TC Mënyra MR =MC Dihet barazimi d = p = MR Kurba e kërkesës përfaqëson edhe kurbën e të ardhurës mesatare, sepse e ardhura mesatare del nga raporti . Në shembullin tonë, çmimi është konstant, i barabartë me 5 njësi. Atëherë mund të shkruajmë se d=p=MR=AR .

Mënyra MR = MC P ATC MC ATC E d=P=MR=AR 5 A 6 Q

Maksimizimi i fitimit për firmen e cila merr vetem fitim normal ATC MC ATC E d=P=MR=AR 3 4 Q Çka bënë firma në këtë rast

Minimizimi i humbjes për firmën me humbje ATC MC ATC AVC E d=P=MR=AR 3.5 2 1.5 F 6 Q Çka bën firma në këtë rast (sqarimet përmes formulave)

Kurba e ofertës së firmës P ATC MC ATC AVC d d4 P4 E P3 c d3 b d2 P2 a d1 P1 q1 q2 q3 q4 Q

Kurba e ofertës së degës Firma A Firma B Firma C Dega SA SB Sc Stregut P P P P P2 P2 P2 P2 P1 P1 P1 P1 Q Q Q Q 25 60 10 20 10 20 5 20

III.Sjellja e firmës dhe e degës në periudha afatgjata Për të analizuar dhe kuptuar më mirë sjelljen e firmës dhe të degës, është e nevojshme të dallojmë tri periudha kohore të mundshme të ekuilibrit të tregut: Ekuilibri momental, ku oferta është fikse. Ekuilibri afatshkurtër, ku firmat mund të rrisin prodhimin, megjithëse kapitali mbetet i pandryshuar. Ekuilibri afatgjatë, ku të gjith faktorë e prodhimit mund të ndryshojnë. Paraqitjet grafike

Ekuilibri afatshkurter Ekuilibri momental Ekuilibri afatshkurter P S S P1 P1 D2 D2 P0 P0 D1 D1 Q Q

Ekuilibri afatgjatë P S P1 D2 P0 D1 Q

Ekuilibri afatgjatë për një firmë konkurruese SRMC LRMC SRAC LRAC E d=P=MR=AR P1 q1 Q

Po kurba e ofertës së degës si do të paraqitej në periudha afatgjata? Dallojmë tre raste Oferta e degës me kosto konstante. Oferta e degës me kosto rritëse Oferta e degës me kosto zbritëse.

Oferta e degës me kosto konstante. P P MC D2 S(800) S(1000) D1 E2 S(1200) P2 P2 E3 P3 P3 E1 SL P1 P1 E4 6 10 Q 4800 6400 7200 Q

Oferta e degës me kosto rritëse P P S(200) S(900) SRMC2 SRAC2 SL P2 P2 E2 SRMC1 E1 P1 E1 SRAC1 P1 D2 D1 a) Q b) Q

IV. Konkurrenca e plotë dhe efiçenca ekonomike Efiçenca ekonomike, sipas përcaktimit të ekonomistit të mirënjohur italian Vilfredo Pareto, përfaqëson atë situatë ku prodhimi i një malli të dhënë nuk mundet të rritet pa ulur prodhimin e një malli tjetër dhe kur konsumi i një konsumatori nuk mund të rritet pa pakësuar konsumin e një tjetri.

Rritja e efiçiencës ekonomike realizohet kur plotësohen tre konditat e paretos Një analizë të shkurtër të tre konditave, do ta bëjmë duke marrë një model të thjeshtë, të bazuar në supozimet e mëposhtme: Ekziston një ekonomi e thjeshtë, pa tregti të jashtme, ku këmbimi bëhet mall me mall. Ekzistojnë vetëm dy produkte,veshje dhe ushqim. Ekzistojnë vetëm dy faktorë prodhimi, kapitali dhe puna. Ekzistojnë vetëm dy individë, që përfaqësojnë gjithë shoqerinë.

Harta e izokuanteve të ushqimit dhe veshjeve L K Kapitali Punë V2 V1 V3 V4 K U4 U3 U2 U1 L Kapital

Kuadrati i prodhimit dhe kurba kontraktuese L L2 K Ov V2 K1 P V1 K2 V3 V4 V5 U5 U4 U1 U2 U3 K Ou L1 Kapital

Efiçienca në prodhim Efiçenca në prodhim arrihet atëherë kur MRTS e çdo faktori me çdo faktor tjetër është e barabartë për të gjitha mallrat Si përfundim efiçenca në prodhim realizohet kur (MRTSKL) ushqimit=(MRTSKL) veshjeve

Efiçenca alokative. Duke përgjithësuar për shumë individë dhe mallra, themi që efiçenca alokative arrihet kur MRS e çdo malli me me çdo mall tjetër duhet të jetë e barabartë për gjithë individët. (MRSUV)A = (MRSUV)B.

Harta e indiferencës për individët A dhe B Ushqim veshje IB2 IB1 IB3 IB4 IA4 IA3 IA2 IA1 veshje ushqim

Kuadrati i këmbimit V2 Ushqim OB IB1 IB3 IB2 U1 H IB4 U2 IB5 G F IA7 E C B IA6 A IA5 IB7 IA4 IA2 IA3 IA1 OA V1 Veshje

Efiçienca në shpërndarje Plotësimi i dy kushteve të mësipërme do të thotë që ekonomia prodhon në një nivel që ndodhet në kurbën e mundësive të prodhimit dhe që kemi alokim efiçent të mallrave midis dy individëve Pra, kushti është: MRSUV = MRTUV

Kondita e parë. MRTSU = PK/PL dhe MRTSV = PK/PL Siq theksuam më sipër, firma që maksimizon fitimin zgjedh pikën kur vija e izokostos është tangente me një izokuant o është pika ku prodhimi sigurohet me kosto minimale. MRTSU = PK/PL dhe MRTSV = PK/PL

Minimizimi i kostos L Pjerrësia = PK/PL Kombinacioni i kostos minimale izokostot K

Kondita e dytë Siç kemi theksuar më parë, konsumatori që dëshiron të maksimizojë dobishmërinë zgjedh atë kombinim të mallrave, që përcaktohet nga pika ku vija e buxhetit është tangenteme një kurbë indiferencë që është kurba e indiferencës më e lartë që mund të arrihet

Ekuilibri i konsumatorit Ushqim Pjerrësia = PV/PU Ekuilibri i konsumatorit Kurba e indiferencës Veshje

Kondita e tretë. Siç theksuam më lartë ushqim ΔB Δu A Kurba e mundësisë së prodhimit Δv Veshje