Ásgeir Jónsson Hagfræðideild Vaxtareglur Ásgeir Jónsson Hagfræðideild 11/21/2018

Af hverju hentar vextir betur sem stýritæki? Sveiflur í veltuhraða gera peningamagn að mun verra stýritæki en vexti. Ýmis önnur praktíst atriði gera M að óheppilegu stýritæki Tafir í margföldunarferlinu frá grunnfé Seðlabanka til M1 Truflun á lausafjárstýringu viðskiptabanka Mismunandi áhrif eftir fjármagnsuppbyggingu bankastofna, t.d. myndu sparisjóðirnir sem fjármagnaðir eru með innlánum verða fyrir mun meiri áhrifum en viðskiptabankar hérlendis. Svo virðist sem Seðlabanki Íslands hafi að einhverju leyti beitt lausafjárkvöðum til þess að hafa áhrif á verðbólgu þegar vaxtavaldið var hjá stjórnvöldum. Hins vegar með frjálsum fjármagnsmörkuðum og sjálfstæði til vaxtaákvarðana er ekkert sem gefur til kynna að M dugi betur en vextir í peningamálaaðgerðum.

Hvað með nafnverðsakkerið? Ef Seðlabankinn miðar aðeins við nafnvexti en enga beina nafnstærð er hætta á verðvillu – „price indeterminacy". Peningajafnan sem ætti að ákvarða verðlag – MV=PY – verður í rauninni óvirk þar sem M ákvarðast sem innri stærð. Allir verðbólguferlar geta fallið að markmiði bankans. Ef verðbólguvæntingar hoppa upp vegna einhvers skells er það „self-fulfilling" þar sem peningaframboðið er innri stærð og ræðs af markaðinum sjálfum. Það verður að vera einhvert nafnverðsakkeri til staðar til þess að toga niður verðbólguvæntingar.

Vaxtareglur og nafnverðsakkeri McCallum (1981) sýndi fyrstur fram á að vaxtasvörunarregla (interest feed-back rule) gat þjónað sem nafnverðsakkeri ef stýrivextir voru látnir bregðast nominal stærðum. Þetta hafði mjög djúp áhrif á peningahagfræði þar sem eftir þetta var hægt að skilgreina nafnverðsakkeri (nominal determinacy) í peningamálastjórnun án þess að nota nokkurn tíma peningamagnsstærðir. Á tíunda áratug tuttugustu öld hafa vaxtareglur að hætti Taylors orðið millimarkmið eða fastgengisakkeri samfara auknum vinsældum verðbólgumarkmiðs í peningastjórnun.

Taylor reglur Taylor (1993) sýndi fram á að hægt var að lýsa breytingum í stýrivöxtum Bandaríska Seðlabankans sem   it = t + 0,5xt + 0,5( t- T ) + r* Þar sem it stýrivextir, t verðbólguhraði (4 fjórðunga hlaupandi meðaltal), T markmiðsverðbólga (áætluð 2%) xt frávik real GDP frá potential GDP (framleiðsluspenna) r* jafnvægisraunvextir (áætlaðir 2%)

Taylor reglur Með formlegri hætti it = r* + T + αxxt + α( t- T )   it = r* + T + αxxt + α( t- T ) Seðlabankinn gæti einnig varast að hreyfa vextina ekki of hratt til þess að trufla ekki fjármálamarkaðina of mikið (Hér er it* það vaxtastig sem Seðlabankinn vill að lokum) it = it-1 + θ(it* - it-1) = (1- θ )it-1 + θit* en 0< θ <1 Ef gildi parametrans θ er nálægt 0 mun Seðlabankinn fara mjög hægt í sakirnar að breyta vöxtum í samræmi við hagstjórnarmarkmið til þess að trufla ekki fjármálamarkaðinn.

Taylor reglur Hægt er að setja fram margs konar Taylor reglur með gengi, eignaverði etc. inn í jöfnuna.   it = r* + T + αxxt + α( t- T ) + αe(et -et-1) Hermun bendir til þess að eignaverð ylli aðeins óþarfa óstöðugleika. Seðlabankinn á ekki að bregðast kerfisbundið við hreyfingum í eignaverði heldur aðeins bregðast við ef einhver áföll eiga sér stað. Margt gæti hins vegar bent til þess að gengið gæti gefið sæmilega raun þó að hafi ekki verði kannað til hlítar.

Taylor reglur Í raun og veru er hægt að lýsa allri hagstjórn með einhver konar Taylor reglum þar sem mismunandi markmiðum eða stefnuviðmiðunum er stungið inn jöfnur sem lýsa aðgerðum hagstjórnaryfirvalda. Til að mynda er hægt að lýsa peningamálastefnu áranna 1970-1989 með Taylor reglu sem miðast við meðalhagnað (PR) í sjávarútvegi. et = α(PRt ) Tilvist Taylor reglu felur þó ekki endilega í sér að hagstjórnaraðilinn hafi skuldbundið sig til þess að fylgja reglunni. Taylor regla er í raun og veru aðeins formleg framsetning á hagstjórnarviðbrögðum á einhverju liðnu tímabili.  

Taylor reglur sem peningaleg akkeri Vaxtareglur geta þjónað sem peningaleg akkeri ef Seðlabankinn getur skuldbundið sig með trúverðugum hætti til þess að fylgja þeim. Mikilvægt að α>1 en það þýðir að nafnvextir munu hækka hraðar en verðbólga umfram markmið => raunvextir leita upp og tryggir að hagkerfið leiti ávallt jafnvægis. Athuga skal þó að ef verðbólga en ekki verðlag kemur fram í Taylor jöfnunni kemur það ekki í veg fyrir að verðlag hafi leitni upp á við. Vaxtaregla sem byggir bara á verðbólgu er fullkomlega framsýn og mun ekki reyna að leiðrétta verðbólguskot með verðhjöðnun.

Einföld Taylor-regla sem peningalegt akkeri Stefnu- regla Fastir raunvextir Vextir Verðbólga Markmið

Lausafjárgildra Vextir Stöðugir raunvextir Stefnu- regla Verðbólga Markmið Lausafjárgildran

Af hverju Taylor reglur sem akkeri fremur en M? Skilgreinum nú einfalt líkan með IS – curve Framsýnni Phillips kúrfu Og síðan líkingu fyrir peningamagn Athugið að einu áhrifin sem M hefur á raunhagkerfið er með áhrifum á nafnvexti í IS kúrfunni.

B. Af hverju Taylor reglur sem akkeri fremur en M? Ef við skilgreinum einfalda Taylor reglu Þá verður mt aðeins afgangsliður þegar i og p hafa verið ákveðin af verðbólgu væntingum, vöxtum og hagvextir. Það skilyrði verður þó að ríkja að α>1 að Seðlabankinn muni alltaf bregðast við 1% verðbólgu með meira en 1% nafnvaxtahækkun. (Taylor principle) Undir verðbólgumarkmiði er það verðbólguspáin sem verður millimarkmið eða nafnverðsakkeri. Verðbólguspáin tekur til greina gagnvirk áhrif á milli hinna ýmsu stærða og skella í efnahagslífinu varpar því fram hinni bestu beitingu stýritækja að gefnum aðstæðum hverju sinni. Þetta hlýtur að teljast framför frá því einblína á eina stærð M sem getur sveiflast með vanskýranlegum hætti – þ.e. ef nægur trúverðugleiki er fyrir hendi.