Νοσηλευτική Φροντίδα ασθενών με προβλήματα από το ουροποιητικό Μανομενίδης Γεώργιος Νοσηλευτής MSc, PhD

Συμπτωματολογία παθήσεων ουροποιητικού Πόνος Προκαλείται συνήθως από απόφραξη και επακόλουθη διάταση της νεφρικής κάψας. Γίνεται αισθητός ως αμβλύς στην πλευροσπονδυλική γωνία και μπορεί να επεκτείνεται έως τον ομφαλό. Ο ουρητηρικός πόνος εντοπίζεται στη ράχη και ακτινοβολεί στην κοιλιά, άνω μηρό, πέος και χείλη του αιδοίου. Πόνος κύστης μπορεί να οφείλεται σε μια υπερδιαταμένη ουροδόχο κύστη ή σε λοίμωξη ουροδόχου κύστης. Πόνος στο ουρηθρικό στόμιο συμβαίνει εξαιτίας ερεθισμού της κύστης ή της ουρήθρας εξαιτίας λοίμωξης, τραύματος ή ξένου σώματος στην κατώτερη ουροφόρο οδό. Προβλήματα ούρησης Επίσχεση ούρων: Αδυναμία της κύστης να αποβάλλει τα ούρα που υπάρχουν μέσα σε αυτήν. Μετεγχειρητικά-βαριά πάσχοντα-κλινήρη- υπερήλικα ασθενή. Μπορεί να προκαλέσει ουρολοίμωξη ή και βλάβη του νεφρού. Συχνές ουρήσεις με μικρό όγκο μπορεί να δείχνουν επίσχεση. Νοσηλευτικά μέτρα: Πολλά υγρά, κατάλληλη θέση, τοποθέτηση αρρώστου σε θερμό υγρό. Ο καθετηριασμός όταν είναι απαραίτητος θα πρέπει να γίνεται με άσηπτη τεχνική. Συχνουρία και συσουρία: Συχνή και επώδυνη ούρηση αντίστοιχα. Κυριότερες αιτίες συχνουρίας και δυσουρίας είναι οι ουρολοιμώξεις. Υπάρχει αίσθημα καύσου. Η κυστίτιδα προκαλεί συχνουρία και πόνο στην περιοχή των γεννητικών οργάνων Ακράτεια ούρων : Δημιουργεί πολλά ψυχολογικά και κοινωνικά προβλήματα. Μπορεί να οφείλεται σε φλεγμονή (κυστίτιδα) και είναι παροδική ή να είναι αποτέλεσμα σοβαρής νευρολογικής κατάστασης (παραπληγία) οπότε είναι μόνιμη.

Διαγνωστικές εξετάσεις και δοκιμασίες Εξέταση ούρων Όλες οι εξετάσεις γίνονται σε πρωινά ούρα σε καθαρά και στεγνά δοχεία. Πολλές ποσοτικές αναλύσεις γίνονται μετά τη συλλογή ούρων 24 ώρου Με το συνηθισμένο τρόπο τα ούρα που συλλέγονται είναι ακατάλληλα για μικροβιολογικές εξετάσεις Διαδικασία λήψης ούρων Τα φυσιολογικά ούρα έχουν χρώμα άχυρου που οφείλεται στην ουροχολίνη. Ο σχηματισμός ιζήματος σε ούρα που κατά την ούρηση ήταν διαυγή είναι χωρίς παθολογική σημασία Ίζημα σε πρόσφατα ούρα που δεν εξαφανίζεται με θέρμανση έχει παθλογική σημασία και υποδηλώνει την ύπαρξη κρυστάλλων ή μικροβίων Χρωματισμός ούρων οφειλόμενος σε τροφές Χρωματισμός ούρων οφειλόμενος σε νοσήματα Η χολερυθρίνη προσδίδει βαθύ κίτρινο χρώμα-απόφραξη χοληφόρων οδών Η αιμοσφαιρίνη στα ούρα ονομάζεται αιμοσφαιρινουρία- ενδαγγειακή αιμόλυση (αιμολυτικές αντιδράσεις) Η μελανινουρία παρατηρείται σε ασθενείς με μελανοσάρκωμα

Παθολογικά συστατικά των ούρων Λευκωματουρία Φυσιολογικά δεν υπάρχει λεύκωμα στα ούρα, παθολογική ένδειξη-νεφρίτιδα Γλυκοζουρία Χαρακτηριστική αρρύθμιστου σακχαρώδη διαβήτη Φαινυλκετονουρία Σε άτομα με έλλειψη του ενζύμου υδροξυλάση της φιανυλανίνης-διανοητική καθυστέρηση Κετονουρία Καταβολισμός λιπών , διαβητική κετοξέωση-ασιτία Αιματουρία Παρουσία ερυθρών αιμοσφαιρίων στα ούρα. Μικρο-μακροσκοπική. Οξεία νεφρίτιδα, πυλεονεφρίτιδα,λιθίαση, καρκίνωμα νεφρού. Μπορεί να προέρχεται από ουρητήρες , ουροδόχο κύστη ή προστάτη. Πυουρία Μεγάλος αριθμός λευκών αιμοσφαιρίων.Πυελίτιδα,πυονέφρωση,κυστίτιδα, ουρηθρίτιδα Κυλινδρουρία Σχηματισμός κυλίνδρων λόγω σκληρής σύσταση έμμορφων στοιχείων. Εξαρτάται από το PH των ούρων Βακτηριουρία Η παρουσία βακτηριδίων στα άσηπτα ούρα είναι μεγάλης σημασίας. Όταν είναι πάνω από 5.000 ανά cm3 δείχνει λοίμωξη ουροποιητικού PΗ ούρων Φυσιολογικά 4,5-8. Σε κανονική δίαιτα είναι όξινο. Αντανακλά την οξεοβασική ισορροπία. Θα πρέπει να γίνει σε πρόσφατα ούρα. Σε λοιμώξεις του ουροποιητικού τα ούρα γίνονται αλκαλικά.

Δοκιμασίες νεφρικής λειτουργίας Δοκιμασία πύκνωσης-αραίωσης Φυσιολογικά η πυκνότητα των ούρων εξαρτάται από την υδάτωση του οργανισμού. Το ειδικό βάρος ούρων κυμαίνεται από 1022 μέχρι 1030. Στη διαδικασία πύκνωσης ο ασθενής παίρνει ξηρή τροφή και μετά 12 ώρες λαμβάνονται δείγματα ούρων σε μεσοδιάστημα μιας ώρας. Η αδυναμία πύκνωσης του νεφρού μέχρι ειδικό βάρος 1015 δείχνει σοβαρή νεφρική βλάβη. Στη δοκιμασία αραίωσης δίνουμε στον άρρωστο 1500 ml νερό και μέσα σε μισή ώρα μετράμε το ειδικό βάρος των ούρων. Πρέπει να κατέβει φυσιολογικά στο 1002 μέσα σε 4 ώρες από τη λήψη. Δοκιμασία κάθαρσης (clearance) Ελέγχεται η ικανότητα του νεφρού να καθαρίζει το πλάσμα από μια ουσία , με διήθηση ή με απέκκριση. Προσδιορισμός ουρίας, κρεατινίνης και ηλεκτρολυτών πλάσματος

Άλλες εξετάσεις Ακτινογραφία νεφρού, ουρητήρα και κύστης Ενδοφλέβια ουρογραφία Ανιούσα πυελογραφία Στάγδην ενδοφλέβια ουρογραφία CT Νεφρική αρτηριογραφία Ραδιοΐσοτοπικός έλεγχος- σπινθηρογράφημα U/S Κυστεοσκόπηση Διαδερμική βιοψία νεφρού

Νεφρική ανεπάρκεια Είναι μια κατάσταση στην οποία οι νεφροί αδυνατούν να αποβάλλουν τα άχρηστα προϊόντα του μεταβολισμού ή να εκτελέσουν τις ρυθμιστικές λειτουργίες τους. Προϊόντα που φυσιολογικά αποβάλλονται με τα ούρα συσσωρεύονται στο υγρό του οργανισμού και οδηγούν στην αποδιοργάνωση των μεταβολικών λειτουργιών Οξεία Νεφρική Ανεπάρκεια Είναι μια ξαφνική ,σχεδόν πλήρης απώλεια της νεφρική λειτουργίας που προκαλείται από ανεπάρκεια της νεφρικής κυκλοφορίας ή από σωληναριακή λειτουργία. Εκδηλώνεται με απότομη ολιγοουρία (ούρα λιγότερα από 500 ml το 24ώρο) Αυξάνεται η κρεατινίνη και η ουρία του αίματος Για διατήρηση της σπειραματικής διήθησης είναι απαραίτητη συστολική αρτηριακή πίεση πάνω 80-180mmHg. Αιτίες που προξενούν ΟΝΑ Προνεφρικές (shock, αφυδάτωση, εγκαύματα) Ενδονεφρικές (οξεια σπειραματονεφρίτιτδα) Μετανεφρικές (προέρχονται από το κατώτερο αποχετευτικό σύστημα (λίθοι, στενώσεις ,παραμορφώσεις)

Φάσεις οξείας νεφρικής ανεπάρκειας Ολιγουρική Αποτελεί πρώτη εκδήλωση της ΟΝΑ. Τα ουρά τις πρώτες ημέρες είναι 50-150 ml το 24ωρο.Μπορεί να διαρκέσει για μια ημέρα ή και εβδομάδες. Μέσος όρος διάρκειας 10-12 ημέρες. Διουρητική Το ποσό των ούρων αυξάνει βαθμιαία στα 2-6 l/24ωρο. Ανάρρωσης Μπορεί να διαρκέσει από 6-12 μήνες. Κατά τη διάρκεια της η νεφρική λειτουργία αποκαθίσταται . Πρόληψη και αγωγή υγείας Σε καταστάσεις που εκθέτουν σε κίνδυνο τους νεφρούς απαιτείται αυστηρός έλεγχος. Μέτρα πρόληψης: Καλή ενυδάτωση Ρύθμιση ηλεκτρολυτών Αντιβίωση με μη νεφροτοξικά φάρμακα Ακριβής μέτρηση αποβαλλόμενων υγρών

Νοσηλευτική παρέμβαση Βοήθεια στην αναγνώριση και εξάλειψη της αιτίας Διαιτητικοί περιορισμοί (λεύκωμα, ισοζύγιο νερού, δίψα,καταγραφή προσλαμβανόμενων- αποβαλλόμενων) Πρόληψη λοιμώξεων Περιορισμός δραστηριότητας για μείωση μεταβολικού ρυθμού Φροντίδα στόματος και δέρματος (μεταλλική γεύση) Περιβάλλον του αρρώστου Ψυχολογική φροντίδα Έναρξη διδασκαλίας

Θεραπεία Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια Τελικό στάδιο νεφρικής ανεπάρκειας, προοδευτική, μη αναστρέψιμη ελάττωση της νεφρικής λειτουργίας. Ο οργανισμός αδυνατεί να διατηρήσει μεταβολική και υδατο-ηλεκτρολυτική ισορροπία Μπορεί να είναι αποτέλεσμα ΟΝΑ ή χρόνιας (σπειραματονεφρίτιδας, πυελονεφρίτιδας, αγγειακές ανωμαλίες κ.α). Επίσης ενοχοποιούνται και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Κλινικές εκδηλώσεις κόπωση, λήθαργος, γενική αδυναμία, γαστρεντερικά συμπτώματα,αυξημένη σιελόρροια , μεταλλική γεύση στο στόμα Θεραπεία Κάθαρση Είναι η φυσική κίνηση των κρυσταλλικών διαλυμένων ουσιών από μια περιοχή μεγάλης πυκνότητας μέσα από διηθητική μεμβράνη σε μια περιοχή μικρότερης πυκνότητας, ώσπου να εξισωθεί η συγκέντρωσή τους στις δυο Περιοχές Σκοποί θεραπείας κάθαρσης Απομάκρυνση τοξικών ουσιών και μεταβολικών άχρηστων προϊόντων από το πλάσμα Ρύθμιση ισορροπίας υγρών Διατήρηση ηλεκτρολυτικής ισορροπίας Διόρθωση διαταραχών οξεοβασικής ισορροπίας Έλεγχος αρτηριακής πίεσης

Περιτοναΐκή κάθαρση Το περιτόναιο παίζει το ρόλο της διηθητικής μεμβράνης. Μέσα από αυτό περνούν οι κρυσταλλικές ουσίες από το πλάσμα προς το διάλυμα που έχει τοποθετηθεί στην περιτοναϊκή κοιλότητα ή και αντίθετα. Είδη περιτοναϊκής κάθαρσης Διαλείπουσα Συνεχής φορητή Αυτοματοποιημένη περιτοναϊκή κάθαρση Αιμοκάθαρση Πολύπλοκος τύπος θεραπείας που στοιχίζει πολύ!! Η φυσική αρχή που χρησιμοποιείται είναι ίδια με της περιτοναϊκής κάθαρσης. Η αιμοκάθαρση χρησιμοποιείται και σε αρρώστους με οξεία νεφρική ανεπάρκεια ότάν είναι απαραίτητη η ταχεία διύλιση ή όταν αντενδείκνυται η περιτοναϊκή κάθαρση. Μεταμόσχευση νεφρού Χειρουργική μεταφορά ανθρώπινου νεφρού από ένα άτομο σε άλλο.

Οξεία πυελονεφρίτιδα Είναι μια φλεγμονή της μιας ή και των δυο νεφρικών πυέλων και οφείλεται σε μικροβιακή μόλυνση. Εντοπίζεται στην πύελο και στους κάλυκες καθώς και στο νεφρικό διάμεσο ιστό. Αιτίες: Gram (-) και μάλιστα το κολοβακτηρίδιο Η κλινική εικόνα χαρακτηρίζεται από : αιφνίδια εμφάνιση ψηλού πυρετού με έντονο ρίγος. Ευαισθησία ή και πόνος στη νεφρική χώρα και διόγκωση νεφρού. Θεραπευτική αγωγή Χορήγηση κατάλληλου αντιβιοτικού Άφθονα υγρά Κατάκλιση Συμπτωματική θεραπεία ουρολοιμώξεων Συνεχίζεται 10-15 ημέρες και μετά την υποχώρηση των συμπτωμάτων.

Νοσηλευτική παρέμβαση Λήψη μέτρων για την πρόληψη μετάδοση λοιμώξεων κατά τη διαχείριση των ούρων Χορήγηση αναλγητικών φαρμάκων-χρήση εναλλακτικών μέσων Χορήγηση αντιβιοτικών ευρέως φάσματος Ενθάρρυνση λήψης υγρών Παρακολούθηση προσλαμβανόμενων-αποβαλλομένων υγρών Μέτρηση ειδικού βάρους ούρων Παρακολούθηση για σημεία απόφραξης Παρακολούθηση και εκτίμηση ζωτικών σημείων Ενθάρρυνση αυστηρής θεραπευτικής ανάπαυσης Καθημερινή ζύγιση του ασθενούς Βοήθεια αρρώστου να εντοπίσει πιθανούς αιτιολογικούς παράγοντες Εγκατάσταση θεραπευτικής σχέσης ασθενούς –νοσηλευτή Έναρξη διδασκαλίας

Ουρολιθίαση Αναφέρεται στην παρουσία ουρολίθων στο ουροποιητικό σύστημα. Οι λίθοι σχηματίζονται από ίζημα κρυσταλλικών ουσιών που απεκκρίνονται στα ούρα. Μπορούν να βρεθούν οπουδήποτε από το νεφρό έως την κύστη και ποικίλουν σε μέγεθος από μικρούς κόκκους (ψαμμίαση) ως λίθους ουροδόχου κύστεως μεγέθους πορτοκαλιού!! Παράγοντες που ευνοούν το σχηματισμό ουρολίθων: Απόφραξη και στάση ούρων Λοιμώξεις Αφυδάτωση και συμπύκνωση των ούρων Ακινησία Υπερασβεστιναιμία και υπερασβεστιουρία που είναι αποτέλεσμα: Υπερπαραθυρεοειδισμού Νεφρικής σωληναριακής οξέωσης Υπερβολική πρόληψη βιταμίνης Δ Υπερβολική πρόσληψη γάλακτος και αλκαλικών Ανεπάρκεια βιταμινών Ξένα σώματα στην ουροφόρο οδό Υπερβολική πρόσληψη πρωτεϊνών, τσαγιού, χυμών φρούτων Κληρονομικότητα PΗ ούρων

Κλινικές εκδηλώσεις Πόνος, είτε κολικός νεφρού ή ουρητήρα είτε διάχυτος οσφυϊκός που μοιάζει με πόνο οσφυαλγίας Αιματουρία, που παρουσιάζεται συνήθως ύστερα από κωλικό, σωματική κόπωση Συμπτώματα από δευτερογενή λοίμωξη, ρίγος, πυρετός ,δυσουρία Ανουρία λόγω απόφραξης Γαστρεντερικά συμπτώματα εξαιτίας νεφροεντερικών αντανακλαστικών Παρεμβάσεις για αποβολή λίθου Εξωσωματική λιθοτριψία Διαδερμική αφαίρεση λίθου Ουρητηροσκόπηση Κυστεοσκοπική λιθοτριψία Διάλυση λίθων Χειρουργική αφαίρεση