Η κατάθλιψη σε αριθµούς (I) 1 στους 6 ανθρώπους θα παρουσιάσει σοβαρή κατάθλιψη σε κάποια στιγµή της ζωής του. 6-8% του γενικού πληθυσµού διεθνώς, σε δεδοµένη στιγµή του χρόνου, εµφανίζει κάποιας µορφής κατάθλιψη. 800.000 Έλληνες και Ελληνίδες (8% του πληθυσμού) υπολογίζεται ότι πάσχουν από κατάθλιψη αυτή τη στιγμή 400-500 εκατοµµύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσµο παρουσιάζουν κλινικά διαπιστωµένη κατάθλιψη. οι γυναίκες υποφέρουν από κατάθλιψη 2 φορές συχνότερα από τους άντρες. η κατάθλιψη ενοχοποιείται για την αυξηµένη χρήση αλκοόλ και ψυχοδραστικών ουσιών

Η κατάθλιψη σε αριθµούς (ΙΙ)   Η κατάθλιψη σε αριθµούς (ΙΙ)   η κατάθλιψη κατέχει σήµερα την 4η θέση από πλευράς απώλειας ζωής, αναπηρίας και κοινωνικής δυσλειτουργίας παγκοσµίως. προβλέπεται πως το 2020 θα καταλάβει τη 2η θέση παγκοσµίως και την 1η θέση στις δυτικές κοινωνίες. ευθύνεται, περισσότερο από κάθε άλλη νόσο, για τις απουσίες από το σχολείο και την εργασία στο ηλικιακό φάσµα των 15-45 ετών. κάθε 1½ λεπτό της ώρας περίπου ένα άτοµο οδηγείται στην αυτοκτονία, ενώ οι απόπειρες που δεν καταλήγουν στο θάνατο είναι πολλαπλάσιες.

Kατάθλιψη: ένα θέµα – ταµπού Παρ’ όλα αυτά, ένα σηµαντικό ποσοστό ασθενών µε κατάθλιψη δεν αξιοποιεί τις υπάρχουσες θεραπείες. Μόνο 1 στα 5 άτοµα που έχουν κατάθλιψη λαµβάνει θεραπεία. Αιτίες; Η ελλιπής ενηµέρωση, η άγνοια, τα στερεότυπα, οι µύθοι, οι προκαταλήψεις, το κοινωνικό στίγµα…

H κατάθλιψη στην καθημερινή ζωή Αίσθημα θλίψης, μελαγχολίας, ακεφιάς, λύπης... Είναι παθολογικό να νιώθει κανείς αυτά τα συναισθήµατα; ΟΧΙ Η θλίψη, η λύπη, η στενοχώρια είναι φυσιολογικά συναισθήµατα που εκλύονται συνήθως ως συνέπεια ψυχοτραυµατικών και στρεσογόνων γεγονότων της ζωής.   Ο θάνατος, ο χωρισµός, η απώλεια της δουλειάς, αποτυχίες ή µαταιώσεις προσδοκιών είναι φυσιολογικό και αναµενόµενο να προκαλούν θλίψη.

Άλλο θλίψη και άλλο κατάθλιψη Όταν όµως η θλίψη: - αντί να µειώνεται, γίνεται πιο έντονη µε το πέρασµα του χρόνου - διαρκεί περισσότερο από δύο εβδοµάδες - εµποδίζει φυσιολογικές δραστηριότητες της ζωής τότε είναι πιθανό η κατάθλιψη, ως κλινικό πλέον σύνδρομο, να χτυπά την πόρτα.  

Κλινική κατάθλιψη Η κατάθλιψη, ως κλινική οντότητα και όχι ως σχήµα λόγου, είναι µια σοβαρή ασθένεια που διαρκεί για αρκετές εβδοµάδες ή και µήνες και επηρεάζει κυρίως το συναίσθηµα, αλλά και τη σκέψη και τις σωµατικές µας λειτουργίες. Μπορεί τα συµπτώµατά της να µοιάζουν µε αυτό που αποκαλούµε «πεσµένη διάθεση», διαφέρουν όµως σηµαντικά σε ένταση και σε διάρκεια.

Συμπτώματα 1. Καταθλιπτική διάθεση, σχεδόν κάθε µέρα και κατά το µεγαλύτερο µέρος της ηµέρας  2. Απώλεια του ενδιαφέροντος ή µείωση της ευχαρίστησης από δραστηριότητες που ήταν ευχάριστες στο παρελθόν  3. Μείωση ή αύξηση της όρεξης για φαγητό µε αποτέλεσµα τη µείωση ή αύξηση του βάρους 4. Δυσκολία στον ύπνο, που µπορεί να πάρει τη µορφή της αϋπνίας ή της υπερυπνίας, σχεδόν καθηµερινά 5. Άγχος, υπερένταση και ανησυχία ή ψυχοκινητική επιβράδυνση  

Συμπτώματα 6. Εύκολη κόπωση ή απώλεια της ενεργητικότητας 6. Εύκολη κόπωση ή απώλεια της ενεργητικότητας  7. Ιδέες ενοχής, αυτοµοµφής και αναξιότητας 8. Δυσκολία στη συγκέντρωση, βραδύτητα στη σκέψη και δυσχέρεια στη λήψη των αποφάσεων 9. Διαταραχή στη σεξουαλική λειτουργία (ανικανότητα, ανηδονία, ψυχρότητα κ.ά.) 10.Επαναλαµβανόµενες σκέψεις θανάτου ή ιδέες αυτοκτονίας

Οι τρεις βασικοί τύποι της κατάθλιψης 1. Μείζων κατάθλιψη. χαρακτηρίζεται από έντονο και βαθύ καταθλιπτικό συναίσθηµα μπορεί να εµφανιστεί ως καταθλιπτικό επεισόδιο στο πλαίσιο της διπολικής διαταραχής ή στο πλαίσιο της µονοπολικής συναισθηµατικής διαταραχής

Οι τρεις βασικοί τύποι της κατάθλιψης 2. Ήπια ή ελλάσσων κατάθλιψη. Τα συµπτώµατά της είναι πιο ήπια από αυτά της κατάθλιψης στο πλαίσιο της µονοπολικής ή διπολικής συναισθηµατικής διαταραχής. Το καταθλιπτικό συναίσθηµα είναι ευµετάβλητο και επηρεάζεται από τα γεγονότα της ζωής.   3. Δυσθυµική διαταραχή (δυσθυµία). Όταν τα συµπτώµατα που χαρακτηρίζουν την ήπια κατάθλιψη επιµένουν και διαρκούν περισσότερο από δύο χρόνια. Τα συµπτώµατα στη δυσθυµία µπορεί να είναι ήπια, δηµιουργούν όµως στο άτοµο ένα αίσθηµα ανεπάρκειας, το εµποδίζουν να νιώθει καλά και να λειτουργεί φυσιολογικά.

Για να τεθεί διάγνωση κατάθλιψης θα πρέπει να παρουσιάζονται: Για να τεθεί διάγνωση κατάθλιψης θα πρέπει να παρουσιάζονται: τουλάχιστον 5 από τα παραπάνω συµπτώµατα τουλάχιστον για 15 µέρες συνεχώς µέσα σε αυτά να περιλαµβάνεται τουλάχιστον το ένα από τα δύο πρώτα. και θα πρέπει να έχουν αποκλειστεί οι περιπτώσεις σωµατικών νόσων ή οι επιδράσεις κάποιων ουσιών ή φαρµάκων που προκαλούν κατάθλιψη.

Άγχος και κατάθλιψη Η συνύπαρξη συμπτωμάτων άγχους και κατάθλιψης είναι πολύ συχνή. Το άγχος αποτελεί βασική συνιστώσα της κατάθλιψης. Οι περισσότεροι ασθενείς με κατάθλιψη είναι ταυτόχρονα αγχώδεις και οι περισσότεροι ασθενείς με άγχος είναι ταυτόχρονα καταθλιπτικοί.

Τι προκαλεί την κατάθλιψη; Δεν υπάρχει ένα και µοναδικό αίτιο που να εξηγεί την εµφάνιση της κατάθλιψης. Η κατάθλιψη είναι νόσος πολυπαραγοντική. Προκαλείται από ένα συνδυασµό παραγόντων, που συµβάλλουν σε διαφορετικό βαθµό κάθε φορά στην εµφάνισή της, δρώντας πάνω στην ιδιοσυστασία κάθε ατόµου και στο συγκεκριµένο κοινωνικό του πλαίσιο. Οι παράγοντες αυτοί είναι οργανικοί και ψυχοκοινωνικοί.

Κατάθλιψη Η ασθένεια µε τα πολλά πρόσωπα Μπορεί να πάρει πολλές µορφές, µε ποιοτικές και ποσοτικές παραλλαγές των συµπτωµάτων της. Η πολυµορφία είναι το βασικό της χαρακτηριστικό. Ειδικοί όροι για τις διαφορετικές µορφές κατάθλιψης: αγχώδης, ενδογενής, µελαγχολία, ψυχωσική, αντιδραστική, λανθάνουσα, άτυπη, εποχική, επιλόχειος και άλλες.

Αλλοι τύποι κατάθλιψης Αγχώδης κατάθλιψη Κατάθλιψη με ψυχοκινητική επιβράδυνση Αντιδραστική κατάθλιψη Ψυχωσική κατάθλιψη Ατυπη κατάθλιψη Εποχιακή κατάθλιψη Γεροντική κατάθλιψη Επιλόχεια κατάθλιψη

Υπάρχει λύση; - τη θεραπεία των οξέων συµπτωµάτων «Η διάγνωση προηγείται της θεραπείας» R.Howard H κατάθλιψη σήµερα αντιµετωπίζεται αποτελεσµατικά στη µεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων. Το πρώτο βήµα για τη θεραπεία είναι η επίσκεψη σε ένα γιατρό. Αφού γίνει η διάγνωση, η θεραπεία της κατάθλιψης περιλαµβάνει δύο στάδια. - τη θεραπεία των οξέων συµπτωµάτων - τη συνέχιση της θεραπείας προκειµένου να διατηρηθεί το θεραπευτικό αποτέλεσµα.

Κατάθλιψη: θέµα ταµπού για τους άνδρες Κατάθλιψη: θέµα ταµπού για τους άνδρες   Στους άντρες η κατάθλιψη είναι λιγότερο συχνή, συνήθως πιο σοβαρή, ενώ είναι πολύ πιο συχνές οι αυτοκτονίες απ’ ότι στις γυναίκες. οι άντρες συχνά βιώνουν την κατάθλιψη διαφορετικά από ότι οι γυναίκες και υιοθετούν διαφορετικούς τρόπους αντίδρασης στα συµπτώµατά της. εκδηλώνουν την κατάθλιψη µε έναν «καλυµµένο» τρόπο, όπως π.χ. µε τη χρήση ουσιών ή αλκοόλ. αποφεύγουν να µιλήσουν για τα συναισθήµατά τους µε την οικογένεια ή τους φίλους τους και καταφεύγουν πιο δύσκολα για βοήθεια στους ειδικούς. 

Συννοσηρότητα κατάθλιψης με σωματικές νόσους Καρκίνος Μυοκαρδιοπάθεια Ρευματοειδής αρθρίτιδα Νόσος Parkinson Aγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ΑΙDS Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις Πολλαπλή σκλήρυνση Λοιμώδη νοσήματα Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια Νεφρική ανεπάρκεια Χρόνιος πόνος Απόσυρση φαρμάκων ή ουσιών Stoudemire 2000

Φάρμακα και ουσίες που σχετίζονται με δευτεροπαθή κατάθλιψη Ακυκλοβίρη Αλπραζολάμη Αναβολικά στεροειδή Αντιυπερτασικά Βαρβιτουρικά Σιμετιδίνη Κλονιδίνη Κοκαίνη Δισουλφιράμη Οιστρογόνα Ιντερφερόνη Ανταγωνιστές ισταμίνης Οιστρογόνα Ιντερφερόνη Λεβο-ντόπα Μεθυλ-ντόπα Μετρονιδαζόλη Πεγολίδη Σουλφοναμίδες Θειαζιδικά διουρητικά Κορτικοστεροειδή Κινολόνες Neese 1991

Πόνος και κατάθλιψη Συχνότητα κατάθλιψης 22-78% Οξύς πόνος (Διάρκεια <6 μήνες) Χρόνιος πόνος (Διάρκεια >6 μήνες) 1. Σωματοσπλαχνικός 2. Νευροπαθητικός 3. Ψυχογενής Argoff,2007

Διαταραχές της διάθεσης Καταθλιπτικές 2.1 Μείζονα καταθλιπτική διαταραχή 2.2 Δυσθυμική διαταραχή 2.3 Επιδημιολογία

Διπολική διαταραχή Διπολική διαταραχή Ι Διπολική διαταραχή ΙΙ Κυκλοθυμική διαταραχή

Χαρακτηρίζονται από διαταραχές στο συναίσθημα, οι οποίες καθιστούν το άτομο ανίκανο να λειτουργήσει Κυμαίνονται από την κατάθλιψη, με ακραία θλίψη και αποδέσμευση από τη ζωή έως τη μανία, με ευφορία και ευερεθιστότητα

Δυσθυμική Διαταραχή Κριτήρια για τη Δυσθυμική Διαταραχή: Τα συμπτώματα δεν εξαφανίζονται για περισσότερο από δυο μήνες κάθε φορά Κατά τα δυο πρώτα χρόνια των συμπτωμάτων δεν υπήρξε μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο Τα συμπτώματα προκαλούν σημαντική δυσφορία ή έκπτωση στη λειτουργικότητα του ατόμου

Διπολικές Διαταραχές Α. Διπολική Διαταραχή Ι Β. Διπολική Διαταραχή ΙΙ Γ. Κυκλοθυμική Διαταραχή Τα συμπτώματα της μανίας αποτελούν το κοινό γνώρισμα και των τριών Διαφοροποιούνται με βάση τη βαρύτητα και τη διάρκεια των συμπτωμάτων

Γιατί αποκαλούνται διπολικές; Τα περισσότερα άτομα θα βιώσουν και συμπτώματα κατάθλιψης κατά τη διάρκεια της ζωής τους (μανία και κατάθλιψη: αντίθετοι πόλοι)

Α. Διπολική Διαταραχή Ι Παλαιότερα γνωστή ως μανιοκαταθλιπτική διαταραχή Περιλαμβάνει ένα μοναδικό μανιακό επεισόδιο ή ένα μοναδικό μεικτό επεισόδιο στη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου Β. Διπολική Διαταραχή ΙΙ Το άτομο να έχει βιώσει τουλάχιστον ένα μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο και τουλάχιστον ένα υπομανιακό επεισόδιο (πιο ήπια μορφή διπολικής διαταραχής

Κριτήρια για τα Μανιακά και Υπομανιακά επεισόδια (συνέχεια): Διογκωμένη αυτοεκτίμηση (πεποίθηση για αυξημένες δυνάμεις – ταλέντα) Διάσπαση της προσοχής Υπερβολική εμπλοκή του ατόμου σε ευχάριστες δραστηριότητες (με πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες (π.χ. απερίσκεπτες σπατάλες, ριψοκίνδυνη οδήγηση, ανάρμοστη σεξουαλική συμπεριφορά - άρση αναστολών)

Για το μανιακό επεισόδιο: Τα συμπτώματα διαρκούν μια εβδομάδα ή απαιτούν νοσηλεία 2. Τα συμπτώματα προκαλούν σημαντική δυσφορία ή έκπτωση στη λειτουργικότητα του ατόμου

. Κριτήρια για την Κυκλοθυμική Διαταραχή Για τουλάχιστον δυο χρόνια: Πολυάριθμα διαστήματα με υπομανιακά συμπτώματα που δεν πληρούν τα κριτήρια για μανιακό επεισόδιο Πολυάριθμα διαστήματα με καταθλιπτικά συμπτώματα που δεν πληρούν τα κριτήρια για μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο

Ένα άτομο με κυκλοθυμική δχ μπορεί να έχει «πεσμένη διάθεση», να είναι θλιμμένος, να αισθάνεται ανεπαρκής, να αποσύρεται από τους άλλους και να κοιμάται κάθε βράδυ περίπου 10 ώρες Όταν έχει «ανεβασμένη» διάθεση, πιθανά είναι εύθυμος, κοινωνικός, με υπερβολική αυτοπεποίθηση και ελάχιστη ανάγκη για ύπνο

Κυκλοθυμική Διαταραχή: 4% του πληθυσμού πληροί τα κριτήρια Μέση ηλικία εμφάνισης: 20-30 ετών Εμφανίζονται με την ίδια συχνότητα σε άνδρες και γυναίκες

Γενετικοί παράγοντες: Η διπολική Διαταραχή σε μεγάλο βαθμό κληρονομείται, ενώ η κατάθλιψη κληρονομείται μερικώς Νευροβιολογικοί παράγοντες: Η κατάθλιψη: συνδέεται με μεταβολές στους υποδοχείς της σεροτονίνης

Αιτιολογία των Διαταραχών της Διάθεσης Αιτιολογία των Διαταραχών της Διάθεσης Κοινωνικοί – περιβαλλοντικοί παράγοντες:  Αρνητικά γεγονότα ζωής  Έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης  Εκφρασμένο συναίσθημα: επικριτικά ή εχθρικά σχόλια ή συναισθηματική υπερεμπλοκή ενός μέλους της οικογένειας προς το άτομο που εμφανίζει κατάθλιψη

Άτομα με λιγότερες κοινωνικές δεξιότητες και όσα αναζητούν την επιβεβαίωση σε υπερβολικό βαθμό διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν κατάθλιψη

Αιτιολογία των Διαταραχών της Διάθεσης Αιτιολογία των Διαταραχών της Διάθεσης Θεωρία της μανιακής άμυνας: η μανία είναι συνέπεια της προσπάθειας του ατόμου να αμυνθεί απέναντι στην αναγνώριση στοιχείων του εαυτού που θα του ήταν επώδυνη

Θεραπευτικές προσεγγίσεις Α. Ψυχολογική θεραπεία της κατάθλιψης: 1. Διαπροσωπική ψυχοθεραπεία (Βασίζεται σε ψυχαναλυτικές ιδέες) Στηρίζεται στην υπόθεση ότι η κατάθλιψη συνδέεται με διαπροσωπικά προβλήματα Εστιάζεται στην τρέχουσα ζωή του ατόμου (ρόλοι, διαπροσωπικές συγκρούσεις, απομόνωση, πένθος)

Θεραπευτικές προσεγγίσεις 2. Γνωστική θεραπεία: Διδάσκεται να παρατηρεί τους εσωτερικούς μονολόγους και να αναγνωρίζει μοτίβα σκέψης που συμβάλλουν στην κατάθλιψη  αμφισβήτησή τους  Αντικατάσταση από ρεαλιστικές – θετικές παραδοχές : ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΔΟΜΗΣΗ

Θεραπευτικές προσεγγίσεις 3. Συμπεριφορική θεραπεία: Εκπαίδευση σε κοινωνικές δεξιότητες  βελτίωση κοινωνικών αλληλεπιδράσεων Συμπεριφορική ενεργοποίηση: επιδιώκει να αυξήσει τη συμμετοχή σε δραστηριότητες που προσφέρουν θετική ενίσχυση, προκειμένου να διακοπεί ο φαύλος κύκλος της κατάθλιψης

Θεραπευτικές προσεγγίσεις 4. Βιολογικές θεραπείες της κατάθλιψης: Φαρμακευτική θεραπεία : Χρησιμοποιείται συχνότερα και έχει μελετηθεί περισσότερο  Αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης (ΜΑΟ)  Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά  Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRI’s)

Θεραπευτικές προσεγγίσεις 4. Βιολογικές θεραπείες της κατάθλιψης: Δυσάρεστες παρενέργειες  διακοπή φαρμακευτικής αγωγής  υποτροπή Συνδυασμός ψυχοθεραπείας – φαρμακευτικής αγωγής

Θεραπευτικές προσεγγίσεις (9 από 11) Θεραπευτικές προσεγγίσεις (9 από 11) Ηλεκτροσπασμοθεραπεία: Προκαλούνται σπασμοί στο φλοιό και στιγμιαία απώλεια της συνείδησης μέσω της διοχέτευσης ρεύματος ισχύος 70-130volts στον εγκέφαλο του ασθενούς (με αναισθητικό βραχείας δράσης και μυοχαλαρωτικά)

Λίθιο: πρέπει να συνταγογραφείται και να λαμβάνεται πολύ προσεκτικά Κίνδυνος τοξικότητας: απαραίτητες συχνές εξετάσεις αίματος Για άτομα στα οποία δεν ενδείκνυται το λίθιο: Αντιεπιληπτικά Αντιψυχωτικά

Ψυχολογικές και ψυχοκοινωνικές θεραπείες στην οικογένεια Ψυχοδυναμική θεραπεία Συμπεριφερική θεραπεία Ομάδες συγγενών Ψυχοεκπαίδευση οικογένειας