Η θεωρία του Piaget και η κοινωνικοπολιτισμική θεωρία του Vygotsky Γνωστική Ανάπτυξη Η θεωρία του Piaget και η κοινωνικοπολιτισμική θεωρία του Vygotsky

ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ PIAGET Η μελέτη της ανάπτυξης της γνωστικής λειτουργιάς άρχισε με διαδικασίες απο τον ίδιο καθώς εφάρμοσε πειράματα στα παιδιά του απο βρεφική ηλικία.Η παρατήρηση των ενεργειών που ασκούσε αργοτέρα σε παιδιά όλων των ηλικιών πραγματοποιήθηκε με την τεχνική των ερωτοαποκρίσεων,καθώς είχε την ευκαιρία να κατανοήσει πως δρούν τα συγκεκριμένα άτομα σε προβλήματα της καθημερινότητας.Αποτελέσμα αυτής της κλινικής μεθόδου ήταν η διεύρυνση της νοημοσύνης των παιδιών για ποικίλα θέματα που αφορούν τους κανόνες ενός παιχνιδιού εως και τους νόμους της φυσικής.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ; Νοημοσύνη ονομάζουμε μια βασική ζωτική λειτουργία που βοηθά έναν οργανισμό να προσαρμοστεί στο περιβάλλον του.Η προσαρμογή του ανθρώπου σχετίζεται με την επίτευξη ενός στόχου,δηλαδή την δημιουργία μίας αρμονικής σχέσης ανάμεσα στις σκέψεις του και το περιβάλλον,που καλείται εξισορρόπηση.Έτσι,οι άνθρωποι και κυρίως τα παιδιά ως φιλοπερίεργοι εξερευνητές,βιώνουν ανισορρόπιες καθημερινά και παρακινούνται να πραγματοποιήσουν ορισμένες προσαρμογές ώστε να αντιμετωπίσουν κάθε νέα γνωστική εμπειρία.

ΓΝΩΣΤΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ:ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ Συμπεριφοριστικά Συμβολικά Διεργασιακά

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΑ/ΑΙΣΘΗΣΙΟΚΙΝΗΤΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ Συμπεριφοριστικό σχήμα ονομάζουμε μια οργανωμένη σειρά συμπεριφορών,την αποία χρησιμοποιεί το παιδί,για να αναπαραστήσει ένα αντικείμενο ή μια εμπειρία και να αντιδρά σε αυτή.Ώς πρώτες νοητικές δομές αυτά τα σχήματα εμφανίζονται στα δύο πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού,καθώς η γνώση που έχει για τα αντικείμενα και τα γεγονότα περιορίζεται σε ό,τι μπορεί να αναπαραστήσει με εμφανείς πράξεις.

ΣΥΜΒΟΛΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ Στην διάρκεια του δεύτερου χρόνου,τα παιδιά αρχίζουν να αποκτούν εμπειρία στην επίλυση προβλημάτων και σκέφτονται τα αντικείμενα και τα γεγονότα χωρίς να έχουν δράσει πάνω σε αυτά.Ώς αποτέλεσμα,να aναπαριστούν νοητικά τις εμπειρίες να χρησιμοποιούν νοητικά σχήματα για να φτάσουν στο σκοπό τους.

ΔΙΕΡΓΑΣΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ Η σκέψη ενός παιδιού ηλικίας επτά ετών χαρακτηρίζεται απο διεργασικά σχήματα.Η γνωστική διεργασία είναι μια εσωτερική νοητική δραστηριότητα την οποία επιτελεί ένα άτομο στα αντικείμενα της σκέψης του,για να φτάσει σε ένα λογικό συμπέρασμα.Έτσι,είναι πιο εύκολο σε ένα παιδί ηλικίας οκτώ ετών να αναγνωρίσει πως μια ξεφούσκωτη μπάλα θα ξαναγίνει οπως ήταν αν ξαναφουσκωθεί σε αντίθεση με παιδιά ηλικίας πέντε ετών που περιορίζονται σε εξωτερικά φαινόμενα,αφου δεν αναγνωρίζουν τις λογικές συνέπειες αυτής της πράξης.

ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ: ΟΙ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΟΥ PIAGET Οργάνωση:Η διασικασία μέσω της οποίας τα παιδιά συνδυάζουν τα ήδη υπάρχοντα σχήματα σε νέες όλο και πιο πολύπλοκες δομές. Προσαρμογή:Η διαδικασία με την προσαρμόζεται κανείς στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος. Αφομοίωση:Η διαδικασία μέσω της οποίας τα παιδία προσπαθούν να ερμηνεύσουν τις νέες εμπειρίες με τα μοντέλα του κόσμου που ήδη έχουν και τα σχήματα που έχουν αποκτήσει. Συμμόρφωση:Το συμπλήρωμα της αφομοίωσης,είναι η διαδικασία τροποποίησης των ήδη υπάρχουσων δομών,για να μπορέσουμε να ερμηνεύσουμε με αυτές τις νέες εμπειρίες.

Έννοια του Piaget Ορισμός Παράδειγμα Ισορροπία Αφομοίωση Συμμόρφωση Αρμονία ανάμεσα στα σχήματα και τις εμπειρίες ενός ατόμου. Παιδί που δεν έχει δεί τίποτα άλλο να πετά εκτός απο πουλιά πιστεύει ότι όλα τα αντικείμενα που πετούν ειναι πουλιά. Αφομοίωση Προσπαθεί να προσαρμοστεί στην νέα εμπειρία ερμηνεύοντας την με τα σχήματα που έχει ήδη έχει. Το παιδί βλέπει ένα αεροπλάνο στον ουρανό και το αποκαλεί πουλί. Συμμόρφωση Τροποποιεί τα υπάρχοντα σχήματα για να ερμηνεύσει καλύτερα την νέα εμπειρία. Το παιδί βιώνει μια δυσαρμονία και διαπιστώνει οτι κάποιο άλλο αντικείμενο δεν είναι πουλί λόγω ανόμοιων εξωτερικών χαρακτηριστικών. Οργάνωση Αναδιαμορφώνει τα υπάρχοντα σχήματα σε νέες πολυπλοκότερες δομές. Διαμορφώνει ένα ιεραρχικό σχήμα που αποτελείται απο μια βασική κατηγορία και δύο υποδιαιρέσεις.

ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ PIAGET Τέσσερις βασικές περίοδοι γνωστικής ανάπτυξης: Αισθησιοκινητικό στάδιο (γέννηση- δύο ετών) Προσυλλογιστικό στάδιο (δύο-επτα ετών) Στάδιο συγκεκριμένων λογικών νοητικών ενεργειών (επτά- έντεκα ετών) Στάδιο τυπικών αφαιρετικών σκέψεων (έντεκα και άνω) Αυτά τα στάδια είναι διαφορετικού ποιοτικού επιπέδου και κανένα δεν μπορεί να παραλειφθεί, καθώς καθε στάδιο βασίζεται στις επιτεύξεις όλων των προηγούμενων σταδίων.

ΤΟ ΑΙΣΘΗΣΙΟΚΙΝΗΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ (ΓΕΝΝΗΣΗ-ΔΥΟ ΕΤΩΝ) Τα βρέφη συντοντίζουν τα αισθητηριακά εισερχόμενα δεδομένα και τις κινητικές τους ικανότητες, διαμορώνοντας συμπεριφοριστικά σχήματα που τους επιτρέπουν να δρούν πάνω στο περιβάλλον τους και να το γνωρίζουν. Ο Piaget χώρισε την αισθησιοκινητική περίοδο σε έξι υποπεριόδους οι οποίες περιγράφουν τη σταδιακή μετάβαση του παιδιού από αντακλαστικό σε σκεπτόμενο οργανισμό. Τρία σημαντικά χαρακτηριστικά της ανάπτυξης αυτής: Δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων Μιμητικές Ικανότητες Ανάπτυξη της έννοιας του αντικειμένου

Ανάπτυξη των δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων Πρωτογενείς κυκλικές αντιδράσεις (1-4 μηνών): Απλές επαναλαμβανόμενες πράξεις ονομάζονται οι πρωτογενείς κυκλικές αντιδράσεις που επικεντρώνονται στο σώμα καθώς είναι οι πρώτες κινητικές συνήθειες και προκαλούν την ευχαρίστηση της επανάληψης. Δευτερογενείς κυκλικές αντιδράσεις (4-8 μηνών): Τα βρέφη ανακαλύπτουν οτι μπορούν να κάνουν πράγματα πέρα απο το ίδιο τους το σώμα.Ο Piaget λέει ότι η αντίδραση αυτή δεν είναι απολύτα σκόπιμη γιατί το αποτέλεσμα που δημιουργεί ανακαλύφθηκε τυχαία και δεν ήταν ένας στόχος που ήθελε να επιτύχει το βρέφος την πρώτη φορά που είχε την αντίδραση αυτή.

Συντονισμός δευτερογενών σχημάτων (8 -12 μηνών): Τα βρέφη αρχίζουν να συντονίζουν δύο οι περισσότερες ανάγκες για να επιταχύνουν έναν απλό σκοπό. Ο Piaget πίστευε οτι αυτοί οι απλοί συντονισμοί των δευτερογενών σχημάτων αποτελούν την πρώτη μορφή πραγματικής επίλυσης προβλημάτων. Τριτογενείς κυκλικές αντιδράσεις (12-18 μηνών): Τα παιδιά αρχίζουν να πειραματίζονται ενεργητικά με αντικείμενα καθώς και οι αντιδράσεις αυτές δείχνουν την ενεργητική περιέργεια του παιδιού, την έντονη επιθυμία του να μάθει πως λειτουργούν τα πράγματα. Συμβολική επίλυση προβλημάτων (18-24 μηνών): Τα παιδιά αρχίζουν να εσωτερικεύουν τα συμπεριφοριστικά τους σχήματα κατασκευάζοντας νοητικά σύμβολα ή εικόνες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την καθοδήγηση της συμπεριφοράς τους στο μέλλον.

Ανάπτυξη της Μονιμότητας των Αντικειμένων Η ιδέα οτι τα αντικείμενα εξακολουθούν να υπάρχουν, όταν δεν τα βλέπουμε πια ή δεν μπορούμε να τα εντοπίσουμε μέσω των άλλων αισθήσεων. Επειδή όμως τα πολύ μικρης ηλικίας βρέφη βασίζονται τόσο πολύ στις αισθήσεις και στις κινητικές τους ιδιότητες για να κατανοήσουν ένα αντικείμενο, φαίνεται να ενεργούν σαν τα αντικείμενα να παύουν να υπάρχουν όταν δεν τα αντιλαμβάνονται με τις αισθήσεις τους ή όταν δεν ενεργούν πάνω σε αυτά.

Οκτώ έως Δώδεκα Μηνών Τα παιδιά ψάχνουν ένα κρυμμένο αντικείμενο εκεί που το βρήκαν προηγουμένως και όχι εκεί που το είδαν να κρύβεται τελευταία φορά. Δώδεκα έως Δεκαοκτώ Μηνών Τα παιδιά παρακολουθούν τώρα τις αόρατες κινήσεις των αντικειμένων και ψάχνουν να τα βρούν εκεί που τα είδαν τελευταία φορά. Ωστόσο, η μονιμότητα δεν έχει ολοκληρωθεί Δεκαοκτώ έως Εικοσιτεσσάρων Μηνών Τα παιδιά είναι σε θέση να αναπαριστήσουν νοητικά συμπεράσματα όταν ψάχνουν γι αντικείμενα που έχουν εξαφανιστεί. Οι πρόσφατες έρευνες δείχνουν οτι τα πολύ μικρής ηλικίας βρέφη φαίνεται να γνωρίζουν πολύ περισσότερα απο ότι πίστευε ο Piaget και ότι ένα μέρος της γνώσης μπορεί να είναι ακόμη και έμφυτο.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ Αχιλλέας Γκούσκος Μανώλης Μαθιουδάκης Βασίλης Καμμένος