O ΚΟΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΑΡΑΜΟΝΕΣ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΕΩΣ ΤΑ ΤΕΛΗ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Ενότητα 1: Η εποχή του Διαφωτισμού

Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά το 17ο και το 18ο αιώνα

Σημαντικές μεταβολές * Θεαματική αύξηση του πληθυσμού * Μεταβολές στην αγροτική οικονομία  μεγάλα αγροκτήματα  νέες μέθοδοι καλλιέργειας  χρήση μηχανημάτων  αγροτική επανάσταση * Ανάπτυξη του εμπορίου  ανάμεσα σε Ευρώπη – Αμερική – Αφρική  τριγωνικό εμπόριο  και στο εσωτερικό της ευρωπαϊκής ηπείρου  συσσώρευση κεφαλαίων σε Ευρωπαίους επιχειρηματίες * Μεταβολές στη διαδικασία παραγωγής μεταποιημένων προϊόντων  χρήση μηχανών * Δημιουργία μεγάλων εργοστασίων  γέννηση βιομηχανίας = εκβιομηχάνιση

Κοινωνικές μεταβολές Αστική τάξη (βιομήχανοι, τραπεζίτες, μεγαλέμποροι)ενίσχυαν τη θέση τους Αριστοκράτες  προσπαθούσαν να διαφυλάξουν τα προνόμιά τους (εξαίρεση στη Μ. Βρεττανία: ασχολούνται με νέου τύπου οικονομικές δραστηριότητες) Αγρότες και ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα των πόλεων  ζούσαν σε άσχημες συνθήκες. Πολιτική κατάσταση στάσιμη  σ’ όλη σχεδόν την Ευρώπη η εξουσία στο βασιλιά  (απόλυτη μοναρχία) (εξαίρεση στη Μ. Βρεττανία: «ένδοξη επανάσταση» (1688): απέκτησαν πολιτικά δικαιώματα αριστοκράτες και αστοί) Πρόοδος των φυσικών επιστημών (από το 17ο αι.)  απελευθέρωση από τις προλήψεις του Μεσαίωνα: Διανοούμενοι βασισμένοι στη λογική προσπαθούσαν να ανακαλύψουν φυσικούς νόμους που διέπουν τη λειτουργία του κόσμου.

Πρωτοπόροι Φράνσις Μπέικον (Βάκων): Ρενέ Ντεκάρτ (Καρτέσιος): Κάθε επιστημονική θέση πρέπει να επαληθεύεται με πείραμα για να γίνεται αποδεκτή Ρενέ Ντεκάρτ (Καρτέσιος): Η συστηματική αμφιβολία είναι ο μόνος δρόμος προς την αληθινή γνώση Τζον Λοκ: οι άνθρωποι έχουν απαραβίαστα φυσικά δικαιώματα  ζωής  ελευθερίας  περιουσίας Ισαάκ Νιούτον (Νεύτων): Νόμος της παγκόσμιας έλξης και ότι το σύμπαν λειτουργεί με βάση φυσικούς νόμους

Το κίνημα του Διαφωτισμού

Διαφωτισμός (1688 Ένδοξη Επανάσταση – 1789 Γαλλική Επανάσταση Αιώνας των Φώτων (18ος) Θέσεις διαφωτιστών Απόρριψη κάθε αυθεντίας Κριτική κάθε υφιστάμενης γνώσης Η λογική ο μόνος ασφαλής τρόπος ερμηνείας του κόσμου Ο άνθρωπος μπορεί να προοδεύει διαρκώς

Εκπρόσωποι του Διαφωτισμού Φιλόσοφοι ή διαφωτιστές:  Ρουσό  Βολτέρος  Μοντεσκιέ  Ντιντερό  Ντ’Αλαμπέρ }εγκυκλοπαιδιστές

Ρουσό Βολταίρος Ντιντερό

Γκ. Λενονιέ, Ο Ντ’ Αλαμπέρ (στο τραπέζι) διαβάζει την Εγκυκλοπαίδεια στο σαλόνι της μαντάμ Ζοφρέν: τα παρισινά σαλόνια υπήρξαν εστίες του Διαφωτισμού.

Διαφωτισμός και πολιτική Κίνημα πολιτικό  η ανερχόμενη αστική τάξη ήθελε συμμετοχή στη λήψη των πολιτικών αποφάσεων Φυσικά δικαιώματα  όλοι οι άνθρωποι έχουν ορισμένα δικαιώματα (ζωής, ιδιοκτησίας, ισότητας απέναντι στο νόμο, ελευθερίας σκέψης και έκφρασης) τα οποία δε μπορεί να καταργήσει καμμία εξουσία Θεωρία του κοινωνικού συμβολαίου  τα άτομα παραχωρούν ορισμένες ελευθερίες προκειμένου να συμβιώσουν και το κράτος εγγυάται αυτή τη συμφωνία, το κοινωνικό συμβόλαιο.

Γενική βούληση – Ρουσό: Τζον Λοκ: Αν το κράτος παραβεί τη συμφωνία και γίνει τυραννικό τότε οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα αντίστασης (δικαιολογεί την επανάσταση) Ρουσό (ριζοσπαστικότερος): η πολιτική εξουσία στα χέρια του λαού και όχι κάποιου ηγεμόνα (δημοκρατικές εκλογές) Γενική βούληση – Ρουσό: η σύνθεση των ατομικών βουλήσεων μέσα από την οποία εκφράζεται το δημόσιο συμφέρον. Η γενική βούληση εκφράζεται με τη συμμετοχή του λαού στη λήψη αποφάσεων.

Διάκριση των εξουσιών: οι φορείς της εξουσίας θα πρέπει να είναι διαφορετικοί Μοντεσκιέ: διάκριση των εξουσιών  εκτελεστική: από το σώμα που εφαρμόζει τους νόμους (κυβέρνηση)  νομοθετική: από το σώμα που θεσπίζει τους νόμους (βουλή)  δικαστική: από εκείνους που ελέγχουν την τήρηση των νόμων (δικαστές)

Επιδράσεις του Διαφωτισμού  Φωτισμένη δεσποτεία μονάρχες που εφάρμοσαν κάποιες ιδέες του Διαφωτισμού (Φρειδερίκος Β΄ της Πρωσίας, Μαρία Θηρεσία της Αυστρίας και ο γιος της Ιωσήφ, Αικατερίνη Β΄ της Ρωσίας) Αμερικανική Επανάσταση Γαλλική Επανάσταση

Διαφωτισμός και θρησκεία Οι Διαφωτιστές Υιοθετούσαν το ντεϊσμό Κάποιοι ήταν άθεοι Όλοι ασκούσαν αυστηρή κριτική στην καθολική εκκλησία κατηγορώντας την για φανατισμό Μόνο η καθιέρωση της ανεξιθρησκείας θα απάλλασσε τον άνθρωπο από τη μισαλλοδοξία (Βολτέρος)

Διαφωτισμός και εκπαίδευση Η εκπαίδευση ένα από τα μέσα που διασφαλίζει τη συνεχή πρόοδο του ανθρώπου Ρουσό «Αιμίλιος»:  η εκπαίδευση πρέπει να βασίζεται στην προσωπική αναζήτηση του μαθητή  ο δάσκαλος 1) δεν πρέπει να λειτουργεί ως αυθεντία 2) πρέπει να θέτει μόνο ερωτήματα και να οδηγεί το μαθητή στην ανακάλυψη απαντήσεων

Διαφωτισμός και οικονομικός φιλελευθερισμός Φυσιοκρατία = η οικονομία θα έπρεπε να αφεθεί να λειτουργήσει «φυσικά», δηλ. χωρίς τις παρεμβάσεις του μερκαντιλισμού Αγγλία: Άνταμ Σμιθ  οικονομικός φιλελευθερισμός: το κράτος δεν πρέπει να επεμβαίνει παρά ελάχιστα στην οικονομική ζωή

Εγκυκλοπαίδεια Συλλογικό έργο 33 τόμων στο οποίο συνοψίστηκαν οι ιδέες του Διαφωτισμού (όλες οι νέες γνώσεις, νέες ιδέες και αντιλήψεις για οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά και άλλα θέματα) Πρωτεργάτες: Ντιντερό Ντ’ Αλαμπέρ