Εβδομάδα 7 elasideri@gmail.com

Edward Evans Pritchard (1902-1973) Γεννημένος στην Αγγλία Σπούδασε στο London School of Economics Έκανε έρευνα ανάμεσα στους Αζάντε του Πάνω Νείλου, των Νούερ του ν. Σουδάν Γνωστά του έργα είναι τα Witchcraft, Oracles and Magic Among the Azande (1937) , African Political Systems (1940) The Sanusi of Cyrenaica (1949). Δούλεψε στα πανεπιστήμια του Καίρου, του Κέμπριτζ και της Οξφόρδης

Ο Pritchard πίστευε Ότι ο λειτουργισμός με την έμφαση που έδωσε στο σύστημα δε διαχώρισε μόνο την κοινωνική ανθρωπολογία (ανάγκη αναζήτησης καθολικών νόμων) από την εθνολογία (σύνδεση εθνογραφικών δεδομένων με την ιστορία) όπως ήταν γνωστές μέχρι τότε Αλλά Άλλαξε και τη συγκριτική μέθοδο αφού έδινε έμφαση όχι μόνο στα μεμονωμένα συστήματα αλλά και στους συσχετισμούς (σσ 78, 79)

Η έμφαση στην ιστορία (σ. 80)

Η ιστορία πρέπει να συνδυάζεται με την ανθρωπολογία γιατί (σ 83) Το παρελθόν εμπεριέχεται στο παρόν και το τελευταίο στο μέλλον Έτσι τα προβλήματα που αφορούν την κοιν. εξέλιξης μπορούν να εξεταστούν μόνο με τη βοήθεια της ιστορίας Τα συμπεράσματα την λειτουργιστικής ανθρωπολογία μπορούν να ελεγχθούν μονό με βάση την ιστορία

Σύγκριση κοιν. ανθρωπολογίας-ιστορίας Η κοιν ανθρωπολογία μοιάζει με ορισμένους κλάδους των κοιν. επιστημών πχ κοινωνική ιστορία, ιστορία ιδεών και θεσμών Οι ανθρωπολόγοι μελετούν τη συγχρονία ενώ οι ιστορικοί τη διαχρονία αλλά αυτά είναι διαφορές «τεχνικής, έμφασης και προοπτικής» (σ84) Στην ουσία και οι δυο προσπαθούν να περιγράψουν την κοινωνία που μελετούν αν και η ανθρωπολογία αποσκοπεί μέσα από τη σύγκριση σε μεγαλύτερη γενίκευση

Έτσι Ο ανθρωπολόγος κάνει επιτόπια έρευνα Η εθνογραφική περιγραφή όμως δεν καταγράφει μόνο τη δράση και τις αντιλήψεις αλλά αποσκοπεί και στην κοινωνιολογική ανάλυση Μετά περνάει στο στάδιο της σύγκρισης με άλλες κοινωνίες και έτσι διευρύνει τη γνώση του για τις κοινωνικές δομές και Καταλήγει σε μια τυπολογία κοινωνικών δομών, τα γνωρίσματά τους και τις αιτίες που υπάρχουν παραλλαγές (σσ85,86)

Για παράδειγμα Στου Αζάντε η μαγεία συνδέεται σε όλες τις πτυχές της κοινωνίας πχ μάγοι –γιατροί, χρησμοί ωστόσο οι ίδιοι οι Αζάντες λένε «Έχω δει μαγεία» ενώ ο αργότερα ο ίδιος ο πληροφορητής μπορεί να πει « Φυσικά δεν υπάρχουν μάγοι» Είναι οι Αζάντε παράλογοι; Η εθνογραφία του καταρρίπτει το εξελικτικό μοντέλον του Τaylor ενώ δείχνει τις στενές σχέσεις της μαγείας με όλες τις πτυχές της κοιν ζωής των Αζάντε και της αντίληψης τους για τον κόσμος Παράλληλα εξετάζει τις αλλαγές που έχουν επέλθει στην ιστορία τους

Η μαγεία σχετίζεται με τις απόψεις των Αζάντε για το καλό και κακό και το πως αποδίδουν ευθύνες Επίσης η εθνογραφία του δείχνει τη δυνατότητα που οι Αζάντε έχουν να ερμηνεύσουν τα δεδομένα ανάλογα με την περίσταση και έτσι να έχουν ένα ρεπερτόριο επιλογών ανάλογα με τα συμφέροντά τους Τέλος καταδεικνύει πως η αποικιοκρατία έχει επηρεάσει αυτές τις αντιλήψεις για το καλό και το κακό

H κοινωνιολογία και ο λειτουργισμός τις ΗΠΑ Όπως είδαμε ο λειτουργισμός ξεκινά με την παραδοχή ότι η κοινωνία είναι ένα σύστημα που αποτελείται από ένα σύνολο μερών που αλληλοεπιδρούν. •Κάθετι που γίνεται (ενέργεια, πράξη κτλ) προκαλείται από συγκεκριμένη αιτία και οδηγεί σε ανάλογο αποτέλεσμα. Αυτή η σχέση αιτίας-αποτελέσματος καλείται λειτουργία.

Ο κάθε ένας θεσμός στο κοινωνικό σύστημα επιτελεί τη δική του λειτουργία και έχει θεσμός της εκπαίδευσης στόχο ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Έτσι διαμορφώνεται ένα κοινωνικό και πολιτικό σύστημα που βασίζεται σε αυτούς τους θεσμούς Όταν οι θεσμοί λειτουργούν τότε και το σύστημα λειτουργεί εύρυθμα αλλιώς υπάρχει κίνδυνος κατάρρευσης Ενώ αλλαγές σε ένα θεσμό υποστηρίζονται με προσαρμογή και των υπολοίπων ώστε να διατηρηθεί η ισορροπία

Στις ΗΠΑ Εκπρόσωπος της σχολής του λειτουργισμού θεωρείται ότι είναι ο Αμερικανός κοινωνιολόγος Talcott Parsons (1902-1979). Σπούδασε βιολογία και φιλοσοφία στο Άμχερστ της Μασαχουσέτης και μετά στο Λονδίνο (LSE) και στη Χαϊδελβέργη Αργότερα έγινε καθηγητής στον νέο-ιδρυθέν τμήμα κοινωνιολογίας του Χάρβαρντ Έγινε γνωστός για τη μελέτη του κοινωνικού συστήματος αλλά για τη θεωρία που την ονόμασε Θεωρία της Δράσης (Action Theory)

Ο Πάρσονς Ο Πάρσονς υιοθέτησε το λειτουργισμό και την πεποίθηση για την αναγκαιότητα της ισορροπίας στο κοινωνικο-οικονομικό και κοινωνικο-πολιτισμικό σύστημα. Στο έργο του μελέτησε του μεγάλους κλασσικούς (Ντυρχάιμ, Βέμπερ, Παρέτο) και υπογράμμισε ότι η δράση του ατόμου καθορίζεται και περιορίζεται από κοινωνικούς θεσμούς, μηχανισμούς και αξίες Επίσης σημαντικές είναι και ψυχολογικές διαδικασίες που καθορίζουν την ατομική δράση. Προσπάθησε να συνδυάσει τα ατομικά κίνητρα με τις δομές που οδηγούν ή εμποδίζουν τη δράση

Κάθε κοινωνικό σύστημα αποτελεί μια λειτουργική οντότητα που απαρτίζεται από Την οικονομία Πολιτική Κοινωνικοποίηση Κοινωνιακή κοινότητα Στόχος τους είναι η προσαρμογή και επίτευξή στόχων, η ενσωμάτωση και διατήρηση προτύπων. Αυτά είναι και τα προαπαιτούμενα όλων των συστημάτων δράσης

Μαθητής του Πάρσον ήταν ο Robert Merton (1910-2003) ο οποίο υπογράμμισε ότι παράλληλα με τις λειτουργίες που συμβάλλουν στην εύρυθμη λειτουργία του κοινωνικού συστήματος, αναδύονται και δυσλειτουργίες που αποδυναμώνουν τα ρυθμιστικά στηρίγματα του κοινωνικού συστήματος. Για παράδειγμα στην εκπαίδευση υπάρχουν η ομαλή κοινωνικοποίησης αλλά και οι διαρροές με παιδιά που εγκαταλείπουν ή οδηγούνται σε μορφές βίας Έτσι από τη μία η εκπαίδευση έχει τη λειτουργία της αναπαραγωγής των βασικών αξιών/γνώσεων της κοινωνίας (λειτουργικές διαστάσεις) •Από την άλλη, μπορεί να οδηγήσει σε αποκλίνουσα συμπεριφορά, μπούλινγκ, παραβατηκότητα

Μέρτον εισήγαγε επίσης τη διάκριση ανάμεσα στις έκδηλες και τις λανθάνουσες λειτουργίες. Οι έκδηλες λειτουργίες ενός κοινωνικού συστήματος, π.χ. της εκπαίδευσης, σχεδιάζονται και γίνονται αντιληπτές πχ παραγωγή γνώσης-πτυχία. Αντίθετα, οι λανθάνουσες λειτουργίες ενός κοινωνικού συστήματος δεν σχεδιάζονται ούτε γίνονται αντιληπτές εύκολα πάντοτε και παρέχουν μη προβλεπόμενα αποτελέσματα από τους συμμετέχοντες πχ ανα/παραγωγή συμπεριφορών διακρίσεων.

Πώς η κοινωνική ‘παρέκκλιση’ παράγεται συστηματικά από την ίδια την κοινωνία α. Βασικές αξίες- λχ. Οικονομική επιτυχία με νόμιμα μέσα β. Άνιση κατανομή ευκαιριών και δυνατοτήτων γ. Άρα δεν μπορούν όλοι να αποκτήσουν την ‘επιτυχία’ μόνο με νόμιμα μέσα

Συμβολική αλληλεπίδρασης Ο κυριότερος εκπρόσωπος είναι ο E.Goffman Κυριότερα έργα του τα Interaction Ritual: Essays on Face-to-Face Behavior, Asylums 1961, Stigma. Notes on the Management of Spoiled Identity, Prentice Hall, N.Y.1963., Becker,H.S., Outsiders: Studies in the Sociology of Deviance, 1963

H συμβολική αλληλεπίδραση θεωρεί ότι η κοινωνική δράση γίνεται μέσω συμβόλων Με αυτήν την έννοια έχει μια θεατρικότητα και όλοι οι δρώντες (actors) ‘παίζουν’ τους ‘ρόλους’ τους ώστε να κερδίσουν κύρος ή έστω να μη το απωλέσουν (loose/gain face)

Όσοι δε τα καταφέρουν στιγματοποιούνται Στην ουσία η ιδέα είναι ότι η κοινωνία ‘στιγματοποιέι αυτούς ‘ (labeling theory) που δεν ‘ανήκουν’. Παραβατικότητα – σχέση με τα πολιτισμικά και κοινωνικά προφιλ Πχ οι μετανάστες ως πηγή παραβατικότητας

Σχήμα Παραβατικότητας Φανερή – κρυφή Πραγματική/ πλασματική Συσχετισμός: Ποιος ‘Ονομάζεται’ παραβάτης- Ποιος είναι παραβάτης. Σχέση φαινομένων και πραγματικότητας. Συμπέρασμα: Όχι μέτρηση της πραγματικότητας αλλά μόνον μέτρηση των αντιλήψεων και της κυρίαρχης ιδεολογίας.

Θεωρία- Συμβολική αλληλόδραση το Άσυλο Η γένεση του θεσμού του ‘ασύλου’ ταυτόχρονα με την καθιέρωση της λογικής (17ος αιώνας- ψυχιατρικής) Μορφές πειθαρχίας και τιμωρίας α.) ποινικός βασανισμός β) ανθρωπιστική αναμόρφωση γ) ποινική εγκάθειρξη Στόχος η αναμόρφωση (αναμορφωτήρια)-ηθική αναγέννηση