Ηλίας Μπουναρτζής/http://users.sch.gr/bounartzis/

Τι ονομάζουμε λιθόσφαιρα και λιθοσφαιρικές πλάκες; Πώς δημιουργείται το ηφαίστειο;

Κίνηση λιθοσφαιρικών πλακών Τι προκαλείται μ’ αυτήν κίνηση;

Στον παγκόσμιο αυτό χάρτη βλέπουμε τις λιθοσφαιρικές πλάκες, τις σεισμικές ζώνες και τα ηφαίστεια στη Γη. Όπως μάθαμε σ’ αυτό το κεφάλαιο, η κίνηση των λιθοσφαιρικών πλακών, που αποτελούν το εξωτερικό, στερεό στρώμα της Γης (λιθόσφαιρα), σχετίζεται τόσο με την ηφαιστειακή όσο και με τη σεισμική δραστηριότητα. Συγκεκριμένα: Διακρίνουμε οκτώ λιθοσφαιρικές πλάκες, που είναι: 1. η Ειρηνική πλάκα, 2. η Βορειοαμερικανική πλάκα, 3. η Αφρικανική πλάκα, 4. η Ανταρκτική πλάκα, 5. η Ευρασιατική πλάκα, 6. η Ινδοαυστραλιανή πλάκα, 7. η Νοτιοαμερικανική πλάκα, 8. η Αραβική πλάκα. Οι σεισμικές ζώνες βρίσκονται εκεί όπου ενώνονται οι λιθοσφαιρικές πλάκες. Σύμφωνα με τον παγκόσμιο χάρτη (εικόνα 16.3), σεισμοί παρατηρούνται συχνότερα: α) στις δυτικές ακτές της Βόρειας και της Νότιας Αμερικής, β) στη Μεσόγειο Θάλασσα και τον Εύξεινο Πόντο, γ) στην Κεντρική Ασία, δ) στη Νοτιοανατολική Ασία, ε) στο θαλάσσιο χώρο μεταξύ Ιαπωνίας και Αυστραλίας. Όσον αφορά τη χώρα μας, η Ελλάδα είναι σεισμογενής, καθώς βρίσκεται στη σεισμική ζώνη που δημιουργείται στα σημεία συνάντησης της ευρασιατικής με την αφρικανικά πλάκα.

Σε περίπτωση σεισμού πρέπει οπωσδήποτε να κάνουμε τα εξής: Να μην πανικοβληθούμε. Παραμένοντας ήρεμοι, θα βοηθήσουμε τον εαυτό μας και τους άλλους. Να μπούμε κάτω από το θρανίο, αν βρισκόμαστε στο σχολείο, ή ένα τραπέζι, αν βρισκόμαστε στο σπίτι, μέχρι να σταματήσει ο σεισμός. Να απομακρυνθούμε από βιτρίνες, τζαμαρίες και παράθυρα, γιατί μπορεί να τραυματιστούμε από σπασμένα γυαλιά. Όταν σταματήσει ο σεισμός, να βγούμε έξω χωρίς άγχος και σπρωξίματα. Ο πανικός δε βοηθάει σε τίποτα. Να χρησιμοποιήσουμε τις σκάλες για να κατεβούμε και όχι τον ανελκυστήρα (ασανσέρ), γιατί μπορεί να σημειωθεί διακοπή ρεύματος και να εγκλωβιστούμε. Να απομακρυνθούμε από ηλεκτροφόρα καλώδια. Να πάμε σε ανοικτούς χώρους (αυλές, πλατείες, αλάνες, γήπεδα κ.ά.) και να μείνουμε μακριά από κτίρια, δέντρα κ.ά.

Διάβρωση Τι ονομάζουμε αποσάθρωση; Τι ονομάζουμε διάβρωση; Τι ονομάζουμε εναπόθεση; Διάβρωση

Οι φθορές στα μνημεία της ανθρωπότητας (π. χ Οι φθορές στα μνημεία της ανθρωπότητας (π.χ. Παρθενώνας, Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη κ.ά.) με το πέρασμα των αιώνων οφείλονται τόσο σε φυσικά αίτια όσο κυρίως στις ανθρώπινες ενέργειες και επεμβάσεις. Στην περίπτωση της δράσης της βροχής, του ανέμου και των μεταβολών της θερμοκρασίας το αποτέλεσμα είναι η διάβρωση των μνημείων αυτών, η αλλαγή της απόχρωσής τους και η σταδιακή κατολίσθησή τους. Ωστόσο, το μεγαλύτερο πρόβλημα δημιουργείται με την όξινη βροχή. Τα καυσαέρια των βιομηχανιών και των αυτοκινήτων περιέχουν διοξείδιο του θείου και διοξείδιο του αζώτου. Τα αέρια αυτά αντιδρούν με τους υδρατμούς της ατμόσφαιρας και μετατρέπονται σε οξέα (θειικό οξύ και νιτρικό οξύ αντίστοιχα). Τα οξέα πέφτουν στη γη με τη βροχή, την «όξινη βροχή», η οποία ρυπαίνει τα ποτάμια και τις λίμνες, ξηραίνει τα δάση και διαβρώνει το έδαφος. Η «όξινη βροχή» προκαλεί, επίσης, ένα άλλο φαινόμενο που ονομάζεται γυψοποίηση των μαρμάρων. Όταν δηλαδή πέσει πάνω σ’ ένα μάρμαρο, το γυψοποιεί και το κάνει εύθραυστο, με αποτέλεσμα αυτό να καταστρέφεται. Έτσι, τα μαρμάρινα μνημεία της ανθρωπότητας κινδυνεύουν άμεσα με καταστροφή από την «όξινη βροχή», που είναι αποτέλεσμα ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

στρώματα στερεό λιθόσφαιρα σεισμός ηφαίστεια σεισμοί

ΑΛΜΥΡΟ ΑΝΕΜΟΣ ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΕΝΑΠΟΘΕΣΗ Η ΚΑΤΑΣΤΡΕΠΤΙΚΗ ΕΚΡΗΞΗ ΤΟΥ ΒΕΖΟΥΒΙΟΥ «Το 79 μ.Χ. από φοβερά έκρηξη του Βεζούβιου στη νότια Ιταλία καταστράφηκε η πόλη Πομπηία. Η έκρηξη του ηφαιστείου ήταν καταστρεπτική. Ολόκληρη η πόλη, με τους 30.000 κατοίκους της, θάφτηκε κάτω από τα καυτά χώματα και τις στάχτες του Βεζούβιου. Όλα έγιναν στιγμιαία, αλλά οι καταστροφές ήταν τεράστιες και ανεπανόρθωτες. Η λάβα που αναπήδησε βίαια από τα έγκατα της γης σήμανε το τραγικό τέλος της Πομπηίας και πολλών από τους κατοίκους της».

ΕΙΧΗΝΕΣ ΜΑΛΑΪΑ ΡΥΜΜΑΤΙΣΜΟ ΡΟΠΕΔΙΟ ΕΙΣΜΟΣ ΡΑΓΜΑ ΝΔΕΙΣ ΝΔΙΚΟΣ ΕΥΜΑ ΝΑΓΛΥΦΟ