Ένταξη (Integration) ή Συνεκπαίδευση (Inclusion); Το αίτημα των καιρών: Ένταξη (Integration) ή Συνεκπαίδευση (Inclusion);

Στόχοι παρουσίασης Αποσαφήνιση των όρων «ένταξη» και «συνεκπαίδευση» Κατανόηση διαφορών τους Απάντηση στο ερώτημα: τι είδους εκπαίδευση θέλουμε; Ένταξή ή Συνεκπαίδευση;

Εισαγωγή «Συνεκπαίδευση» και «ένταξη»: δύο όροι που συχνά συγχέονται και χρησιμοποιούνται σαν συνώνυμοι Μεταξύ τους όμως υπάρχουν βασικές διαφορές.

Η Ένταξη (Integration) Ένταξη = η συστηματική τοποθέτηση ενός προσώπου σε ένα σύνολο, ώστε να αποτελεί μέρος του και μέσα από τη διαδικασία αυτή να φτάσει στην ολοκλήρωσή του. Ιntegration < integrare =ολοκληρώνω, συμπληρώνω

Σκοποί της Ένταξης - Η ολοκληρωμένη ανάπτυξη της προσωπικότητας ενός ανθρώπου μέσα από τη συνεύρεση με διαφορετικά άτομα - Η κατάργηση του διαχωρισμού των παιδιών με και χωρίς αναπηρίες και απάλειψης του κοινωνικού στίγματος.

Τι σημαίνει Ένταξη στην πράξη; Τα παιδιά με αναπηρίες μεταφέρονται από τα ειδικά στα γενικά σχολεία.

Η Έκθεση Warnock 1978 (Warnock Report) Η έννοια της ένταξης βρίσκεται στο αποκορύφωμά της τη δεκαετία του 1980. Σχετίζεται άμεσα με την Έκθεση Warnock. Η Έκθεση Warnock = το πόρισμα των εργασιών μιας επιτροπής που συστάθηκε για να μελετήσει τις εκπαιδευτικές ανάγκες των παιδιών με νοητική καθυστέρηση στην Αγγλία. Tα πορίσματα της έκθεσης επηρέασαν τις εξελίξεις στο χώρο της εκπαίδευσης σχεδόν σε όλη την Ευρώπη.

Βασικές ιδέες της έκθεσης Warnock Κατάργηση του διαχωρισμού ανάμεσα στα παιδιά με και χωρίς αναπηρίες Αποφυγή στιγματισμού παιδιών με αναπηρίες Εισαγωγή της έννοιας των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών Κάθε παιδί μπορεί σε κάποια στιγμή της ζωής του να έχει εκπαιδευτικές ανάγκες. Στηριγμένη σε αυτές τις ιδέες η αρχή της Ένταξης: Η πλειοψηφία των παιδιών που προηγουμένως φοιτούσαν σε ειδικά σχολεία θα εντάσσονται τώρα στα γενικά σχολεία.

Τρεις τύποι σχολικής Ένταξης Χωρική ένταξη: Η εκπαίδευση των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες γίνεται στο γενικό σχολείο αλλά σε ξεχωριστές μονάδες - επομένως η επαφή μεταξύ των δύο ομάδων είναι περιορισμένη. Κοινωνική ένταξη: Η εκπαίδευση γίνεται χωριστά αλλά υπάρχουν κοινές δραστηριότητες (γιορτές, διαλείμματα) Λειτουργική ένταξη: Τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες παρακολουθούν ειδικό πρόγραμμα μέσα στην κοινή τάξη

Ένταξη και Έκθεση Warnock Ιδέες ριζοσπαστικές και πρωτοποριακές και για τα δεδομένα της εποχής.

Αντικείμενο αρνητικών κριτικών 1) Υπαινιγμός ότι έγινε κάτι στα ανάπηρα άτομα από τα μη ανάπηρα σύμφωνα με τα επίπεδα και τις συνήθειες των μη αναπήρων (μοντέλο αφομοίωσης) (CSIE, 2003) 2) Αρχές Ένταξης επηρεασμένες από την κανονικοποίηση (normalization): Σκοπός τα άτομα με ειδικές ανάγκες να γίνουν κανονικά αντί να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις κατά τις οποίες το κοινωνικό σύστημα να τα δεχτεί όπως είναι (Florian, 1998)

3) Υπαινιγμός ότι ο στόχος είναι η ένταξη κάποιου που έχει αποκλειστεί από το συνηθισμένο σχολείο πίσω σε αυτό (Αγγελίδης, 2003). 4) Για να υπάρξει ένταξη πρέπει να υπάρξει πρώτα διαχωρισμός  διαχωρισμός της κυρίως εκπαίδευσης από την ειδική  αξιολόγηση της μιας ως ανώτερης της άλλης

5) Ένταξη σαν μια πράξη γενναιοδωρίας 6) Τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες εγκαταλείφθηκαν σε ένα περιβάλλον χωρίς να έχει προηγηθεί συγκεκριμένος προγραμματισμός ή παροχές (Barton, 2000).

7) Ένταξη στηριγμένη στο ιατρικό μοντέλο - Βάση της ένταξης είναι το διαγνωσμένο έλλειμμα. - Το πρόβλημα είναι υπαρκτό, υπάρχει στο ίδιο το παιδί. - «Ένα παιδί φοιτά στο γενικό σχολείο γιατί είναι ανάπηρο αλλά ενταγμένο»  κοινωνικός στιγματισμός όπως σε ειδικό σχολείο - Ο ρόλος των ειδικών στη διάγνωση και θεραπεία είναι αναγκαίος, έτσι πρέπει διατηρηθεί και να τονιστεί. - Το ειδικό σχολείο υπάρχει για τα παιδιά που δεν θα ενταχθούν ποτέ στο γενικό σχολείο.

Συμπερασματικά: Οι σκοποί της ένταξης δεν επιτυγχάνονται: - Δεν καταργείται ο διαχωρισμός και δεν απαλείφεται το κοινωνικό στίγμα, αφού: Α) δίνεται έμφαση στον επαγγελματισμό και στο μειονέκτημα Β) Τα παιδιά με εκπαιδευτικές ανάγκες εκπαιδεύονται ξεχωριστά σε μονάδες - Τα παιδιά με και χωρίς ειδικές ανάγκες δεν φτάνουν στην ολοκλήρωσή τους μέσα από τη συνύπαρξή τους με διαφορετικά άτομα.

Συνεκπαίδευση (Inclusion) Inclusion < includere = περιλαμβάνω. Ελληνική ορολογία για την inclusion: -Συνεκπαίδευση (Τάφα, 1997) -Ενιαία Εκπαίδευση (Φτιάκα, 2000) -Συμπεριληπτική Εκπαίδευση (Αγγελίδης,2005) «Η εκπαίδευση που συμπεριλαμβάνει όλους, που λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες και τη διαφορετικότητα όλων» (Ζώνιου – Σιδέρη,2000, σ. 39). Συνεκπαίδευση - απάντηση στην αποτυχημένη εφαρμογή της ένταξης

Διακήρυξη της Σαλαμάνκα 1994 (Salamanca Statement) Παγκόσμια συνδιάσκεψη της UNESCO Θέμα: «Αρχές, Πολιτική και Πρακτικές στην Ειδική Αγωγή» Ξεκάθαρη διατύπωση της αρχής «Σχολείο για Όλους» Διατύπωση της ιδέας της Συνεκπαίδευσης

Βασικές αρχές της Διακήρυξης Σαλαμάνκα και της Συνεκπαίδευσης Αναγκαιότητα επαναπροσδιορισμού του όρου ειδικές ανάγκες Οι ειδικές ανάγκες ΔΕΝ αναφέρονται αποκλειστικά στην αναπηρία Οι ειδικές ανάγκες συνδέονται και με τις εξαιρετικές δεξιότητες καθώς και τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες. Απαίτηση μιας εκπαίδευσης για όλα τα παιδιά ανεξαρτήτως φύλου, χρώματος, γλώσσας, νοητικής και σωματικής ικανότητας

H Συνεκπαίδευση αφορά την παροχή εκπαίδευσης σε ολόκληρο το μαθητικό πληθυσμό. Η Συνεκπαίδευση εξετάζει κάτω από ποιες προϋποθέσεις μπορούμε να εκπαιδεύσουμε όλα τα παιδιά έτσι ώστε να εξυπηρετήσουμε τις ανάγκες τους, όποιες και αν είναι αυτές (Barton, 1997). Οι εκπαιδευτικοί των γενικών σχολείων διαφοροποιούν το αναλυτικό πρόγραμμα και τους στόχους διδασκαλίας τους ώστε να απευθύνονται στις ικανότητες κάθε μαθητή τους.

Συνεκπαίδευση στηριγμένη στο κοινωνικό μοντέλο Τα εμπόδια της μάθησης υπάρχουν: στις δομές του σχολείου στις αντιλήψεις της κοινωνίας ΌΧΙ στην αναπηρία του παιδιού Το πρόβλημα δεν βρίσκεται στο παιδί αλλά στην οργάνωση της τάξης και στον τρόπο διδασκαλίας του μαθήματος. Όχι επικέντρωση στις αδυναμίες των παιδιών αλλά στην αδυναμία του σχολείου να ανταποκριθεί στις ανάγκες των παιδιών

Συμπεράσματα Οι δύο παιδαγωγικές φιλοσοφίες συνυπάρχουν γιατί η καθεμιά είναι προϊόν διαφορετικής παράδοσης. Η καθεμιά δίνει έμφαση σε διαφορετικά σημεία.

Ένταξη Συνεκπαίδευση Ανάγκες των «ειδικών» παιδιών Δικαιώματα όλων των παιδιών Θεραπεία των παιδιών   Αλλαγές στο σχολείο  Απαραίτητοι οι επαγγελματίες και οι ειδικοί   Επιδεξιότητα των εκπαιδευτικών του γενικού σχολείου   Walker,1995 στο Thomas, Walker, Webb, 1998

Ποιο είδος εκπαίδευσης θέλουμε; Ένταξη ή Συνεκπαίδευση;

Ένταξη Πηγή: www.discoun.nsw.gov.au/publications

Συνεκπαίδευση Πηγή: www.discoun.nsw.gov.au/publications

«Η συνεκπαίδευση είναι ένας πόλεμος που δεν πρέπει να χάσουμε» (Barton, 2000, σ.69). «Συνεκπαίδευση και όχι ένταξη είναι το αίτημα των καιρών» (Λαμπροπούλου, Παντελιάδου, 2000). «Στο ενιαίο σχολείο η ένταξη θα είναι εντελώς περιττή διότι δεν θα υπάρχει κανένας ανένταχτος» (Φτιάκα, 2000, σ. 45).

Βιβλιογραφία Ελληνόγλωσση Αγγελίδης, Π. (2005). Εισαγωγή. Στο Μ. Α. Σοφοκλέους (επιμ.), Συμπεριληπτική Εκπαίδευση (σσ. 11- 20). Λευκωσία: Κυπροέπεια. Ζώνιου – Σιδέρη, A. (2000). Η αναγκαιότητα της ένταξης: προβληματισμοί και προοπτικές. Στο Α. Ζώνιου – Σιδέρη (επιμ.), Ένταξη: Ουτοπία ή Πραγματικότητα; Η εκπαιδευτική και πολιτική διάσταση της ένταξης μαθητών με ειδικές ανάγκες, (σσ. 89-106). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Ζώνιου – Σιδέρη Α. (1996). Οι ανάπηροι και η εκπαίδευσή τους. Μια ψυχοπαιδαγωγική προσέγγιση της ένταξης. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Σούλης, Σ. Γ. (2003). Παιδαγωγική της Ένταξης Σούλης, Σ.Γ. (2003). Παιδαγωγική της Ένταξης. Από το «σχολείο του διαχωρισμού» σε ένα «σχολείο για όλους». Αθήνα: Τυπωθήτω. Φτιάκα, Ε. (2000). Σύγχρονες τάσεις της Ειδικής Εκπαίδευσης στο διεθνή χώρο: Πρόκληση για την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Στο Α. Ζώνιου – Σιδέρη (επιμ.), Ειδική & Ενιαία Εκπαίδευση στην Κύπρο (σσ.33-48). Αθηνά: Ταξιδευτής. Ξενόγλωσση Ballard, K. (1995). Inclusion, paradigms, power and participation. In C. Clark, A. Dyson and A. Millard (eds), Towards Inclusive Schools? (pp. 1-14). London: David Fulton

. Barton, L. (1997). Inclusive education: Romantic, subversive or realistic. International Journal of Inclusive Education, 1 (3), pp.231-242. Barton, L. (2000). Η πολιτική της Inclusion. Στο Α. Ζώνιου – Σιδέρη (επιμ.), Ένταξη: Ουτοπία ή Πραγματικότητα; Η εκπαιδευτική και πολιτική διάσταση της ένταξης μαθητών με ειδικές ανάγκες, (σσ. 57-70). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Florian, L. (1998). Inclusive Practice: What, why and how? In C. Tilstone, L. Florian & R. Rose (Eds.), Promoting Inclusive Practice (pp. 13-26). London: Routlege Fulcher, G. (1989). Disabling Policies? A comparative approach to education policy and disability. Lewes: Falmer Press. Sehrbrock, P.M. (2000). Ένταξη και Inclusion: Δύο Όψεις του ίδιου νομίσματος; Στο Α. Ζώνιου – Σιδέρη (επιμ.), Ένταξη: Ουτοπία ή Πραγματικότητα; Η εκπαιδευτική και πολιτική διάσταση της ένταξης μαθητών με ειδικές ανάγκες, (σσ. 89-106). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Thomas, G. , Walker D. , Webb J. , (1998) Thomas, G., Walker D., Webb J., (1998). The making of the inclusive school. London and New York: Routledge. Tomlinson, S. (1982). A Sociology of Special Education. London: Routledge Unesco (1994). The Salamanca Statement and Framework for Action on Special Educational, Scientific and Cultural Organization and Ministry of Education and Science Spain. http://unesdoc.unesco.org/images/0009/000984/098427ev.pdf Warnock Committee (1978). Special Educational Needs: the Warnock Report. London. D.E.S.