Ελληνικός και Ευρωπαϊκός Πολιτισμός Κεφάλαιο 2ο Η Ευρώπη του Μεσαίωνα Ελληνικός και Ευρωπαϊκός Πολιτισμός Κεφάλαιο 2ο Η Ευρώπη του Μεσαίωνα Η δυτική Ευρώπη και η δημιουργία της αντίληψης μιας ενιαίας οντότητας

Στο κεφάλαιο αυτό θα δούμε πώς: Σταδιακά συνδέεται η «Ευρώπη» με τη «Χριστιανοσύνη» Η παρουσία άλλων λαών και η σχέση με αυτούς επηρεάζει την εικόνα που σχηματίζουν οι Ευρωπαίοι για τον εαυτό τους. ΣΧΟΛΙΟ: Ο «άλλος» λειτουργεί ως αιτία αυτοπροσδιορισμού στην δημιουργία της έννοιας μιας κοινής οντότητας

Ο «άλλος» - Αιτία αυτοπροσδιορισμού Η ουσιαστικότερη σύνδεση της Ευρώπης με τον κόσμο της χριστιανοσύνης αρχίζει να διαφαίνεται τον 8ο αιώνα με τις κατακτήσεις των Αράβων. Η Ευρώπη διαχωρίζεται σε σχέση με τον «άλλο». Ο «άλλος» εκπροσωπεί τη διαφορά αλλά και την απειλή Συνδέεται η ταυτότητα με την εξωτερική απειλή Εμφάνιση του όρου: europeenses Η αυτοκρατορία του Καρλομάγνου ενίσχυσε την αίσθηση της κοινής ταυτότητας μέσω της ένωσης απέναντι στην κοινή απειλή

Μια σύντομη ιστορική αναδρομή Οι Άραβες: Οι Άραβες εκμεταλλεύτηκαν την αδυναμία των Βυζαντινών και των Περσών και μέσα σε λίγα χρόνια επεκτάθηκαν από την άγονη Αραβία σε πολλές περσικές και βυζαντινές περιοχές. Έκαναν πρωτεύουσά τους τη Δαμασκό της Συρίας και έγιναν διαρκής κίνδυνος για τους Βυζαντινούς. Η πορεία των Αράβων προς το Βυζάντιο: Οι Άραβες πέρασαν από την Κύπρο και τα νησιά του Αιγαίου και έφτασαν από τη θάλασσα στην Κωνσταντινούπολη. Ταυτόχρονα έφτασε στην Κωνσταντινούπολη και ο στρατός τους και την περικύκλωσαν από στεριά και θάλασσα. Ο Λέων Γ’ ο Ίσαυρος και οι Βυζαντινοί τους αντιμετώπισαν αποτελεσματικά καίγοντας τα πλοία των Αράβων με το «υγρό πυρ». Η πορεία των Αράβων προς την Ευρώπη: Οι Άραβες κατέλαβαν χωρίς αντίσταση την Αίγυπτο και την Καρχηδόνα και πέρασαν στην Ισπανία. Προσπάθησαν να περάσουν τα Πυρηναία για να κατακτήσουν την Ευρώπη. Οι Φράγκοι, με αρχηγό τον Κάρολο Μαρτέλο, τους νίκησαν στο Πουατιέ της Γαλλίας και τους ανάγκασαν να επιστρέψουν στην Ισπανία.

Εξάπλωση Αράβων

Κάρολος Μαρτέλος (715-741 μ.Χ) Φράγκος στρατιωτικός και πολιτικός ηγέτης που είχε τον τίτλο του μαγιορδόμου στα ανάκτορα των Μεροβίγγειων βασιλέων, πεθαίνοντας με τον τίτλο του δούκα και πρίγκηπα των Γάλλων. Είναι πασίγνωστος από τη μάχη στο Πουατιέ, όπου νίκησε (732) τους επιτιθέμενους μουσουλμάνους εξουδετερώνοντας τον ισλαμικό κίνδυνο από την Ευρώπη. Σε χρονικό του του 8ου μχ αιώνα αναφέρεται ως ο επικεφαλής των europeenses *που πολεμούν εναντίον των Αράβων. * Ο όρος επανεμφανίζεται πολύ αργότερα αλλά είναι σημαντικός γιατί τονίζει τη σύνδεση της κοινής ταυτότητας των ευρωπαίων κατοίκων με αφορμή μια εξωτερική απειλή.

Charles de Steuben* Η μάχη του Πουατιέ *Γάλλος ρομαντικός ζωγράφος και λιθογράφος  της εποχής του Ναπολέοντα

Ο Καρλομάγνος (768-814 μ.Χ.) και η αυτοκρατορία του Χριστούγεννα 800 μ.Χ. Ανακηρύσσεται αυτοκράτορας από τον Πάπα Θεωρείται ως διάδοχος των Ρωμαίων αυτοκρατόρων προβάλλεται ως ο ηγέτης που αποκατέστησε\ το imperium romanum. Τίτλοι του rex pater Europae Υμνείται η αυτοκρατορική εξουσία του. Μετά το θάνατό του η έννοια Ευρώπη χάνει την αίγλη της και χρησιμοποιείται σποραδικά. Ξαναεμφανίζεται στις σταυροφορίες όταν εμφανίζεται νέα απειλή

Λατινικά ως lingua Franca Η παπική Ρώμη Παίζει κεντρικό ρόλο στην εδραίωση της έννοιας της «Ευρώπης» από τις αρχές του 7ου αιώνα. Ο Πάπας Και η Ρώμη Κεφαλή της οικογένειας των ευρωπαϊκών Εκκλησιών Προωθεί την εικόνα του πανευρωπαϊκού κέντρου με επικράτεια που ξεπερνά τα όρια των κοσμικών ηγεμονιών Καθολικισμός Λατινικά ως lingua Franca

Ο κίνδυνος ως αιτία αυτοπροσδιορισμού Σταυροφορίες Μια εκστρατεία κατά των απίστων

Ο κίνδυνος για τη Χριστιανοσύνη Γιατί; Το 1095 ο πάπας Ουρβανός 11 αναλαμβάνει μια εκστρατεία για την προστασία των χριστιανών. Δεν έχουμε άμεσες και σύγχρονες μαρτυρίες της επιχειρηματολογίας του. Σε μεταγενέστερες εμφανίζεται να υποστηρίζει ότι η Ασία και η Αφρική έχουν κυριαρχηθεί από την παρουσία των απίστων και ότι μόνο η Ευρώπη (ή μάλλον ένα τμήμα της) ανήκει στο χριστιανικό κόσμο.

Κοινή Ευρωπαϊκή Ταυτότητα Η επισήμανση της ιδέας αυτής, πρωτοεμφανίστηκε στους κύκλους των λογίων της Δύσης. Είναι απόρροια της διαρκούς ειρήνης που είχε εδραιώσει στη μεγάλη επικράτειά του ο Καρλομάγνος Προβλήθηκε εντονότερα, όταν οι ανίσχυροι επίγονοι του Φράγκου μονάρχη στάθηκαν ανίκανοι να αναχαιτίσουν τις καταστροφικές επιδρομές των Βίκινκς. Οι επιδρομείς Βίκινκς αντιμετωπίστηκαν ως βάρβαροι, ως απειλή δηλαδή για τον πολιτισμό και τις αξίες της τότε ευρωπαϊκής κοινωνίας. Γιατί; Δεν ήταν χριστιανοί και προέρχονταν από άγνωστους τόπους (ο αχαρτογράφητος Βορράς) Κάτι ανάλογο συνέβη και με τους Μαγυάρους που επέδραμαν στην Ευρώπη από τις ευρωασιατικές στέπες πριν το τέλος της πρώτης χιλιετίας.

Ο κοινός πολιτισμός ως αιτία αυτοπροσδιορισμού Ένας κόσμος μάθησης

Κοινή Ευρωπαϊκή Ταυτότητα Η Εκκλησία δημιούργησε ένα δίκτυο από επισκοπές και μοναστήρια, που κάλυψαν την Ευρώπη από την Ιρλανδία ως τη Μοραβία και από τη Γερμανία ως τη Σικελία. Ανάμεσα στα εκκλησιαστικά κέντρα πηγαινοερχόταν ένα πλήθος μοναχών, συχνά από τη μια άκρη της Ευρώπης στην άλλη, που μιλούσε μια κοινή γλώσσα και μετέφερε ένα λίγο-πολύ ενιαίο πολιτισμό. Αναπτύχθηκαν κέντρα μελέτης σε πόλεις, όπως η Κρακοβία (Πολωνία), το Παρίσι, η Παβία , η Μπολόνια, το Άαχεν, στις οποίες ο σχολαστικισμός έγινε ένα ενιαίο σύστημα μαθήσεων. Άρχισε δηλαδή σιγά-σιγά να αναπτύσσεται ένας κόσμος μάθησης , ο οποίος περιέκλειε όλες τις γνώσεις και τις ηθικές αξίες του Μεσαίωνα .

Ο Μεσαιωνικός άνθρωπος Η Θεία Κωμωδία του Δάντη αλλά και η μεσαιωνική εικονογράφηση των εκκλησιών δείχνουν αυτό που οι σύγχρονοι ιστορικοί αποκαλούν «Νοητικές αναπαραστάσεις» του μεσαιωνικού ανθρώπου. Σ' αυτό το νοητό κόσμο άρχισαν να παίρνουν μέρος νέοι λαοί, που διαμορφώνονταν αυτά τα χρόνια. Οι Άγγλοι, οι Ιρλανδοί και οι Σκώτοι, οι Γερμανοί, οι Γάλλοι, οι κάτοικοι της Ιβηρικής χερσονήσου, οι Πολωνοί, οι Βοημοί και οι Μοραβοί. Αλλά στο σχήμα που είχαν στο μυαλό τους οι άνθρωποι για την Ευριίπη άλλοι εισέρχονταν και άλλοι απωθούνταν.

Εικόνες του Μεσαίωνα

Η Θεία Κωμωδία του Δάντη – Ποίημα - επιτομή του μεσαιωνικού κόσμου χωρίζεται σε τρία κύρια μέρη –  Κόλαση, Καθαρτήριο και Παράδεισος – και αφηγείται το φανταστικό ταξίδι του Δάντη στον Άδη, με οδηγούς τον Βιργίλιο και τη Βεατρίκη