Συμπεριφορισμός (1920-1960) ξεχνάμε τις εσωτερικές διεργασίες του νου και επικεντρονώμαστε στη συμπεριφορά, που είναι το μόνο αντικειμενικά παρατηρήσιμο απόριψη της ενδοσκόπησης σα μέθοδο και της μελέτης των νοητικών διεργασιών γενικότερα τι κάνουν οι άνθρωποι, όχι τι βιώνουν Ερέθισμα => Αντίδραση Ο Pavlov (1849-1936) παρατήρησε ότι τρέχουν τα σάλια του σκύλου όταν δει αυτόν που τον ταΐζει: Κλασική Εξάρτηση (με ένα κουδούνι) John Watson (1878-1958): οι άνθρωποι είναι ζώα και θα πρέπει να τους μελετάμε όπως τα ζώα, τα οποία ακόμα και αν έχουνε εσωτερικές εμπειρίες δεν μπορούμε να τα ρωτήσουμε για αυτές Watson + Rayner: ο μικρός Albert που τον κάναν να φοβάται μικρά, γλυκούλικα χνουδωτά ζωάκια Skinner: όχι πειράματα με παθητικούς συμμετέχοντες αλλά συμπεριφορισμός με δράση η έννοια της ενίσχυσης λόγω των συνεπειών μιας συμπεριφοράς: επαναλαμβάνω θετικές και αποφεύγω αρνητικές κομματάκι κομματάκι έμαθε περιστέρια να παίζουν πινγκ-πονγκ (αμφιλεγόμενες) εφαρμογές στην εκπαίδευση και την κοινωνία (πίνε γάλα, μη καπνίζεις κλπ) η ελεύθερη βούληση πάει περίπατο; Spinoza (1632-1677): οι άνθρωποι αγνοούν τις αιτίες των πράξεών τους και έχουν την ψευδαίσθηση της ελευθερίας

Συμπεριφορισμός [1920-1950] Ερέθισμα → αντίδραση: δε μας ενδιαφέρει τι διαμεσολαβεί τη συμπεριφορά Δε μας ενδιαφέρει τι νιώθουν οι άνθρωποι αλλά το τι κάνουν (συμπεριφορά vs εμπειρίας) Κριτική στην μέθοδο της ενδοσκόπησης – χρειαζόμαστε πιο αντικειμενικές-ελέγξιμες-που μπορούν αναπαραχθούν - μέθοδους, ως αποτέλεσμα μιας προσπάθειας «θετικοποίησης» της επιστήμης της Ψ Σκοπός: να προβλεφθεί και να ελεγχθεί η συμπεριφορά Επιρροές από τα πειράματα του Pavlov: η παρουσία ενός ερεθίσματος προκαλεί μια φυσιολογική αντίδραση- μπορεί να γίνει με ένα ουδέτερο ερέθισμα → συσχετιστική μάθηση → Κλασσική Εξάρτηση Έκκριση σάλιου ακόμα και με τη παρουσία ενός ουδέτερου ερεθίσματος (=κουδούνι, ερευνητής)

Κλασσική εξάρτηση (classical conditioning) Watson (1878–1958) Εφαρμογή ιδέας του Pavlov σε ανθρώπους: οι άνθρωποι σαν ζώα, Πείραμα στο μικρό Albert: μαθημένος φόβος σε λευκούς αρουραίους (λευκά χνουδωτά ζωάκια) Γιατί: πίστευε ότι το περιβάλλον είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας στην διαμόρφωση (κατά του νατιβισμού) Η κλασσική εξάρτηση μας δείχνει ότι μια διεργασία όπως η μάθηση μπορεί να μελετηθεί μέσω της άμεσης παρατήρησης της συμπεριφοράς Δυνητικά όλοι οι άνθρωποι είναι διαμορφώσιμοι- όλες οι συμπεριφορές είναι προϊόν μάθησης (π.χ. αγοραφοβία – δε χρειάζεται να «σκάψουμε» βαθύτερα)

Λειτουργική εξάρτηση (operational conditioning) Skinner (1904-1990) Σύνδεση συμπεριφοράς με μία δράση (όχι απλά ένα ερέθισμα): οι συνέπειες μιας συμπεριφοράς θα καθορίσουν εαν θα την επαναλάβω ή όχι Skinner’s box-λειτουργικό κουτί: βήμα προς βήμα μάθηση (έμαθε τα περιστέρια να παίζουν ping-pong) Θeτική ενίσχυση (=γεγονότα που ενδυναμώνουν μια εξάρτηση,τροφή για το πάτημα του κουμπιού, καλοί βαθμοί για ένα φοιτητή) Αρνητική ενίσχυση (=ερεθίσματα που ενισχύουν μια συμπεριφορά εάν απομακρυνθούν, πχ. χάπια για τον πονοκέφαλο, ενοχλητικός ήχος για να βάλουμε τη ζώνη) Λειτουργική εξάρτηση & Ελεύθερη Βούληση Η ελεύθερη βούληση είναι μια αυταπάτη: κάνουμε πράγματα γιατί έχουμε λάβει μια θετική ενίσχυση στο παρελθόν και όχι γιατί πράγματι κάνουμε επιλογές (~Spinoza: free will is an illusion) Όλοι μπορούν να κάνουν τα πάντα, αρκεί να «εκπαιδευτούν» με το σωστό τρόπο- μια ουτοπική κοινωνία χωρίς προβλήματα αλλά και χωρίς ελεύθερη επιλογή [κριτική] Σκοπός να κατανοήσουμε τους κανόνες που διέπουν την ανθρώπινη συμπεριφορά με σκοπό να προαχθεί η κοινωνική πρόνοια

Συμπεριφορισμός: + Βοήθησε αποτελεσματικά στη χρήση έγκυρων μεθοδολογικών εργαλείων, πιο αντικειμενικές μετρήσεις Θετική προσέγγιση του ανθρώπινου δυναμικού (όλοι μέσω μάθησης μπορούμε να κάνουμε τα πάντα), η μάθηση είναι μια διαδικασία που σχετίζεται με την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον Εφαρμογές αργότερα για την αντιμετώπιση προβλημάτων (γνωστική συμπεριφορική θεραπεία) Έμφαση στον ρόλο του περιβάλλοντος - ο άνθρωπος μια δυναμική δομή (vs Freud?)

Συμπεριφορισμός: - ένα ερέθισμα προκαλεί πάντα την ίδια αντίδραση; Η ιδιοσυγκρασία, η προϋπάρχουσα γνώση, το πλαίσιο δεν παίζουν ρόλο; Πως εξηγούνται τα γνωσιακά λάθη; Οι οπτικές αυταπάτες; Αντίληψη, προσοχή, μνήμη, διαταραχές ανθρώπινη φύση, όλα αυτά πως εξηγούνται υπό το πρίμα του συμπεριφορισμού; “No psychological phenomenon was real unless you could demonstrate it in a rat” Ακραία η απόρριψη του ρόλου των εσωτερικών διεργασιών και του νου ή εγκεφάλου – αναγωγιστική θεώρηση (αδυναμία εξήγησης φαινομένων π.χ. πως τα παιδιά κατακτούν τη γλώσσα) Αγνόησε την προέλευση και την εξελικτική ιστορία των οργανισμών με αποτέλεσμα να μη μπορεί να εξηγήσει π.χ. (γιατί φοβόμαστε τα φίδια περισσότερο από άλλα ζώα)...

Γνωστική Ψυχολογία (50’s-60’s on...) στο συμπεριφορισμό, κανένα ψυχολογικό φαινόμενο δεν ήταν αληθινό παρά μόνο αν μπορούσες να το παρατηρήσεις και σε ένα αρουραίο (εξαίρεση οι κλινικοί ψυχολόγοι ) Ηλεκτρονικός Υπολογιστής: σύστημα επεξεγασίας πληροφοριών Ερέθισμα => επεξεργασία (νους) => Αντίδραση μία ευκαιρία να μελετήσουμε το νου επιστημονικά; μια νέα προσέγγιση στη ψυχολογία, όπου ανοιχτά και χωρίς ντροπές όχι μόνο δεν αγνοούμε την ύπαρξη του νου και των νοητικών διεργασιών, αλλά ίσα ίσα προσπαθούμε να τις μελετήσουμε επιστημονικά (αντίληψη, μνήμη, μάθηση, σκέψη, προσοχή, γλώσσα κλπ) Bartlett (1886-1969): μελέτησε τη μνήμη και είδε ότι οι συμμετέχοντες σε έρευνες συχνά ανακαλούσαν αυτό που έπρεπε να είχε συμβεί ή αυτό που προσδοκούσαν να συμβεί παρά αυτό που πραγματικά συνέβη και άρα η μνήμη δεν είναι φωτογραφική αναπαραγωγή εμπειριών αλλά επηρεάζεται από γνώσεις, πιστεύω, ελπίδες, προσδοκίες, επιθυμίες κλπ Piaget (1896-1980): πειράματα με παιδιά και ανακάλυψη διάφορων νοητικών σφαλμάτων (π.χ. σταθερότητα μάζας) που δίνουν μια εικόνα για το νοητικό κόσμο του παιδιού και το πως αυτός αναπτύσεται και αλλάζει Broadbent (1926-1993): μελέτησε την προσοχή και το πως αυτή δεν μπορεί να εστιαστεί σε πολλά αντικείμενα ταυτόχρονα (κυρίως σε σχέση με εφαρμογές σε πιλότους) Miller (1920-2012): ο μαγικός αριθμός 7±2 διαφορετικών πραγμάτων που μπορούμε να συγκρατήσουμε στη μνήμη μας Chomsky (1928-present): έγραψε μία σαρωτική κριτική στο βιβλίο Verbal Behavior (Skinner 1957) και έδειξε ότι η γλώσσα, η ικανότητα του ανθρώπου να κατανοεί και να παράγει λόγο βασίζεται σε ενγενείς κανόνες/ιδιότητες του νου, είναι έμφυτη, αποτελεί χαρακτηριστικό του και όχι κάτι που παίρνει από το περιβάλλον Γνωσιακή Νευροεπιστήμη: το πεδίο στο οποίο επιχειρείται η κατανόηση της σχέσης μεταξύ των γνωστικών διαδικασιών και της λειτουργίας του εγκεφάλου (επιστροφή εκεί από όπου ξεκινήσαμε!)

Γνωστική Ψυχολογία [1950s-…] Ο νους ξανά στο προσκήνιο Ερέθισμα → νοητικές διεργασίες → συμπεριφορά Έλευση Η/Υ: ο νους σαν υπολογιστής σαν ένα σύστημα που επεξεργάζεται σήματα/ πληροφορίες: εισροή πληροφοριών → νοητική επεξεργασία → εκροή πληροφοριών H Θεωρία Επεξεργασίας Πληροφοριών (Information Processing Theory) δάνεισε και το λεξιλόγιο αλλά και μια νέα θεώρηση-προσέγγιση του νοητικού Η Γνωστική ψυχολογία - νέες μέθοδοι, πειράματα: απενοχοποίησε τη μελέτη του νου Το 1967 ο Neisser εκδίδει το βιβλίο “Cognitive Psychology”

Γνωσιακή νευροεπιστήμη: νους ⇢ εγκέφαλος Αν ο νους είναι το software ο εγκέφαλος είναι το hardware - ό,τι ψυχολογικό πρέπει να είναι και φυσιολογικό Συμπεριφορική νευροεπιστήμη Γνωσιακή νευροεπιστήμη: σύνδεση γνωστικών διεργασιών με τον εγκέφαλο 80s: PET 90s: fMRI Επιστροφή από όπου ξεκινήσαμε: λειτουργικός εντοπισμός… νέα φρενολογία;

ένα παράδειγμα: αναγνώριση προσώπων 1. αναγνώριση Α 2. δομική κωδικοποίηση -χωρική κωδικοποίηση κ 3. κατηγοριοποίηση(αυτό το Α είναι ένα πρόσωπο) 4. ανασύνθεση 5. έκφραση προσώπου 6. Αναπαράσταση 7. σύγκριση με ήδη υπάρχοντα αντίγραφα στη μνήμη μου… το ξέρω δεν το ξέρω 8. τι αισθήματα μου προκαλεί; …..

ένα παράδειγμα: αναγνώριση προσώπων Γνωστική ψυχολογία Γνωσιακή νευροεπιστήμη Από Zheng, Fang, Liu (2013), The Hierarchical Brain Network for face recognition, PLoS One

Εξελικτική Ψυχολογία συμπεριφορισμός: οι οργανισμοί είναι κενοί μαυροπίνακες πάνω στους οποίους η εμπειρία γράφει τα μαθήματά της όμως: αρουραίοι που είχανε γεννηθεί στο εργαστήριο συνδέουν τη ναυτία με το φαΐ πολύ πιο εύκολα από ότι με ένα φως (Garcia 60’s και 70’s) εκατομμύρια χρόνια εξέλιξης είχαν προετοιμάσει τον εγκέφαλό τους να μάθει το φυσικό συσχετισμό πιο γρήγορα από τον τεχνητό εξήγηση της συμπεριφοράς με βάση την προσαρμοστική αξία των ικανοτήτων που διατηρήθηκαν μέσα στο χρόνο με φυσική επιλογή ο νους εξελίσεται έτσι ώστε να μπορεί να επιλύσει τα προβλήματα της επιβίωσης του ατόμου και του είδους το παράδειγμα της ζήλειας Πέρα από το άτομο: Κοινωνική Ψυχολογία: τα άτομα υπάρχουν μέσα σε κοινωνίες, αλληλεπιδρούν Πολιτισμική Ψυχολογία: απολυτοκρατία ή σχετικισμός;

THE END :)