ΛΑΝΘΑΝΟΥΣΕΣ ΙΟΓΕΝΕΙΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ ΙΩΝ ΚΑΡΚΙΝΟΓΕΝΕΣΗ ΛΑΝΘΑΝΟΥΣΕΣ ΙΟΓΕΝΕΙΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΙΑΦΑΚΑΣ ΒΙΟΛΟΓΟΣ, ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΠΓΝ «ΑΤΤΙΚΟΝ» nsiaf@med.uoa.gr

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Προσκόλληση Ιοί συνδέονται με υποδοχείς στην κυτταρική επιφάνεια Συνήθως γλυκοπρωτεΐνες που επιτελούν φυσιολογική κυτταρική λειτουργία Συνήθως χρειάζονται περισσότεροι από έναν υποδοχείς (π.χ. ο HIV προσδένεται σε 2) Εξειδικευμένη αντίδραση, Τροπισμός, Συγκεκριμένο Εύρος Ξενιστών του ιού Π.χ. Οι σκύλοι δεν κολλούν ιλαρά από τους ανθρώπους

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Προσκόλληση Οι κυτταρικοί υποδοχείς για την είσοδο των ιών ταξινομούνται σε διαφορετικές ομάδες, π.χ.: Υπερ-οικογένεια μορίων ομοίων στις ανοσοσφαιρίνες Μεμβρανικοί υποδοχείς Διαμεμβρανικοί μεταφορείς και κανάλια Κοινό σημείο: δεν εξελίχθηκαν και δεν κατασκευάζονται από τα κύτταρα ξενιστές για να εισέρχονται οι ιοί στο ενδοκυττάριο περιβάλλον, δηλ.: Οι κυτταρικοί υποδοχείς ιών αποτελούν συστατικά του ξενιστή που επιτελούν μία φυσιολογική λειτουργία του κυττάρου και απλώς τους «εκμεταλλεύεται» ο ιός για την είσοδό του στο εσωτερικό του κυττάρου-ξενιστή.

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Προσκόλληση Είναι πλέον γνωστά πολλά παραδείγματα κυτταρικών υποδοχέων ιών: (Τα βέλη υποδεικνύουν τις περιοχές σύνδεσης των ιών): © Academic Press, 2000.

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Προσκόλληση Παράδειγμα: Picornaviridae Υποδοχέας Ρινοϊοών του ανθρώπου (HRV): ICAM-1 (intercellular adhesion molecule 1), μόριο σύνδεσης με φυσιολογική λειτουργία την πρόσδεση κυττάρων σε γειτονικά υποστρώματα. ICAM-1: παρόμοιο με ανοσοσφαιρίνες, με σταθερές (C) & μεταβλητές περιοχές (V) ομόλογες με τις αντίστοιχες των αντισωμάτων (μέλος της υπερ-οικογενείας των ανοσοσφαιρινών). Υποδοχέας των πολιοϊών (Poliovirus Receptor – PVR): διαμεμβρανική πρωτεΐνη μέλος της ίδιας οικογενείας μορίων, με μία σταθερή και 2 μεταβλητές περιοχές.

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Προσκόλληση Παράδειγμα: Picornaviridae Στην επιφάνεια κάθε μίας τριγωνικής πλευράς του εικοσαεδρικού καψιδίου σχηματίζεται ένα βαθύ «αυλάκι» από τις καψιδικές πρωτεΐνες VP1, VP2, & VP3. Η αλληλεπίδραση μεταξύ του υποδοχέα και του ιϊκού σωματιδίου πραγματοποιείται στο εσωτερικό αυτής της αυλάκωσης (canyon). Εσωτερικό της αυλάκωσης → προστασία από ογκώδη αντισώματα και υποδοχείς Τ λεμφοκυττάρων – εξελικτική πίεση για να διατηρηθεί λόγω σημασίας σε κύκλο ζωής των ιών.

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Προσκόλληση

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Προσκόλληση

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Διείσδυση Συνήθως → σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα μετά την προσκόλληση του ιού στον υποδοχέα του στην κυτταρική επιφάνεια. Προσκόλληση: Παθητική διαδικασία, Διείσδυση: Απαιτεί κατανάλωση ενέργειας (το κύτταρο δηλ. πρέπει να είναι μεταβολικά ενεργό). Πραγματοποιείται με 3 κύριους μηχανισμούς:

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Διείσδυση

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Διείσδυση

Σχετικά σπάνια διαδικασία που είναι πολύ λίγο κατανοητή. ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Διείσδυση (γ) Διαμεμβρανική Μεταφορά Σχετικά σπάνια διαδικασία που είναι πολύ λίγο κατανοητή. Διαμεσολαβείται από πρωτεΐνες στο ιϊκό καψίδιο και ειδικούς μεμβρανικούς υποδοχείς.

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Απέκδυση Σειρά γεγονότων που συμβαίνουν μετά την είσοδο του ιού στον ενδοκυττάριο χώρο κατά τα οποία το ιϊκό καψίδιο αφαιρείται μερικώς, ή πλήρως και το ιϊκό γένωμα βρίσκεται πλέον εκτεθειμένο στο κυτταρόπλασμα, στη μορφή ενός συμπλόκου νουκλεοπρωτεϊνών Διαδικασία πολύ λίγο κατανοητή. Το προϊόν της διαδικασίας εξαρτάται από τη δομή του νουκλεοκαψιδίου του ιού. Απέκδυση Ιού Γρίππης

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Σύνθεση Έκφραση ιϊκών γονιδίων για την παραγωγή ιϊκών πρωτεϊνών (π.χ. Καψομερτικού υλικού, κ.λ.π.). Οι περισσότεροι DNA ιοί πολλαπλασιάζονται στον πυρήνα. Τρεις κύριες στρατηγικές πολλαπλασιασμού, ανάλογα με τον τύπο του γενετικού υλικού: DNA ιοί RNA ιοί Ιοί με ενέργειες αντίστροφης μεταγραφής

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Πολλαπλασιασμός DNA ιών

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Πολλαπλασιασμός RNA ιών Οι περισσότεροι μονόκλωνοι; Πολλαπλασιασμός στο κυτταρόπλασμα Απαιτούν ιϊκή RNA πολυμεράση, δεν έχει μηχανισμό ελέγχου πιστότητας αντιγραφής → ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ, ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΠΟΙΚΙΛΟΜΟΡΦΙΑ ↑↑ ss (+) RNA χρησιμοποιείται απ’ ευθείας ως mRNA, ss (–) RNA και dsRNA ιοί φέρουν ρεπλικάση (RNA πολυμεράση) για σύνθεση (+) κλώνου.

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Πολλαπλασιασμός RNA ιών

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Πολλαπλασιασμός RNA ιών με Λειτουργία Αντίστροφης Μεταγραφής Αντίστροφη Μεταγραφάση: συνθέτει DNA από RNA Ρετροϊοί → ss (+) RNA γεν. υλικό (e.g., HIV) Η αντίστροφη μεταγραφάση συνθέτει μονόκλωνο DNA από RNA Συμπληρωματικός κλώνος συντίθεται από DNA πολυμεράση; dsDNA ενσωματώνεται στο χρωμόσωμα ξενιστή (προϊός). Λανθάνουσα, ή παραγωγική λοίμωξη Δεν μπορεί να εκκαθαρισθεί από ανοσοποιητικό σύστημα

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Πολλαπλασιασμός RNA ιών με Λειτουργία Αντίστροφης Μεταγραφής

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Συναρμολόγηση Ωρίμανση Σχηματισμός Καψιδίου; Γεν. υλικό και ένζυμα εσωκλείονται. Λαμβάνει χώρα στον πυρήνα, στο ER ή στο Golgi. Ωρίμανση Στάδιο του κύκλου πολλαπλασιασμού κατά το οποίο ο ιός γίνεται μολυσματικός. Δομικές αλλαγές στο ιϊκό σωματίδιο (ειδικές πρωτεολυτικές επεξεργασίες των καψιδικών πρωτεϊνών για το σχηματισμό των ωρίμων προϊόντων, ή δομικές αλλαγές στις ιϊκές πρωτεϊνες κατά τη συναρμολόγηση). Ανιχνεύονται μέσω, π.χ. διαφορών στην αντιγονικότητα των ατελών και ωρίμων ιϊκών σωματιδίων, ή τη συμπύκνωση νουκλεοπρωτεϊνών με το ιϊκό γένωμα. Οι ιϊκές πρωτεάσες εμπλέκονται συχνά στη διαδικασία της ωρίμανσης, αν και κυτταρικά ένζυμα, ή ένα μείγμα κυτταρικών και ιϊκών ενζύμων χρησιμοποιείται σε μερικές περιπτώσεις.

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Ωρίμανση ΩΡΙΜΑΝΣΗ HIV

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Απελευθέρωση Κυρίως μέσω εκβλάστησης. Εξωτερικές ιϊκές πρωτεΐνες εισέρχονται στην κυτταροπλασματική μεμβράνη του κυττάρου-ξενιστή – συνάθροιση καψομερών και νουκλεοκαψιδίων στα συγκεκριμένα σημεία. Κάλυψη με καψομερή και λιπιδικό έλυτρο από μεμβράνη ξενιστή. Μερικοί ιοί αποκτούν έλυτρο από οργανίδια. Μη-ελυτροφόροι ιοί απελευθερώνονται όταν πεθαίνει το κύτταρο- ξενιστής, συχνά μέσω λύσης/απόπτωσης.

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Απελευθέρωση

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΙΩΝ 5 Γενικά Στάδια: Απελευθέρωση ΕΚΒΛΑΣΤΗΣΗ HIV

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΦΑΓΩΝ Προσκόλληση: Ο Βακτηριοφάγος συνδέεται αναστρέψιμα με υποδοχείς μέσω των ινιδίων στην επιφάνεια του βακτηρίου

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΦΑΓΩΝ Προσκόλληση: Δεύτερο στάδιο: Μη αναστρέψιμη σύνδεση με την επιφάνεια του βακτηριακού κυττάρου - Η προσκόλληση του φάγου μέσω των ινιδίων είναι ασθενής και αναστρέψιμη. Μη αναστρέψιμη σύνδεση του φάγου με την επιφάνεια του βακτηρίου μεσολαβείται από ένα, ή περισσότερα από τα συστατικά του βασικού δίσκου. Φάγοι που δεν έχουν βασικό δίσκο έχουν άλλους τρόπους να συνδέονται ισχυρά με το βακτηριακό κύτταρο.

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΦΑΓΩΝ Συστολή Περιβλήματος Ουράς:

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΦΑΓΩΝ Είσοδος Νουκλεϊκού Οξέος: Ο Βακτηριοφάγος «εμβολιάζει» το γενετικό του υλικό δια μέσω του κυτταρικού τοιχώματος των βακτηρίων στο κυτταρόπλασμα

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΦΑΓΩΝ Λυτικός Κύκλος: Ορισμός: Οι λυτικοί φάγοι μπορούν να πολλαπλασιασθούν μόνο εντός των βακτηρίων και νεκρώνουν τα βακτηριακά κύτταρα με λύση. Φάσεις Λυτικού Κύκλου Ζωής Περίοδος Έκλειψης – Δεν παράγονται μολυσματικά σωματίδια Φάση Ενδοκυττάριας Συνάθροισης Λύση και Απελευθέρωση Φάγων

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΦΑΓΩΝ Λυτικός Κύκλος: Το γένωμα του βακτηριοφάγου αντιγράφεται και τα συστατικά του αρχίζουν να παράγονται μέσω των μεταβολικών μηχανισμών του ξενιστή

Η σύνθεση των λειτουργικών και δομικών συστατικών των φάγων συνεχίζει ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΦΑΓΩΝ Λυτικός Κύκλος: Η σύνθεση των λειτουργικών και δομικών συστατικών των φάγων συνεχίζει

Συναρμολογούνται τα σωματίδια των φάγων και συναθροίζονται στο κύτταρο ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΦΑΓΩΝ Λυτικός Κύκλος: Συναρμολογούνται τα σωματίδια των φάγων και συναθροίζονται στο κύτταρο

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΦΑΓΩΝ Λυτικός Κύκλος: Ένζυμο του φάγου σπάει το στρώμα της πεπτιδογλυκάνης του βακτηριακού τοιχώματος και προκαλείται λύση του κυττάρου με απελευθέρωση των φάγων

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΦΑΓΩΝ Λυσιγονικός Κύκλος: Φάσεις Λυσιγονικού Κύκλου Ζωής (Χαρακτηριστικός αντιπρόσωπος: πρωτότυπος φάγος λ) Διαδικασία μετατροπής του γραμμικού DNA του φάγου σε κυκλικό Ενσωμάτωση του DNA του φάγου στο γενετικό υλικό του βακτηρίου-ξενιστή Καταστολή του γενετικού υλικού του φάγου

Διαδικασία μετατροπής του γραμμικού DNA του φάγου σε κυκλικό ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΦΑΓΩΝ Λυσιγονικός Κύκλος: Διαδικασία μετατροπής του γραμμικού DNA του φάγου σε κυκλικό Διαδικασία μετατροπής του γραμμικού DNA του φάγου σε κυκλικό

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΦΑΓΩΝ Λυσιγονικός Κύκλος: Ενσωμάτωση του DNA του φάγου στο γενετικό υλικό του βακτηρίου-ξενιστή Ενσωμάτωση του γενετικού υλικού του φάγου στο χρωμόσωμα του ξενιστή (δημιουργία προφάγου)

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΦΑΓΩΝ Λυσιγονικός Κύκλος: Ενσωμάτωση του DNA του φάγου στο γενετικό υλικό του βακτηρίου-ξενιστή DNA Φάγου gal bio Βακτηριακό Χρωμόσωμα Ενσωμάτωση DNA φάγου λ: Δημιουργείται ένα φαινόμενο ανασυνδυασμού (αντίστροφη σταυρωτή ένωση) εντός της ομόλογης περιοχής του DNA του φάγου και του βακτηριακού χρωμοσώματος. Το σημείο αυτό της ενσωμάτωσης του DNA του λ βρίσκεται σε συγκεκριμένο σημείο μεταξύ των γονιδίων gal και bio του βακτηρίου που κωδικοποιούν ένζυμα για τη διάσπαση της γαλακτόζης και για τη σύνθεση βιοτίνης

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΦΑΓΩΝ Λυσιγονικός Κύκλος: Ενσωμάτωση του DNA του φάγου στο γενετικό υλικό του βακτηρίου-ξενιστή Καθώς το βακτήριο αναπαράγεται, ο προφάγος επίσης αντιγράφεται ως τμήμα του πυρηνοειδούς του βακτηρίου

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΦΑΓΩΝ Λυσιγονικός Κύκλος: Φάσεις Λυσιγονικού Κύκλου Ζωής (Χαρακτηριστικός αντιπρόσωπος: πρωτότυπος φάγος λ) Καταστολή του γενετικού υλικού του φάγου Πρωτεϊνη που κωδικοποιείται από το φάγο → καταστολέας (repressor), συνδέεται με ένα συγκεκριμένο σημείο στο DNA του φάγου → χειριστής (operator) - σταματά τη μεταγραφή των περισσοτέρων γονιδίων του φάγου ΕΚΤΟΣ του γονιδίου του καταστολέα. Αποτέλεσμα: σταθερό, κατεσταλμένο γενετικό υλικό φάγου. ενσωματωμένο στο χρωμόσωμα του ξενιστή και πολλαπλασιάζεται μαζί του. Κάθε φάγος καταστέλλει το δικό του DNA και όχι DNA από άλλο φάγο. Έτσι η καταστολή είναι εξειδικευμένη (ανοσία σε υπερ-λοίμωξη από τον ίδιο φάγο).

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΦΑΓΩΝ Λυσιγονικός Κύκλος: Τερματισμός Λυσιγονικού Κύκλου Ζωής Οποιαδήποτε χρονική στιγμή το βακτήριο μπορεί να εκτεθεί σε δυσμενείς συνθήκες και τότε, η λυσιγόνος κατάσταση μπορεί να τερματισθεί. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται επαγωγή (induction). Οι συνθήκες που ευνοούν τον τερματισμό της λυσιγόνου κατάστασης περιλαμβάνουν: Αφυδάτωση, έκθεση σε UV ή ιονίζουσα ακτινοβολία, έκθεση σε μεταλλαξιγόνα χημικά, κ.λ.π.

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΦΑΓΩΝ Λυσιγονικός Κύκλος: Επισκόπηση Προσρόφηση Διείσδυση Αρχική φάση: παραγωγή λειτουργικών πρωτεϊνών και αντιγραφή DNA. Μεταγενέστερη φάση: παραγωγή δομικών πρωτεϊνών και άλλων ενζύμων Συναρμολόγηση και Ωρίμανση Απελευθέρωση ή 7. Ενσωμάτωση του γονιδιώματος του φάγου στο χρωμόσωμα του ξενιστή 8. Αναπαραγωγή προφάγου με το βακτηριακό χρωμόσωμα 9. Σπάνια, τυχαία επαγωγή (induction): λυτικός κύκλος

Η μεταμόρφωση αποτελεί μία αλλαγή στις μορφολογικές, βιοχημικές, ή αναπτυξιακές παραμέτρους ενός κυττάρου. Τα μεταμορφωμένα κύτταρα δεν οδηγούν αυτόματα στην ανάπτυξη καρκίνου. Η καρκινογένεση (ή καλύτερα, ή ογκογένεση) είναι μία πολύπλοκη, πολυσταδιακή διαδικασία κατά την οποία η κυτταρική μεταμόρφωση μπορεί να είναι μόνο το πρώτο, αν και εξαιρετικά σημαντικό, στάδιο σε όλη τη διαδικασία.

Τα μεταμορφωμένα κύτταρα έχουν έναν αλλοιωμένο φαινότυπο, ο οποίος χαρακτηρίζεται από ένα (ή και περισσότερα από ένα) από τα ακόλουθα: Απώλεια εξάρτησης πρόσδεσης σε υπόστρωμα. Απώλεια αναστολής εξ’ επαφής. Σχηματισμός αποικιών σε ημι-στερεά θρεπτικ.ά μέσα. Μειωμένες απαιτήσεις για αυξητικούς παράγοντες.

Η μεταμόρφωση ενός κυττάρου προκαλείται από έναν ιό. Ολόκληρο, ή τμήμα του ιϊκού γενώματος διατηρείται στο μεταμορφωμένο κύτταρο και συνήθως (όχι πάντα) ενσωματώνεται στη χρωματίνη του κυττάρου-ξενιστή. Η μεταμόρφωση συνήθως συνοδεύεται από τη συνεχιζόμενη έκφραση ενός περιορισμένου ρεπερτορίου ιϊκών γονιδίων, ή σπάνια από παραγωγική λοίμωξη. Τα ιϊκά γονιδιώματα που βρίσκονται στα μεταμορφωμένα κύτταρα συνήθως είναι ελαττωματικά ως προς τον πολλαπλασιασμό τους και περιέχουν σημαντικές διαγραφές νουκλεοτιδικών αλληλουχιών. Η μεταμόρφωση προκαλείται από πρωτεΐνες που κωδικοποιούνται από ογκογονίδια. Ιοί που μεταμορφώνουν κύτταρα μπορεί να είναι RNA ή DNA.

Γονίδια που εμπλέκονται στο σχηματισμό όγκων ταξινομούνται με βάση τις βιοχημικές τους λειτουργίες σε: Ογκογονίδια & Πρώτο-ογκογονίδια: τα ογκογονίδια είναι μεταλλαγμένες μορφές πρωτο-ογκογονιδίων, δηλαδή κυτταρικών γονιδίων των οποίων η φυσιολογική λειτουργία είναι η προώθηση της φυσιολογικής κυτταρικής ανάπτυξης και διαίρεσης. Ογκοκατασταλτικά γονίδια: γονίδια των οποίων η φυσιολογική λειτουργία είναι η αναστολή του κυτταρικού κύκλου και της κυτταρικής διαίρεσης. Γονίδια επιδιόρθωσης DNA: γονίδια που διασφαλίζουν ότι κάθε κλώνος γενετικής πληροφορίας αντιγράφεται με ακρίβεια κατά την κυτταρική διαίρεση. Μεταλλάξεις σε αυτά τα γονίδια οδηγούν σε αύξηση της συχνότητας άλλων μεταλλάξεων.

Συγκεκριμένοι ρετροϊοί φέρουν ομόλογα κυτταρικών ογκογονιδίων (c-oncs) που πιθανώς να προέρχονται από αυτά τα κυτταρικά γονίδια και λέγονται ιϊκά ογκογονίδια (v-oncs). Σε αντίθεση, τα ογκογονίδια DNA ιών είναι μοναδικά – δεν υπάρχουν ομόλογά τους σε φυσιολογικά κύτταρα. Γενικά, οι λειτουργίες των oγκοπρωτεϊνών των DNA ιών είναι πολύ λιγότερο εκτεταμένες από εκείνες που παράγονται από τους ρετροϊούς: Είναι κυρίως πυρηνικές πρωτεΐνες που εμπλέκονται στον έλεγχο του πολλαπασιασμού του DNA, επηρεάζοντας άμεσα τον κυτταρικό κύκλο. Αλληλεπιδρούν με κυτταρικές πρωτεΐνες οι οποίες συνήθως έχουν ένα ρόλο αρνητικού ελέγχου στον κυτταρικό πολλαπλασιασμό. Δύο από τις σημαντικότερες κυτταρικές πρωτεΐνες που εμπλέκονται είναι οι ρ53 & Rb.

HTLV: Ρετροϊός → λευχαιμία CD4 Τ-λεμφοκυττάρων σε ενήλικες HTLV: Ρετροϊός → λευχαιμία CD4 Τ-λεμφοκυττάρων σε ενήλικες. Το v-onc του προϊού (γενετικού υλικού του ιού ενσωματωμένο σε εκείνο του κυττάρου-ξενιστή) περιέχει τα γονίδια tax & rex, τα οποία παράγουν αντίστοιχες πρωτεΐνες ελέγχου μεταγραφής που εμπλέκονται στην κυτταρική μεταμόρφωση. HCV: Flaviviridae, δεν υπάρχει DNA στάδιο που να παρεμβάλλεται στο γενετικό υλικό του ξενιστή. Όμως, χρόνια λοίμωξη → κίρρωση, ανεξέλεγκτος κυτταρικός πολλαπλασιασμός για επιδιόρθωση βλάβης, αυξημένες πιθανότητες μεταλλάξεων – κυτταρικής μεταμόρφωσης που οδηγεί σε ηπατοκυτταρικό καρκίνο.

Papilloma ιοί (HPV): Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, Ε6 & Ε7 πρωτεΐνες δεσμεύουν ογκοκατασταλτικές πρωτεΐνες Rb & p53.

EBV: Λέμφωμα Burkitt, (ενδημικό στην Αφρική), διευθέτηση γονιδίων ανοσοσφαιρινών σε θέσεις κοντά στο c-myc, ογκογονίδιο που η απώλεια λειτουργίας του οδηγεί σε ογκογένεση. Ρινοφαρυγγικό καρκίνωμα, δεν είναι ακόμα γνωστή η αιτιολογική σύνδεση. Λέμφωμα Β-λεμφοκυττάρων, σε ανοσοκατεσταλμένους (π.χ. AIDS), ανεξέλεγκτος πολλαπλασιασμός Β-λεμφοκυττάρων.

HBV: χρόνια λοίμωξη → κίρρωση, ανεξέλεγκτος κυτταρικός πολλαπλασιασμός για επιδιόρθωση βλάβης, αυξημένες πιθανότητες μεταλλάξεων – κυτταρικής μεταμόρφωσης που οδηγεί σε ηπατοκυτταρικό καρκίνο. Επίσης, ενσωμάτωση ιϊκού DNA σε τυχαίες θέσεις στο γένωμα, απορρύθμιση c-myc, απενεργοποίηση ογκοκατασταλτικών γονιδίων.

ΗΗV-8: Σάρκωμα Kaposi (AIDS), ερευνάται η αιτιολογική συσχέτιση.

ΛΑΝΘΑΝΟΥΣΕΣ ΙΟΓΕΝΕΙΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ Επιμένουσα ιογενής λοίμωξη: Χρόνια Μετά την αρχική φάση λοίμωξης σταματά ο πολλαπλασιασμός των ιϊκών σωματιδίων Διατηρείται από ιϊκά γονίδια (αποφυγή πέψης από ριβοένζυμα, απόκρυψη από ανοσοποιητικό σύστημα, αναστολή απόπτωσης, ενεργοποίησης κυτταρικής διαίρεσης, π.χ. LAT/Latency Associated Transcripts στους ερπητοϊούς). ΔΕΝ εξαλείφεται, όμως το ιϊκό γένωμα ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ Το ιϊκό γένωμα μπορεί να επανενεργοποιηθεί ανά πάσα στιγμή και να πολλαπλασιασθεί σε μεγάλους αριθμούς

ΛΑΝΘΑΝΟΥΣΕΣ ΙΟΓΕΝΕΙΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ Επισωματική Λανθάνουσα Λοίμωξη: Ύπαρξη ιϊκών γονιδίων ως επισωμάτων στον πυρήνα, ή στο κυτταρόπλασμα (π.χ. VZV, HSV-1/-2 στο κυτταρόπλασμα των νευρώνων). - Πλεονεκτήματα: Δε χρειάζεται να εισέλθει ο ιός στον πυρήνα, αποφεύγοντας ND10 (πυρηνική περιοχή ενεργοποίησης ιντερφερονών) - Μειονεκτήματα: Έκθεση σε κυτταρικά ένζυμα

ΛΑΝΘΑΝΟΥΣΕΣ ΙΟΓΕΝΕΙΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ Προιϊκή Λανθάνουσα Λοίμωξη: Ενσωμάτωση ιϊκού γενετικού υλικού στο γενετικό υλικό του ξενιστή (π.χ. ΡΕΤΡΟΪΟΙ) Πλεονεκτήματα: Πολλαπλασιασμός μαζί με την κυτταρική διαίρεση Υπέρτατη Άμυνα: Δύσκολα ξεριζώνεται, Απόκρυψη από Ανοσοποιητικό Σύστημα - Μειονεκτήματα: Είσοδος στον Πυρήνα απαραίτητη.