Θέμα εργασίας: Νεανική Παραβατικότητα - Εγκληματικότητα Επιμέρους ερωτήματα: Στοιχεία- Έρευνα για το πώς παραβατούν οι ανήλικοι Μορφές ανήλικου παραβατισμού Υπεύθυνη καθηγήτρια: κα Ντουρντούνη Τμήμα: Α1 Σχολικό έτος: 2016-2017

Εισαγωγή στις έννοιες: Παραβατικότητα- Αποκλίνουσα συμπεριφορά- Νεανική Εγκληματικότητα   Ο όρος «παραβατικότητα» με τις ποικίλες συνιστώσες του και βαθμούς εκδήλωσης εκφράζει την απόκλιση και έκτροπη συμπεριφορά παιδιών και ανηλίκων εφήβων, η οποία εμφανίσθηκε και διογκώθηκε κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Η αποκλίνουσα αυτή συμπεριφορά δεν λαμβάνει πάντοτε την μορφή αξιόποινης εγκληματικής πράξης, ενώ σε μεγάλη έκταση δεν αποκαλύπτεται και δεν «καταγγέλεται» από τα θύματά της, από τις οικογένειες των δραστών και το κοινωνικό περιβάλλον (διδακτικό προσωπικό, τοπική κοινωνία). Το έγκλημα είναι για τον κοινωνιολόγο μια κοινωνική κατασκευή- αντιπροσωπεύει μια συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από ένα κοινωνικό σύνολο ως αντικοινωνική, αντίθετη προς την επικρατούσα ηθική, και συνεπάγεται την επιβολή κυρώσεων Το πρόβλημα της εφηβικής παραβατικότητας είναι πολυδιάστατο και εξαρτάται από τη συνολική δράση πολλών τομέων είτε, προσωπικών, είτε οικογενειακών, είτε της ίδιας της δομής της κοινωνίας που ζούμε. Συμπεριφορές που μπορούν να χαρακτηριστούν παραβατικές αφορούν τη μη τήρηση των άγραφων αλλά και των γραπτών νόμων και συνήθως είναι η κλοπή, η χρήση ναρκωτικών ουσιών, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η οδήγηση χωρίς δίπλωμα, η άσκηση βίας κτλ.  

Μορφές ανήλικου παραβατισμού Συμμορίες: Οι έφηβοι έχουν την τάση να εντάσσονται σε συμμορίες οι οποίες επιδίδονται σε ποικίλες παράνομες δραστηριότητες όπως βανδαλισμούς και κλοπές. Το φαινόμενο συνδέεται με τη ροπή των νέων να εκφράζουν με θεαματικό τρόπο την αντιπαράθεσή τους προς το κατεστημένο. Μαζικές πράξεις βανδαλισμού: Συνήθως πραγματοποιούνται σε διαδηλώσεις, ποδοσφαιρικούς αγώνες κ.α. Εκφράζουν την επιθετικότητα εναντίον μορφών ή συμβόλων εξουσίας ή πλούτου. Ειδική αναφορά γίνεται στην επικινδυνότητα του χουλιγκανισμού και στο ζήτημα της βίας στα γήπεδα. Εκεί οι νέοι ενώνονται σε μια ομάδα συνήθως περιστασιακά με ένα κοινό ιδεώδες και στόχο : τη βία. Κλοπές: Είναι ένα από τα πλέον συνηθισμένα αδικήματα των ανηλίκων. Συχνά ο νέος αποβλέπει στην πράξη και όχι στο αποτέλεσμά της. Μέσω αυτής μπορεί να ικανοποιεί επιθετικές ενορμήσεις ,να προσπαθεί να εντυπωσιάσει τους συνομιλήκους του,ή να επιδιώκει να ενταχθεί σε μια παρέα παραβατών.

Πολιτική βία: Σωματική βία εναντίον μελών αντιπάλων παρατάξεων, εξύβριση, απείθεια προς τις αρχές, στα πλαίσια πολιτικών δραστηριοτήτων με πολιτικούς στόχους. Πολλές φορές οι πράξεις αυτές εκφράζουν την αφοσίωση του εφήβου στην ομάδα του και τα ιδανικά του, την αδιαλλαξία του έναντι των αντιπάλων. Ο ανώριμος διπολικός τρόπος σκέψης του εκφράζει την ανάγκη του για σταθερότητα, την εξιδανικευτική του διάθεση, την προσπάθειά του να διαμορφώσει μια συγκεκριμένη ταυτότητα, την τάση του να υποταχθεί σε μια ισχυρή εξουσία. Η κατανάλωση και η διακίνηση απαγορευμένων ψυχοτρόπων ουσιών: Αποτελεί ένα συχνό αδίκημα της εφηβικής και της μετεφηβικής ηλικίας. Εκτός από τους τακτικούς χρήστες υπάρχουν και οι ευκαιριακοί οι οποίοι είναι και οι περισσότεροι. Συνήθως, η ευκαιριακή χρήση μιας απαγορευμένης ουσίας αποτελεί εκδήλωση της εφηβικής επαναστατικότητας, πράξη μίμησης ή συνέπεια της ύπαρξης κάποιων περιστασιακών δυσκολιών. Δολοφονία: Σε ορισμένα κοινωνικά περιβάλλοντα (π.χ. γκέτο μεγαλουπόλεων) τέτοιοι φόνοι συμβαίνουν συχνά στα πλαίσια ξεκαθαρίσματος λογαριασμών, μεταξύ συμμοριών. Αρκετές φορές πρόκειται για πράξη που φανερώνει βαριά διαταραχή της προσωπικότητας του δράστη και τελείται υπό την επήρεια ψυχοτρόπων. Όμως συχνά εκφράζει και την απόγνωση, την οργή, την αυτοκαταστροφική διάθεση που κυριεύει τη νεολαία όταν ζει σε συνθήκες εξαθλίωσης και αδιεξόδου.

Στοιχεία- Έρευνα παραβατικότητας των νέων Στο πλαίσιο του προγράμματος πραγματοποιήθηκε έρευνα σε ένα δείγμα νέων που έχουν γεννηθεί από το 1995 έως το 1999, χωρισμένων ισομερώς σε δύο ομάδες: στην ομάδα των νεαρών παραβατών -125 τον αριθμό- που έχουν έρθει σε επαφή με το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης (υπό διερεύνηση ομάδα) και σε μια δεύτερη ομάδα 140 ανηλίκων, μη-παραβατών, μαθητών κατά κανόνα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης . Οι συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν σε χρονικό διάστημα από τον Νοέμβριο του 2013 έως τον Ιούλιο του 2014 και τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσιάστηκαν, σε ημερίδα για την παραβατικότητα των ανηλίκων, που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης. Είναι ενδεικτικό ότι στην υπό διερεύνηση ομάδα, ποσοστό 29% δήλωσε πως περνά τον ελεύθερο χρόνο του "μόνος/η", ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για την ομάδα ελέγχου ανερχόταν μόλις σε 5%. Μάλιστα, από τους ανήλικους παραβάτες που δήλωσαν πως περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους μόνοι τους, περίπου οι μισοί χαρακτήρισαν ποιοτικά τον χρόνο αυτό ως κακό. Όπως όλα τα παιδιά, με τις παρέες τους, συχνάζουν σε πάρκα, πλατείες και μπαρ ή καφετέριες, αλλά όχι συνήθως σε αθλητικούς χώρους, πολυχώρους ή εμπορικά κέντρα, ενώ τα παιδιά που εκδηλώνουν παραβατικές συμπεριφορές, απασχολούν πολύ λιγότερο τον εαυτό τους με εξωσχολικές δημιουργικές δραστηριότητες, όπως η εκμάθηση μουσικής ή άλλες καλλιτεχνικές ασχολίες.

Αποτελέσματα έρευνας Οι νέοι αυτοί, αναφέρεται στην έρευνα, καταναλώνουν γενικότερα μεγαλύτερες ποσότητες αλκοόλ από ότι οι συνομήλικοί τους, καπνίζουν περισσότερο και κάνουν περισσότερη χρήση εθιστικών ουσιών. Γενικότερα, προέρχονται από πιο βίαια οικογενειακά και κοινωνικά περιβάλλοντα, καθώς τα ίδια έχουν γίνει συχνά μάρτυρες βίαιων επεισοδίων, ενώ όχι σπάνια υφίστανται σωματική τιμωρία από τους γονείς τους. Η οικονομική κρίση από την άλλη, όπως καταγράφεται στην έρευνα, δημιουργεί ρήγμα στην οικογενειακή συνοχή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, σε κάποιες περιπτώσεις, περιορισμένη γονική μέριμνα. Παράλληλα, ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι σε πολλά παιδιά του δείγματος των ανήλικων παραβατών, παρατηρείται η έλλειψη προτύπου και ένα αίσθημα κενού και πλήρης απόρριψης των ανθρώπων γύρω τους.

Συμπερασματικά Επιλογικά, καταλήγουμε στο πόρισμα ότι είναι πιο εύκολο για τον έφηβο να καταφύγει σε ομάδες για να αναδομήσει την αίσθηση ταυτότητάς του. Αυτές οι ομάδες ασκούν μεγάλη επίδραση στον έφηβο, δίνοντάς του την αίσθηση του ‘’ανήκειν’'. Έτσι, ομάδες που βρίσκονται στα όρια της παραβατικότητας ή τα έχουν ξεπεράσει, καθίστανται ελκυστικές για τους εφήβους. Εξάλλου, η ανεπαρκής γονική μέριμνα, η κακοποίηση, η βία μέσα στην οικογένεια, η γονική ψυχοπαθολογία, αλλά και οι μονογονεϊκές οικογένειες αποτελούν καθαυτούς παράγοντες που οδηγούν στην πρώιμη έναρξη της παραβατικής συμπεριφοράς. «Όλα είναι θέμα αρχών και αξιών με τις οποίες γαλουχείται κάθε παιδί» τόνισε χαρακτηριστικά ένας νεαρός παραβάτης έπειτα από τριετή διαμονή σε σωφρονιστικό ίδρυμα.

Ευχαριστούμε πολύ! Βάσια Ευθυμίου Αγγελική Γκανά Ευτυχία Καραθάνου Νάντια Σαρμά