ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ Σχολικός Σύμβουλος ΠΕ 04 Γενικές Διδακτικές Προτάσεις Προγραµµατισµός – ∆ιαχείριση ∆ιδακτέας Ύλης Μαθηµάτων Φυσικών Επιστηµών Γυμνασίου σχ. έτους 2016-2017 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ Σχολικός Σύμβουλος ΠΕ 04

ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΣ ΑΞΙΩΜΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΣ ΑΞΙΩΜΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ Πρώτος και ακρογωνιαίος λίθος κάθε διδασκαλίας είναι η αγάπη για το μαθητή Χρ. Φράγκος "Για να υπάρξει πραγματική εκπαίδευση με την αυστηρή έννοια του όρου υπάρχει μια βασική προϋπόθεση: Είναι ότι αυτή η εκπαιδευτική διαδικασία γίνεται αντικείμενο επένδυσης και πάθους και από τους εκπαιδευτές και από τους εκπαιδευόμενους και, για να το πω καθαρά, ότι αν δεν υπάρχει ΕΡΩΤΑΣ μες στην εκπαίδευση δεν υπάρχει εκπαίδευση! Κορνήλιος Καστοριάδης

ΒΑΣΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΔΑΣΚΑΛΟΥ Τι θα διδάξω; (ή που θέλω να φτάσω;) (Αναλυτικά Προγράμματα, Προγράμματα Σπουδών) Γιατί διδάσκω; (σκοπός μαθήματος -εκπαίδευσης Πως θα διδάξω; (ή πως θα φτάσω;) (Διδακτική μεθοδολογία) Δίδαξα σωστά; Πέτυχα τους στόχους; (Αξιολόγηση)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Σκοπός της διδασκαλίας της Βιολογίας στο Γυμνάσιο -με το οποίο κλείνει ο κύκλος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης- είναι να εξασφαλίσει στο μαθητή ένα επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων που θα του παρέχουν: Τη δυνατότητα να ερμηνεύει - εξηγεί αυτά που συμβαίνουν στον οργανισμό του και στο περιβάλλον του Την ικανότητα να κρίνει, να αξιολογεί δεδομένα και Να κάνει - ως πολίτης - συνειδητές επιλογές για θέματα της καθημερινής ζωής που αφορούν τον ίδιο, αλλά και το κοινωνικό σύνολο στο οποίο ανήκει.

Διαχείριση διδακτέας ύλης Βιολογίας Γυμνασίου Α΄ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1ΔΩ/ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΩ 1.1 Τα Χαρακτηριστικά των οργανισμών 1 1.2 Κύτταρο: Η μονάδα της ζωής 4 1.3 Η οργάνωση των πολυκύτταρων οργανισμών 1.4 Αλληλεπιδράσεις και προσαρμογές 2.1 Η παραγωγή θρεπτικών ουσιών στα φυτά -φωτοσύνθεση 2 2.2 Η πρόσληψη ουσιών και πέψη στους μονοκύτταρους 2.3 Η πρόσληψη ουσιών και πέψη στους ζωικούς οργανισμούς 2.4 Η πρόσληψη ουσιών και πέψη στον άνθρωπο 3 3.1 Η μεταφορά και η αποβολή ουσιών στους μονοκύτταρους 3.2 Η μεταφορά και αποβολή ουσιών στα φυτά 3.4 Η μεταφορά και αποβολή ουσιών στον άνθρωπο 4.1 Η αναπνοή στους μονοκύτταρους 4.2 Η αναπνοή στα φυτά 4.4 Η αναπνοή στον άνθρωπο

Διαχείριση διδακτέας ύλης Βιολογίας Γυμνασίου Β΄ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1ΔΩ/ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΩ 2.1 Ισορροπία στα βιολογικά οικοσυστήματα 1 2.2 Οργάνωση και λειτουργίες οικοσυστήματος – Ο ρόλος της ενέργειας 5 2. 4 Παρεμβάσεις του ανθρώπου στο περιβάλλον 4 3.1 Άνθρωπος και ενέργεια 3.2 Ένζυμα και μεταβολισμός 2 4.1 Ομοιόσταση 4.2 Ασθένειες 4.3 Αμυντικοί μηχανισμοί του ανθρώπου 3 4.4 Τρόπος ζωής και ασθένειες

Διαχείριση διδακτέας ύλης Βιολογίας Γυμνασίου Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1ΔΩ/ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΩ 1.1 Τα μόρια της ζωής 2 1.2 Κύτταρο η μονάδα της ζωής: 1.3 Τα επίπεδα οργάνωσης της ζωής 1 5.1 Το γενετικό υλικό οργανώνεται σε χρωμοσώματα 5.2 Η ροή της γενετικής πληροφορίας 5 5.3 Αλληλόμορφα 5.4 Κυτταρική διαίρεση 5.5 Κληρονομικότητα 5.6 Μεταλλάξεις 7.1 Η εξέλιξη και οι μαρτυρίες της – Βιοχημικές αποδείξεις 3 7.2 Η εξέλιξη του ανθρώπου

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Σκοπός της διδασκαλίας του μαθήματος της Γεωλογίας-Γεωγραφίας στο Γυμνάσιο είναι Να αποκτήσουν οι μαθητές τις βασικές γνώσεις αυτού του γνωστικού αντικειμένου Να εξοικειωθούν με μεθόδους που συμβάλλουν στην κατανόηση της δομής του χώρου και διευκολύνουν την ερμηνεία των αλληλεπιδράσεων και αλληλεξαρτήσεων που αναπτύσσονται μεταξύ του ανθρώπου και του φυσικού περιβάλλοντος. Να αποδεχθούν/υιοθετήσουν πανανθρώπινες αξίες και να διαμορφώσουν θετικές στάσεις τόσο απέναντι στο άμεσο περιβάλλον τους όσο και απέναντι των άλλων λαών του πλανήτη (ΦΕΚ τεύχος Β΄ αρ. φύλλου 304/13-03-03).

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Στόχοι που επιδιώκονται για το μαθητή με τη διδασκαλία της Γεωλογίας-Γεωγραφίας στο Γυμνάσιο είναι: Να ερμηνεύουν φαινόμενα και διαδικασίες που ξεφεύγουν από την άμεση παρατήρηση και συχνά απαιτούν αυξημένη ικανότητα αφηρημένης σκέψης και συνδυασμού δεδομένων (π.χ. για τη μελέτη των γεωλογικών φαινομένων). Να χρησιμοποιούν με σχετική ευχέρεια ορισμένες απλές, αλλά εξειδικευμένες μεθόδους μελέτης δεδομένων που συνδέονται με τη Γεωλογία και τη Γεωγραφία (π.χ. αξιοποίηση χαρτών, γραφημάτων και άλλων πληροφοριών, συνεργασία για την υλοποίηση σχεδίων εργασίας κτλ.). Να αξιολογούν και να αξιοποιούν τα αποτελέσματα των παρατηρήσεών τους, ώστε να προτείνουν λύσεις σε συγκεκριμένα προβλήματα. Να αναπτύσσουν τις απαραίτητες διαθέσεις και στάσεις που θα τους επιτρέψουν να ενταχθούν ομαλά και δημιουργικά στο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον τους (ΦΕΚ τεύχος Β΄ αρ. φύλλου 304/13-03-03).

Διαχείριση διδακτέας ύλης Γεωγραφίας Γυμνασίου Α΄ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1ΔΩ/ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΩ Α1.4. Ποιον χάρτη να διαλέξω; 1 Α1.5. Ανακρίνοντας τους χάρτες Α1.3. Η χρήση των χαρτών στην καθημερινή ζωή Α1.1. Γεωγραφικές συντεταγμένες Α.1.2. Παιχνίδια με τις γεωγραφικές συντεταγμένες Β1.2. Χωρίζοντας το περιβάλλον σε ενότητες Β2.1. ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ Σύνθεση της Ατμόσφαιρας, θερμοκρασία, άνεμοι Β.2.2. Οι βροχές, το κλίμα 2 Β.3.1. ΥΔΡΟΣΦΑΙΡΑ Το νερό στη φύση Β3.2. Ωκεανοί και θάλασσες Β3.4. Τα ποτάμια του κόσμου

Διαχείριση διδακτέας ύλης Γεωγραφίας Γυμνασίου Α΄ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1ΔΩ/ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΩ Β4.1. ΛΙΘΟΣΦΑΙΡΑ Μιλώντας για την ηλικία της Γης 2 Β4.2. Το εσωτερικό της Γης Β.4.3. Δυνάμεις που διαμορφώνουν την επιφάνεια της Γης: Ενδογενείς και εξωγενείς 3 Β.5.1. ΒΙΟΣΦΑΙΡΑ Η γεωγραφική κατανομή των οργανισμών 1 Γ1.1. Ο πληθυσμός της Γης Γ1.3. Παιχνίδια με τις ηλικιακές πυραμίδες… Γ.1.5. Που είναι χτισμένες οι μεγάλες πόλεις του πλανήτη Γ2.1. Φυσικοί πόροι Γ2.3. Προβλήματα που ζητούν απαντήσεις

Διαχείριση διδακτέας ύλης Γεωγραφίας Γυμνασίου Β΄ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 2ΔΩ/ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΩ 1η ΟΙ ΧΑΡΤΕΣ (1ο Οι έννοιες «Γεωγραφική» και «σχετική» θέση, 2ο Η σημασία της σχετικής θέσης για τους ανθρώπους 3ο Μελετώντας με χάρτες τη θέση της Ευρώπης στον κόσμο (ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ) 3+2 2η ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ (6ο Η Γεωλογική ιστορία της Ευρώπης και η ορογένεση, 7ο Η διαμόρφωση του αναγλύφου στην Ευρώπη 8ο Η γεωλογική ιστορία της Ελλάδας, 9ο Σεισμική και ηφαιστειακή δράση στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, 10ο Η επίδραση των σεισμών και των ηφαιστείων στη ζωή μας, 11ο Οι φυσιογραφικές περιοχές της Ευρώπης, 17ο Τα βουνά και οι πεδιάδες στη ζωή των Ευρωπαίων, 12ο Οι θάλασσες της Ευρώπης, 13ο Βαλτική και Βόρεια θάλασσα: Δύο θάλασσες του Ευρωπαϊκού Βορρά, 14ο Η Μεσόγειος Θάλασσα, 15ο Οι άνθρωποι στη Μεσόγειο, 19ο Το κλίμα της Ευρώπης, 24ο Η βλάστηση της Ευρώπης, 22ο Τα ποτάμια και οι λίμνες στη ζωή των Ευρωπαίων 21

Διαχείριση διδακτέας ύλης Γεωγραφίας Γυμνασίου Β΄ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 2ΔΩ/ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΩ 3η ΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ (26ο Η Ευρωπαϊκή Ένωση, 27ο Η σημασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 29ο Ο πληθυσμός της Ευρώπης, 30ο Τα χαρακτηριστικά του πληθυσμού της Ευρώπης, 32ο Τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά των Ευρωπαίων, 33ο Οι μεγάλες πόλεις της Ευρώπης, 35ο Οι βαλκανικές χώρες, 36ο Οι γείτονές μας στα Βαλκάνια) 11 4η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ (37ο Οι τομείς παραγωγής της Ευρωπαϊκής Οικονομίας, 38ο Η γεωργία και η δασοκομία στην Ευρώπη, 39ο Η κτηνοτροφία, η αλιεία και οι υδατοκαλλιέργειες στην Ευρώπη, 41ο Η βιομηχανία και η βιοτεχνία στην Ευρώπη, 42ο Η παραγωγή και η κατανάλωση ενέργειας στην Ευρώπη, 43ο Η εξόρυξη και οι κατασκευές στην Ευρώπη, 45ο Το εμπόριο στην Ευρώπη, 46ο Ο τουρισμός στην Ευρώπη, 47ο Οι μεταφορές, οι επικοινωνίες και οι άλλες υπηρεσίες στην Ευρώπη (ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ) 11 +2

ΦΥΣΙΚΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Σκοπός της διδασκαλίας του μαθήματος της Φυσικής στο Γυμνάσιο είναι: Στην ομαλή μετάβαση των μαθητών από την περιγραφική προσέγγιση των φυσικών εννοιών και των φυσικών φαινομένων στο δημοτικό σχολείο στην αυστηρότερη και, κυρίως, ποσοτική προσέγγισή τους ως φυσικά μεγέθη και φυσικές διαδικασίες, αντίστοιχα, στο Γυμνάσιο (Α Γυμνασίου) Στην απόκτηση γνώσεων σχετικών με θεωρίες, νόμους και αρχές που αφορούν τη Φυσική επιστήμη, ώστε ο μαθητής να είναι ικανός να περιγράφει και να ερμηνεύει με ενιαίο και απλό τρόπο τα φυσικά φαινόμενα. Στη διαρκή επαφή του μαθητή με τον επιστημονικό τρόπο σκέψης και την επιστημονική μεθοδολογία Στην απόκτηση βασικών γνώσεων ώστε να αποκτήσει ο μαθητής τη δυνατότητα αξιολόγησης των επιστημονικών και τεχνολογικών εφαρμογών, για είναι σε θέση ως μελλοντικός πολίτης να τοποθετείται κριτικά απέναντί τους.

Η Διερευνητική – Ανακαλυπτική Μεθοδολογία στην εκπαιδευτική διαδικασία Παρατήρηση απορία Τίθεται το ερώτημα Παρατηρώ Πληροφορούμαι Ενδιαφέρομαι Συζητά, υποθέτει προτείνει Συζητώ Προτείνω Λύσεις Δίνει απαντήσεις Εξάγει συμπεράσματα, Συμπεραίνω Καταγράφω Εφαρμογή γενίκευση Εφαρμόζω Εξηγώ, Γενικεύω Πειραματίζεται (ποιοτικά ποσοτικά) Ενεργώ Πειραματίζομαι

Συνοπτικά, η εφαρμογή αυτής της μεθοδολογίας στην εκπαιδευτική διαδικασία δεν οδηγεί τους μαθητές απλώς στη γνώση, αλλά τους ασκεί σε έναν ορθολογικό και δημιουργικό τρόπο σκέψης. Η γνώση προκύπτει ως συμπέρασμα μιας πειραματικής –πραγματικής / "διά χειρός" βιωματικής– διαδικασίας και όχι με την απομνημόνευση, προδιατυπωμένων από άλλους, περιγραφών και ορισμών. Γενικότερα, τους καθοδηγεί να συνηθίσουν στην εφαρμογή μιας κριτικής και αποδεικτικής διαδικασίας, με αντίστοιχα βήματα, σε κάθε περίπτωση προβληματισμού στην καθημερινή ζωή.

Διαχείριση διδακτέας ύλης Φυσικής Γυμνασίου Α΄ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1ΔΩ/ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΩ 1. Μετρήσεις μήκους – η Μέση Τιμή 4 2.Μετρήσεις Χρόνου – Η Ακρίβεια 2 3.Μετρήσεις μάζας – Τα διαγράμματα 4.Μέτρηση όγκου (Φυσική Β΄ Γυμνασίου,Εργαστηριακός οδηγός (νέος) Εργαστηριακή άσκηση 2) 5.Μέτρηση Πυκνότητας Φυσική Β΄ Γυμνασίου, Εργαστηριακός οδηγός (νέος) Εργαστηριακή άσκηση 3 Εργαστηριακή άσκηση 4 6.Μετρήσεις Θερμοκρασίας – Η Βαθμονόμηση 7.Από τη Θερμότητα στη Θερμοκρασία – Η Θερμική Ισορροπία 3 8.Το Ηλεκτρικό βραχυκύκλωμα – Κίνδυνοι και «Ασφάλεια» 9.Από τον Ηλεκτρισμό στον Μαγνητισμό - ΄Ενας Ηλεκτρικός (ιδιο-) Κινητήρας 10.Από το Μαγνητισμό στον Ηλεκτρισμό – Μια Ηλεκτρική (ιδιο-) Γεννήτρια

Διαχείριση διδακτέας ύλης Φυσικής Γυμνασίου Β΄ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 2ΔΩ/ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΩ 1.3 Τα φυσικά μεγέθη και οι μονάδες τους 1 Εργαστηριακή άσκηση μέτρησης πυκνότητας 2.1 Περιγραφή της κίνησης (χρονικό διάστημα, τροχιά) 8 2.2 Η έννοια της ταχύτητας (Μέση ταχύτητα στην καθημερινή γλώσσα Στιγμιαία ταχύτητα στην καθημερινή γλώσσα) Εργαστηριακή δραστηριότητα: ΄Ασκηση (6) Μελέτη των ευθύγραμμων κινήσεων 3.1 Η έννοια της δύναμης 14 3.2 Δύο σημαντικές δυνάμεις στον κόσμο 3.7 Δύναμη και αλληλεπίδραση (γ΄ νόμος Newton) 3.3 Σύνθεση δυνάμεων (Σύνθεση δυνάμεων – Συνισταμένη Σύνθεση δυνάμεων με την ίδια διεύθυνση, Σύνθεση δυνάμεων με διαφορετικές (κάθετες μόνον) διευθύνσεις. 3.4 Δύναμη και ισορροπία 3.5 Ισορροπία υλικού σημείου (α΄ νόμος Newton) 3.6 Δύναμη και μεταβολή της ταχύτητας

Διαχείριση διδακτέας ύλης Φυσικής Γυμνασίου Β΄ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 2ΔΩ/ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΩ 4.1 Πίεση 14 4.2 Υδροστατική πίεση 4.3 Ατμοσφαιρική πίεση 4.4 Μετάδοση των πιέσεων στα ρευστά. Αρχή του Πασκάλ 4.5 Άνωση – Αρχή του Αρχιμήδη 5.ΕΝΕΡΓΕΙΑ 8 Η θερμότητα και ο ανθρώπινος πολιτισμός 4 6.2 Θερμότητα: Μια μορφή ενέργειας 6.5 Θερμική διαστολή και συστολή

Διαχείριση διδακτέας ύλης Φυσικής Γυμνασίου Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 2ΔΩ/ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΩ Από το κεχριμπάρι στον υπολογιστή 8 1.1 Γνωριμία με την ηλεκτρική δύναμη 1.2 Το ηλεκτρικό φορτίο 1.3 Το ηλεκτρικό φορτίο στο εσωτερικό του ατόμου 1.4 Τρόποι ηλέκτρισης και η μικροσκοπική ερμηνεία (Ηλέκτριση με τριβή, Ηλέκτριση με επαφή, Αγωγοί και μονωτές, Ανίχνευση του ηλεκτρικού φορτίου - Το ηλεκτροσκόπιο) 1.5 Νόμος του Κουλόμπ (ποιοτικά) Ηλεκτρικό ρεύμα και σύγχρονος πολιτισμός 16 2.1 Το ηλεκτρικό ρεύμα 2.2 Ηλεκτρικό κύκλωμα (Κλειστό και ανοιχτό ηλεκτρικό κύκλωμα, Ηλεκτρική πηγή και ενέργεια) 2.3 Ηλεκτρικά δίπολα (Αντίσταση του διπόλου, Νόμος του Ωμ ) 2.5 Εφαρμογές αρχών διατήρησης στη μελέτη απλών ηλεκτρικών κυκλωμάτων (Σύνδεση αντιστατών, Σύνδεση δύο αντιστατών σε σειρά, Παράλληλη σύνδεση αντιστατών)

Διαχείριση διδακτέας ύλης Φυσικής Γυμνασίου Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 2ΔΩ/ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΩ Ηλεκτρική ενέργεια και σύγχρονη ζωή 6 3.1 Θερμικά αποτελέσματα του ηλεκτρικού ρεύματος (Εφαρμογές του φαινομένου Τζάουλ) 3.3. Μαγνητικά αποτελέσματα ηλεκτρικού ρεύματος (Ηλεκτρισμός και μαγνητισμός, Το πείραμα του Ερστεντ, Ο ηλεκτρομαγνήτης, Το μαγνητικό πεδίο ασκεί δυνάμεις στους ρευματοφόρους Αγωγούς). 3.6 Ενέργεια και ισχύς του ηλεκτρικού ρεύματος 4.2 Μεγέθη που χαρακτηρίζουν μια ταλάντωση 3 5.1 Μηχανικά κύματα 8 5.2 Κύμα και ενέργεια 5.3 Χαρακτηριστικά μεγέθη του κύματος 5.4 ΄Ηχος 5.5 Υποκειμενικά χαρακτηριστικά του ήχου

Διαχείριση διδακτέας ύλης Φυσικής Γυμνασίου Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 2ΔΩ/ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΩ 6.1 Όραση και ενέργεια 2 6.2 Διάδοση του φωτός 7.1 Ανάκλαση του φωτός 3 7.2 Εικόνες σε καθρέφτες (Επίπεδοι καθρέφτες ) 8.1 Το φως μέσα στην ύλη: Διάθλαση 8.3 Ανάλυση του φωτός (Ανάλυση λευκού φωτός ) 9.1 Συγκλίνοντες και αποκλίνοντες φακοί

ΧΥΜΕΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Σκοπός της διδασκαλίας του μαθήματος της Χυμείας στην υποχρεωτική εκπαίδευση είναι: Είναι να καταστήσει όλους τους μαθητές - αυριανούς πολίτες - ικανούς να κατανοούν τον κόσμο γύρω τους και να αποκωδικοποιούν τον τρόπο με τον οποίο αυτός λειτουργεί. Η Χυμεία δεν είναι κάτι αόριστο και αφηρημένο, αλλά είναι μέσα στη ζωή, είναι η ίδια η ζωή. Επομένως είναι χρήσιμο, κατά τη διδασκαλία, να επισημαίνονται συνεχώς τομείς της καθημερινής ζωής που άμεσα συνδέονται με τη Χυμεία, όπως τα τρόφιμα, τα χρώματα, τα απορρυπαντικά, τα φάρμακα, τα πλαστικά, τα οικοδομικά υλικά, τα καύσιμα και άλλα.

Διαχείριση διδακτέας ύλης Χυμείας Γυμνασίου Β΄ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1ΔΩ/ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΩ 1.1. Τι είναι η Χυμεία και γιατί τη μελετάμε 1 Γνωριμία με το εργαστήριο του Χυμικού 1.2 Καταστάσεις των υλικών 4.1 Το έδαφος και το υπέδαφος 2.2 Το νερό ως διαλύτης – Μείγματα 2 2.5 Διαχωρισμός μειγμάτων 2.3. Περιεκτικότητα διαλύματος – Εκφράσεις περιεκτικότητας 4 2.1 Το νερό στη ζωή μας 2.4 Ρύπανση του νερού

Διαχείριση διδακτέας ύλης Χυμείας Γυμνασίου Β΄ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1ΔΩ/ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΩ 2.6 Διάσπαση του νερού - Χυμικές ενώσεις και χυμικά στοιχεία 2 2.8 Άτομα και μόρια 1 2.10 Σύμβολα χημικών στοιχείων και χημικών ενώσεων 2.9 Υποατομικά σωματίδια – Ιόντα 2.7. Χυμική αντίδραση 2.11. Χυμική Εξίσωση 3.1 Σύσταση του ατμοσφαιρικού αέρα, 3.2 Οξυγόνο 3.3 Διοξείδιο του άνθρακα

Διαχείριση διδακτέας ύλης Χυμείας Γυμνασίου Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1ΔΩ/ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΩ 1.1 Από το χθες, 1.2. Στο σήμερα: Ο σύγχρονος περιοδικός πίνακας και 1.3 Τα μέταλλα και τα αμέταλλα στον περιοδικό πίνακα 2 2.2. Ιδιότητες των αλκαλίων 1 3.1 Μέταλλα και αμέταλλα 3.4 Τα κράματα 4.2 Φυσικοί άνθρακες 4.3 Τεχνητοί άνθρακες 1.1. Γενικά, 1.3. Καύση των υδρογονανθράκων, 1.4. Οι υδρογονάνθρακες ως καύσιμα 3 2.8 Τι είναι τα πλαστικά;

Διαχείριση διδακτέας ύλης Χυμείας Γυμνασίου Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1ΔΩ/ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΩ 3.2 Αιθανόλη ή αιθυλική αλκοόλη ή οινόπνευμα, 3.5 Αλκοολούχα ποτά και 3.6 Φυσιολογική δράση της αιθανόλης 2 1.1 Ιδιότητες οξέων και 1.3 Κλίμακα pH ως μέτρο οξύτητας 3 1.2 Οξέα κατά Arrhenius 1 2.1 Ιδιότητες βάσεων και 2.3 Κλίμακα pH ως μέτρο βασικότητας 2.2 Βάσεις κατά Arrhenius 3.1 Εξουδετέρωση, 4.3 Τα άλατα 5. Εφαρμογές των οξέων, βάσεων και αλάτων στην καθημερινή ζωή.

Κεφάλαιο 1ο: Οργάνωση της ζωής (7 ώρες) 2016-17 Βιολογία Α΄ Γυμνασίου Ενότητα Παρατηρήσεις/Δραστηριότητες Ώρες Κεφάλαιο 1ο: Οργάνωση της ζωής (7 ώρες) 1.1 Τα χαρακτηριστικά των οργανισμών Προτείνεται να δίνεται μικρότερη έμφαση σε επιμέρους χαρακτηριστικά των οργανισμών και να αναδεικνύεται η σχέση μεταξύ των μορφολογικών και λειτουργικών χαρακτηριστικών. 1 1.2 Κύτταρο: Η μονάδα της ζωής Προτείνεται να μη δίνεται έμφαση στη λεπτομερή περιγραφή των κυτταρικών οργανιδίων. Η απλή αναφορά στο ρόλο του πυρήνα, της κυτταρικής μεμβράνης, του κυτταροπλάσματος, των μιτοχονδρίων, των χλωροπλαστών και του κυτταρικού τοιχώματος είναι αρκετή, για να εξυπηρετήσει και την κατανόηση των λειτουργικών διαφορών μεταξύ φυτικών και ζωικών κυττάρων. Εξοικείωση των μαθητών με τη χρήση του μικροσκοπίου Εργαστηριακή άσκηση : Μικροσκοπική παρατήρηση φυτικών κυττάρων Μικροσκοπική παρατήρηση ζωικών κυττάρων (πρόκειται για τις ασκήσεις 1 και 2 του εργαστηριακού οδηγού). 4 1.3 Η οργάνωση των πολυκύτταρων οργανισμών 1.4 Αλληλεπιδράσεις και προσαρμογές Προτείνεται να συζητηθεί στην τάξη ότι σε κάθε περιβάλλον επιβιώνουν οι καλύτερα προσαρμοσμένοι οργανισμοί. Επίσης, να γίνει σαφές με χρήση παραδειγμάτων ότι καλύτερα προσαρμοσμένοι σε ένα περιβάλλον δεν είναι απαραίτητα οι πιο «δυνατοί» οργανισμοί. Προτείνεται να αξιοποιηθεί και το ακόλουθο διδακτικό υλικό: α) Το προσαρτημένο κείμενο 1 με τίτλο «Για τις “προσαρμογές” (προσαρμοστικά γνωρίσματα) των οργανισμών». β) Βιολογικές προσαρμογές http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/6668?locale=el γ)Χαρακτηριστικά με προσαρμοστική αξία: ράμφη πουλιών http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/3645?locale=el

Κεφάλαιο 2ο: Πρόσληψη ουσιών και πέψη (10 ώρες) 2.1 Η παραγωγή θρεπτικών ουσιών στα φυτά - φωτοσύνθεση Προτείνεται να δοθεί έμφαση στη σημασία της φωτοσύνθεσης για τη διατήρηση της ζωής στον πλανήτη. Μπορεί να αξιοποιηθεί και το διδακτικό υλικό: Τα πειράματα του Priestley http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/4922?locale=el Προτείνεται η παρουσίαση του βιντεοσκοπημένου πειράματος που υπάρχει στο μαθησιακό αντικείμενο Φωτοσύνθεση: Παραγωγή αμύλου http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/3137?locale=el 3 2.2 Η πρόσληψη ουσιών και πέψη στους μονοκύτταρους 2 2.3 Η πρόσληψη ουσιών και πέψη στους ζωικούς οργανισμούς Προτείνεται να δοθεί έμφαση στις ομοιότητες και στις διαφορές μεταξύ των πεπτικών συστημάτων των διαφόρων οργανισμών, μέσα από τις οποίες αναδεικνύεται η εξελικτική διάσταση. Μπορεί να αξιοποιηθεί το διδακτικό υλικό: Πρόσληψη τροφής σε μονοκύτταρους και ζωικούς οργανισμούς http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/2711?locale=el. 2.4 Η πρόσληψη ουσιών και πέψη στον άνθρωπο Προτείνεται να δίνεται έμφαση στη σχέση της διατροφής με τη διατήρηση της υγείας και να αναδεικνύεται η αξία της «Μεσογειακής διατροφής». Μπορεί να αξιοποιηθεί το διδακτικό υλικό: α) Το πεπτικό σύστημα του ανθρώπου http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/6690?locale=el β) Ισορροπημένη διατροφή http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/3740 γ) Φτιάξε τη δική σου διατροφική πυραμίδα htt://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/3685?locale=el 5

Κεφάλαιο 2: Οι οργανισμοί στο περιβάλλον τους (10 ώρες) Βιολογία Β΄ - Ημερησίου Γυμνασίου Κεφάλαια : 2,3,4 Ενότητα Παρατηρήσεις/Δραστηριότητες Ώρες Κεφάλαιο 2: Οι οργανισμοί στο περιβάλλον τους (10 ώρες) 2.1 Ισορροπία στα βιολογικά οικοσυστήματα 1 2.2 Οργάνωση και λειτουργίες οικοσυστήματος – Ο ρόλος της ενέργειας 1η εργαστηριακή άσκηση: Μέτρηση του ρυθμού αποικοδόμησης του χαρτιού (πρόκειται για την άσκηση 6 του εργαστηριακού οδηγού) Μπορεί να αξιοποιηθεί το διδακτικό υλικό: α) Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/3714?locale=el β) Τροφικά επίπεδα http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/7430?locale=el 5 2. 4 Παρεμβάσεις του ανθρώπου στο περιβάλλον Προτείνεται κάθε περιβαλλοντικό πρόβλημα να διδαχθεί με τη μορφή μικρού project. 4

Κεφάλαιο 7 Εξέλιξη (6 ώρες) Βιολογία Γ΄ - Ημερησίου και Εσπερινού Γυμνασίου Κεφάλαιο 7 Εξέλιξη (6 ώρες) 7.1 Η εξέλιξη και οι μαρτυρίες της – Βιοχημικές αποδείξεις Προτείνεται στην αρχή της ενότητας να συζητηθούν οι έννοιες είδος και πληθυσμός. Οι δραστηριότητες προτείνονται για να αποκτήσει η διδασκαλία της ενότητας πιο διερευνητικό χαρακτήρα. Να δοθεί προσοχή στην τελευταία δραστηριότητα, ώστε να μην δημιουργηθούν παρανοήσεις σε σχέση με το φαινόμενο της Φυσικής Επιλογής Δραστηριότητα: Οι μαθητές σε ομάδες μελετούν το διδακτικό υλικό Στάδια απολίθωσης http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/3142?locale=el και στη συνέχεια να αναπτυχθεί συζήτηση σε ομάδες σχετικά με α) τα απολιθώματα διαφορετικών οργανισμών τα οποία βρίσκονται σε διαφορετικό βάθος στο ίδιο πέτρωμα β) τα είδη που εξαφανίσθηκαν ή κινδυνεύουν με εξαφάνιση Οι μαθητές σε ομάδες επεξεργάζονται το διδακτικό υλικό Προσαρμογές των ζώων στο περιβάλλον τους http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/6677?locale=el Στη συνέχεια να γίνει συζήτηση σχετικά με τις προσαρμογές προκειμένου να αναδειχθεί ότι οι προσαρμογές είναι ιδιότητες, δομές, γνωρίσματα, συμπεριφορές, που αποκτήθηκαν ή διατηρήθηκαν με τη φυσική επιλογή επειδή παρείχαν στα άτομα που τις είχαν, καλύτερες πιθανότητες επιβίωσης ή/και αναπαραγωγική επιτυχίας στον ανταγωνισμό με τα άλλα άτομα σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον. 3 7.2 Η εξέλιξη του ανθρώπου Δραστηριότητα Οι μαθητές σε ομάδες μελετούν το προσαρτημένο κείμενο 2 με τίτλο «Στοιχεία σχετικά με την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους» (βλ. σχόλιο 1) και απαντούν στις ερωτήσεις του. Στη συνέχεια οι ομάδες παρουσιάζουν στην ολομέλεια τις απαντήσεις που έδωσαν και ακολουθεί συζήτηση. Σύνολο ωρών : 25

Γεωλογία – Γεωγραφία Α΄ Ημερήσιου Γυμνασίου Θα αφιερωθούν 26 διδακτικές ώρες. Αναδιάταξη και σύμπτυξη των κεφαλαίων της Α΄ Ενότητας: Οι χάρτες (Α1.4 + Α1,5, Α1.3, Α1.1 +Α1.2). Οι στόχοι της Ενότητας Δ΄: «Ήπειροι… Στιγμιότυπα» δε θα επιδιωχθεί να επιτευχθούν. Ωστόσο, προτείνεται ως βοηθητικό υλικό στην περίπτωση που ο/η καθηγητής/-τρια αποφασίσει διαφορετικά να επιτευχθούν με τη μορφή project. Οι μαθητές κάθε τμήματος μπορούν να χωριστούν σε ομάδες που να αντιστοιχούν μία σε κάθε ήπειρο. Ενδεικτικό προτεινόμενο πείραμα για την κίνηση – αποθήκευση του νερού στο υπέδαφος: «Φτιάξε το δικό σου πηγάδι» στο κεφ. Β3.1 Υδρόσφαιρα.

Πειράματα Β΄ Γυμνασίου Ημερησίου – Εσπερινού

Πειράματα Β΄ Γυμνασίου Ημερησίου – Εσπερινού

Να διατυπώνουν τον ορισµό του έργου και να προσδιορίζουν τις προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες µια δύναµη παράγει έργο. Να υπολογίζουν το έργο δύναµης σε απλές περιπτώσεις (έργο, σταθερής δύναµης σε ευθύγραµµη κίνηση). Να δίνουν παραδείγµατα φυσικών µεταβολών και να τα συνδέουν µε την ενέργεια. Να διατυπώνουν τη σχέση ανάµεσα στο παραγόµενο έργο και την µεταφερόµενη µετατρεπόµενη ενέργεια. Να υπολογίζουν την κινητική ενέργεια και τη δυναµική ενέργεια λόγω βαρύτητας.

Να διαπιστώνουν σε συγκεκριµένα φαινόµενα την µετατροπή της κινητικής ενέργειας σε δυναµική και αντίστροφα Να δίνουν παραδείγµατα µετατροπής της κινητικής ενέργειας σε δυναµική και αντίστροφα. Να διατυπώνουν την αρχή της διατήρησης της µηχανικής ενέργειας και να την εφαρµόζουν στην ανάλυση απλών πειραµάτων και διαδικασιών Να διατυπώνουν την αρχή της διατήρησης της ενέργειας και να την εφαρµόζουν στην ποιοτική ανάλυση απλών πειραµάτων και διαδικασιών. Να διατυπώνουν τον ορισµό της ισχύος. Να δίνουν παραδείγµατα στα οποία να διακρίνεται η διαφορά µεταξύ ισχύος, έργου και ενέργειας.

ΠΟΣΟ ΓΡΗΓΟΡΑ ΚΙΝΕΙΤΑΙ; Έχω δύο αυτοκινητάκια που τρέχουν .... Το πρώτο διανύει μιά απόσταση 100 m σε 20 s Tο δεύτερο διανύει μιά απόσταση 100 m σε 10 s Ποιο κινείται γρηγορότερα ; Το πρώτο σε χρόνο (χρονική διάρκεια) 30s διανύει απόσταση 250 m Το δεύτερο σε χρόνο (χρονική διάρκεια) 30 s διανύει απόσταση 150 m Ποιο κινείται γρηγορότερα ;

ΠΟΣΟ ΓΡΗΓΟΡΑ ΚΙΝΕΙΤΑΙ; Έχω δύο αυτοκινητάκια που τρέχουν .... Το πρώτο διανύει μιά απόσταση 200 m σε 20 s Το δεύτερο διανύει μιά απόσταση 120 m σε 10 s Ποιο κινείται γρηγορότερα ;

ΠΟΣΟ ΓΡΗΓΟΡΑ ΚΙΝΕΙΤΑΙ; Για να κάνω τη σύγκριση πρέπει να υπολογίσω το πόσα μέτρα (m) μετακινείται το καθένα σε κάθε δευτερόλεπτο (s). Να διαιρέσω δηλαδή την μήκος της διαδρομής (s) του καθενός με την αντίστοιχη χρονική διάρκεια (Δt) 200 10 m/s = 20 120 12 m/s = 10 ΑΠΑΝΤΗΣΗ

ΠΟΣΟ ΓΡΗΓΟΡΑ ΚΙΝΕΙΤΑΙ; ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Για να απαντήσω στο ερώτημα: Πόσο γρήγορα κινείται ; Εισάγω το μέγεθος .................. ΜΕΣΗ ΤΑΧΥΤΗΤΑ u = ------- Δt s ΟΡΙΣΜΟΣ: Μέση Ταχύτητα ονομάζουμε το φυσικό μέγεθος που υπολογίζεται από της μήκους της διαδρομής το πηλίκο .......................................... προς ................................ την χρονική διάρκεια m/s Μονάδες στο SI: …….

ΤΑΧΥΤΗΤΑ Έχει ταχύτητα: 10 m/s Έχει ταχύτητα: 36 Km/h Ποιο κινείται γρηγορότερα; ΑΠΑΝΤΗΣΗ Και τα δύο κινούνται με την ίδια ταχύτητα 36 --------- 3600 s 1000m 36 ---- h km 36 --------- 3600 s 103m = = 10 m/s = Πιστεύει ότι η ταχύτητα είναι δύναμη Ποια είναι η δική σου άποψη;

Το ταχύμετρο (κοντερ) του αυτοκινήτου δείχνει την στιγμιαία ταχύτητα ΣΤΙΓΜΙΑΙΑ ΤΑΧΥΤΗΤΑ Στην πράξη όταν λέμε στιγμιαία ταχύτητα εννοούμε την ταχύτητα που έχουμε σε μία τυχαία χρονική στιγμή (t) Το ταχύμετρο (κοντερ) του αυτοκινήτου δείχνει την στιγμιαία ταχύτητα Η ταχύτητα των αθλητών τη στιγμή της φωτογράφησης είναι η στιγμιαία ταχύτητά τους Το πρόστιμο που επιβάλλει η τροχαία για υπέρβαση του ορίου ταχύτητας αφορά την στιγμιαία του οχήματος ; ή τη μέση ταχύτητα

ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ Ρίχνουμε μία μπάλα κατακόρυφα προς τα πάνω .Να σχεδιάσετε τις δυνάμεις που ασκούνται πάνω στη μπάλα σ΄ένα τυχαίο σημείο της τροχιά της όταν: Α. Ανεβαίνει Β. Κατεβαίνει Γ. Τη χρονική στιγμή που βρίσκεται στο ανώτατο σημείο της τροχιάς της ΠΙΘΑΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ Α Β Γ

ΟΤΑΝ ΑΝΕΒΑΙΝΕΙ

ΟΤΑΝ ΚΑΤΕΒΑΙΝΕΙ

ΣΤΟ ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΗΜΕΙΟ