Ιστορική αναδρομή στην μουσική και μουσικά όργανα Πασπάτη Άννα 5ο Γ.Ε.Λ. Ν.Σμύρνης Σολωμός Ηρακλής Τμήμα Α3 2016- 2017 Τζάλλα Ιωάννα Μάθημα: Ερευνητική Εργασία Υπεύθυνη: κα Αθανασούλη

Πρόλογος Ως μουσική ορίζεται η τέχνη που βασίζεται στην οργάνωση ήχων με σκοπό τη σύνθεση, εκτέλεση και ακρόαση/λήψη ενός μουσικού έργου. Με τον όρο εννοείται επίσης και το σύνολο ήχων από το οποίο απαρτίζεται ένα μουσικό κομμάτι. Στην εργασία μας θα ασχοληθούμε με την ιστορία της μουσικής σε διάφορα μέρη του κόσμου, στην κλασική μουσική και σε κάποια μουσικά όργανα.

Αρχαία ελληνική μουσική Με τον όρο Αρχαία Ελληνική Μουσική ονομάζουμε ολόκληρο τον μουσικό πολιτισμό που συνοδεύει την αρχαία ελληνική ιστορία και μελετάται κυρίως από τον 8ο αιώνα π.Χ. και εξής καθώς πριν από την εποχή αυτή, τα στοιχεία που υπάρχουν είναι ελάχιστα. Πληροφορίες για τα όργανα που χρησιμοποιούσαν οι Αρχαίοι Έλληνες για την ψυχαγωγία τους αντλούμε από ποικίλες πηγές όπως για παράδειγμα αγγειογραφίες, αγάλματα, ανάγλυφα, ψηφιδωτά κ.λ.π αλλά και από συγγραφείς της εποχής όπως ο Αριστόξενος και ο Κλεωνίδης. Τα όργανα τα οποία γνωρίζουμε είναι: Τύμπανα Κρόταλα Κύμβαλα Σείστρο Λύρα Κιθάρα Βάρβιτος Φόρμιγξ Αυλός Σύριγξ Ύδραυλις

Αφρικανική μουσική Στην παραδοσιακή Αφρική η μουσική αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της ζωής και συνδέεται με το υπόβαθρο της κοινωνίας στην οποία παράγεται. Η καθαυτό μουσική της Αφρικής είναι η νέγρικη μουσική, δηλαδή η μουσική των αυτοχθόνων -μαύρων- Αφρικανών. Έχει κοινωνική, τελετουργική και εθιμοτυπική λειτουργία, καθώς επίσης και καθαρά ψυχαγωγικούς σκοπούς. Οι παραδοσιακές μορφές τέχνης -συμπεριλαμβανομένης της μουσικής- έχουν τις ρίζες τους στη μυθολογία, τους μύθους και τη λαογραφία, ενώ συνδέονται με τους Θεούς, τους προγόνους και τους ήρωες.

Ασιατική μουσική Ασιατική μουσική πραγματικά είναι ένας ασαφής, χαλαρός όρος που καλύπτει τις πολυάριθμες διαφορετικές μουσικές μορφές που προέρχονται από πολυάριθμους ασιατικούς πολιτισμούς.

Κινέζικη παραδοσιακή μουσική Από την 5η χιλιετηρίδα, η μουσική κατείχε πολύ σημαντικό ρόλο στην αρχαία Κίνα. Αποτελούσε μέρος του φιλοσοφικού τους συστήματος και χρησίμευε στην καλή διοίκηση του κράτους, γι' αυτό και η σύνθεσή της αποτελούσε αποκλειστικό προνόμιο του αυτοκράτορα. Σημαντική επίσης θέση είχε η μουσική και στο κινέζικο θέατρο, όπου μαζί με το λόγο και την παντομίμα αποτελούσε όπως και στην αρχαία ελληνική τραγωδία, ένα αδιαίρετο σύνολο. Οι μουσικές τους θεωρίες ήταν περισσότερο μυστικιστικές παρά μουσικές. . Το κόνγκ χόου είναι ένα αρχαίο κινέζικο μουσικό όργανο. Αυτό το αρχαίο όργανο χάθηκε το τελευταίο ήμισυ του 14ου αιώνα. Σήμερα μπορεί κανείς να δει μόνο απεικονίσεις του κονγκ χόου σε τοιχογραφίες και ανάγλυφα.

Μουσική του Θιβέτ Η μουσική του Θιβέτ αντανακλά την πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής των Ιμαλαΐων, επικεντρώνεται στο Θιβέτ αλλά επίσης γνωστή για τις εθνοτικές ομάδες που βρίσκονται στο Νεπάλ, το Μπουτάν, την Ινδία και την περαιτέρω εξωτερικό. Πρώτον και κύριον, η μουσική του Θιβέτ είναι θρησκευτική μουσική, αντανακλώντας την έντονη επιρροή του θιβετιανού βουδισμού για τον πολιτισμό. Οι βουδιστές μοναχοί χρησιμοποιούν εδώ και χιλιάδες χρόνια στην αρχή και το τέλος κάθε συνεδρίας διαλογισμού, τα «θιβετιανά μουσικά κύπελλα». Λέγεται ότι τα κύπελλα παράγουν μια μετρήσιμη δόνηση που είναι ισοδύναμη με τα άλφα και θήτα κύματα που παράγονται από τον εγκέφαλο. Αυτά τα κύματα επιβραδύνουν τη δραστηριότητα εγκεφάλου έτσι ώστε να μπορούμε να έχουμε την καλύτερη συγκέντρωση και εστίαση.

Μεσαιωνική μουσική Με τον όρο Μεσαιωνική μουσική αναφερόμαστε στη μουσική δημιουργία την εποχή του μεσαίωνα. Αν και ο ακριβής προσδιορισμός των χρονικών της ορίων είναι δύσκολος, μπορεί να θεωρηθεί πως καλύπτει την περίοδο από το τέλος της εποχής του Γρηγοριανού μέλους μέχρι περίπου το 1400 και την αρχή της Αναγεννησιακής μουσικής. Η κυριαρχία της εκκλησίας προφανώς κατηύθυνε τη μουσική δημιουργία, κυρίως όμως στα αστικά κέντρα, αφού δεν μπορούσε να ελέγξει με την ίδια αποτελεσματικότητα την ύπαιθρο. Η λαϊκή και η παραδοσιακή μουσική του Μεσαίωνα, η κοσμική δηλαδή μουσική, ήταν σχεδόν παντελώς άγνωστη μέχρι την τρίτη δεκαετία του 20ου αιώνα όταν ο Γερμανός συνθέτης Καρλ Ορφ ανακάλυψε στο μοναστήρι των Βενεδικτίνων, στο Μπόιερν της Βαυαρίας, χειρόγραφο ανθολόγιο κοσμικών τραγουδιών από τον 13ο αιώνα.

Μουσική της Αναγέννησης Η περίοδος της Αναγέννησης, η οποία ακολουθεί, χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη της φωνητικής μουσικής και την καθιέρωση της πολυφωνίας. Στην συνέχεια ακολουθεί και η εμφάνιση καινούργιων ρευμάτων μουσικής όπως μπαρόκ, ροκοκό(προκλασικισμός), κλασικισμός, ρομαντισμός, ιμπρεσιονισμός, εξπρεσιονισμός, νεοκλασικισμός-νεορομαντισμός. Κατά τον 20ο αιώνα δημιουργούνται καινούργια είδη μουσικής όπως blues, folk, jazz, pop, country, musical και η κινηματογραφική μουσική. Ο εξηλεκτρισμός των μουσικών οργάνων, ο οποίος εμφανίζεται προς το τέλος του 1930 δημιουργεί νέες μουσικές τάσεις όπως rhythm’ n’blues, rock’ n’roll, rock, soul, disco, new wave, techno, rap κ.ά. Από το 1990 και μετά καθιερώθηκε μια νέα τάση παγκοσμιοποίησης των λαϊκών-εθνικών μουσικών, η οποία εξελίχθηκε σε πραγματικό μουσικό και εξαιρετικά δημοφιλές κίνημα που είναι γνωστό με τις ονομασίες World Music και Ethnic Music.

Κλασικισμός Ένα από τα πιο σημαντικά μουσικά ρεύματα της μουσικής είναι αυτό του κλασικισμού ή αλλιώς κλασική μουσική. Η τεχνοτροπία εμφανίζεται την εποχή της καλλιέργειας του ορθού λόγου(Διαφωτισμός). Κύρια χαρακτηριστικά είναι η έμπνευση από το παρελθόν, η αυστηρή εφαρμογή των κανόνων, ο εξωραϊσμός των θεμάτων και η τεχνική αρτιότητα -από την άποψη της φόρμας κυρίως- η οποία κατά βάθος μπορεί να θεωρηθεί γνήσια εγκεφαλική. Κύριοι εκπρόσωποι του είναι: ο Βόλφανγκ Αμαντέους Μότσαρτ, ο Κρίστοφ Βίλιμπαλντ Γκλουκ, ο Γιόχεφ Χάιντν, ο Λουίτζι Μποκερίνι, ο Λουίτζι Κερουμπίνι και ο Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν.

Η μουσική από τον 20ο αιώνα και μετά Κατά τον 20ο αιώνα δημιουργούνται καινούργια είδη μουσικής όπως blues, folk, jazz, pop, country, musical και η κινηματογραφική μουσική. Ο εξηλεκτρισμός των μουσικών οργάνων, ο οποίος εμφανίζεται προς το τέλος του 1930 δημιουργεί νέες μουσικές τάσεις όπως rhythm’ n’blues, rock’ n’roll, rock, soul, disco, new wave, techno, rap κ.ά. Από το 1990 και μετά καθιερώθηκε μια νέα τάση παγκοσμιοποίησης των λαϊκών-εθνικών μουσικών, η οποία εξελίχθηκε σε πραγματικό μουσικό και εξαιρετικά δημοφιλές κίνημα που είναι γνωστό με τις ονομασίες World Music και Ethnic Music.

Μουσικά όργανα Μουσικό όργανο ονομάζεται οποιαδήποτε κατασκευή μπορεί να παράγει μουσικούς ήχους. Σύμφωνα με την φύση των σωμάτων, προορισμός των οποίων είναι η παραγωγή ήχου, τα μουσικά όργανα διακρίνονται σε 4 μεγάλες κατηγορίες: στα ιδιόφωνα, στα μεμβρανόφωνα, στα χορδόφωνα και στα αερόφωνα.

Ιδιόφωνα όργανα Στα ιδιόφωνα ο ήχος παράγεται από την κρούση ή την δόνηση του ίδιου του οργάνου, αποτέλεσμα που επιτυγχάνεται με ποικίλους τρόπους. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν, μεταξύ άλλων, το γκονγκ, το ταμ-ταμ, τα πιάτα, οι καμπάνες, καστανιέτες κτλ. Η γυάλινη φυσαρμόνικα, αλλιώς γνωστή ως γυάλινη αρμόνικα, όργανο μπολ, υδροκρυσταλλόφωνο ή απλά αρμόνικα, είναι μια μορφή μουσικού οργάνου που ανήκει στα ιδιόφωνα και χρησιμοποιεί μια σειρά από γυάλινα δοχεία με κλιμακούμενο μέγεθος ώστε να παράγει μουσικούς τόνους μέσω της τριβής.

Μεμβρανόφωνα όργανα Στα μεμβρανόφωνα ο ήχος παράγεται με κρούση στην επιφάνεια μεμβρανών ή δερμάτων, τεντωμένων σε κατάλληλα ηχεία, όπως συμβαίνει, για παράδειγμα στην γκραν-κάσα, στα τύμπανα και στο τάμπουρο. Το τουμπελέκι είναι ένα ελληνικό κρουστό όργανο χωρίς λαβή, μεμβρανόφωνο, γνωστό από την αρχαιότητα, που το συναντούμε συχνά στην ελληνική παραδοσιακή, λαϊκή και ρεμπέτικη μουσική. Ονομάζεται επίσης ταραμπούκα, στάμνα, ντουμπελέκι, τσιμπουρλέκι ή τουμπερλέκι.

Χορδόφωνα όργανα Στα χορδόφωνα, ο ήχος παράγεται μέσω της δόνησης των χορδών, η οποία πραγματοποιείται με πολλούς τρόπους. Στην συγκεκριμένη κατηγορία οργάνων, την πιο ευρεία σε σχέση με τις υπόλοιπες, υπάγονται η λύρα, το κλαβίχορδο, το λαούτο, το πιάνο, η άρπα, το βιολί, η βιόλα, το βιολοντσέλο, το κοντραμπάσο και η κιθάρα. Το πιάνο είναι μουσικό όργανο, που εντάσσεται στην κατηγορία των πληκτροφόρων (κατ' άλλους θεωρείται χορδόφωνο). Είναι το μεγαλύτερο σε μέγεθος μουσικό όργανο μετά το εκκλησιαστικό όργανο.

Αερόφωνα όργανα Στα αερόφωνα -εξίσου πλούσια τάξη οργάνων- ο ήχος παράγεται με την δόνηση μιας στήλης αέρα. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν τα πνευστάβ τα οποία διακρίνονται σε όργανα με γλωττίδα (όμποε, φαγκότο, κλαρινέτο, σαξόφωνο), με επιστόμιο (δηλαδή τα χάλκινα: κόρνα, τρομπέτες, τρομπόνια) και με στόμιο (φλάουτα, φλογέρες). Στα αερόφωνα υπάγονται επίσης ο άσκαυλος ή γκάιντα, το εκκλησιαστικό όργανο, το αρμόνιο, η φυσαρμόνικα και το ακορντεόν. Tο Εκκλησιαστικό όργανο είναι πληκτροφόρο, πολυφωνικό μουσικό όργανο που λειτουργεί με αέρα που διοχευτεύεται σε μολύβδινους σωλήνες από δύο φυσητήρες που κινούνται με υδραυλική πίεση (παλαιότερα) ή με ηλεκτρική ενέργεια. Κάθε σωλήνας παράγει μια μόνο νότα ενώ οι σωλήνες ομαδοποιούνται σύμφωνα με την κατασκευή τους και παράγουν ήχους με διαφορετικό ύψος ή χροιά.

Ευχαριστούμε για την προσοχή σας!!!