Παιχνίδι και παιδική ηλικία Απόψεις για την παιδική ηλικία. Βασικές παραδοχές και οι συνέπειές τους στην εκπαιδευτική πράξη

Περιγραφή της παιδικής ηλικίας γενικά Ευαίσθητα, αγαθά, τρυφερά (χρειάζονται αγάπη, φροντίδα), ζωηρά, σκανταλιάρικα, χαρούμενα, χαριτωμένα, δε σκέφτονται τίποτα κακό, αυθόρμητα, ξέγνοιαστα Παιχνίδι, αναζήτηση φίλων Ανώριμα, έχουν άγνοια, ευάλωτα, δεν γνωρίζουν τι είναι καλό και τι όχι Εγωισμό, δεν έχουν υπομονή (ανάγκη να υπακούουν στους γονείς τους, κανόνες), πεισματάρικα Αρχίζουν να διαμορφώνουν τον χαρακτήρα τους – εύπλαστα, «ζυμαράκι» - «σφουγγάρια», χρειάζονται καθοδήγηση, προσοχή, καλά πρότυπα, μεταβατική περίοδος Μιμούνται πρότυπα και συμπεριφορές Δυσκολία προσαρμογής σε εξω-οικογενειακό περιβάλλον

Ποια είναι η διαφορά με τις προηγούμενες περιγραφές; Κάθε παιδί είναι ιδιαίτερο Υπάρχουν παιδιά που έχουν άλλο τρόπο σκέψης / άλλες εμπειρίες από το περιβάλλον Διάθεση για έρευνα και παιχνίδι Περιέργεια, θέλουν να ανακαλύπτουν τον κόσμο, γεμάτα φαντασία, δημιουργικότητα Μπορούν να συνεννοούνται με μεγαλύτερους ανθρώπους Ενεργά, κάνουν ερωτήσεις

Που τα ξέρουμε όλα αυτά; Προσωπική εμπειρία (ως παιδί ή συγγενικό περιβάλλον) Αναμνήσεις Εργασιακή εμπειρία

Α) Τι παρατηρείτε διαβάζοντας τις περιγραφές;

Εμείς, ως ομάδα φάνηκε να… Να προσδιορίζουμε με ευκολία τι είναι παιδική ηλικία Θεωρούμε κυρίαρχα ότι υπάρχει μία παιδική ηλικία και όχι παιδικές ηλικίες Θεωρούμε ορισμένα χαρακτηριστικά ως φυσιολογικά και αναμενόμενα για ένα παιδί, π.χ. αθωότητα, χαρά, ανωριμότητα και την παιδική ηλικία ως περίοδο εν των γίγνεσθαι συνδέουμε την ηλικία του παιδιού με συγκεκριμένες συμπεριφορές και προσδοκίες κατασκευάζοντας την παιδική ηλικία ως κοινωνική κατηγορία

Παρατηρούμε: Μία ρομαντική εικόνα για την παιδική ηλικία Μία παρουσίαση της παιδικής ηλικίας με μειονεκτικά χαρακτηριστικά, ελλείψεις

Τι περιμένουμε από τα παιδιά σε ένα εκπαιδευτικό πλαίσιο; Σε σχέση με τα μειονεκτικά χαρακτηριστικά της παιδικής ηλικίας και τη ρομαντική εικόνα που αποδώσατε: Τι περιμένουμε από τα παιδιά σε ένα εκπαιδευτικό πλαίσιο; Πώς οι πεποιθήσεις μας μπορούν να επηρεάσουν τις προσδοκίες μας; Ποιος είναι ο ρόλος του εκπαιδευτικού απέναντι σε μια ομάδα παιδιών με μειονεκτικά χαρακτηριστικά;

Η Παιδική Ηλικία ως ανάμνηση – αναπόληση – αφήγηση ο χρόνος και ο χώρος στην κατασκευή της παιδικής ηλικίας;

Εντοπίσατε διαφορές; Όχι, γιατί άντλησα από την προσωπική εμπειρία για να περιγράψω γενικά Επιφανειακή, γενικευμένη vs βαθύτερη, λεπτομερειακή Βλέπω διαφορές και θα εμπλούτιζα την 1η απάντηση Βλέπω διαφορές αλλά δε θα άλλαζα κάτι Έχει αλλάξει η εποχή, όχι τόσο αθώα Αλλάζουν οι εμπειρίες των παιδιών ακόμα και στην ίδια οικογένεια Δεν είναι όλα τα παιδιά ίδια – χαρακτήρας αλλάζει από παιδί σε παιδί

Τι καταλαβαίνουμε; Ότι θεωρούμε: αυτονόητο το περιεχόμενο ενός ορισμού Ότι όλοι καταλαβαίνουμε παρόμοια την ηλικία των 4-6 χρονών Ότι όλα τα παιδιά είναι ίδια – δεν υπάρχουν παιδικές ηλικίες αλλά μία κοινή για όλα τα παιδιά (εσφαλμένη άποψη)

Β) Γιατί νομίζετε ότι ταιριάζει η δική σας περιγραφή της παιδικής ηλικίας με αυτή που παρατηρήσατε στα κείμενα των συναδέλφων σας; Αν όχι, γιατί διαφοροποιείται;

Γιατί ταιριάζει; Κοινωνικό πλαίσιο (συμμετοχή των παιδιών στη λήψη αποφάσεων, εγκατεστημένες πρακτικές στην καθημερινότητα, καθημερινές φράσεις (μη γίνεσαι σαν παιδί, «παιδιάστικα πράγματα», από τρελό και από παιδί μαθαίνεις την αλήθεια) Τρόπος ανατροφής Μέσα επικοινωνίας Επιστημονικές θεωρίες

Συμπέρασμα 1 Υπάρχει/ουν κυρίαρχες εικόνες, χωρίς να έχετε παρατηρήσει συστηματικά παιδιά και χωρίς να έχετε μελετήσει επιστημονικά βιβλία Ρομαντική / μειονεκτική / αποπλαισιωμένη (ομοιογενής) εικόνα της παιδικής ηλικίας Έμφαση στα κοινωνικά και συναισθηματικά χαρακτηριστικά

Ποια είναι τα κοινά χαρακτηριστικά σε αυτές τις εικόνες; Η παιδική ηλικία είναι μία – ΟΜΟΙΟΓΕΝΕΙΑ –εξηγείται από την βιολογική ηλικία και όχι από το πλαίσιο Τα παιδιά είναι παθητικοί αποδέκτες των ενήλικων προτύπων, ενεργειών και επιλογών – είναι ανώριμα, δεν ξέρουν πολλά πράγματα ΜΕΙΟΝΕΞΙΑ Τα παιδιά ήταν, είναι και θα είναι πάντα παιδιά – ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΣ ΧΡΟΝΟΥ, ΤΟΠΟΥ

James, Jenks και Prout (1998) α) Το κοινωνικά δομημένο παιδί (social structural child) Θεώρηση της παιδικής ηλικίας ως μίας ομογενοποιημένης κατηγορίας που αποτελεί καθολικό και παγκόσμιο στοιχείο κάθε κοινωνικής δομής. β) το μειονοτικό παιδί (the minority child) Θεώρηση της παιδικής ηλικίας ως μίας ελλειμματικής κοινωνικής κατηγορίας που απαιτεί τη φροντίδα και την προστασία των ενηλίκων. γ) το φυλετικό παιδί (the tribal child) Θεώρηση της παιδικής ηλικίας ως διαφορετικής από την ενήλικη ζωή λόγω της διαφορετικής κουλτούρας που κατασκευάζουν τα παιδιά. δ) το κοινωνικά δομημένο παιδί (social constructed child) Θεώρηση των παιδιών ως δρώντων υποκειμένων στην κατασκευή της ίδιας τους της κατηγορίας σε τοπικά και συγκεκριμένα πλαίσια.

Ρομαντική παιδική ηλικία Ρουσσώ Ευτυχισμένα, αθώα, αγνά, ξένοιαστα, παιχνιδιάρικα, ζωηρά

Παραδείγματα από άλλους πολιτισμούς – ενεργητικός / παθητικός αποδέκτης των ενήλικων πρακτικών Παραδείγματα από αναπτυσσόμενες χώρες (φτώχεια) – απροστάτευτο ΌΜΩΣ παιδιά που εργάζονται; Άρθρα από εφημερίδες – ιστοσελίδες (κακοποίηση) – απροστάτευτο Άρθρα από εφημερίδες – ιστοσελίδες (παιδιά θύτες) αφύσικη – μη κανονική

Α) αντλούμε πληροφορίες για τα παιδιά από το κοινωνικό, πολιτισμικό, οικονομικό πλαίσιο ανάπτυξης του παιδιού, από τις ατομικές του ιδιαιτερότητες και ικανότητες, από τους τρόπους αλληλεπίδρασης με τους άλλους

Β) η νηπιαγωγός υποστηρικτής, συνεργάτης και διαμεσολαβητής στη σχέση της με τα παιδιά

Γ) Επιλέγω ποικίλες δραστηριότητες που να ταιριάζουν με τα μαθησιακά στιλ, εικόνα, διάλογος, κίνηση, ατομική και ομαδική εργασία

Δ) Αποδομώ την ομοιογενή εικόνα της παιδικής ηλικίας; την προσδοκία για μία χαρούμενη παιδική ηλικία, αναμένω την πρωτοβουλία και δράση των παιδιών.