Ο εθελοντισμός άλλοτε και σήμερα

1. Γιατί προωθήθηκε ο εθελοντισμός στην αρχαιότητα και ποιες μορφές πήρε; Στον Ελληνισμό το πνεύμα του εθελοντισμού προϋπήρχε από την αρχαιότητα για να εξυπηρετήσει τις κοινωνικές ανάγκες και πολιτιστικές ανάγκες. Οι αμφικτιονίες ήταν ένας θρησκευτικός και πολιτικός σύνδεσμος των Ελλήνων, με την πάροδο του χρόνου οι αμφικτιονίες έχασαν τον θρησκευτικό τους χαραχτήρα και δημιούργησαν μια ομοσπονδία υπεύθυνη για τις σημαντικότερες κοινωνικές και πολιτικές αποφάσεις. Ήταν η πρώτη προσπάθεια που έγινε για να ρυθμιστούν οι σχέσεις μεταξύ των πόλεων της Ελλάδας καθώς κατά τη διάρκειά τους σταματούσαν όλες οι εχθροπραξίες. Γι’ αυτόν τον λόγο μπορούν να χαρακτηριστούν ως η πρώιμη μορφή του εθελοντικού κινήματος. Αργότερα ο θεσμός αυτός αντικαταστάθηκε από τα Κοινά και τις Συμπολιτείες και έτσι οι αμφικτιονίες εξαφανίστηκαν.

Στην κλασική περίοδο δημιουργήθηκαν θεσμοί κοινωνικής προστασίας όπως είναι τα θεωρικά, η ελεύθερη δηλαδή είσοδος όλων των πολιτών στο θέατρο. Με αυτό τον τρόπο δινόταν η δυνατότητα ακόμα και στους άπορους να γίνονται κοινωνοί της τέχνης. Την εποχή του Περικλή λειτούργησε επίσης και το φορολογικό σύστημα εκτάκτων εισφορών από τους πλουσίους, οι λειτουργίες. Το σύστημα αυτό υποχρέωνε τους οικονομικά ισχυρούς να προσφέρουν χρήματα για κοινωφελείς σκοπούς. Επίσης πολλά κρατικά νοσηλευτικά ιδρύματα στηρίζονταν σε μεγάλο βαθμό στην πρωτοβουλία των πολιτών, οι οποίοι προσέφεραν χρήματα και υλικά τακτικά και κυρίως στις εορτές. Τον 4ο μ.Χ. αιώνα ο Μέγα Βασίλειος ίδρυσε με προσωπικά του έξοδα τη Βασιλειάδα, η λειτουργία της οποίας βασίστηκε αποκλειστικά σε ατομικές δωρεές και εθελοντική εργασία. Στη βυζαντινή εποχή η εκκλησία διέθετε ένα μεγάλο μέρος των εσόδων από την εκμετάλλευση της περιουσίας της σε κοινωφελείς σκοπούς.

Μετά την Επανάσταση του 1821 όταν μεγάλο μέρος του πληθυσμού βρισκόταν σε άθλια κατάσταση, βοήθεια άρχισε να παρέχεται από εύπορους πολίτες εσωτερικού ή εξωτερικού και την εκκλησία. Στις μέρες μας ο εθελοντισμός λειτουργεί ως μια νέα μορφή κοινωνικής αλλά και ταξικής παρέμβασης.

2. Γιατί στις μέρες μας ο εθελοντισμός αποκτά ιδιαίτερη αξία; 2. Γιατί στις μέρες μας ο εθελοντισμός αποκτά ιδιαίτερη αξία; Παγκόσμια κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά και οικονομικά προβλήματα ταλανίζουν την κοινωνία. Το κράτος και οι μηχανισμοί του αδυνατούν να αντιμετωπίσουν με επιτυχία τα διάφορα προβλήματα και να δημιουργήσουν προϋποθέσεις επίλυσής τους. Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από το υλιστικό πνεύμα , την έκπτωση ηθικών αξιών και τον ατομικισμό. Οι ανθρώπινες σχέσεις χαρακτηρίζονται από πνεύμα αδιαφορίας και λείπει το ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο και για την πορεία της συλλογικής ζωής.

Ο εθελοντισμός, στα πλαίσια της ενοποιημένης παγκόσμιας κοινότητας αποκτά ιδιαίτερη αξία γιατί: Μέσω του εθελοντισμού ο άνθρωπος βρίσκει υψηλά ενδιαφέροντα και αξιοποιεί δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο του , οπότε διαμορφώνει μια πιο ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Ξεφεύγει από την ανία και την πλήξη της καθημερινότητας και από τις ανούσιες μορφές διασκέδασης. Αναπτύσσει αίσθημα ευθύνης, θέτει στόχους, αγωνίζεται για την πραγμάτωση τους και όλα αυτά γεμίζουν τη ζωή του, δημιουργούν ψυχική ικανοποίηση και σφυρηλατούν χαρακτήρα με αρχές και αξίες. Οι πολίτες που λειτουργούν με βάση το πνεύμα του εθελοντισμού βρίσκονται σε διαρκή εγρήγορση, παρακολουθούν τις εξελίξεις, ενημερώνονται, εξετάζουν και ελέγχουν τα δρώμενα, άρα δεν μετατρέπονται σε μάζα ούτε γίνονται εύκολα θύματα χειραγώγησης.

Καλλιεργείται η συνεργασία, η αλληλεγγύη και η κοινωνική συνείδηση, προτάσσεται το κοινό καλό, περιορίζονται οι αντιπαραθέσεις και εδραιώνεται η κοινωνική αρμονία. Ανακουφίζεται ο ανθρώπινος πόνος. Προωθείται ο σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα. Περιορίζεται η μοναξιά. Επιτυγχάνεται η ενεργός συμμετοχή στα κοινά. Ενισχύεται η προσπάθεια για τη σωτηρία της φύσης, η αντιρατσιστική και αντιπολεμική δράση, η σύσφιξη των σχέσεων των λαών και ο αγώνας για ειρηνική συμβίωση.

3. Σε ποιους τομείς μπορεί να υπάρξει εθελοντική δράση; Κοινωνικό Πολιτικό Πολιτιστικό Αθλητικό Ανθρωπιστικό Περιβαλλοντικό Εκτείνονται σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο με διάφορες μορφές εκδήλωσης, όπως ανακούφιση σεισμοπλήκτων ή πλημμυροπαθών, υποστήριξη ατόμων με ειδικές ανάγκες, παιδιών, ηλικιωμένων, εργασία σε ολυμπιακούς αγώνες, συνδρομή σε θέματα υγείας, δράσεις στο χώρο του πολιτισμού και προστασία της φύσης.

4. Ποιοι φορείς μπορούν να προωθήσουν την εθελοντική δράση; Η οικογένεια και η εκπαίδευση οφείλουν να προβάλλουν την αξία του εθελοντισμού με συζητήσεις, ανάληψη πρωτοβουλιών και βέβαια τόσο οι γονείς όσο και οι καθηγητές να αποτελέσουν φωτεινά παραδείγματα για τα παιδιά με τη συμπεριφορά τους. Τα μέσα ενημέρωσης πρέπει να προβάλλουν το εθελοντικό κίνημα και τη σημασία του, αφυπνίζοντας και καλώντας τους πολίτες σε δραστήρια συμμετοχή. Οι πνευματικοί άνθρωποι με το κύρος, το λόγο και τις πράξεις τους. Οι εθελοντικές οργανώσεις να προσεγγίσουν τον απλό πολίτη, να διακρίνονται για τη διαφάνεια τους και να αποφεύγουν πολιτικές και οικονομικές εξαρτήσεις. Αλλά και ο καθένας μας οφείλει να αποβάλλει τον ατομικισμό, να προτάξει το ομαδικό συμφέρον, να διακατέχεται από ανθρωπιστικά ιδεώδη και να γίνει ενεργό μέλος εθελοντικών οργανώσεων.

Ο καθένας μας οφείλει να αποβάλλει τον ατομικισμό, να προτάξει το ομαδικό συμφέρον, να διακατέχεται από ανθρωπιστικά ιδεώδη και να γίνει ενεργό μέλος εθελοντικών οργανώσεων, γιατί αλίμονο στις κοινωνίες που δεν ζει ο ένας για τον άλλον.