ΤΑΞΗ Β3 11ο ΓΕΛ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΚΕΛΟΓΛΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑΣ PROJECT: ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΤΑΞΗ Β3 11ο ΓΕΛ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΚΕΛΟΓΛΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ (1430-1912) Ο 14ος αιώνας δεν ήταν όμως μία ειρηνική περίοδος για την πόλη. Τα τελευταία 50 χρόνια σημαδεύονται ξανά από πολλές επιδρομές και απειλές κατά της πόλης, καθώς το Βυζάντιο κυριολεκτικά αγωνίζεται να επιβιώσει, αντιμετωπίζοντας το νέο εχθρό που ήρθε από τα βάθη της Ασίας: τους Οθωμανούς Τούρκους.    Οι Τούρκοι εκμεταλλευόμενοι την αδυναμία του Βυζαντινού κράτους και τις αντιθέσεις των Βαλκανικών λαών, προωθήθηκαν βαθμιαία στο χώρο της Μακεδονίας και της Βαλκανικής και δημιούργησαν ασφυκτικό κλοιό γύρω από τη Θεσσαλονίκη. Όταν η τουρκική απειλή έγινε επικίνδυνη, ο δεσπότης της Θεσσαλονίκης Ανδρόνικος και οι άρχοντες της Θεσσαλονίκης παραχώρησαν την πόλη στους Βενετσιάνους (1423) με όρους που απέβλεπαν στη σωτηρία της.     Η Βενετοκρατία όμως στη Θεσσαλονίκη γρήγορα εξελίχθηκε σε νέα τυρρανία. Η πόλη απογυμνώθηκε από τον πληθυσμό της και αποδυναμώθηκε αντί να προετοιμαστεί για την αντιμετώπιση των Τούρκων, που συστηματικά περιόριζαν τις δυνατότητές της για απόκρουσή τους. Έτσι σχεδόν μοιραία, το Μάρτη του 1430, η Θεσσαλονίκη μετά από πολιορκία έπεσε στα χέρια των Τούρκων του Μουράτ Β΄, για να αρχίσει μία περίοδος μακρόχρονης δουλείας και στυγνής καταδυνάστευσης.  ΟΜΑΔΑ Πραβιτας χάρης Χωραφάς ραφαήλ Πολυχρόνης Χρονόπουλος Σίσκος Αλέξης Χαριοπολίτη άλεξία 2

Στον Αγώνα της Εθνικής Παλιγγενεσίας του 1821 μεγάλη ήταν η προσφορά της Μακεδονίας και της Θεσσαλονίκης. Το 1820 θα περάσει από την πόλη με οδηγίες και γράμματα του Υψηλάντη και ο "Φιλικός" Ύπατρος.   Όταν κηρύχθηκε επανάσταση κατά των Τούρκων στη γειτονική Χαλκιδική από το Σερραίο πατριώτη Εμμανουήλ Παπά, στις 23 Μαρτίου 1821, οι Τούρκοι της Θεσσαλονίκης ξέσπασαν με απάνθρωπη μανία στον άμαχο ελληνικό πληθυσμό της πόλης. Τουλάχιστον 3.000 Θεσσαλονικείς μαζί με τους πρόκριτους της πόλης σφαγιάστηκαν   3

Στις αρχές του 20ου αιώνα έγινε πια φανερό πως ο ευρωπαϊκός χώρος της Τουρκίας θα περιερχόταν στους λαούς που τον κατείχαν από αιώνες. Η παρακμή της Τουρκίας ήταν πια και εσωτερικά φανερή, ενώ το ενδιαφέρον των Μεγάλων Δυνάμεων για την περιοχή επιτάχυνε τις εξελίξεις. Ο ένοπλος αγώνας των υπόδουλων λαών έδωσε την ευκαιρία να γίνουν φανερές οι εδαφικές διεκδικήσεις στο χώρο της Μακεδονίας, που πολλές φορές υποδαυλιζόταν από ξένες επεμβάσεις και σωβινιστικές διαθέσεις. Η Ελλάδα στον αγώνα αυτό, που πήρε το όνομα Μακεδονικός Αγώνας, υπερασπίστηκε με πολλές θυσίες τις εθνικές της διεκδικήσεις. Αν και ο αγώνας αυτός δεν είχε άμεσα αποτελέσματα, συνέβαλλε όμως ουσιαστικά στην απελευθέρωση της περιοχής και στην ένταξή της δικαιωματικά στο χώρο της Ελλάδας λίγο αργότερα.  4

Ο Μακεδονικός Αγώνας άρχισε θεωρητικά το 1904, όταν έρχονται στη Μακεδονία για να μελετήσουν την κατάσταση και να υποδείξουν πρακτικά μέτρα οι Έλληνες αξιωματικοί, λοχαγοί Αναστάσιος Παπούλας και Αλέξανδρος Κοντούλης και οι ανθυπολοχαγοί Γεώργιος Κολοκοτρώνης και Παύλος Μελάς, και τερματίστηκε το 1908, όταν θεσπίστηκε το Τουρκικό Σύνταγμα με το Κίνημα των Νεότουρκων. Πραγματικά, όμως, το 1870, με το Σχίσμα της Βουλγαρικής Εκκλησίας και την Ανακήρυξης της Βουλγαρικής Εξαρχίας, και το 1913, με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου και την λήξη του Β' Βαλκανικού Πολέμου, και την ένωση της Μακεδονίας με την υπόλοιπη ελεύθερη Ελλάδα. 5

ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (1912)  Στις 26 Οκτωβρίου 1912, ημέρα της γιορτής του πολιούχου και προστάτη της πόλης Αγίου Δημητρίου, ελευθερώθηκε η Θεσσαλονίκη από τον ελληνικό στρατό, 20 μέρες μετά την κήρυξη του Α΄ Βαλκανικού πολέμου.  6

ΤΕΧΝΗ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ ΣΠΥΡΙΔΟΠΟΥΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΤΣΑΡΣΗΤΑΛΙΔΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΧΡΙΣΤΙΔΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

H ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Η Θεσσαλονίκη αρχίζει να έχει θεατρική ζώη από νωρίς, ήδη πριν από το 1912. Και συνεχίζει ως τις μέρες μας να παρουσιάζει αξιόλογη ζωτικότητα στον τομέα αυτόν, μοιλονότι η μόνιμη θεατρική δραστηριότητα της πόλης εμφανίζεται , στο ποσοτικό τουλάχιστον επίπεδο μάλλον ισχνή. Τα στοιχεία που συνιστούν τη θεατρική ζωή της Θεσσαλονίκης είναι, από τη μία οι “εισαγώμενες” παραστάσεις περιοδείας (κυρίως αθηναϊκές” και,από την άλλη, οι γηγενείς παραγωγές . Οι τελευταίες διαιρούνται σε δύο μεγάλες κατηγορίες : τις ερασιτεχνικές και τις επαγγελματικές. Στις επαγγελματικές παραγωγές μπορεί να γίνει η διακρισή μεταξύ των ευκαιριακών παραστάσεωνμ ελαφρού μουσικού θεάματος και των προσπαθειών δημιουργίας μόνιμων πυρήνων θεάτρου πρόζας, που μας ενδιαφέρει κυρίως εδώ. Η ιστορία του θεάτρου της Θεσσαλονίκης είναι ένα από τα ζητούμενα της θεατρολογικής έρευνας και θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο συλλογικής προσπάθειας . Εδώ θα περιοριστώ σε μια συνοπτική διαδρομή, επισημαίνοντας με την ευκαιρία “θέματα για ξετύλιγμα” και περιοχές που περιμένουν τον ερευνητή τους.

ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ Πολλοί την «ζηλεύουν», πολλοί της δίνουν ονόματα όπως: Salonika, Sêlanik, Solun, Salonicco κλπ. Η Θεσσαλονίκη όμως δεν χάνει ποτέ την ελληνική της ταυτότητα και μαγκιά… απόδειξη τα τραγούδια που γράφονται γι’αυτή! Γιάννης Πάριος – Θεσσαλονίκη μου Γλυκερία – Φύσα βαρδάρη μου Γιάννης Κούτρας – Θεσσαλονίκη Ξύλινα Σπαθιά – Ξεσσαλονίκη Τερμίτες – Θεσσαλονικιές Βασίλης Παπακωνσταντίνου – Σκοπιά Δημήτρης Μητροπάνος – Σ’αναζητώ στην Σαλονίκη Στράτος Διονυσίου – Ο Σαλονικιός

ΧΟΡΟΣ Παρτάλω(Πυλαία):Γυναικείος κυκλικός χορός. Η λαβή των χεριών είναι από τις παλάμες. Ο χορός αποτελείται από 6 κινήσεις που εκτελούνται σε 3 μουσικά μέτρα. Καπουτζήδων - ή Συρτός πυλαίας(Πυλαία):Γυναικείος κυκλικός χορός. Η λαβή των χεριών είναι από τις παλάμες με τα χέρια τεντωμένα κάτω και έχουμε άρση των χεριών από το 7ο έως το 12οβήμα. Ο χορός αποτελείται από 12 κινήσεις που εκτελούνται σε 4 μουσικά μέτρα. Πηδηχτός(Δρυμός):Κυκλικός γυναικείος χορός. Η λαβή των χεριών είναι από τα ζωνάρια. Εκτελείται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος που είναι αργό αποτελείται από 8 κινήσεις που εκτελούνται σε 2 μουσικά μέτρα. Το δεύτερο μέρος αποτελείται από δύο κινήσεις σε κάθε μουσικό μέτρο, που επαναλαμβάνονται οκτώ φορές.

Σιγανός(Σοχός):Αντρικός κυκλικός χορός. Έχει καταγραφεί από το θέατρο Δόρας Στράτου. Πρωτόψωμο(Τρίλοφος – Επανωμή):Είναι γυναικείος κυκλικός χορός του γάμου που χορεύεται στο σπίτι του γαμπρού ή και της νύφης την παραμονή του γάμου. Η λαβή των χεριών είναι από τις παλάμες με λυγισμένους αγκώνες. Αποτελείται από 6 κινήσεις που εκτελούνται σε 3 μουσικά μέτρα. Έβγα Σουλτάνα μου στο παραθύρι(Πυλαία):Αντικριστός γυναικείος χορός που χορεύεται ελεύθερα στο χώρο.

Ζωγραφική Το φετινό Μάιο το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης ανοίγει την αυλαία σε πρωτότυπα θεατρικά δρώμενα, διοργανώνοντας για πρώτη φορά τις «Μέρες Θεάτρου», ένα Φεστιβάλ με 16 παραστάσεις. Παράλληλα, υιοθετεί μια νέα κουλτούρα συνεργασίας με άλλους πολιτιστικούς οργανισμούς της περιοχής.  Νίκη Ελευθεριάδου «Μικρά Τοπία».

Η Αρχιτεκτονική της Θεσσαλονίκης Εργάστηκαν οι μαθητές: Στακουλάς Κωνσταντίνος Σμυρλής Φίλιππος Παπαδοπούλου Έλενα Τεκίρδαλη Μαρία-Δήμητρα

Οθωμανικά μνημεία Το Μπεή Χαμάμ, γνωστό ως λουτρά «Παράδεισος», βρίσκεται στην Εγνατία Οδό, απέναντι από την Παναγία των Χαλκέων. Κτίστηκε με εντολή του Μπουράτ του Β’ το 1444 δηλαδή 14 χρόνια μετα την άλωση της Θεσσαλονίκης. Το Μπεή Χαμάμ είναι ένα διπλό λουτρό με ανδρικό και γυναικείο τμήμα. Η αρχιτεκτονική του θυμίζει εκείνη των κτηρίων στην Προύσα της προγενέστερης εποχής. Η δόμηση της είναι από πλίνθους και αργούς λίθους. Στο εσωτερικό του υπάρχουν επίσης και τοιχογραφίες στους τρούλους. Το Μπεζεστένι της Θεσσαλονίκης, χτίζεται μετά από 25 χρόνια από το Μπεή Χαμάμ. Ήταν χώρος δοσοληψιών, διαπραγματεύσεων, φύλαξης πολύτιμων αγαθών και εμπορίου. Απλό στην τυπολογία του, με έξι ίσους ημισφαιρικούς μολυβδοσκέπαστους τρούλους, με δίδυμα τόξα σε δύο ισχυρότατους εσωτερικούς πεσσούς και χαρακτηριστική δόμηση από πλίνθους και λίθους. Σήμερα το Μπεζεστένι, αναστηλωμένο πλέον, είναι επισκέψιμο.

Το πτωχοκομείο Αλάτζα Ιμαρέτ χτίστηκε από τον Ινεγκιόλ Ισαάκ Πασά το 1484. Το κτήριο έχει έναν δίδυμο κεντρικό χώρο με δύο τρούλους, που πλαισιώνεται από τέσσερις μικρότερους τρουλαίους χώρους συμμετρικά δίπλα στον κεντρικό. Στην Δυτική πλευρά μπροστά στην κύρια είσοδο υπάρχει ένα τρουλαίο προστώο με το κεντρικό τρούλο ψηλότερο από τους άλλους, ενώ στην νότια πλευρά υψωνόταν ο πολύχρωμος μιναρές, σήμερα μισογκρεμισμένος. Κτίστηκε με πλίνθους και λαξευμένους λίθους σε πλινθοπερίκλειστο σύστημα. Θύρες και παράθυρα είναι πλαισιωμένα με μαρμάρινα πλαίσια. Ο Τουρμπές Μουσά Μπαμπά είναι ένα οθωμανικό ταφικό μνημείο / μαυσωλείο (δηλαδή τουρμπές), το οποίο χρονολογείται από το 16ο αιώνα και βρίσκεται στην Πλατεία Τερψιθέας στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης. Ο τουρμπές έχει οκταγωνική δομή και εκεί βρίσκεται θαμμένος ο Μουσά Μπαμπά, ένας άγιος μουσουλμάνος μπαμπά του τάγματος των Μπεκτασήδων δερβίσηδων.

Λευκός Πύργος Η οικοδόμηση του συμβόλου της Θεσσαλονίκης, του Λευκού Πύργου τοποθετείται γύρω στο 1535 επί Σουλειμάν του Μεγαλοπρεπούς. Είναι κυλινδρική κατασκευή με ύψος 33,9 μέτρα και διάμετρο 22,7 μέτρα. Έχει έξι ορόφους, οι οποίοι επικοινωνούν με εσωτερικό κλιμακοστάσιο, το οποίο ελίσσεται κοχλιωτά και σε επαφή με τον εξωτερικό τοίχο. Με αυτό τον τρόπο, σε κάθε όροφο υπάρχει μια κεντρική κυκλική αίθουσα διαμέτρου 8,5 μέτρων, με την οποία επικοινωνούν μικρότερα τετράπλευρα δωμάτια, ανοιγμένα στο πάχος του εξωτερικού τοίχου. Ο 6ος όροφος έχει μόνο κεντρική αίθουσα και έξω από αυτήν ένα δώμα με θέα του τοπίου γύρω από τον πύργο. Η ύπαρξη τουαλετών, τζακιών και καπναγωγών δείχνει πως ο πύργος προοριζόταν όχι μόνο ως αμυντικό έργο αλλά και για στρατιωτικό κατάλυμα. Ο τοίχος του περίβολου δεν υπάρχει πλέον, κατεδαφίστηκε μαζί με τα παραλιακά τείχη.

Αρχιτεκτονική κληρονομιά της Βασιλίσσης Όλγας Τα κτίρια της κτίστηκαν κατά το 1900 από Εβραίους Τούρκους και Έλληνες. Σήμερα διασώζονται 22 παλιά αρχοντικά κτίρια μερικά από τα οποία είναι: Βίλλα Νεχαμά Βίλα Μπιάνκα: Βίλα Αλλατίνι:

Βίλα Τζεμποργά πρώην Ιταλικό Προξενείο: Chateau mon Bonheur: Επονομαζόμενος Κόκκινος Πύργος ή πύργος της ευτυχίας, χτίστηκε πριν από το 1890 από τον Ιωαννίδη-Τσακιρντέκη. Σήμερα είναι ακατοίκητο. Βίλα Τζεμποργά πρώην Ιταλικό Προξενείο: Βίλλα Αχμέτ και Γιουσούφ Καπαντζή:

Άλλα κτίρια με εξαίρετη αρχιτεκτονική: Το κόκκινο σπίτι: Βρίσκεται στη γωνία Αγίας Σοφίας με Ερμού. Κατασκευάστηκε το 1926 από την ανώνυμη Οικοδομική Εταιρεία «Νέων Χωρών» με μηχανικό τον Π. Στάη, έργο του αρχιτέκτονα Gennari και φτιάχτηκε αρχικά για την οικογένεια του βιομήχανου Γρηγόρη Λόγγου. Υπάρχουν πολλοί μύθοι για το σπίτι καθώς από πολλούς χαρακτηρίζεται «στοιχειωμένο». Όσοι ιδιοκτήτες έμειναν στο σπίτι τρελάθηκαν και αυτοκτόνησαν ή είχαν κάποιο ατύχημα λίγο μετά την εγκατάστασή τους στο σπίτι και η εταιρία που το κατασκεύασε χρεοκόπησε παραδόξως μετά την ολοκλήρωση του έργου. Αποτελεί μοναδικό δείγμα αρχιτεκτονικής του είδους του στην πόλη μας.

Βυζαντινά Μνημέια Ο ναός του Αγίου Δημητρίου: Ο Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου χτίστηκε στα μέσα του 5ου αιώνα (413), πάνω στον τόπο του μαρτυρίου του Αγίου, από τον έπαρχο του Ιλλυρικού Λεόντιο. Ο αρχιτεκτονικός ρυθμός του ναού είναι πεντάκλιτη βασιλική με εγκάρσιο (κάθετο) κλίτος, διπλά υπερώα (γυναικωνίτες) και μακρές διπλές κιονοστοιχίες. Στην πορεία του χρόνου υπέστη δύο φορές καταστροφή, σε μεγάλο μέρος, από πυρκαγιά τον 7ο αιώνα (μεταξύ 629 και 639) και στις 5 και 6 Αυγούστου το 1917. Επίσης υπέστη πολλές καταστροφές και λεηλασίες κατά την άλωση της Θεσσαλονίκης από τους Σαρακηνούς το 904 και από τους Νορμανδούς το 1118. Το διάστημα 1493-1912 μετατράπηκε σε τζάμι από τους Τούρκους.

Ο Ναός του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά: Ο ναός του Αγίου Αθανασίου: Ο ναός του Αγίου Αθανασίου βρίσκεται στη διασταύρωση των οδών Εγνατία και Σωκράτους. Ο ναός διατηρεί σήμερα, παρά τις μεταγενέστερες επεμβάσεις, τη μορφή του 1818. Ο Ναός του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά: Aπό την Αγία Σοφία προς το σημερινό μητροπολιτικό ναό συναντούμε στην οδό Τσιμισκή ένα σύγχρονο παρεκκλήσιο της Παναγίας της Ελεούσας

Η Ροτόντα Η Ροτόντα ανήκει στα περίκεντρα οικοδομήματα, στο κυκλικό της σχήμα άλλωστε οφείλει και την ονομασία της. Κτίστηκε στα χρόνια του καίσαρα Γαλερίου, γύρω στα 306 μ.Χ., ως ναός του Δία ή του Κάβειρου ή κατ΄ άλλους ως Μαυσωλείο του ιδίου.  22

Η λογοτεχνία στη Θεσσαλονίκη Εισαγωγή Η Θεσσαλονίκη είναι μια προνομιούχος πόλη, γιατί μια αυτόχθων ποιητική και πεζογραφική παραγωγή χαρτογράφησε επαρκώς το πρόσωπό της. Η πόλη, ως χώρος και κλίμα, επανέρχεται στο έργο των περισσότερων λογοτεχνών ακόμη και των νεότερων. Θα μπορούσε, ίσως, να θεωρηθεί ως παράδειγμα γόνιμης συνομιλίας λογοτεχνίας και τόπου. Αρκετοί εκ των πρωταγωνιστών της απέδωσαν την ενδοστρέφεια, την ιδιαιτερότητα της λογοτεχνίας της, στην ατμόσφαιρά της, στο ιστορικό περιβάλλον, στη μυστικιστική της παράδοση. Ήταν μια ανίχνευση πάνω στο υπαρκτό, μια απόπειρα για διείσδυση μέσα στο ιδιαίτερο της πόλης και των ανθρώπων της». ΜΑΘΗΤΕΣ Μαριάννα Τιλκερίδου Θεοδώρα Τσολακίδου Κατερίνα Χότζα Πέτρος Σαββίδης Φάνης Τουλιόπουλος

Από τον 19ο αιώνα εώς και τον εμφύλιο Η λογοτεχνία στη Θεσσαλονίκη, όπως και γενικότερα η πνευματική ζωή, αρχίζει το 1850, με τη λειτουργία του πρώτου ελληνικού τυπογραφείου, αλλά και με τις ελευθερίες που άρχισε από τότε να παραχωρεί σταδιακά η τουρκική διοίκηση στις διάφορες φυλετικές κοινότητες. Θα μπορούσε να χωριστεί σε τρεις μεγάλες περιόδους: τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας, τον μεσοπόλεμο και την κατοχή, καθώς και τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Στο Μεσοπόλεμο εδραιώθηκε στη Θεσσαλονίκη ένα ιδιαίτερο είδος λογοτεχνίας συνειρμών, που ονομάστηκε «εσωτερικός μονόλογος». Πεζογράφοι με κοινούς λογοτεχνικούς προβληματισμούς, όπως οι Πέτρος Σπανδωνίδης, Στέλιος Ξεφλούδας και Γιώργος Δέλιος, επηρεασμένοι από την εσωστρέφεια κυρίως του Τζέιμς Τζόις, ίδρυσαν το περιοδικό Μακεδονικές Ημέρες (1932-1939), που πρόβαλε αυτήν την τάση. Μέσα σ΄αυτό το κλίμα ποιητές, όπως ο Γ.Θέμελης, η Ζωή Καρέλλη και ο Τ. Βαρβιτσιώτης άρχισαν να ανιχνεύουν τους δικούς τους ποιητικούς δρόμους και να καταθέτουν τα πρώτα δείγματα της ποιητικής τους, η οποία κορυφώθηκε μεταπολεμικά. Κυριότερος εκφραστής του «εσωτερικού μονόλογου» ήταν ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης.

Λογοτεχνικά Περιοδικά της Θεσσαλονίκης Για πριν το 1920 βέβαια ο κ. Βαφόπουλος είπε ότι «ήμασταν έρημη χώρα». Τα πρώτα περιοδικά που άρχισαν να εμφανίζονται στα γράμματα στη Θεσσαλονίκη ήταν το περιοδικό «Τέχνη» κατά το 1921-22, τα «Μακεδονικά Γράμματα» 1922-24 όπου κυκλοφόρησαν 21 τεύχη και το 1932 εμφανίζεται ένα από τα σοβαρότερα και εγκυρότερα περιοδικά «Οι Μακεδονικές ημέρες» που κυκλοφόρησε μέχρι το 1939 και μετά το 1952-53. Το περιοδικό «Η Νέα Πνοή» 1936-38, «Οι μνήμες» 1937-40, «Τα Μακεδονικά Γράμματα» τον τελευταίο χρόνο της κατοχής, 10 τεύχη. Το φοιτητικό περιοδικό «Ξεκίνημα» το οποίο είχε πραγματικά και μία παρουσία στον χώρο της λογοτεχνίας την περίοδο της κατοχής, ακολούθησε το 1945-48 «Ο Κοχλίας» το 1936-38 και 1946-54 οι «Μορφές». Στην συνέχεια από το 1955 μέχρι σήμερα «Η νέα Πορεία» είναι το μακροβιότερο περιοδικό στην πόλη μας με μια παρουσία χρόνων.Σήμερα εξακολουθούν να κυκλοφορούν τα περιοδικά «ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ» και «ΝΕΑ ΠΟΡΕΙΑ».

Μανόλης Αναγνωστάκης Ο Μανόλης Αναγνωστάκης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 9 Μαρτίου του 1925. Σπούδασε Ιατρική και ειδικεύτηκε ως ακτινολόγος στη Βιέννη (1955-1956). Άσκησε το επάγγελμα του ακτινολόγου στη Θεσσαλονίκη και το 1978 μετεγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Πήρε μέρος στην Αντίσταση ως στέλεχος της ΕΠΟΝ στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Για την πολιτική του δράση στο φοιτητικό κίνημα φυλακίστηκε στο διάστημα 1948-1951, ενώ το 1949 καταδικάστηκε σε θάνατο από έκτακτο στρατοδικείο.

Εμφανίστηκε στη λογοτεχνία το 1942 από το περιοδικό «Πειραϊκά Γράμματα». Εκτελώντας χρέη και αρχισυντάκτη, το 1944 συνεργάστηκε με το φοιτητικό περιοδικό «Ξεκίνημα» (1944), πόλο συσπείρωσης των προοδευτικών νέων λογοτεχνών της πόλης, και το 1945 εξέδωσε με δικά του έξοδα την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Εποχές». Αν και προχώρησε στην έκδοση μιας σειράς ποιητικών συλλογών τις επόμενες δεκαετίες, θα έπρεπε να περιμένει ως το 1979, σχεδόν 35 χρόνια μετά την πρώτη έκδοση του βιβλίου του, ώστε να δει να τυπώνεται η συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του χωρίς δικά του έξοδα Ένας από τους κορυφαίους ποιητές της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς. Ποιητής με πολιτική συνείδηση, φυλακίστηκε και καταδικάσθηκε σε θάνατο για τις ιδέες του και χαρακτηρίστηκε ως ο «ποιητής της ήττας», καθώς με τους στίχους του εξέφρασε τη διάψευση των οραμάτων της Αριστεράς. Το ποιητικό του έργο καθόρισε την ομάδα των στρατευμένων ποιητών της μεταπολεμικής ποίησης.

Ντίνος Χριστιανόπουλος Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος (Θεσσαλονίκη 20 Μαρτίου 1931- ) είναι σύγχρονος βραβευμένος Έλληνας ποιητής, διηγηματογράφος, δοκιμιογράφος, μεταφραστής, ερευνητής, λαογράφος, εκδότης και βιβλιοκριτικός.Το πραγματικό όνομα του πολυγραφότατου λογοτέχνη είναι Κωνσταντίνος Δημητριάδης.Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε αρκετές γλώσσες. Ο Χριστιανόπουλος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, γιος προσφύγων από την Ανατολική Θράκη[2] και φοίτησε στο τμήμα Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Κατόπιν, εργάστηκε ως βιβλιοθηκάριος στη Δημοτική Βιβλιοθήκη της πόλης από το 1958 ως το 1965. Έπειτα εργάστηκε ως επιμελητής εκδόσεων. Το 1958 ίδρυσε και ανέλαβε υπό τη διεύθυνσή του το περιοδικό Διαγώνιος, που κυκλοφόρησε ως το 1983 με ολιγόχρονες παύσεις και τον εκδοτικό οίκο Εκδόσεις Διαγωνίου. [3] Εκείνη την περίοδο αναπτύχθηκε ο λεγόμενος κύκλος των ποιητών της Διαγωνίου.

Η πρώτη ποιητική συλλογή του Εποχή των ισχνών αγελάδων (1950) διακρίνεται για το καβαφικό ύφος της, ενώ στις επόμενες εμφανίσεις του εκφράζεται καθαρά το κυρίαρχο θέμα της ποίησής του, η εφήμερη ομοφυλοφιλική σχέση και το ερωτικό πάθος που οδηγεί στην ταπείνωση και στη μοναξιά. Κατά καιρούς κυνηγήθηκε πολύ από το κοινωνικό κατεστημένο της εποχής, όπως για παράδειγμα, κόντεψε να συλληφθεί από την χούντα λόγω της άρνησης του να παραλάβει σχετικό βραβείο για ένα πεζό του έργο τον "Χιλιαστή". Το 2011 τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για το σύνολο του έργου του.Αρνήθηκε όμως να το παραλάβει.

Κατακλείδα Κλείνοντας αυτή την ενδεικτική και όχι εξαντλητική παρουσίαση, και χωρίς να μπούμε στη διερεύνηση της εικόνας της Θεσσαλονίκης στους νεότερους λογοτέχνες –το οποίο είναι ένα μεγάλο ζήτημα- θέλουμε να κάνουμε μια επιλογική παρατήρηση: ενώ η παλιότερη γενιά, με κύρια χαρακτηριστικά παραδείγματα τον Πεντζίκη και τον Ιωάννου, υμνούσε πεζογραφικά και ποιητικά τη Θεσσαλονίκη, σήμερα αναδεικνύεται η σκοτεινή της πλευρά: Αναφέρω εντελώς ενδεικτικά: Δημήτρης Νόλλας, Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Σοφία Νικολαΐδου, Θωμάς Κοροβίνης. Τον δοξαστικό λόγο της «Μητέρας Θεσσαλονίκης» αντικατέστησε η προσπάθεια των νεότερων να ανακαλύψουν πίσω από τη βιτρίνα της «πρωτεύουσας των προσφύγων» όλα τα άνθη του κακού, από τα οποία ξεπήδησαν οι πολιτικές δολοφονίες του Λαμπράκη, του Πολκ και η πανούκλα της πόλης με τη διαχρονική της παρουσία.

Η ΠΟΛΗ ΜΑΣ Πλατεία Αριστοτέλους  Η ΠΟΛΗ ΜΑΣ Πλατεία Αριστοτέλους. Άποψη από την πλευρά της θάλασσας, αρχές δεκαετίας 1990 (ταχυδρομικό δελτάριο εκδόσεων Τούμπη). 32

Πλατεία Αριστοτέλους. Σημερινή άποψη από την πλευρά της πόλης 33

Αεροφωτογραφία του κέντρου της Θεσσαλονίκης με τα σημαντικότερα σημεία του  1. Λευκός Πύργος 2. Πλατεία Αριστοτέλους 3. Επιβατικό Λιμάνι 4. Ρωμαϊκή Αγορά 5. Επταπύργιο (Ακρόπολη) 6. Ροτόντα 7. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο 8. Διεθνής Έκθεση 9. Καυταντζόγλειο Στάδιο 10. Αρχαιολογικό Μουσείο 34