Δρ. Χριστακόπουλος Γιάννης Μοναδικότητα του ατόμου- Η έννοια του εαυτού-Ο εαυτός μας ως εργαλείο δουλειάς- Το πλαίσιο αναφοράς μου- Προσωπική ανάπτυξη : έννοια και αναγκαιότητα Δρ. Χριστακόπουλος Γιάννης

Στόχοι ενότητας Να αναγνωριστεί η έννοια της αυτεπίγνωσης Να δοθούν παραδείγματα κατάκτησης αυτογνωσίας Να προσδιοριστεί η έννοια αποδοχή του εαυτού Να δικαιολογηθεί η συσχέτιση αυτογνωσίας και λήψης επαγγελματικής απόφασης Να συσχετιστεί η προσωπική ανάπτυξη του συμβούλου με τη ικανότητα ενεργητικής ακρόασης και ανάπτυξη δεξιοτήτων κλειδιά Λέξεις κλειδιά: aυτεπίγνωση, αυτογνωσία, αποδοχή του εαυτού, προσωπική ανάπτυξη

O τυφλός και ο μουγγός 1ο στάδιο Προτείνω να διαλέξετε κάποιον για ζευγάρι σας. Ο ένας θα κλείσει τα μάτια του με το μαντήλι και θα έχει το ρόλο του τυφλού Ο άλλος θα έχει το ρόλο του μουγγού, επομένως δεν θα μιλάει. Ο μουγγός θα οδηγήσει τον τυφλό σε ένα περίπατο. Μετά από 10’ θα ειδοποιήσω να αλλάξετε ρόλους.

O τυφλός και ο μουγγός 2ο στάδιο Αλλάξτε ρόλους και συνεχίστε

O τυφλός και ο μουγγός 3ο στάδιο Ας συζητήσουμε αυτό που ζήσαμε. Ποιο ζευγάρι θα ήθελε να ξεκινήσει;

Συζήτηση Πως ζήσατε τον κάθε ρόλο; Στο ρόλο του τυφλού είχατε εμπιστοσύνη στον οδηγό σας; Τι ήταν αυτό που σας έκανε να έχετε εμπιστοσύνη ή αντίθετα τι σας δυσκόλεψε; Xρησιμοποιήσατε το λόγο; Zητήσατε κάτι από τον οδηγό σας; Στο ρόλο του μουγγού μπορέσατε να βρείτε κάποιο μη λεκτικό τρόπο επικοινωνίας με το ζευγάρι σας; Ακολουθήσατε το ρυθμό του τυφλού;

1ο Στάδιο Προτείνω να βρει ο καθένας μια θέση στο χώρο και να μείνει μόνος του. Στη συνέχεια να περιεργαστεί τον εαυτό του, δείτε τα διάφορα μέρη του σώματος σας, αγγίξτε τα

2ο Στάδιο Συνεχίζοντας να αγγίζετε τον εαυτό σας, κινηθείτε μέσα στο χώρο Πλησιάστε σιγά, σιγά ο ένας τον άλλο. Βρεθείτε πολύ κοντά, πλάι πλάι. Αγγίξτε τους άλλους γίνετε ένα σώμα και μείνετε για λίγο εκεί.

3ο στάδιο Χωριστείτε σιγά σιγά και καθίστε Θα ήθελε κάποιος να μιλήσει;

Αυτεπίγνωση Σύμφωνα με τον Μέγιερ (1993 στο Goleman, 1996) αυτοεπίγνωση σημαίνει «αντίληψη της διάθεσής μας και των σκέψεών μας σχετικά με αυτή τη διάθεση». Για παράδειγμα, τυπικές σκέψεις που υποδηλώνουν συναισθηματική αυτοεπίγνωση περιέχουν τα «Δε θα έπρεπε να νιώθω έτσι», «Σκέφτομαι ευχάριστα πράγματα για να μου φτιάξει η διάθεση», ενώ μία πιο περιορισμένη αυτοεπίγνωση εκφράζεται από τη φευγαλέα σκέψη «Μην το σκέφτεσαι», ως αντίδραση σε ένα πολύ δυσάρεστο γεγονός.

Κατάκτηση της αυτογνωσίας Οι άνθρωποι που κατακτούν αυτογνωσία σε ικανοποιητικό βαθμό, αντιμετωπίζουν τα συναισθήματά τους με τρόπο που μπορεί να ενισχύσει άλλα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους: είναι αυτόνομοι και σίγουροι για τα όριά τους, έχουν καλή ψυχική υγεία και τείνουν να υιοθετούν μία θετική στάση απέναντι στη ζωή. Όταν βρίσκονται σε κακή διάθεση, δεν την αναμασούν ούτε κατακυριεύονται από αυτήν και ως εκ τούτου, είναι σε θέση να απαλλαγούν από αυτή γρηγορότερα (Goleman, 1996). Αναπτύσσεται έτσι στο άτομο η ικανότητα να αποδέχεται κατ’ αρχάς την ύπαρξη μιας ευρείας γκάμας συναισθημάτων, όπως χαρά, ευτυχία, θυμός, φόβος, έκπληξη, αηδία, απογοήτευση, ενθουσιασμός, μίσος και πολλά άλλα. Επιπλέον, μαθαίνει να βιώνει και να εκφράζει τα συναισθήματα αυτά, χωρίς να αποκλείει όσα έχουν μια πιο αρνητική χροιά ή είναι πιο δυσάρεστα. Τέλος, καταφέρνει να τα επεξεργάζεται και να τα διαχειρίζεται, να αναπτύσσεται μέσα από αυτά.

Αποδοχή του εαυτού Αναπτύσσεται έτσι στο άτομο η ικανότητα να αποδέχεται κατ’ αρχάς την ύπαρξη μιας ευρείας γκάμας συναισθημάτων, όπως χαρά, ευτυχία, θυμός, φόβος, έκπληξη, αηδία, απογοήτευση, ενθουσιασμός, μίσος και πολλά άλλα. Επιπλέον, μαθαίνει να βιώνει και να εκφράζει τα συναισθήματα αυτά, χωρίς να αποκλείει όσα έχουν μια πιο αρνητική χροιά ή είναι πιο δυσάρεστα. Τέλος, καταφέρνει να τα επεξεργάζεται και να τα διαχειρίζεται, να αναπτύσσεται μέσα από αυτά.

Nεα αντίληψη για τον Επαγγελματικό Προσανατολισμό (Φλουρής, 2003) Η έλλειψη σαφήνειας στην αυτοαντίληψη συνεπάγεται και έλλειψη ακρίβειας στην αντίληψη του περιβάλλοντος Όσο σαφέστερη είναι η αυτογνωσία και όσο μεγαλύτερη είναι η αυτοπεποίθηση του ατόμου, τόσο ευκολότερη είναι η λήψη των αποφάσεων και πιο επιτυχημένη η επαγγελματική επιλογή

Ικανότητα για καλή (ενεργητική) ακρόαση Ίσως η πιο βασική δεξιότητα είναι η ικανότητα του συμβούλου να είναι καλός ακροατής. Αυτό προϋποθέτει ένα καλό επίπεδο αυτογνωσίας από το σύμβουλο και επαγρύπνηση για τα λεκτικά και μη λεκτικά μηνύματα του πελάτη, στα οποία πρέπει και να ανταποκρίνεται σ΄αυτά. Διαφορετικά , η ακρόαση, στη συμβoυλευτική διαδικασία δε θα διαφέρει από αυτήν που συμβαίνει σε μια καθημερινή κοινωνική συζήτηση, κατά την οποία και οι δύο συνομιλητές προσπαθούν, συνήθως, να ικανοποιήσουν κάποιες ψυχολογικές ανάγκες του εγώ τους.

Το πλαίσιο αναφοράς Το πλαίσιο αναφοράς (οικογένεια, θρησκεία, ιδεολογία, κοσμοθεωρία, πολιτισμικό περιβάλλον) κατευθύνει και καθοδηγεί σκέψεις και πράξεις.

Η πελατοκεντρική θεραπεία Ο ανθρωπιστής ψυχολόγος Rogers επινόησε και άρχισε να εφαρμόζει στην κλινική πράξη την πελατοκεντρική θεραπεία Η πελατοκεντρική θεραπεία δεν έχει συγκεκριμένες τεχνικές, αλλά υιοθετεί ορισμένους κανόνες και στάσεις του σύμβουλου προς το συμβουλευόμενο που πρέπει να τηρούνται Οι κυριότεροι από αυτούς είναι: α) Η απεριόριστη και ακλόνητη αποδοχή του ασθενούς, β) η συμπαθητική και ειλικρινής κατανόηση των συναισθημάτων του, γ)η ενσυναίσθηση και συναντίληψη του ενδότερου πλαισίου αναφοράς του και δ) η μη διευθυντική στοργή και ο γνήσιος σεβασμός προς τις αυτοπραγματιστικές ανάγκες και προσπάθειες του.

Δεξιότητες και προσόντα του αποτελεσματικού συμβούλου (Mc Leod, 2003) Διαπροσωπικές δεξιότητες (οι ικανοί σύμβουλοι είναι καλοί ακροατές) Προσωπικές πεποιθήσεις ( αποδέχονται τους άλλους) Αντιληπτική ικανότητα ( ικανότητα να κατανοούν και να αξιολογούν τα προβλήματα του πελάτη τους) Προσωπική σταθερότητα ( απουσία παράλογων πεποιθήσεων που είναι καταστροφικές σε συμβουλευτικές σχέσεις) Κατάκτηση τεχνικής ( γνώση του πότε και πως θα εφαρμόσουν συγκεκριμένες παρεμβάσεις) Ικανότητα κατανόησης και εργασίας μέσα σε κοινωνικά συστήματα (ευαισθησία στο κοινωνικό περιβάλλον του πελάτη) Ανοικτοί στη μάθηση και στην έρευνα ( δείχνουν ενδιαφέρον για το παρελθόν και τα προβλήματα του πελάτη)