ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Δ.Π.Θ. ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑ : ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗ IV προστασία κτιρίων – Η/Μ εγκαταστάσεις 5. Ανελκυστήρες - ράμπες Εικονογράφηση : Νικόλας Ανδρικόπουλος από το παραμύθι Δύο παπούτσια με καρότσι Οι σημειώσεις βρίσκονται αναρτημένες στην ιστοσελίδα : http : // eclass.duth.gr ΤΜD149

Υλικό : Ρίκα Δεληγιαννίδου Νίκος Μπάρκας ΑΝΕΛΚΥΣΤΗΡΕΣ Υλικό : Ρίκα Δεληγιαννίδου Νίκος Μπάρκας 2

Ο θάλαμος του ανελκυστήρα Οι ανελκυστήρες προσώπων τοποθετούνται σε στρατηγικά σημεία, κοντά στην κύρια είσοδο / στο κλιμακοστάσιο, με κατάλληλη σήμανση. Οι ανελκυστήρες προσώπων πρέπει να είναι προσβάσιμοι σε ΑΜΕΑ (τουλάχιστον ο ένας, σε κτίρια με δύο ή περισσότερους ανελκυστήρες) Ο θάλαμος του ανελκυστήρα Ελάχιστες εσωτερικές διαστάσεις θαλάμου 1.10x1.40m. Η είσοδος πρέπει να γίνεται από τη μικρότερη πλευρά (1.10m) του θαλάμου. Σε περιπτώσεις όπου η είσοδος και έξοδος γίνεται υπό γωνία 45° και από δύο πόρτες, min διαστάσεις 1.40 * 1.40m. Σε περιπτώσεις απαίτησης στροφής του αμαξιδίου κατά 180°, διαστάσεις θαλάμου 1.50 * 1.50m Σε κτίρια >3 ορόφους είναι προτιμότερο ο ανελκυστήρας να έχει διαστάσεις 1.10 * 2.20m για να δέχεται και φορείο. Τα εσωτερικά τοιχώματα πρέπει να είναι αντοχής (μη ανακλαστικό υλικό), με χρωματική αντίθεση από το δάπεδο. Περιμετρικά στα τοιχώματα τοποθετείται χειρολισθήρας εντόνου χρώματος (+0.90m από το δάπεδο) και αναδιπλούμενο κάθισμα. Δάπεδο αντιολισθηρό και λείο ώστε να διευκολύνει τους ελιγμούς του αμαξιδίου (να αποφεύγονται χαλιά / μοκέτες). Φωτισμός στο δάπεδο 50 - 75 lux, κάθετος και ομοιόμορφα κατανεμημένος. Καθρέπτης για χρήστες αμαξιδίων (όταν δεν υπάρχει χώρος για περιστροφή) τοποθετημένος απέναντι από την πόρτα (από +0.70 έως 2.00m από το δάπεδο). 3

4

5

6

Οι πόρτες min καθαρό άνοιγμα της πόρτας 0.85m. σε κτίρια με αποκλειστική χρήση κατοικίας οι πόρτες του φρέατος δύνανται να είναι και ανοιγόμενες για συνάθροιση κοινού οι πόρτες του φρέατος πρέπει να είναι αυτόματες συρόμενες. ταχύτητα αυτόματου κλισίματος της πόρτας < 0.30 m/sec (χρόνος αναμονής <6 sec). φωτοκύτταρο τοποθετημένο χαμηλά και μηχανισμός ασφαλείας για αυτόματο άνοιγμα σε περίπτωση οποιασδήποτε αντίστασης. 7

Ο χώρος μπροστά από τον ανελκυστήρα απόσταση min 1,5m μεταξύ της πόρτας και του απέναντι τοίχου, σκάλας ή εμποδίου. ικανός χώρος για κίνηση και ελιγμό αμαξιδίου δεξιά ή αριστερά από τη πόρτα. η πόρτα ή το πλαίσιο της σε έντονη χρωματική αντίθεση με τον τοίχο. στο δάπεδο, μπροστά στην είσοδο του ανελκυστήρα, ανάγλυφη προειδοποίηση έντονου χρώματος για τυφλούς και άτομα με προβλήματα όρασης (επικάλυψη δαπέδου με σχέδια, σε χρωματική αντίθεση με τους τοίχους). άπλετος φωτισμός του χώρου. η είσοδος επισημαίνεται με το σύμβολο του ανελκυστήρα (για εξυπηρέτηση ΑΜΕΑ με το διεθνές σύμβολο πρόσβασης αναπήρων). ο όροφος δηλώνεται στον τοίχο (δίπλα ή πάνω από τους διακόπτες κλίσης) ΚΑΙ απέναντι από την πόρτα (στον τοίχο ή σε πινακίδα) με ανάγλυφους αριθμούς ή γράμματα εντόνου χρώματος. 8

Τα χειριστήρια Όλα τα χειριστήρια βρίσκονται σε ύψος 0.90-1.20m από το δάπεδο (σε χρωματική αντίθεση με το υπόβαθρό τους, τοποθετημένα με λογικό, ενιαίο και τυποποιημένο τρόπο). Οι διακόπτες έχουν πλάτος ή διάμετρο min 25mm, απέχουν μεταξύ τους min 10mm, φωτίζονται από πίσω και φέρουν ανάγλυφη την ένδειξη ή το σύμβολο λειτουργίας τους. Επιθυμητό να τοποθετούνται υπό γωνία προς το τοίχο.  Τα χειριστήρια του θαλάμου τοποθετούνται στο πλευρικό τοίχωμα της πόρτας, σε απόσταση min 0.40m από τον τοίχο της.  Εξοπλισμός με σύστημα κλίσης για κίνδυνο (κατά προτίμηση τηλέφωνο), σε χρωματική αντίθεση με το τοίχωμα. Οδηγίες χρήσης σύντομες και απλές, με ευδιάκριτους ανάγλυφους χαρακτήρες (επαναλαμβάνονται ΚΑΙ σε γραφή Braille).  Τα χειριστήρια εκτός του θαλάμου (κλίσης), τοποθετούνται κοντά στη πόρτα και συνοδεύονται από οδηγίες σε γραφή Braille για την εύρεση των χειριστηρίων εντός του θαλάμου. 9

Ενδείξεις κίνησης και θέσης Όταν εγκαθίστανται ανελκυστήρες σε κτίρια συνάθροισης κοινού, απαιτείται μελέτη σήμανσης για τις ενδείξεις που αφορούν τις κινήσεις και θέσεις του ανελκυστήρα εντός και εκτός του θαλάμου 10

11

Ασφάλεια ανελκυστήρων Κίνηση ανελκυστήρων Η κίνηση των ανελκυστήρων πρέπει να είναι ομαλή (χωρίς απότομες επιταχύνσεις και επιβραδύνσεις). Δεν πρέπει να υπάρχει διαφορά στάθμης μεταξύ των δαπέδων θαλάμου / ορόφου > 2cm. Δεν πρέπει να υπάρχει κενό μεταξύ των δαπέδων θαλάμου / ορόφου > 2cm. Σε περίπτωση διακοπής της παροχής ρεύματος (εφόσον δεν υπάρχει εφεδρική παροχή), πρέπει ο ανελκυστήρας να κινηθεί μέχρι τον αμέσως κατώτερο όροφο. Ασφάλεια ανελκυστήρων Σε κτίρια συνάθροισης κοινού, τουλάχιστον ένας ανελκυστήρας (για ΑΜΕΑ) διαθέτει εφεδρικό δίκτυο παροχής ηλεκτρικού ρεύματος (κατά προτίμηση Η/Ζ, ηλεκτροπαραγωγό ζεύγος). Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης οι ΑΜΕΑ χρησιμοποιήσουν αυτόν τον ανελκυστήρα κατά προτεραιότητα.  Πλήρης πυροπροστασία του μηχανοστασίου και του φρεατίου. -πυροδιαμερίσματα στα πλατύσκαλα, χρήση πυράντοχων υλικών, -τοίχοι και/ή διαφράγματα με δείκτη πυραντίστασης min 2h, -ανεξάρτητος εξαερισμός, -σύστημα αυτόματης πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης στο φρέαρ, στο μηχανοστάσιο, στο τροχαλιοστάσιο και στον ηλεκτρικό εξοπλισμό. 12

13

Αναβατόριο κλιμάκων Ασφάλεια αναβατορίων τοποθετούνται στις σκάλες και καλύπτουν μικρές / μεγάλες υψομετρικές διαφορές, όπου είναι αδύνατη η εγκατάσταση ανελκυστήρα min διαστάσεις αναβατορίου 0.80 *1.00m (προτιμώμενες 0.90 *1.20m). Όταν η πλατφόρμα διαθέτει και αναδιπλούμενο κάθισμα, το πλάτος της αυξάνει κατά το πάχος του καθίσματος κίνηση από ηλεκτρικό κινητήρα, με σύστημα ασφαλούς συνέχειας της κίνησης (σε περίπτωση διακοπής της παροχής ρεύματος) ταχύτητα κίνησης 0.05 - 0.1m/sec και ανυψωτική ικανότητα του συστήματος 250Kg. Ασφάλεια αναβατορίων κινητή μπάρα ασφαλείας, για την προστασία του χρήστη κατά την κίνηση, πτερύγια προσαρμοσμένα στην πλατφόρμα, για να διευκολύνουν την πρόσβαση και να εμποδίζουν την κίνηση του αναβατορίου κατά την κίνηση αμαξιδίου, ακινησία του αναβατωρίου όταν οι μπάρες είναι σηκωμένες και τα πτερύγια κατεβασμένα ικανοποιητικός χώρος στις περιοχές πρόσβασης, για προσέγγιση και ελιγμούς αμαξιδίου, min διαστάσεις 1.50 * 1.50m. 14

15

Κυλιόμενες σκάλες - ταινίες μεταφοράς προσώπων Οι κυλιόμενες σκάλες είναι τελείως ακατάλληλες για AMEA Υπό προϋποθέσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τυφλούς και άτομα μειωμένης όρασης. Το ίδιο ισχύει και για τις μεταφορικές ταινίες προσώπων, ιδιαίτερα σε μεγάλες κλίσεις (π.χ. σε πολυκαταστήματα). Μοντέλο Γωνία Κλίσης Πλάτος σκαλοπατιών Ταχύτητα m / sec Υψομ/κή Διαφορά max Otis 506 NCE 35° 800 0,50 6,0 1000 30° 16

ΡΑΜΠΕΣ 17

Ανάλογα με τη θέση και τη χρήση τους διακρίνονται σε: Η ράμπα είναι ένα βατό κεκλιμένο επίπεδο, δηλαδή ένα επίπεδο που επιτρέπει την προσπέλαση ανθρώπων ή αμαξιδίων από μία στάθμη σε μια άλλη. Ανάλογα με τη θέση και τη χρήση τους διακρίνονται σε: ράμπες κτιρίων (κατοικιών ή συνάθροισης κοινού) : - εξωτερικές (συνδέουν τον περιβάλλοντα χώρο με την είσοδο του κτιρίου ή δύο κτίρια μεταξύ τους) είναι ανοιχτές, κλειστές ή ημιυπαίθριες, - εσωτερικές (συνδέουν εσωτερικούς χώρους)  κινδύνου, χρησιμεύουν ως μέσον διαφυγής εξυπηρετούν κατά κύριο λόγο την κάθοδο ράμπες υπαίθριων χώρων, συνδέουν τμήματα υπαίθριων χώρων (πχ πλατείες, κήπους, αυλές κλπ).  18

Τα λειτουργικά στοιχεία της ράμπας Οι ράμπες ανάλογα με τον τρόπο κατασκευής τους διακρίνονται σε: - μόνιμες, έχουν μόνιμη θέση και μορφή, μπορεί να είναι σταθερές ή κυλιόμενες (ανάλογα με την δυνατότητα κίνησης του δαπέδου τους), - κινητές, παρέχουν την δυνατότητα αλλαγής θέσης ή / και κλίσης, - φορητές, με δυνατότητα εύκολης μεταφοράς από ένα άτομο. Τα λειτουργικά στοιχεία της ράμπας κλίση μήκος, πλάτος πλατύσκαλα σχήμα δάπεδο στοιχεία προστασίας και ασφάλειας του χρήστη 19

Κτιριοδομικός Κανονισμός στην Ελλάδα Μέγιστες επιτρεπόμενες κλίσεις για τις ράμπες πεζών (πλην ειδικών διατάξεων) : ≤10% στα κτίρια με χρήση υγείας ή κοινωνικής πρόνοιας ≤12,5% (1:8) σε όλα τα άλλα κτίρια, Οι ράμπες πρέπει να είναι ευθύγραμμες. Αλλαγές κατεύθυνσης επιτρέπονται μόνο με παρεμβολή οριζόντιου τμήματος, Για κλίση > 6% παρεμβάλλονται οριζόντια τμήματα μήκους 1,50m : - σε τέτοια θέση, ώστε κλάδος ράμπας να μην έχει υψομετρική διαφορά >1,80m - μεταξύ οποιασδήποτε πόρτας και της αρχής / του τέλους της ράμπας. Κατ' εξαίρεση, σε χώρους στάθμευσης αυτοκινήτων επιτρέπεται οι ράμπες των πεζών (τα πεζοδρόμια) να ακολουθούν την οποιαδήποτε μορφή και κλίση που έχουν οι αντίστοιχες ράμπες αυτοκινήτων. Η κλίση για κάθε κλάδο ράμπας μεταξύ διαδοχικών οριζόντιων τμημάτων πρέπει να είναι σταθερή. Οι ράμπες και τα συνεχόμενα οριζόντια τμήματα πρέπει να έχουν επιφάνεια επίπεδη, ομαλή, συνεχή και μη ολισθηρή. Οι παραπάνω διατάξεις δεν είναι υποχρεωτικές για ράμπες ειδικών κτιρίων (αποκλειστικά για κτίρια αποθήκευσης ή βιομηχανικές ή βιοτεχνικές δραστηριότητες), εφόσον δεν έχουν υπολογισθεί για τη διαφυγή ατόμων σε περίπτωση κινδύνου. Στις περιπτώσεις που επιβάλλεται η κατασκευή ράμπας μήκους >10m για τη σύνδεση της στάθμης του πεζοδρομίου με τη στάθμη του ανελκυστήρα, επιβάλλεται η ύπαρξη οριζόντιου πλατύσκαλου min μήκους 1,60m. 20

Η κλίση Η κλίση είναι το κυριότερο στοιχείο της ράμπας και καθορίζει την άνεση / ασφάλεια του χρήστη. Η κλίση της ράμπας κυμαίνεται από 0% (ιδανικό) έως 10% (μέγιστο) 21

Το μήκος Είναι το συνολικό μήκος της ράμπας για να ολοκληρωθεί η μετάβαση από το ένα επίπεδο στο άλλο. Σε περίπτωση μήκους > 10m, επιβάλλεται πλατύσκαλο μήκους 1,5m και πλάτους ≥ του πλάτους της ράμπας. Το πλάτος Το πλάτος της ράμπας επηρεάζει επίσης την άνεση και την ασφάλεια κίνησης. Συνιστώμενο ελεύθερο πλάτος ράμπας (μεταξύ των περιζωμάτων) 1,30m. Σε περίπτωση διασταύρωσης δύο αμαξιδίων επιβάλλεται πλάτος ράμπας 1,70m. Σε περίπτωση κατοικιών, ανεκτό πλάτος 0,90m. 22

Τα πλατύσκαλα Στην αρχή / το τέλος της ράμπας και για κάθε 10m μήκους επιβάλλεται να κατασκευάζονται πλατύσκαλα. Σε περίπτωση αλλαγής διεύθυνσης, τα πλατύσκαλα πρέπει να εξασφαλίσουν τη δυνατότητα στροφής (ελεύθερος χώρος διαμέτρου 1,50m). Το σχήμα Το σχήμα της ράμπας καθορίζεται ανάλογα με τις σχεδιαστικές και της αισθητικές απαιτήσεις (ευθύγραμμο, τεθλασμένο, καμπύλο ή συνδυασμός τους). 23

Το δάπεδο Δάπεδο είναι η επιφάνεια κίνησης της ράμπας. Η επιλογή του υλικού επίστρωσης διευκολύνει την κίνηση των αμαξιδίων και των ατόμων με μπαστούνια, πατερίτσες κλπ : -ομοιογενές, -σταθερό και αντιολισθητικό, -με αντοχή στη χρήση, -με αντοχή στις καιρικές συνθήκες (για εξωτερικές ράμπες). Υλικό μικρής αντανακλαστικότητας, με ευκολία στη συντήρηση και στον καθαρισμό. 24

Στοιχεία προστασίας και ασφάλειας του χρήστη το στηθαίο ή κιγκλίδωμα ο χειρολισθήρας περίζωμα (σοβατεπί) σήμανση Στηθαίο ή κιγκλίδωμα Βασικά χαρακτηριστικά του το ύψος και η κατασκευή, με σκοπό να προστατεύουν το χρήστη από πιθανή πτώση και να παρέχουν τη δυνατότητα τοποθέτησης του χειρολισθήρα σε σωστό ύψος (+90cm). Ο χειρολισθήρας Βοηθά στη συγκράτηση του χρήστη και επιλέγεται με βάση το υλικό, τη μορφή και την αγκύρωσή του. Το υλικό πρέπει να έχει λεία και ευχάριστη υφή (ώστε να μην τραυματίζει τα δάκτυλα του χρήστη) και να διευκολύνει τη συνεχή ολίσθηση της παλάμης πάνω του. Η μορφή πρέπει να εξασφαλίζει την ασφαλή και άνετη λαβή της παλάμης του χρήστη (στρογγυλή ή στρογγυλεμένη διατομή, min Φ 4-5cm στο τμήμα της χρήσης). 25

Η αγκύρωση του χειρολισθήρα μπορεί να γίνει - επί του στηθαίου (διάκενο μεταξύ χειρολισθήρα και στέψης στηθαίου 5-15cm) στην εσωτερική πλευρά του (ελεύθερη απόσταση του χειρολισθήρα από την τελική επιφάνεια του στηθαίου ή τοίχου 4,5-5cm) επί τοίχου (όπως παραπάνω) Συνιστάται η τοποθέτηση πάντα δύο συνεχών χειρολισθήρων και από τις δύο πλευρές της ράμπας (+0.90 και +0,70m από το δάπεδο), ώστε να διευκολύνονται και χρήστες (παιδιά, άτομα μικρού ύψους, χρήστες αμαξιδίου). Εάν οι χειρολισθήρες πρόκειται να χρησιμοποιηθούν ως βοηθητικά μέσα για έλξη, τότε ενδείκνυται η ελεύθερη απόσταση μεταξύ τους να μην υπερβαίνει τα 0,90m. Τέλος οι χειρολισθήρες πρέπει να προεξέχουν οριζόντια min 30cm (στην αρχή και στο τέλος μιας ράμπας) και να συνεχίζονται στα πλατύσκαλα. 26

Περίζωμα ή σοβατεπί Σήμανση Είναι απαραίτητα σε κάθε περίπτωση ράμπας, ώστε να εμποδίζει τους τροχούς του αμαξιδίου να πλησιάζουν τα κατακόρυφα στοιχεία της ράμπας (κίνδυνος τραυματισμού του χρήστη), αλλά και την εκτροπή του αμαξιδίου. Το ύψος του περιζώματος κυμαίνεται από 5 μέχρι 10cm. Σε περίπτωση κιγκλiδώματος αντί στηθαίου (δηλαδή χωρίς περίζωμα εκατέρωθεν της ράμπας) τοποθετείται οριζόντια μπάρα, σε απόσταση 10cm από το δάπεδο. Σήμανση Όπου υπάρχει ράμπα είναι απαραίτητη η κατάλληλη σήμανση της, ιδίως για τα άτομα με προβλήματα όρασης. Λωρίδες επισήμανσης, κάθετες στον άξονα της κίνησης (πλάτος 0,30-0,60m), διαφορετικής υφής και χρώματος από το δάπεδο της ράμπας τοποθετούνται στην αρχή, στο πέρας και στα σημεία αλλαγής διεύθυνσης της ράμπας. 27

Ράμπες αυτοκινήτων  min πλάτος των οριζοντίων και κεκλιμένων διαδρόμων προσπέλασης στους χώρους στάθμευσης 2,25m στα ευθύγραμμα τμήματα. Το πλάτος αυξάνει στα καμπύλα τμήματα σε συνάρτηση με την ακτίνα στροφής. min εσωτερική ακτίνα στροφής 3,00m - το αντίστοιχο πλάτος διαδρόμου 3,50m. Η μετάβαση από τα ευθύγραμμα τμήματα στα καμπύλα γίνεται με προοδευτική διαπλάτυνση του διαδρόμου σε κατάλληλο μήκος κατά το ευθύγραμμο τμήμα του. max επιτρεπόμενη κλίση των κεκλιμένων επιπέδων 20%, σε όλο το πλάτος τους. Ειδικά σε χώρους στάθμευσης (μέχρι 4 αυτοκίνητα) κλίση μέχρι 25%. Κατά τη μετάβαση από οριζόντιο σε κεκλιμένο επίπεδο παρεμβάλλεται τμήμα προσαρμογής με ακτίνα καμπυλότητας min 12m. φυσικός αερισμός των χώρων στάθμευσης χωρητικότητας (> 2 θέσεις) με 2 ανοίγματα σε αντικείμενους τοίχους (επιφάνεια min 0,60 m2 / αυτοκίνητο σε κάθε άνοιγμα). στο πρώτο υπόγειο η είσοδος μπορεί να αντικαθιστά ένα άνοιγμα. σε κάθε περίπτωση επιτρέπεται εναλλακτικά τεχνητός αερισμός (ανανέωση 4 φορές / h). 28

29

Εσωτερική ακτίνα στροφής (m) Ελάχιστο πλάτος διαδρόμου (m)  Στα καµπύλα τµήµατα των κεκλιµένων επιπέδων η µέγιστη κλίση ελέγχεται στον άξονα. Η εγκάρσια κλίση κυµαίνεται µεταξύ 3-5%. Εσωτερική ακτίνα στροφής (m) Ελάχιστο πλάτος διαδρόμου (m) 3,00 3,50 4,00 3,40 5,00 3,30 6,00 3,20 7,00 3,10 8,00 9,00 2,90 10,00 2,80 Οι ανοιχτές πλευρές των χώρων στάθµευσης και των διαδρόµων προσπέλασης προστατεύονται µε στηθαίο από οπλισμένο σκυρόδερμα ή κιγκλίδωµα µε ανάλογη αντοχή σε κρούση (για δάπεδα στάθμευσης και κυκλοφορίας υπερυψωμένα >50cm του περιβάλλοντος χώρου). Όταν υπέρκεινται από 0,20 έως 0,50m τότε επιβάλλεται η κατασκευή κρασπέδου min ύψους 0,15m. 30

Σήμανση ράμπας αυτοκινήτου Κάθε θέση κλειστού χώρου στάθμευσης ορίζεται στο δάπεδο µε ανεξίτηλο ειδικό λευκό ή κίτρινο χρώμα σήμανσης οδοστρωμάτων. Με το ίδιο χρώμα ορίζονται τα ευµεγέθη βέλη για τις κατευθύνσεις κυκλοφορίας στους διαδρόμους, τα σημεία υποχρεωτικής διακοπής πορείας των αυτοκινήτων και η αρίθμηση των θέσεων. Στους ηµιυπαίθριους και στους υπαίθριους χώρους στάθμευσης οι θέσεις σηµαίνονται µε τον προσφορότερο κατά περίπτωση τρόπο. Στις περιπτώσεις κατασκευής χώρων στάθμευσης σε περισσότερους του ενός ορόφους, στην αρχή και το τέλος κάθε κεκλιμένου διαδρόμου τοποθετούνται πινακίδες µε ένδειξη του ορόφου (µε αντίστοιχο χρώμα σήμανσης). Θέσεις ΑΜΕΑ Για κάθε 20 θέσεις στάθμευσης προβλέπεται μια θέση ΑΜΕΑ, με πλάτος : περίπτωση 1 στάθµευση υπό γωνία 0°, έως έχει περίπτωση 2 στάθµευση υπό γωνία 30°, 2,50m περίπτωση 3 στάθµευση υπό γωνία 45°, 2,50m περίπτωση 4 στάθµευση υπό γωνία 60°, 2,75m περίπτωση 5 στάθµευση υπό γωνία 90°, 2,90m 31

32