Από τον Chavez στο Maduro ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ Από τον Chavez στο Maduro ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 2: Η Δύση και ο Τρίτος Κόσμος Βλαχούλη Νεφέλη Κάστανος Δημήτρης Μανιατάκου Χριστίνα

Κομβικά σημεία 1821: γίνεται ανεξάρτητο κράτος 1918: άνοιγμα των κοιτασμάτων πετρελαίου Η ιστορία της χώρας χαρακτηρίζεται από πραξικοπήματα και δικτατορίες 1958: επαναφορά της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας με το κόμμα Δημοκρατική Δράση (AD) 1975: εθνικοποίηση της πετρελαϊκής βιομηχανίας

Εποχή Τσάβες 1992: δύο αποτυχημένα πραξικοπήματα  κατά την διάρκεια του πρώτου φυλακίζεται Τσάβες εμπνέεται από προσωπικότητες όπως ο Che Guevara, Bolivar, Allende και διατηρεί στενές σχέσεις με τον Castro 1998: ανάληψη εξουσίας μέσω εκλογών με το κόμμα 5η Δημοκρατία

Νέο-ποπουλισμός Δυσκολία ανάγνωσης υπό το πρίσμα ευρωκεντρισμου Δυσκολία ανάγνωσης υπό το πρίσμα ευρωκεντρισμου Βάση: καθεστώτα Λατινικής Αμερικής του ’50-’60 (Peron - Αργεντινή, Velasco Alvarado- Περού) Αναβίωση του τον 21ο αι. με κύριο εκπρόσωπο τον Τσάβες

Χαρακτηριστικά Τσάβες Δεν προέρχεται από την πολιτική ελίτ, είναι στρατιωτικός και χαρισματική φυσιογνωμία Χρησιμοποιεί επαναστατικό λεξιλόγιο και αντι- ιμπεριαλιστικό λόγο Εκλέγεται με δημοκρατικές διαδικασίες, αλλά έπειτα συγκεντρώνει υπερεξουσίες Έχει προσωπική επαφή με τον λαό Δίνει προτεραιότητα στους κοινωνικά αποκλεισμένους Μπολιβαριανή Δημοκρατία Βενεζουέλας: ιδιαίτερο μείγμα σοσιαλισμού, εθνικισμού, χριστιανικής ρητορικής και αυταρχικών πρακτικών

2004: δημοψήφισμα με πίεση της αντιπολίτευσης, αποτέλεσμα για παραμονή Τσάβες με ποσοστό 60% 2006, 2012: επανεκλογή Τσάβες

Οικονομία Κύριο εξαγόμενο προϊόν: πετρέλαιο Πλούσια σε κοιτάσματα και ιδρυτικό μέλος του ΟΠΕΚ Άνοδος τιμής πετρελαίου (πετρελαϊκή κρίση 1973)- εξάρτηση εθνικής οικονομίας από διεθνείς παράγοντες Έμφαση στις εισαγωγές—> μείωση εθνικής παραγωγής Εθνικοποιήσεις

Εμπορικό ισοζύγιο (1995-2013) Διάγραμμα 1: Εμπορικό ισοζύγιο σε US$ (1995-2013) Πηγή: atlas.media.mit.edu

ΑΕΠ & Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Διάγραμμα 2: Δείκτης τιμών καταναλωτή / Ρυθμός αύξησης ΑΕΠ (% ανά έτος) 2004-2016. Πηγή: IMF; Reuters

Εκπαίδευση Δημιουργία κρατικών δομών εκπαίδευσης με εθελοντές στις γειτονίες Εκατομμύρια εισέρχονται πλέον στην διαδικασία της εκπαίδευσης  μείωση αναλφαβητισμού Έντονο ιδεολογικό στοιχείο και κομματικά προκαθορισμένη

Υγεία Απαγόρευση ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην υγεία Απαγόρευση ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην υγεία Μικρά ιατρεία: στελέχωση από κουβανούς γιατρούς(15.000) με χαμηλή αμοιβή και αντάλλαγμα χαμηλή τιμή πετρελαίου Παραμέληση κρατικών νοσοκομείων Κατηγορία για στελέχωση από Κουβανούς και όχι από Βενεζουελάνους

Στέγαση Δημιουργία νέων κατοικιών, μετακίνηση από τις παραγκουπόλεις (φαβέλες) Αργή διαδικασία, λίγοι επωφελήθηκαν τελικά

Σίτιση Προγράμματα σίτισης Προγράμματα σίτισης Κρατικά σουπερμάρκετ με χαμηλές τιμές (Mercal) Πλήγμα για τους ιδιώτες εμπόρους  έπρεπε να ρίξουν τις τιμές

Αποτίμηση Δωρεάν παροχές Το 2006 η UNICEF ανακοινώνει ότι η Βενεζουέλα νίκησε τον αναλφαβητισμό Πρόσβαση από κοινωνικές ομάδες που προηγουμένως ήταν αποκλεισμένες («Πρόεδρος των φτωχών») Κατηγορίες για λαϊκισμό και δημιουργία πελατειακών σχέσεων Παραμέληση μεσαίων στρωμάτων Δαπανηρές πολιτικές Αναποτελεσματική αντιμετώπιση ανεργίας και εγκληματικότητας

Ανεργία % (1991-2014) Διάγραμμα 3: Ανεργία % ανά έτος (1991-2014) Πηγή: The World Bank

Ποσοστά φτώχειας (1998-2014) Διάγραμμα 4: Εθνικό όριο της φτώχειας % του πληθυσμού (1998-2014) Πηγή: The World Bank

Εγκληματικότητα Δυσκολία αντιμετώπισης του ζητήματος Δυσκολία αντιμετώπισης του ζητήματος Δράση καρτέλ ναρκωτικών, συμμορίες, ληστείες Πηγή: The Gurdian.com

Πραξικόπημα 2002 Καθοδηγείται από: τα ιδιωτικά ΜΜΕ, Συνομοσπονδία Εργατών Βενεζουέλας, μεγαλοεπιχειρηματίες, μέρος της καθολικής εκκλησίας και του στρατού 48ωρη απεργία: χαρακτηρίζεται από αιματηρές συγκρούσεις και προπαγάνδα ΜΜΕ ανάκτηση εξουσίας μετά από 2 μέρες

Αμοιβαία δεσμευτική διαβούλευση Διεξαγωγή εκλογών: δημοκρατικός «μανδύας» Πιο συγκεκριμένα, ο Τσάβες εμπλέκει αποκλεισμένες ομάδες στην πολιτική, αλλά αφήνει εκτός τις μεσαίες τάξεις χάρη στα πετρελαϊκά εισοδήματα και παρά την υποστήριξη από ευρεία λαϊκά στρώματα, οικοδομεί πολύ ισχυρό κρατικό μηχανισμό, σε βάρος της δημοκρατίας

Διάγραμμα 5: Βενεζουέλα Διάγραμμα 5: Βενεζουέλα. Κρατική ικανότητα-Δημοκρατία (1900-2006) Πηγή: Tilly, C (2011) , Δημοκρατία,εκδ. Gutenberg, σελ. 261. Διάγραμμα 6: Βενεζουέλα. Πολιτικά δικαιώματα-Πολιτικές ελευθερίες (1972-2006)Πηγή:Στο ίδιο, σελ. 263 (Δεδομένα από “Freedom House”)

Nicolás Maduro Η τελευταία δημόσια δήλωση του Τσαβες ορίζει τον Μαδούρο ως διάδοχο του σε περίπτωση που φύγει από την ζωή Στις 19 Απριλίου 2013 νικάει τις εκλογές με το οριακό ποσοστό 50.66% έναντι 49% της αντιπολίτευσης.

Πλαίσιο Δεινή οικονομική κατάσταση, γενικότερη οικονομική κρίση Δεινή οικονομική κατάσταση, γενικότερη οικονομική κρίση Διαφθορά Αναξιοποίητες γεωργικές εκτάσεις Ενεργειακή κρίση Έλλειψη ασφάλειας Έλλειψη βασικών προϊόντων Περιορισμένη ελευθερία της έκφρασης

Διαδηλώσεις 2014 Μεγάλες διαδηλώσεις, εκατοντάδες τραυματίες και πολλοί νεκροί Ο Μαδούρο υποστηρίζει ότι υποκινούνται από την αντιπολίτευση, η οποία χρηματοδοτείται από τις Η.Π.Α. Συλλαμβάνεται ο Λεοπόλδο Λόπες, αρχηγός της αντιπολίτευσης

Βασικές ελλείψεις σε τρόφιμα, είδη πρώτης ανάγκης και φάρμακα  85% έλλειψη στα φάρμακα (Φαρμακευτική Ομοσπονδία Βενεζουέλας) Δυσλειτουργίες ελέγχου τιμών και υποτιμήσεις νομισμάτων αποδεκατίζουν τον ιδιωτικό τομέα Πολυεθνικές εταιρείες εγκαταλείπουν τη χώρα

Πηγή: www.bbc.com

Πλήγμα στον «Τσαβισμό» Βουλευτικές εκλογές 2015 πρώτη νίκη της αντιπολίτευσης 2016: Συλλογή υπογραφών για διεξαγωγή δημοψηφίσματος με στόχο την καθαίρεση του Μαδούρο

Συμπερασματικά Ο Μαδούρο δεν έχει την ίδια λαϊκή νομιμοποίηση με τον Τσάβες Απουσία χαρίσματος Ένα προσωποπαγές καθεστώς μετά τον θάνατο του ηγέτη συνήθως φθίνει

Βιβλιογραφία-παραπομπές Πιπίνης, Ι. (2014), Το πείραμα της Λατινικής Αμερικής, εκδ. Κέδρος Tilly, C. (2011) , Δημοκρατία,εκδ. Gutenberg Κουνενής, Ν., Σαριδάκης, Μ., Παγκαλιά, Ε., Albert, M., Stedile, J.,P., Pozas, L., U. (2006) Βενεζουέλα- αποστολή: Το πείραμα Τσάβες και η Μπολιβαριανή Επανάσταση, εκδ. ΚΨΜ Atlas.media.mit.edu The World Bank The Gurdian.com Economist.com BBC.com CNN.com Ντοκιμαντέρ: ΕΞΑΝΤΑΣ (2006) Ο ΚΥΡΙΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ Πιπίνης, Ι. (2016) Το πείραμα της Βενεζουέλας