13Ο Γενικό Λύκειο Λάρισας Ερευνητική εργασία του Α2 τμήματος της πρώτης τάξης Σχολικού έτους 2014 -2015

ΠΡΟΛΟΓΟΣ     Εμείς οι σύγχρονοι Έλληνες, είμαστε οι κληρονόμοι του πιο λαμπρού Πολιτισμού που γέννησε ποτέ η ανθρωπότητα! Θα εργασθούμε με πάθος στην ερευνητική εργασία μας θέτοντας ως στόχο την "επανελλήνιση" μας, μέσα από τη μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας, και τη μεταλαμπάδευση αυτού του θησαυρού σε όσους έχουν την ικανότητα να αντιληφθούν την αξία του.

Αχαιοί Οι Αχαιοί ήταν κατά τους ιστορικούς χρόνους της αρχαίας Ελλάδας η μία από τις τέσσερις φυλές (Αχαιοί, Ίωνες, Αιολείς και Δωριείς) του αρχαίου ελλαδικού χώρου που αποτέλεσαν το πρώιμο ελληνικό έθνος. Επρόκειτο στην ουσία για ένα δυναμικό αιολικό φύλο, που με τη δύναμη των όπλων επικράτησε στην Ελλάδα της Μυκηναϊκής εποχής.

Ιστορία Οι Αχαιοί ξεκίνησαν πιθανότατα, όπως και τα υπόλοιπα Αιολικά φύλα από την περιοχή της Βορειοδυτικής Μακεδονίας και συγκεκριμένα από την Πελαγονία, και τοποθετήθηκαν αρχικά στη νοτιοανατολική Θεσσαλία. Μετά την κάθοδο όμως άλλων αιολικών φύλων στην περιοχή αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν νοτιότερα. Ως αποτέλεσμα διεσπάρησαν στην ανατολική Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο.

Ο έλεγχος μιας τόσο μεγάλης περιοχής πραγματοποιούνταν από τα διάφορα κέντρα, ανακτορικά ή μη, στα οποία περιλαμβάνονταν: η Ιωλκός στη Θεσσαλία, ο Ορχομενός, η Θήβα, η Χαλκίδα, ο Γλας και η Αθήνα στη Στερεά Ελλάδα, οι Μυκήνες, η Τίρυνθα, το Μενελάιον, η Πύλος και η Κυπαρισσία στην Πελοπόννησο.

Γλώσσα Οι Αχαιοί μιλούσαν την αιολική διάλεκτο, η οποία εξελίχθηκε από τη βορειοανατολική παραλλαγή της κεντρικής (ή ανατολικής) διαλέκτου. Η αχαϊκή διάλεκτος προέκυψε από την επίδραση της αρκαδικής στην αιολική κατά τα μυκηναϊκά χρόνια.

Μυκηναϊκός πολιτισμός Οι Αχαιοί ήταν η ελληνική ομάδα που δημιούργησε το θαυμαστό μυκηναϊκό πολιτισμό, πρώτη εκδήλωση του ελληνικού πνεύματος. Στη δημιουργία αυτού του πολιτισμού συνέβαλε και ο παλιότερος μινωικός. Το όνομά του το αντλεί από τις Μυκήνες, το σπουδαιότερο αχαϊκό κέντρο. Εκτός των Μυκηνών, κέντρα αυτού του πολιτισμού αποτελούσαν και η Πύλος, η Τίρυνθα, η Αθήνα, η Θήβα, ο Γλας, η Ιωλκός κ.α. Ο μυκηναϊκός πολιτισμός εξαπλώθηκε ακόμη περισσότερο, ιδίως προς τα ανατολικά, στα νησιά του Αιγαίου και την Κύπρο.

Νεολιθική και μέση εποχή χαλκού Η ακρόπολη των Μυκηνών κατοικούνταν από την πρώιμη νεολιθική έως και την πρώιμη και μέση ελλαδική περίοδο. Οι πρώτες ταφές σε λάκκους ή λακκοειδείς τάφους στη δυτική παρειά του λόφου, που περικλείεται εν μέρει από το κυκλικό οχυρωματικό τείχος, παραπέμπουν στη μεσοελλαδική εποχή (περίπου 1800- 1700 π.χ.).

Ύστερη εποχή του χαλκού Κατά τη διάρκεια της εποχής του χαλκού, το οικιστικό σχέδιο των Μυκηνών περιλάμβανε έναν οχυρωμένο λόφο που περιβάλλεται από μικρά χωριά και κτήματα, σε αντίθεση με την πυκνοκατοικημένη παραθαλάσσια περιοχή (Άργος). Οι ηγεμόνες του κράτους των Μυκηνών που δέσποζε σε μεγάλο μέρος του μεσογειακού κόσμου θα πρέπει να επέλεξαν αυτή τη λιγότερο κατοικημένη και πιο απομακρυσμένη τοποθεσία χάρη στην αμυντική της αξία.

Πάνω στο δρόμο που οδηγεί από το Ναύπλιο στο Άργος, χτισμένη σ’ ένα βραχώδες ύψωμα 18μ. προβάλλει επιβλητική η «τειχιόεσσα» σύμφωνα με τον Όμηρο ακρόπολη της Τίρυνθας, η αρχαιότερη απ’ όλες τις μυκηναϊκές ακροπόλεις. Ακόμα κι ο Παυσανίας έμεινε έκθαμβος μπροστά σε τούτο το μεγαθήριο.

Σύμφωνα με τον Παυσανία, ο Περσέας έκτισε τις Μυκήνες στην Τίρυνθα και τους έδωσε αυτό το όνομα είτε διότι του έπεσε εκεί ο «μύκης» (θήκη) απ' το ξίφος του είτε ενώ διψούσε, βρήκε ένα μύκητα (δηλαδή ένα μανιτάρι) και τραβώντας το, είδε να υπάρχει η πηγή Περσεία, που υπάρχει και σήμερα.

Ο θρόνος των Μυκηνών Ο Οίκος του Ατρέα ήταν μια από τα σημαντικότερες δυναστείες με χαρακτηριστικά έργα στις ιστορίες των αρχαίων Ελλήνων δραματουργών. Η παράδοση λέει ότι οι απόγονοι του Πέλοπα σχετίζονται στενά με τον αποικισμό και την πολιτική ανάπτυξη σε μεγάλες περιοχές της βόρειας και κεντρικής Πελοποννήσου. Αρκετά από τα αδέρφια του Ατρέα, για παράδειγμα, πιστεύεται ότι βασίλευαν σε σημαντικές πόλεις της ανατολικής Πελοποννήσου, όπως η Τροιζήνα, η Σικυώνα, και η Επίδαυρος.

Ατρέας Ο Ατρέας (Ατρεύς (ἀτρεῆς), ἀ- (μη) + τρέω(τρέμω), "ο ατρόμητος", γιος του Πέλοπα και της Ιπποδάμειας, ήταν βασιλιάς των Μυκηνών που ανήκε στο καταραμένο γένος των Τανταλίων. Παντρεύτηκε την Αερόπη με την οποία απέκτησε δύο παιδιά, τον Αγαμέμνονα και το Μενέλαο.

Ο μύθος Ο Ατρέας ήταν απόγονος καταραμένου γένους, που η ιστορία του αρχίζει με το έγκλημα του Ταντάλου και συνεχίστηκε και μετά. Ο Πέλοπας θα σκοτώσει τον Μυρτίλο, έναν από τους γιους του Ερμή, ο οποίος στην συνέχεια ορκίστηκε να εκδικηθεί τους απόγονους του Πέλοπα, τους Πελοπίδες.

ΑΤΡΕΑΣ-ΘΥΕΣΤΗΣ, Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΑΡΑΜΕΝΟΥ ΓΕΝΟΥΣ

Για την κατάρα που κυνηγούσε το γένος των Τανταλίων, ο Παυσανίας στα Κορινθιακά (κεφ.18, παραγρ.2),  σημειώνει: “Εγώ δεν θέλω να ισχυριστώ πως αυτοί υπήρξαν από την φύση τους κακοί . Όμως τους κατέτρεχε το μίασμα του Πέλοπα και το εκδικητικό πνεύμα του Μυρτίλου. Αυτοί επιβεβαιώνουν όσα η Πυθία είχε προφητέψει στον Σπαρτιάτη Γλαύκο, τον γιό του Επικύδη, όταν σχεδίαζε την επιορκία εξ’ αιτίας τούτου η τιμωρία θα φτάσει στους απογόνους του. ”

Mυκηναϊκός κόσμος

Σημαντικότερη πηγή για την πολιτισμική γεωγραφία του μυκηναϊκού κόσμου παραμένουν τα αρχαιολογικά ευρήματα, με δεύτερη σημαντικότερη τα κείμενα της Γραμμικής Β γραφής.

Ιδιαίτερη συγκέντρωση αρχαιολογικών θέσεων, στις οποίες περιλαμβάνονται και ανακτορικές ακροπόλεις, παρουσιάζουν η Αργολίδα και η Μεσσηνία, που μπορούν να θεωρηθούν τα δύο αρχαιότερα και σημαντικότερα κέντρα του Μυκηναϊκού Πολιτισμού.

Αρχιτεκτονική Από τη μυκηναϊκή αρχιτεκτονική είναι γνωστές οχυρές ακροπόλεις, που περιλαμβάνουν ανάκτορα, και ταφικά μνημεία. Τειχισμένες ακροπόλεις έχουν βρεθεί στην Τίρυνθα, τις Μυκήνες και τη Μιδέα της Αργολίδας, στη Λάρισα του Άργους, στον Γλα της Βοιωτίας, καθώς και στην Αθήνα, στη θέση της μεταγενέστερης Ακρόπολης.

Στην ταφική αρχιτεκτονική κυριαρχούν τρεις τύποι τάφων: ο λακκοειδής, ο λαξευτός θαλαμοειδής ή θαλαμωτός και ο θολωτός. Οι θολωτοί τάφοι συγκαταλέγονται χωρίς αμφιβολία στα πιο λαμπρά και εντυπωσιακά αρχιτεκτονήματα του Μυκηναϊκού Πολιτισμού.

Kοινωνική οργάνωση Οι γνώσεις μας για την κοινωνική οργάνωση και το πολιτικό σύστημα των μυκηναϊκών βασιλείων στην εποχή της ακμής τους προέρχονται από τις πινακίδες Γραμμικής Β γραφής που βρέθηκαν κυρίως στην Πύλο, αλλά και στην Κνωσό. Τα ευρήματα πινακίδων από άλλα ανάκτορα είναι λίγα, δεν φαίνεται όμως να υπήρχαν σημαντικές διαφορές από βασίλειο σε βασίλειο.

Τη στερεή οικονομική βάση των Μυκηναίων αποτελούσαν η γεωργία και η κτηνοτροφία. Παράλληλα, από πολύ νωρίς, και με ρυθμιστικό παράγοντα τα ανάκτορα, αναπτύχθηκαν διάφοροι βιοτεχνικοί κλάδοι. Η ελεφαντουργία, η λιθοτεχνία, η μεταλλουργία είναι μερικοί από τους τομείς στους οποίους διακρίθηκαν οι Μυκηναίοι.

Ωστόσο, το μεγαλείο και η ακτινοβολία του μυκηναϊκού κόσμου οφείλονται κυρίως στην ανάπτυξη της ναυτιλίας και του εμπορίου. Ιδιαίτερα από τα μέσα του 15ου αιώνα π.χ.

Η Γραμμική γραφή Β  Στην Κνωσό οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα πλήθος από πήλινες επιγραφές γραμμένες σε Γραμμική γραφή Β, οι οποίες χρονολογήθηκαν μετά το 1400 π.χ., περίοδο της υποτιθέμενης κατάληψης της Κρήτης από τους Μυκηναίους. Παρόμοιες επιγραφές βρέθηκαν και στη μεσσηνιακή Πύλο.

Στρατιωτική οργάνωση Οι Μυκηναίοι ήταν λαός πολεμικός και είχαν αναπτύξει στρατιωτική οργάνωση τόσο στην ξηρά όσο και στη θάλασσα. Εντύπωση προκαλούν τα οχυρωματικά του έργα με τα οποία προστάτευαν τις ακροπόλεις τους. Τα όπλα των Μυκηναίων ήταν αμυντικά, π.χ. θώρακες, κράνη, ασπίδες, και επιθετικά, π.χ. ξίφη, δόρατα, τόξα και βέλη.

Τα Ανάκτορα Στα ψηλότερα σημεία των ακροπόλεων ήταν χτισμένα τα ανάκτορα των ηγεμόνων. Τα μυκηναϊκά ανάκτορα συγγενεύουν αρκετά με τα μινωικά, όσον αφορά την αρχική τους σύλληψη. Οι λειτουργικές ανάγκες που έπρεπε να εξυπηρετούν ήταν οι ίδιες, δηλαδή έπρεπε να περικλείουν τα ιδιωτικά διαμερίσματα των ηγεμόνων, καθώς επίσης και εργαστήρια, αποθήκες και τόπους υποδοχής του κοινού.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ  ΑΝΑΚΤΟΡΟΥ

Η ακρόπολη των Μυκηνών είναι χτισμένη σ' ένα απρόσιτο βραχώδη λόφο που βρίσκεται ανάμεσα σε χαράδρες. Η συνολική έκταση της ακρόπολης καλύπτει τα 30.000 τμ. Η μυκηναϊκή ακρόπολη οχυρώθηκε γύρω στο 1340 π.χ. με κυκλώπεια τείχη που ακολουθούσαν τη φυσική περίμετρο του λόφου. Αυτά έχουν πάχος κατά μέσον όρο 5.50μ. και είναι χτισμένα από τεράστιους ογκόλιθους και μικρότερους δόμους.

Η επιβλητική πύλη της ακρόπολης με τη αποτρόπαια παράσταση των λιονταριών θα ήταν το έμβλημα των μυκηναίων ηγεμόνων και το σύμβολο της ισχύος τους για τους υπηκόους αλλά και για τους επίσημους ξένους επισκέπτες.

Κοντά στην ακρόπολη των Μυκηνών βρίσκονταν οι βασιλικοί θολωτοί τάφοι και οι "ταφικοί περίβολοι", όπου ήταν θαμμένα τα πρόσωπα της βασιλικής οικογένειας. Ο αρχαιότερος ταφικός περίβολος Β βρίσκεται έξω από την κύρια πύλη.

Στο μέσο της αίθουσας των ανακτόρων υπάρχει μια μεγάλη στρογγυλή εστία.

Μέσα στα ανάκτορα έχουμε ιδιαίτερα διαμερίσματα για τον βασιλιά, τη βασίλισσα και τα άλλα μέλη της βασιλικής οικογένειας. Υπάρχουν επίσης λουτρά, αίθουσες συμποσίων, ξενώνες, αποθήκες και εργαστήρια.

Τα τείχη Οι οχυρωμένες ακροπόλεις που χτίστηκαν γύρω στα μέσα του 14ου αιώνα π.χ. στα σημαντικότερα μυκηναϊκά κέντρα. Τα τείχη των μυκηναϊκών ακροπόλεων ήταν χτισμένα με τη λεγόμενη κυκλώπεια τοιχοδομία και οι είσοδοί τους ήταν επιβλητικές μεγαλιθικές πύλες.

Το κεντρικό κτήριο ήταν το ανάκτορο, η κατοικία του άνακτα και της οικογένειάς του. Γύρω από αυτό βρισκόταν ένα πλήθος από κτίσματα, όπου στεγάζονταν οι ανώτεροι διοικητικοί υπάλληλοι, τα μέλη του ιερατείου, οι τεχνίτες και οι καλλιτέχνες.

Η πύλη των λεόντων της ακρόπολης των Μυκηνών

ΛΑΚΚΟΕΙΔΕΙΣ ΤΑΦΟΙ

Τα χαρακτηριστικότερα δείγματα λακκοειδών τάφων βρίσκονται στους δύο ταφικούς περιβόλους των Μυκηνών. Πρόκειται για τον ταφικό περίβολο Α και τον Β, που θεωρούνται ως χώροι ταφής των τοπικών αρχόντων.

ΘΟΛΩΤΟΙ ΤΑΦΟΙ

Η αρχαία πόλη των Μυκηνών ήταν χτισμένη σε σπουδαίο στρατηγικό σημείο μεταξύ δυο κορυφών, του προφήτη Ηλία και της Σάρας, που εποπτεύει τη σπουδαιότερη οδική αρτηρία μεταξύ Άργους, Φλιούντα, Νεμέας, Κλεωνών και Κορίνθου, η οποία περνούσε από τους δυτικούς πρόποδες του λόφου.

Ο ταφικός κύκλος Α ήταν το βασιλικό νεκροταφείο των Μυκηναίων ηγεμόνων της πρώιμης εποχής του Μυκηναϊκού Πολιτισμού κατά τον 16ο αιώνα π.χ.

Προσωπίδα “του Αγαμέμνονα”

O ταφικός κύκλος B βρίσκεται δυτικά της ακρόπολης των Μυκηνών και αποτελούσε τμήμα του προϊστορικού νεκροταφείου της περιοχής και άρχισε να χρησιμοποιείται στα τέλη της Μεσοελλαδικής περιόδου (1650 π.χ.) και αποκαλύφθηκε το 1952.

Οι αρχαιολόγοι Λέβεντορ, Ντέρπφελντ και Σλήμαν στις Μυκήνες το 1885.

Εννέα θολωτοί τάφοι βρέθηκαν στις Μυκήνες  (Τάφος του Αίγισθου, Τάφος Επάνω Φούρνου, Τάφος των Κυκλώπων, Τάφος Παναγιάς, Τάφος Κάτω Φούρνων, Τάφος των Λεόντων, Τάφος των Δαιμόνων, ο Θησαυρός του Ατρέως και ο Τάφος της Κλυταιμνήστρας) και χρονολογούνται μεταξύ 1550 και 1200 π.Χ.

Ο θησαυρός του Ατρέα   Ο θησαυρός του Ατρέα που παλιότερα τον ονόμαζαν και τάφο του Αγαμέμνονα είναι το πιο μνημειώδες κτίσμα της μυκηναϊκής εποχής και διατηρείται σε άριστη κατάσταση. Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους και τελειότερους μυκηναϊκούς θολωτούς τάφους και τον πιο εντυπωσιακό από τους 9, που συνολικά έχουν βρεθεί στις Μυκήνες.

Σχεδιαστική τομή του θησαυρού του Ατρέως   Σχεδιαστική τομή του θησαυρού του Ατρέως

Εμείς οι μαθητές του Α2 τμήματος του 13ου Γενικού Λυκείου Λάρισας με την καθοδήγηση του καθηγητή μας κ. ΝΤΙΝΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ εργασθήκαμε με πάθος ως κληρονόμοι του ποιό λαμπρού πολιτισμού και εκπονήσαμε αυτή την εργασία θέτοντας ως στόχο την επανελλήνιση μας μέσα από την μελέτη της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας. Οι μαθητές του Α2