Τμημα θεατρικων σπουδων σχολη καλων τεχνων Πανεπιστημιο Πελοποννησου Τμημα θεατρικων σπουδων σχολη καλων τεχνων Πανεπιστημιο Πελοποννησου Σκηνοθεσία ΙΙ 2η Συνάντηση 20 Φεβρουαρίου 2017 Οι αρμοδιότητες του Σκηνοθέτη στα διαφορετικά στάδια της παραγωγής

1. Πριν από τις πρόβες Πρώτη και καθοριστική είναι η επιλογή του έργου. Ο σκηνοθέτης θα πρέπει να απαντήσει σε ερωτήματα σχετικά με την επιλογή του (πώς αφορά το έργο τον σύγχρονο θεατή, ποια η προσωπική (συναισθηματική) εμπλοκή του σκηνοθέτη με το κείμενο π.χ. εκφράζει το υπαρξιακό κενό, ποια είναι τα κρίσιμα ερωτήματα που θέτει το έργο για την σύγχρονη εποχή κτλ.).

Σε συνεργασία με τον δραματολόγο θα πρέπει να γίνει δραματουργική ανάλυση του έργου. Βασικά ερωτήματα: ποιό το ιστορικό-κοινωνικό πλαίσιο του έργου, ποιά τα κύρια θέματα που θα πρέπει να αναδειχθούν και στην παράσταση, ποιές οι δευτερεύουσες πλοκές, πώς αξιολογείται το γενικότερο έργο του συγγραφέα αλλά και το συγκεκριμένο έργο την εποχή που γράφτηκε, σε ποια χρονική περίοδο διαδραματίζεται το έργο, τί γνωρίζουμε για την παραστασιολογία του, ποιές οι επιρροές και η επίδραση του έργου στην εποχή του και μετά, ποιοί είναι οι επιδιωκόμενοι στόχοι του έργου (του συγγραφέα), ποιά τα κομβικά σημεία ως προς την εξέλιξη της πλοκής, πώς λειτουργούν οι χαρακτήρες.

Βασικά στοιχεία δραματουργικής ανάλυσης:   Βασικά στοιχεία δραματουργικής ανάλυσης: θέμα (theme), ιστορία, μύθος (subject), πλοκή (plot) και επιμέρους πλοκή (subplot), μήνυμα (message), κατανομή σκηνών (scene breakdown), δοσμένες συνθήκες (given circumstances), σκιαγράφηση χαρακτήρων (characterization), πρωταγωνιστής – ανταγωνιστής (protagonist-antagonist), ατμόσφαιρα (atmosphere/mood), σύγκρουση (conflict), στόχοι, κίνητρα και εμπόδια (objectives/motivations/obstacles), δραματική ένταση (dramatic tension/suspense), διάλογος (dialogue), εσωτερικός μονόλογος (interior monologue) εικόνες (imagery), έμφαση και κόντραστ (emphasis and contrast)

  Τέλος, αφού γίνει η δραματουργική ανάλυση θα πρέπει ο σκηνοθέτης να πάρει τις αποφάσεις του σχετικά με τις πιθανές αλλαγές, αφαιρέσεις, προσθήκες στο κείμενο.

Ο σκηνοθέτης θα πρέπει να οργανώσει το «στήσιμο» της παράστασης.   Ο σκηνοθέτης θα πρέπει να οργανώσει το «στήσιμο» της παράστασης. Καίριας σημασίας ερωτήματα: ποιοί είναι οι στόχοι του σκηνοθέτη και της παράστασης, σε ποιό χρονικό πλαίσιο/εποχή θα τοποθετηθεί η δράση, με ποιά κριτήρια θα επιλεγούν οι ηθοποιοί, ποιά θα είναι η αισθητική της παράστασης και αντίστοιχα η εικονογραφία της, τί απαιτούν οι επιλογές αυτές, ποιά η συμβολή της τεχνολογίας στην παράσταση (σκηνικό, φωτισμοί, βίντεο, ήχος), ποιός ο ρυθμός της παράστασης, ποιός ο φωτισμός και τα υπόλοιπα μέσα έκφρασης, συμπεριλαμβανομένων των τρόπων έναρξης και κλεισίματος της παράστασης, πώς θα υποστηριχθεί επικοινωνιακά η παράσταση και πώς θα επηρεαστεί η προώθηση της παράστασης από την αισθητική της;

Ιππόλυτος, Εθνικό Θέατρο, σκην. Λυδία Κονιόρδου, 2014   Ο σκηνοθέτης θα πρέπει να πάρει αποφάσεις σχετικές με τον ανθρώπινο ιστό της παράστασης και αντίστοιχα να προβεί στην επιλογή: α. των συντελεστών (ομάδα δημιουργίας: σκηνογράφος, ενδυματολόγος, μουσικός, χορογράφος, σχεδιαστής φωτισμών, βοηθός σκηνοθέτη) και β. ηθοποιών (χορευτών, τραγουδιστών), ανάλογα με τις απαιτήσεις της σκηνοθεσίας. Θα πρέπει να αποφασίσει επίσης για τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει η επιλογή, κυρίως των ηθοποιών π.χ. ακροάσεις. Ιππόλυτος, Εθνικό Θέατρο, σκην. Λυδία Κονιόρδου, 2014

  Πριν την έναρξη των προβών θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί ο καθορισμός του χρονοδιαγράμματος της παραγωγής. Στο χρονοδιάγραμμα θα πρέπει να δίνονται πληροφορίες: για την ημερομηνία της πρεμιέρας, τον αριθμό των παραστάσεων, το πρόγραμμα των προβών, τις συναντήσεις παραγωγής, την εβδομάδα παραγωγής και τις ημερομηνίες της πιθανής περιοδείας.

Άλλες πιο συγκεκριμένες πληροφορίες που θα περιλαμβάνονται στο χρονοδιάγραμμα της παραγωγής είναι: Οι ημερομηνίες παράδοσης σκηνικών, σκηνικών αντικειμένων, κοστουμιών, βίντεο, μουσικών κτλ. Οι ημερομηνίες και οι λίστες τεχνικών εργασιών (βάψιμο σκηνής, στήσιμο σκηνικών, κρέμασμα φώτα, βίντεο κτλ.) με λεπτομερή αναφορά στην εβδομάδα παραγωγής.  

  Πριν ξεκινήσουν οι πρόβες, ο σκηνοθέτης πρέπει να έρθει σε επαφή με τα μέλη της ομάδας δημιουργίας (σκηνογράφος, ενδυματολόγος, μουσικός, χορογράφος, σχεδιαστής φωτισμών, βοηθός σκηνοθέτη) και με τα μέλη της ομάδας παραγωγής (διευθυντής παραγωγής, διευθυντής σκηνής, τεχνικοί, ηλεκτρολόγος, φωτιστής, ηχητικός, υπεύθυνος βεστιαρίου, κατασκευαστής κοστουμιών (μοδίστρα) και να τους εξηγήσει τις σκέψεις του για την παράσταση και να συζητήσει τους τρόπους που όλοι θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην συγκεκριμένη παραγωγή.

  Σε συνεργασία με τον διευθυντή παραγωγής θα πρέπει ο σκηνοθέτης να επιλέξει (ενοικίαση, φιλοξενία) και να διαμορφώσει τον χώρο των προβών έτσι ώστε να προσομοιάζει με τον χώρο της παράστασης και να έχει τις απαιτούμενες προδιαγραφές. Πριν από τις πρόβες θα πρέπει όλοι οι συντελεστές να έχουν τις βασικές πληροφορίες για τον χώρο των προβών και της παράστασης, για τις πρόβες (κείμενο, χώρος προβών, διάρκεια, άνετο ντύσιμο κ. ά.).

2.Κατά τη διάρκεια των προβών Συντονισμός προβών και ηθοποιών: στάδιο του τραπεζιού, γκρουπάρισμα των προβών, σταδιακή δουλειά με την κάθε σκηνή και περάσματα στο τέλος της εβδομάδας/ενότητας, γενικές πρόβες, τεχνικές πρόβες, ανοικτές πρόβες/προπαραστάσεις  

2.Κατά τη διάρκεια των προβών Οργάνωση της πρόβας: ζέσταμα, παιχνίδια, αυτοσχεδιασμοί, κινησιολογικά/μουσικά (φωνή) ζεστάματα, πρόβα, χαλάρωση, αναστοχασμός, (αυτο)αξιολόγηση, παρατηρήσεις, homework για την επόμενη πρόβα  

  Διαρκής επικοινωνία με ομάδα παραγωγής και ομάδα δημιουργίας (συναντήσεις παραγωγής) Θα πρέπει να αρχίσει η προώθηση της παράστασης, επομένως ο σκηνοθέτης θα πρέπει να συνεργαστεί με τον φωτογράφο για να παρουσιάσει την αίσθηση της παράστασης, με τον γραφίστα για την αφίσα και το πρόγραμμα καθώς και με την ομάδα επικοινωνίας και προώθησης του θεάτρου για να γίνει το (τηλεοπτικό/ραδιοφωνικό) σποτ και η γενικότερη προώθηση (συνεντεύξεις, δελτία τύπου) της παράστασης στον τύπο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

  3.Εβδομάδα παραγωγής Ετοιμασία σκηνικού: βάψιμο σκηνής, στήσιμο σκηνικού Διορθώσεις κοστουμιών, σκηνικών αντικειμένων Φώτα: κρέμασμα, στήσιμο, σταμπιλάρισμα Ηχητική πρόβα και πρόβα άλλης τεχνολογίας π.χ. βίντεο, haze machine κ.τ.λ. Τεχνική πρόβα Γενική πρόβα +φωτογράφιση/βιντεοσκόπηση Προπαράσταση (για φίλους, συνδρομητές του θεάτρου, αναγνώστες περιοδικού κ.τ.λ.)

  4.Πρεμιέρα και παραστάσεις Ο σκηνοθέτης θα είναι παρών στην πρεμιέρα και πιθανώς σε κάποιες παραστάσεις. Μπορεί να δώσει κάποιες τελευταίες διορθώσεις – παρατηρήσεις σε σχέση με την παράσταση ή μπορεί να επιλέξει να βρίσκεται σε όλες τις παραστάσεις για να ελέγχει ο ίδιος την σωστή ροή της παράστασης.