ΟΡΙΣΜΟΣ: ΕΓΚΑΥΜΑΤΟΣ – ΕΓΚΑΥΜΑΤΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΟΡΙΣΜΟΣ: ΕΓΚΑΥΜΑΤΟΣ – ΕΓΚΑΥΜΑΤΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ Έγκαυμα είναι η τοπική βλάβη των ιστών που προκαλείται από την άμεση επίδραση της θερμότητας, του ψύχους, διαφόρων χημικών ουσιών, του ηλεκτρικού ρεύματος και της ραδιενεργού ακτινοβολίας. Το θερμικό έγκαυμα εκτός από την τοπική δράση- βλαβη προκαλεί και πλειάδα άλλων συστηματικών βλαβών στον οργανισμό, γι’ αυτό ονομάζεται και εγκαυματική νόσος, είναι δηλαδή μια τοπική και γενική νόσος.

Στατιστικά και επιδημιολογικά δεδομένα Στατιστικά και επιδημιολογικά δεδομένα Περισσότερα από 60.000 άνθρωποι παθαίνουν εγκαύματα κάθε χρόνο. Οι περισσότερες περιπτώσεις αφορούν εγκαύματα μικρού μεγέθους έως και σοβαρά που χρήζουν νοσοκομειακής περίθαλψης. Τα 2/3 των εγκαυμάτων συμβαίνουν στο σπίτι και συχνά αφορούν νεαρούς εφήβους, παιδιά μικρότερα των 15 ετών και ηλικιωμένους. Το 75% των θανάτων από εγκαύματα σχετίζονται με εστίες φωτιάς στο σπίτι. Ένα σημαντικό ποσοστό των εγκαυμάτων σε παιδιά οφείλεται στην παιδική αφέλεια, την χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση και στο μη ασφαλές περιβάλλον. Τα εγκαύματα φαίνεται να είναι το δεύτερο σε συχνότητα αίτιο θανατηφόρου τραύματος μετά τα ατυχήματα με δίκυκλο.

ΕΓΚΑΥΜΑΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΔΕΡΜΑΤΟΣ Η Δομή του δέρματος από έσω προς τα έξω. 1. ΤΟ ΥΠΟΔΟΡΙΟ 2. ΤΟ ΧΟΡΙΟ 3. Η ΕΠΙΔΕΡΜΙΔΑ

To ανθρώπινο δέρμα ανέχεται χωρίς συνέπειες θερμοκρασίες μέχρι και 40°C. Μεγαλύτερες θερμοκρασίες προκαλούν δερματικές βλάβες των οποίων η βαρύτητα αυξάνεται με λογαριθμικό τρόπο αυξανόμενης της θερμοκρασίας. Στην θερμοκρασία των 60°C αρκεί ολιγόλεπτη επαφή για την εμφάνιση εγκαύματος ολικού πάχους. Οι βλάβες του δέρματος και των υποκείμενων ιστών οφείλονται αφενός σε άμεση κάκωση και αφετέρου σε καθυστερημένη αλλά προοδευτική ισχαιμία.

Επί εγκαύματος διακρίνουμε τρεις ζώνες θερμικής βλάβης από το κέντρο προς την περιφέρεια: Κεντρική ζώνη (νέκρωση) Ζώνη στάσης. Πρόκειται για περιοχή οριακής βιωσιμότητας που μπορεί σε δεύτερο χρόνο να υποστεί ισχαιμική νέκρωση Ζώνη υπεραιμίας, στην οποία έχουμε πλήρη αποκατάσταση

Εικών 1.2 : Εμφανίζονται οι στιβάδες του δέρματος με όλα τα ανατομικά στοιχεία. Επίσης φαίνενται το βάθος των εγκαυμάτων α΄ και β΄, βαθμού ή μερικού πάχους και γ΄ βαθμού ή ολικού πάχους.

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΕΓΚΑΥΜΑΤΩΝ Με βάση την επίδραση του εγκαυματικού αιτίου διακρίνονται σε: Α. Θερμικά εγκαύματα Προκαλούνται από την επίδραση ξηρής ή υγρής θερμότητας (>45ο C ή 113ο F) Καταλαμβάνουν σε σχέση με τα ηλεκτρικά εγκαύματα, μεγάλη έκταση αλλά είναι σχετικά μικρού βάθους. Η έκταση της καταστροφής των κυττάρων εξαρτάται από: Τη διάρκεια έκθεσης Το βαθμό θερμότητας   Έγκαυμα που προκλήθηκε από καυτό νερό στο μπάνιο

Β. Ηλεκτρικά εγκαύματα Ο ηλεκτρισμός και οι κεραυνοί προκαλούν ηλεκτρικά εγκαύματα (αποτελούν το 3% όλων των εισαγωγών με εγκαύματα) Ηλεκτρικό έγκαυμα που προκλήθηκε από μάσημα καλωδίου   Ηλεκτρικό έγκαυμα στο δάκτυλο του ποδιού

Γ. Χημικά εγκαύματα Προκαλούνται από την επίδραση διαφόρων χημικών ουσιών, όπως ισχυρά οξέα ή αλκάλια. Είναι ανάλογα με τα θερμικά με τη διαφορά ότι συνεχίζουν να καταστρέφουν τους ιστούς έως ότου μετακινηθούν ή αδρανοποιηθούν οι χημικές ουσίες από την εγκαυματική επιφάνεια. Έγκαυμα από θειικό οξύ

Α. Εγκαύματα πρώτου βαθμού Η βλάβη εντοπίζεται μόνο στην επιδερμίδα Ανάλογα με το βάθος των εγκαυμάτων στα ανατομικά στοιχεία του δέρματος, διακρίνονται: Α. Εγκαύματα πρώτου βαθμού Η βλάβη εντοπίζεται μόνο στην επιδερμίδα Δέρμα: Κόκκινο ξηρό Θερμό και επώδυνο Οίδημα   Έγκαυμα πρώτου βαθμού

Β. Εγκαύματα δευτέρου βαθμού Διακρίνονται: α) Σε επιφανειακά μερικού πάχους: Εκτείνονται στην επιδερμίδα αλλά όχι σε όλη την επιφάνεια του χορίου, β) Σε βαθιά μερικού πάχους: Η κάκωση επεκτείνεται στο χόριο. Δέρμα: ροζ ή κόκκινο με κηλίδες (στα επιφανειακά) ωχρό, άχρωμο ή σκοτεινόχρωμο (στα βαθύτερα) Συνοδεύονται από: Οίδημα Φλύκταινες Ορο-αιματηρό εξίδρωμα Φλύκταινες από έγκαυμα δευτέρου βαθμού

Εγκαύματα δευτέρου και τρίτου βαθμού Γ. Εγκαύματα τρίτου βαθμού Εκτείνονται σε όλο το πάχος της επιδερμίδας, του χορίου και του υποδόριου ιστού Παρατηρείται θρόμβωση των μικρών αγγείων Δέρμα: - απανθρακωμένο Τραύμα: - ανώδυνο Εγκαύματα δευτέρου και τρίτου βαθμού

Δ. Εγκαύματα τετάρτου βαθμού Η καταστροφή των ιστών εκτείνεται κάτω από το δέρμα, στους μυς ακόμα στα οστά. Προκαλούνται κυρίως από την επίδραση του ηλεκτρικού ρεύματος.   Από θεραπευτικής απόψεως τα εγκαύματα διακρίνονται σε: Α. Μερικού πάχους: που επουλώνονται από μόνα τους. Β. Ολικού πάχους: όπου απαιτείται μεταμόσχευση δέρματος Έγκαυμα τετάρτου βαθμού

έκταση.... Ο κανόνας του Wallace ή «κανόνας των 9»

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΕΓΚΑΥΜΑΤΟΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΤΗΝ ΕΚΤΑΣΗ ΕΓΚΑΥΜΑΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΕΓΚΑΥΜΑΤΟΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΤΗΝ ΕΚΤΑΣΗ ΚΕΦΑΛΗ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΣ 9% ΚΑΘΕ ΑΝΩ ΑΚΡΟ 9% ΚΑΘΕ ΚΑΤΩ ΑΚΡΟ 18% ΠΡΟΣΘΙΑ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΚΟΡΜΟΥ 18% ΟΠΙΣΘΙΑ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΓΕΝΝΗΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ 1%

Πρόγνωση εγκαυμάτων Εξαρτάται από: την έκταση του εγκαύματος, το βάθος του εγκαύματος, την ηλικία του αρρώστου, τις συνθήκες-ευκολίες του νοσοκομείου για περίθαλψη εγκαυματιών, τις γνώσεις, την εμπειρία και την φροντίδα των γιατρών και του νοσηλευτικού προσωπικού που παρέχουν την περίθαλψη.

Εκτίμηση του εγκαύματος Εκατοστιαία αναλογία εγκαυματικής επιφάνειας Ηλικία εγκαυματία Εντόπιση εγκαύματος- βάθος Διάρκεια εκθέσεως-αιτία

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΠΙ ΕΓΚΑΥΜΑΤΟΣ 1. Διαταραχή μεταβολισμού Υπερμεταβολισμός Αιτίες: α) η υπερέκκριση κατεχολαμινών β) η απώλεια θερμότητας γ) η απορύθμιση του υποθαλαμικού θερμορυθμιστικού κέντρου 2. Γαστρεντερικό σύστημα Παραλυτικός ειλεός Διάταση στομάχου Έλκη Curling  αιμορραγία 3. Νεφρική λειτουργία Νεφρική ανεπάρκεια Αγγειοσύσπαση των νεφρικών αγγείων

4. Κυκλοφορικό σύστημα Shock: - Νευρογενές - Ολιγαιμικό ή και μικτό -  της γλοιότητας του αίματος που συνοδεύεται από υψηλό αιματοκρίτη - Μειωμένη οξυγόνωση ιστών - Αφυδάτωση - Υπονατριαιμία και μεταβολική οξέωση - Κατά συνέπεια:  καρδιακής συχνότητας  ΚΛΟΑ  Φλεβικής επανόδου και της Α.Π.

5. Έμορφα στοιχεία αίματος 6. Μηχανισμός πήξεως 5. Έμορφα στοιχεία αίματος Καταστροφή ερυθρών αιμοσφαιρίων 6. Μηχανισμός πήξεως  Αιμορραγική διάθεση λόγω καταστροφής των αιμοπεταλίων και του ινωδογόνου (αμέσως μετά το έγκαυμα)  Παραγόντων πηκτικότητας (μετά την ανάνηψη) 7. Αναπνευστική λειτουργία  Πνευμονικών αγγειακών αντιστάσεων 8. Ανοσολογικοί παράγοντες  Ανοσοσφαιρινών (Α,Μ και G) λόγω υπολειτουργίας των Β λεμφοκυττάρων  Λειτουργία Τ λεμφοκυττάρων 9. Κεντρικό νευρικό σύστημα Διέγερση ασθενών λόγω υποξαιμίας εγκεφάλου.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΕΓΚΑΥΜΑΤΩΝ Ασφυξία λόγω ερεθισμού και οιδήματος των πνευμόνων και των αναπνευστικών οδών. Shock λόγω μείωσης της νεφρικής λειτουργίας Λοίμωξη- Σηπτικό Shock Υπέρταση λόγω αύξησης έκκρισης κατεχολαμινών ή ρενίνης του πλάσματος. Μικροβιακή μόλυνση

Απόφραξη ανώτερου αεραγωγού 6) Από το αναπνευστικό: Μικροβιακή πνευμονία Πνευμονική εμβολή Πνευμονικό οίδημα Απόφραξη ανώτερου αεραγωγού Από το γαστρεντερικό Έλκος Γαστρεντερική αιμορραγία Παραλυτικός ειλεός Απόφραξη παχέως εντέρου

Από το ΚΝΣ Ψευδαισθήσεις Μεταβολή προσωπικότητας Παραλήρημα Σπασμοί Κώμα

ΑΜΕΣΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΕΓΚΑΥΜΑΤΙΑ Α. Στον τόπο του ατυχήματος: Απομάκρυνση θύματος από το θερμικό αίτιο. Έλεγχος και εξασφάλιση βατότητας αεροφόρων οδών. Αφαίρεση ρούχων και κοσμημάτων Πλύση εγκαυματικής επιφάνειας με άφθονο νερό. Εκτίμηση έκτασης και βάθους εγκαύματος. Κάλυψη του εγκαυματία με κουβέρτα αλουμινίου. Λήψη ιστορικού (όνομα, ηλικία, βάρος, προϋπάρχουσες παθήσεις, αλλεργίες, τόπος και αίτιο ατυχήματος).

Β. Στο Νοσοκομείο πρέπει να γίνονται: Έλεγχος ανώτερων αναπνευστικών οδών. Εξασφάλιση δύο φλεβικών γραμμών-Χορήγηση υγρών-πλάσματος… Τοποθέτηση καθετήρων: κύστης - ρινογαστρικού - νηστιδικού σωλήνα θρέψης. Αναλγησία: με IV χορήγηση οπιούχων. Χορήγηση υγρών. Προφύλαξη από τον τέτανο. Ακτινολογικός - ηλεκτροκαρδιογραφικός και αιματολογικός έλεγχος. Αφαίρεση των εναπομεινάντων κοσμημάτων και ενδυμάτων. Πλύσιμο εγκαυματικής επιφάνειας με αποστειρωμένο νερό ή διάλυμα Nacl ή ιωδοφόρο σαπούνι. Σε επιφανειακά εγκαύματα τοποθέτηση ψυχρών κομπρεσών επί 20 min. Αφαίρεση νεκρωμένων ιστών και εφαρμογή αλοιφών ή κρεμών (αντισηπτικών). Διατήρηση θερμοκρασίας του σώματος.

ΜΕΘΟΔΟΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΕΓΚΑΥΜΑΤΩΝ Αιμοδυναμική σταθεροποίηση Μεταβολική υποστήριξη – Θερμίδες Τοπική κ΄ γενική αντιμικροβιακή θεραπεία Ισοζύγιο υγρών και ηλεκτρολυτών Υδροθεραπεία Χημειοθεραπεία Ανοικτή μέθοδος Κλειστή μέθοδος

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΓΚΑΥΜΑΤΩΝ Τοπική θεραπεία Κλειστή μέθοδος Ενδείκνυται: - για μικρής έκτασης εγκαύματα πριν αυτά αποικισθούν με παθογόνα μικρόβια και η πιθανότητα ανάπτυξης λοίμωξης είναι περιορισμένη. Κάλυψη της εγκαυματικής επιφάνειας με αποστειρωμένες γάζες καλύπτουσες με αντισηπτική ουσία

Ανοικτή μέθοδος Ενδείκνυται: - Για εκτεταμένα ολικού πάχους εγκαύματα με αυξημένη πιθανότητα ανάπτυξης σηπτικών επιπλοκών.

Υδροθεραπεία Χειρουργική θεραπεία Ενδείκνυται: για εκτεταμένα κυρίως εγκαύματα μετά την 4η μέρα όπου έχει γίνει ο αποικισμός της εγκαυματικής επιφάνειας με παθογόνα μικροβιακά στελέχη. Σκοπός: Μείωση της πυκνότητας της μικροβιακής χλωρίδας. Αφαίρεση των νεκρωτικών ιστών. Χειρουργική θεραπεία Εσχαρεκτομή Μεταμόσχευση δέρματος

Φυσικοθεραπεία Σκοπός: Αντιμετώπιση οιδημάτων Πρόληψη ρικνώσεων Διατήρηση κινητικότητας των αρθρώσεων και της ισχύος όλων των μυϊκών ομάδων. Διατήρηση των λειτουργικών δραστηριοτήτων (έγερση - βάδιση).

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ-ΑΝΑΓΚΕΣ ΑΡΡΩΣΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ-ΑΝΑΓΚΕΣ ΑΡΡΩΣΤΟΥ Πλημμελής οξυγόνωση ιστών Διαταραχή υγρών – ηλεκτρολυτών Διαταραχή οξεοβασικής ισορροπίας Θρεπτικό ανισοζύγιο Ενεργειακό ανισοζύγιο Περιορισμός στις δραστηριότητες, δυσκολία αυτοφροντίδας Μείωση άνεσης (πόνος, ανοικτό δέρμα κ.ά.) Δυνητικοί κίνδυνοι επιπλοκών Ψυχολογικά προβλήματα (πόνος, αγωνία, αλλαγή σωματικού ειδώλου) Διαταραχή στις κοινωνικές σχέσεις, εξαιτίας αλλαγής σωματικού ειδώλου

ΣΚΟΠΟΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ Άμεσοι Σταθεροποίηση της κατάστασης του αρρώστου Πρόληψη λοιμώξεων και shock  Απαλλαγή από πόνους Μείωση stress και συνεπειών του Μακροπρόθεσμοι Πλήρης επούλωση εγκαυματικής επιφάνειας Διατήρηση ακεραιότητας του σώματος Πρόληψη νέου ατυχήματος

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΡΡΩΣΤΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗ ΦΑΣΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ Μη ανοχή δραστηριότητας Ελλιπής γνώση για συνεχιζόμενη φροντίδα Μη αποτελεσματική αντιμετώπιση του φόβου, του άγχους, της λύπης και της υποχρεωτικής εξάρτησης από το προσωπικό παροχής φροντίδας υγείας Μειωμένη αυτοεκτίμηση ΣΚΟΠΟΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ Αύξηση της συμμετοχής του αρρώστου στις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής Αύξηση της κατανόησης της βλάβης, της θεραπείας και της σχεδιαζόμενης μετανοσοκομειακής φροντίδας Χρήση κατάλληλων στρατηγικών αντιμετώπισης Προσαρμογή στις αλλαγές αυτοαντίληψης και τρόπου ζωής.

Ιδιαιτερότητες στη νοσηλευτική φροντίδα του εγκαυματία. Με την εισαγωγή του εγκαυματία στο τμήμα επειγόντων είναι σημαντικό να: Πάρουμε σύντομο ιστορικό. Γίνει εκτίμηση του εγκαύματος σύμφωνα με το πρωτόκολλο ABCs of the Advanced Trauma Life Support (A . Τ . L . S ). Κάνουμε έλεγχο του επιπέδου συνείδησης του εγκαυματία σύμφωνα με την κλίμακα Γλασκόβης.

Ακολουθούν οι εξής ενέργειες: Ακολουθούν οι εξής ενέργειες: Χορήγηση οξυγόνου 100% Αναρρόφηση εκκρίσεων. Τοποθέτηση κεντρικής φλεβικής γραμμής (χορήγηση διαλύματος Ringer's lactate ). Τοποθέτηση ουροκαθετήρα. Τοποθέτηση ρινογαστρικού καθετήρα. Χορήγηση αντιτετανικού ορού. Έλεγχος αιμάτωσης των άκρων με ψηλάφηση των αρτηριών.

Μεταφορά εγκαυματία στην μονάδα εγκαυμάτων. Παρακολούθηση και ρύθμιση των ηλεκτρολυτών και αιματολογικών στοιχείων. Εκτίμηση της θρέψης του εγκαυματία. Καθημερινό ζύγισμα. Σωστή τήρηση των κανόνων ασηψίας και αντισηψίας (αποστειρωμένα σεντόνια κ . τ . λ) Παρακολούθηση και έλεγχος του εγκαυματικού τραύματος για πιθανή επιμόλυνση.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΕΓΚΑΥΜΑΤΙΑ Εξασφάλιση και διατήρηση ανοικτού αεραγωγού Αποκατάσταση της ολιγαιμίας Ανακούφιση και πρόληψη πόνου Αποπίεση του γαστρεντερικού σωλήνα Φροντίδα τραύματος και πρόληψη λοίμωξης Εξασφάλιση θρεπτικών ουσιών για επούλωση τραύματος Ιδιαίτερη προσοχή στην εκτίμηση του ουροποιητικού συστήματος(καθρέπτης)

Πρόληψη συσπάσεων / διατήρηση μυοσκελετικής λειτουργίας Προαγωγή ανάπαυσης Προαγωγή δραστηριότητας Εκπαίδευση αρρώστου Βελτίωση αυτοαντίληψης / ψυχολογική προσαρμογή Φροντίδα στο σπίτι και παρακολούθηση μετά την έξοδο από το νοσοκομείο