ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΛΑΡΙΣΑΣ -ΛΑΜΙΑΣ Ενθάρρυνση Επιχειρηματικών Δράσεων, Καινοτομικών Εφαρμογών και Μαθημάτων Επιλογής Φοιτητών ΤΕΙ Λάρισας—Λαμίας “PLEASE ENTER” ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΗ ΔΟΜΗ,ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΑΛΛΑΓΗ ΘΕΩΡΙΕΣ ΗΓΕΣΙΑΣ ΚΟΣΜΑ ΑΛΙΚΗ MSc ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ ΤΜΗΜΑ ΔΑΣΟΠΟΝΙΑΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2008

Διάγραμμα μαθήματος Οργανισμός Οργανωσιακή Δομή Οργανωσιακή κουλτούρα Τι είναι; Ποιος ο ρόλος της; Ποια είδη υπάρχουν; Οργανωσιακή κουλτούρα Πως διαμορφώνεται και μεταβάλλεται; Ποια η σημασία της για τον οργανισμό; Ηγεσία Ποιος ο ρόλος και η σημασία της Θεωρίες ηγεσίας

Τι είναι Οργανισμός Δύσκολο να οριστεί Μια συλλογική οργάνωση που υπάρχει ως μέσον για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων Οι στόχοι που θέλει να επιτύχει, ο τρόπος που προσπαθεί να τους επιτύχει (οργανωσιακή δομή), και ο λόγος που προσπαθεί να τους επιτύχει με αυτόν τον τρόπο (οργανωσιακή κουλτούρα), προσδιορίζουν τον οργανισμό.

Οργανωσιακή Δομή Έχει επίδραση στην συμπεριφορά του οργανισμού, είναι προσανατολισμένη σε ένα στόχο, και εξυπηρετεί έναν συγκεκριμένο σκοπό Ορίζει τον διαχωρισμό των εργασιών (βαθμός εξειδίκευσης), τον χωρισμό σε τμήματα, την ιεραρχία και την άσκηση ελέγχου

Όταν η επιχείρηση είναι τόσο μικρή ώστε η επικοινωνία γίνεται πρόσωπο με πρόσωπο, μία επίσημη οργανωσιακή δομή δεν είναι απαραίτητη Στους μεγάλους οργανισμούς πρέπει να αποφασίζεται ο καταμερισμός των εργασιών και των ευθυνών για τις διάφορες δραστηριότητες. Οι αποφάσεις αυτές καθορίζουν την οργανωσιακή δομή Η δομή απεικονίζεται στο επίσημο διάγραμμα/οργανόγραμμα του οργανισμού

Η καλύτερη δομή για κάθε οργανισμό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: Τον ρόλο του Το μέγεθός του (αριθμό εργαζομένων) Τον γεωγραφικό καταμερισμό των λειτουργιών του Το εύρος των επιχειρηματικών του δραστηριοτήτων

Καταμερισμός σε τμήματα με βάση την λειτουργία Η οργάνωση εργασιών που απαιτούν κοινή γνώση, δεξιότητες και πόρους οδηγούν στην αποδοτικότερη εκτέλεσή τους και ενισχύουν την εξειδίκευση Ωστόσο, τα άτομα σε κάθε τμήμα επικεντρώνονται σε αυτό και χάνουν την επαφή με τις άλλες σημαντικές λειτουργίες του οργανισμού, δυσχεραίνοντας τον συντονισμό των διαφόρων τμημάτων Σε μια κατασκευαστική εταιρία θα έχουμε βάση των λειτουργιών της: τμήμα παραγωγής, αγοράς, μαρκετινγκ, λογιστικών, και προσωπικού

Καταμερισμός με βάση τα προϊόντα Οργάνωση όλων των δραστηριοτήτων που αφορούν την παραγωγή και την προώθηση στην αγορά ενός προϊόντος, ή μιας ομάδας παρόμοιων προϊόντων Αυτονομία του manager στην όλη διαδικασία Επικέντρωση του προσωπικού στις ανάγκες της γραμμής παραγωγής του συγκεκριμένου προϊόντος και εξειδίκευση στην ανάπτυξη, παραγωγή και προώθησή του Αλλά, κοινοί πόροι

Καταμερισμός με βάση την αγορά/ πελάτες Ποια είναι η αγορά στην οποία απευθύνεται; Ποιοι είναι οι πελάτες που εξυπηρετεί; Επικέντρωση του κάθε τμήματος στις συγκεκριμένες ανάγκες και καλύτερη ανταπόκριση σε αυτές

Γεωγραφικός καταμερισμός Πλεονεκτικός για οργανισμούς που εκτείνονται σε ευρείς περιοχές, εφόσον οι δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα σε μια περιοχή έχουν κοινή διοίκηση Τα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής απαιτούν συχνά διαφορετική προσέγγιση, κάτι που ευνοεί ο καταμερισμός αυτός Η εμπειρία ενός τέτοιου καταμερισμού αποτελεί εξαιρετική εκπαίδευση για τα υψηλόβαθμα στελέχη

Οι παραπάνω δομές αναφέρονται στην κάθετη οργανωσιακή δομή (ποιος λογοδοτεί σε ποιόν, ποιος έχει εξουσία και είναι υπεύθυνος για το κάθε τμήμα του οργανισμού) Στους μεγάλους οργανισμού παρατηρούνται πολλά στρώματα διοικητικών στελεχών, και oι αποφάσεις πηγαίνουν από τα ανώτερα στρώματα προς τα κατώτερα

Σε κανέναν οργανισμό τα άτομα και τα διάφορα τμήματα δεν λειτουργούν ανεξάρτητα Η σύγχρονη τάση είναι η μετάβαση της έμφασης από τις κάθετες σχέσεις αναφοράς στις οριζόντιες – μείωση των επιπέδων ιεραρχίας Καταμερισμός των εξουσιών, μείωση της εργασιακής εξειδίκευση, ελεύθερη διακίνηση των πληροφοριών μέσα στον οργανισμό, λήψη αποφάσεων και θέσπιση στόχων από όλα τα επίπεδα

Οργανωσιακή Κουλτούρα Τι είναι οργανωσιακή κουλτούρα; Πώς διαμορφώνεται; Πώς μεταβάλλεται; Ποια η σημασία της για τον οργανισμό -επιχείρηση;

Οργανωσιακή Κουλτούρα Η γλώσσα, οι αξίες, οι στάσεις, οι πεποιθήσεις, και οι συνήθειες ενός οργανισμού Ένα σύνολο βασικών αξιώσεων που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές κατά το παρελθόν, και μεταβιβάζονται στα νέα μέλη ως ο αποδεκτός τρόπος σκέψης και συμπεριφοράς στα πλαίσια του οργανισμού (Schein,1990) Έχει τις ρίζες της στους ιδρυτές του οργανισμού, διαμορφώνεται μέσω της αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον, και μεταδίδεται από άτομο σε άτομο μέσω της επικοινωνίας (αργκό, τελετουργίες κτλ)

Οργανωσιακή Κουλτούρα Γενικά παραμένει αμετάβλητη, αλλά μπορεί να αλλάξει όταν: Αλλάξει το περιβάλλον Αλλάξουν τα άτομα στον οργανισμό Γίνει συγχώνευση του οργανισμού με άλλον Αλλάξει η δομή του οργανισμού

Οργανωσιακή Κουλτούρα Οι επιχειρήσεις επενδύουν σημαντικά στην ανάπτυξη μιας ισχυρής κουλτούρας, καθώς ενισχύει τον δεσμό των μελών της με αυτήν και τους στόχους της. Θεωρώντας την επιχείρηση μέρος της ταυτότητάς τους, αφοσιώνονται σε αυτήν και εργάζονται με μεγαλύτερο ζήλο για την επίτευξη των στόχων της

Αλλαγή του Οργανισμού Ο οργανισμός λειτουργεί μέσα σε ένα περιβάλλον και βρίσκεται σε μία συνεχή αλληλεπίδραση με αυτό. Προκειμένου να επιβιώσει διαρκής προσαρμογή σε αυτό Δυνάμεις που επιβάλλουν αλλαγή: Η συνεχής τεχνολογική ανάπτυξη Ο παγκόσμιος ανταγωνισμός Οι διεθνείς οικονομικές και πολιτικές συνθήκες Η παγκοσμιοποίηση Αλλαγές στα κοινωνικά και δημογραφικά δεδομένα

Εμπόδια στην διαδικασία αλλαγής Ατομικό επίπεδο: Οικονομική αβεβαιότητα Φόβος του αγνώστου Απειλή της διατάραξης των κοινωνικών σχέσεων Η δύναμη της συνήθειας Η αδυναμία κατανόησης της ανάγκης για αλλαγή Επίπεδο οργανισμού: Σταθερότητα της οργανωσιακής δομής Απειλή διατάραξης της ισορροπίας των δυνάμεων Η εμπειρία ανεπιτυχών προσπαθειών για αλλαγή στο παρελθόν

Κάμψη των αντιδράσεων Εκπαίδευση και ενημέρωση Συμμετοχή και εμπλοκή Διευκόλυνση και συμπαράσταση Διαπραγμάτευση και διάλογος Άσκηση άμεσης και έμμεσης βίας Kotter & Schlesinger, 1979

Ο ρόλος της ηγεσίας Ηγεσία: η ικανότητα ή το χάρισμα άσκησης επιρροής στους άλλους με στόχο την δραστηριοποίησή τους για την επίτευξη ενός κοινού στόχου Στον χώρο των επιχειρήσεων η παρουσία του ηγετικού στελέχους είναι εξαιρετικής σημασίας αφού είναι αυτός που βρίσκεται στην κορυφή της διοικητικής ιεραρχίας, συντονίζοντας, καθοδηγώντας και λαμβάνοντας όλες τις κρίσιμες αποφάσεις

Θεωρίες ηγεσίας Τι κάνει έναν ηγέτη ικανό; Πλήθος θεωριών Τι κάνει έναν ηγέτη ικανό; Πλήθος θεωριών Θεωρίες με βάση τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ηγέτη, Συμπεριφοριστικές θεωρίες, Θεωρίες με βάση τις εκάστοτε συνθήκες, Θεωρίες χαρισματικής ηγεσίας

Θεωρίες με βάση τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ηγέτη Ο ηγέτης γεννιέται, δεν γίνεται Οι ικανοί ηγέτες διακρίνονται από συγκεκριμένα προσωπικά, χαρακτηριστικά γνωρίσματα ( π.χ. φιλοδοξία, ενεργητικότητα, αυτοπεποίθηση, αξιοπρέπεια, ειλικρίνεια, δημιουργικότητα, ευφυΐα) Στον χώρο των επιχειρήσεων άτομα που διαθέτουν από την φύση τους αυτά τα γνωρίσματα μπορούν να γίνουν ικανότατα διευθυντικά στελέχη. Σημαντικές αντιρρήσεις ως προς την ισχύ τους

Συμπεριφοριστικές θεωρίες Έμφαση στην συμπεριφορά του ηγέτη (σημασία έχει τι κάνει, όχι η προσωπικότητά του) 2 είδη ηγετικής συμπεριφοράς Ηγεσία προσανατολισμένη στην εργασία (επικέντρωση στο να γίνεται σωστά η εργασία, έμφαση στους κανόνες και χρήση ανταμοιβής και εξαναγκασμού) Ηγεσία προσανατολισμένη στους εργαζομένους (ενδυνάμωση των εργαζομένων, ενθάρρυνση, βοήθεια, στόχος η προσωπική τους ανάπτυξη που θεωρείται κίνητρο για την βελτίωση της επίδοσής τους) Δυνατός ο συνδυασμός των 2

‘Πλέγμα’ των Blake &Mouton, 1985 Μεγάλο 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Μικρό 1, 9 Διοίκηση λέσχης 9,9 Συνεργατική διοίκηση 5,5 Διοίκηση των ισορροπιών Ενδιαφέρον για τον άνθρωπο 1,1 Φτωχή Διοίκηση 9,1 Αυταρχική διοίκηση 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Μεγάλο Ενδιαφέρον για την παραγωγή

Θεωρίες με βάση τις εκάστοτε συνθήκες Η καταλληλότητα της ηγετικής συμπεριφοράς καθορίζεται από τις δεδομένες συνθήκες (δεν υπάρχει ένα είδος ικανού ηγέτη για όλες τις περιστάσεις, ούτε μια συγκεκριμένη συμπεριφορά) Οι συνθήκες προσδιορίζονται από 4 διαστάσεις, οι οποίες επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα της ηγεσίας: Τα χαρακτηριστικά του ηγετικού στελέχους Τα χαρακτηριστικά της εργασίας Τα χαρακτηριστικά των εργαζομένων Τα χαρακτηριστικά της επιχείρησης

Συνοψίζοντας Δεν υπάρχει μία καθολική ηγετική προσωπικότητα. Η ικανότητα της ηγεσίας εξαρτάται από την περίσταση, η οποία με την σειρά της καθορίζεται από έναν αριθμό παραγόντων Οι σχέσεις μεταξύ του ηγετικού στελέχους και των υφισταμένων επηρεάζουν την εργασιακή επίδοση, την ικανοποίηση και το κίνητρο για εργασία, και η δημιουργία κινήτρων από τον πρώτο και οι αντικειμενικοί στόχοι των εργαζομένων επηρεάζουν την συμπεριφορά του( Fiedler & House, 1996).

Θεωρίες χαρισματικής ηγεσίας Χαρακτηριστικά του χαρισματικού ηγέτη: φορέας ενός οράματος και μίας αποστολής, παρακινεί και εμπνέει τους οπαδούς του δίνοντας το προσωπικό παράδειγμα αντιτίθεται στο κατεστημένο φορέας αλλαγής διακρίνεται από μία κυριαρχική προσωπικότητα και από την ανάγκη να ασκεί επιρροή στους άλλους, ικανός ρήτορας έχει ένα δίχτυο γνωριμιών με ισχυρές προσωπικότητες προκαλεί αλλαγές και το κάνει χωρίς να ακολουθεί διαδικασίες

University of Hull, H. Langcaster-James