ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ EE ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ (ΠΟΕ) Σπύρος Μπλαβούκος (sblavo@aueb.gr) Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Διεθνείς Εμπορικές Σχέσεις και Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου Διεθνείς Εμπορικές Σχέσεις και Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου Ιστορική εξέλιξη διεθνούς συστήματος εμπορικών σχέσεων: μερκαντιλισμός και άνοιγμα βρετανικών αγορών (1815/1846) Ά Παγκόσμιος Πόλεμος αποδιοργάνωσε πλήρως εμπορικό δίκτυο Μεσοπόλεμος: προστατευτισμός, αύξηση δασμών πρόδρομος ΠΟΕ: Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου (GATT-General Agreement of Tariffs and Trade) (Οκτώβριος 1947, 23 κυβερνήσεις) Υπόβαθρο: ρόλος Κογκρέσου, δεν επικύρωσε Χάρτα Αβάνας αλλά GATT εμπορική συμφωνία, όχι διεθνής οργανισμός, αρά δε χρειαζόταν έγκριση Κογκρέσου Άτυπος χαρακτήρας GATT (ενώ αρχική σκέψη για Διεθνή Οργανισμό Εμπορίου ως ειδικευμένος οργανισμός ΟΗΕ, ισότιμος με ΔΝΤ και Παγκόσμια Τράπεζα)

Αρχές Λειτουργίας Διεθνούς Εμπορικού Καθεστώτος Φιλελευθεροποίηση εμπορίου: μείωση δασμών και ρύθμιση μη δασμολο-γικών εμποδίων (non tariff barriers –NTBs) (8 γύροι διαπραγματεύσεων) Αμεροληψία: εξωτερική διάσταση (μεταχείριση ευνοούμενου κράτους: κάθε πλεονέκτημα σε ένα κράτος, επεκτείνεται αμέσως και σε όλα τα άλλα μέλη) και εσωτερική διάσταση (εσωτερική φόροι και κανονισμοί ίδιοι για εγχώρια και εισαγόμενα προϊόντα) Αμοιβαιότητα: κράτος που επωφελείται από εμπορικές παραχω-ρήσεις πρέπει να παρέχει σε αντάλλαγμα σχεδόν ισάξια οφέλη (προς αποφυγή free riding στην αρχή εξωτερικής αμεροληψίας) Μέτρα διασφάλισης και έκτακτα εμπορικά μέτρα: κυβερνητικές δράσεις για περιορισμό εισαγωγών σε ευαίσθητους τομείς (δασμοί αντι-ντάμπινγκ και αντισταθμιστικά τέλη) Ανάπτυξη

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ (ΠΟΕ - 1995) Γύρος Ουρουγουάης GATT (1986): απόφαση για μετατροπή GATT σε ΠΟΕ Γιατί μετεξελίχθηκε σε ΠΟΕ; λέσχη παρά οργανισμός, άρα κανονισμοί αγνοούνταν χαλαρές διαδικασίες επίλυσης διαφορών δεν άμβλυναν αντιπαραθέσεις ελλείμματα στο ισοζύγιο πληρωμών ΗΠΑ τις οδήγησαν να κατηγορήσουν άλλα κράτη για άδικο εμπόριο Νομικά κατοχυρωμένος Διεθνής Οργανισμός Διεύρυνση πεδίου διαπραγματεύσεων πέρα από GATT (υπηρεσίες, πνευματικά δικαιώματα, επενδύσεις) [γιατί; πίεση από ΗΠΑ, ΕΕ και ανεπτυγμένες χώρες που είχαν την πρωτοκαθεδρία στους τομείς αυτούς και απειλούνταν]

Δομή, Όργανα και Διαδικασία Λήψης Αποφάσεων Δομή, Όργανα και Διαδικασία Λήψης Αποφάσεων Δομή και Όργανα: Υπουργική Συνδιάσκεψη (συνδέεται με εκκίνηση ή ολοκλήρωση γύρου διαπραγματεύσεων αλλά γίνεται και κάθε δύο χρόνια για ισχυροποίηση προφίλ ΠΟΕ) Γενικό Συμβούλιο: όργανο ελέγχου εμπορικής πολιτικής και όργανο επίλυσης διαφορών Επικουρικά Συμβούλια Γενικός Διευθυντής ΠΟΕ Λήψη αποφάσεων: ένα κράτος, μία ψήφος Ανάλογα με το ζήτημα, απαιτείται απλή πλειοψηφία, ειδική πλειοψηφία δύο τρίτων ή τριών τετάρτων ή ομοφωνία. Αλλά επιζητείται κατά κανόνα συναίνεση

Προβλήματα και Κριτική Υπουργική Συνδιάσκεψη Σιάτλ (1999): εκτεταμένες κοινωνικές αντιδράσεις κατά παγκοσμιοποίησης και μεγάλη διάσταση μεταξύ ΗΠΑ-ΕΕ και Βορρά-Νότου Υπουργική Συνδιάσκεψη Ντόχα (2001): αντίδραση σε 11/9, συμφωνία για «Γύρο Ανάπτυξης», αλλά διαπραγματεύσεις τελικά παγώνουν τον Ιούλιο 2006. Μέγεθος ΠΟΕ: αδύνατη συναίνεση (ρόλος ΗΠΑ/ΕΕ/G20- αναδυόμενες χώρες) Οφέλη αναπτυσσόμενων χωρών από καθεστώς ελεύθερου εμπορίου υπό αμφισβήτηση στις χώρες αυτές

Κοινή Εμπορική Πολιτική ΕΕ Περιεχόμενο Εμπορικής Πολιτικής κοινή πολιτική ελέγχου εισαγωγών (κοινό εξωτερικό δασμολόγιο, ποσοτικοί και ποιοτικοί περιορισμοί) πολιτική προώθησης εξαγωγών μέτρα εμπορικής άμυνας (αντιντάμπινγκ, αντισταθμίσεις) προτιμησιακές συμφωνίες και πολυμερείς διαπραγματεύσεις (ΠΟΕ) Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος (με τη Νορβηγία, την Ισλανδία και το Λιχτενστάιν)/ Συμφωνίες Σύνδεσης/ Συμφωνίες με χώρες Μεσογείου / Συμφωνίες Οικονομικής Συνεργασίας (ΑPC) Εμπορικές Συμβάσεις ΕΕ δεσμεύουν όλα τα μέλη της Κ-Μ μπορούν και δικές τους Συμβάσεις αρκεί να μην αντιτίθενται σε Συμβάσεις της ΕΕ (εκτός κι αν αυτές είχαν συναφθεί πριν την ένταξη στην ΕΕ)

Διαμόρφωση Εμπορικής Πολιτικής ΕΕ Πλαίσιο Λειτουργίας εντός της ΕΕ Στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στο πεδίο της πολιτικής εμπορίου εμπλέκονται: κοινοτικά όργανα και εθνικές κυβερνήσεις Γενικός κανόνας λήψης αποφάσεων (εντός Συμβουλίου): ειδική πλειοψηφία [ομοφωνία για τομείς που ανήκουν στη «μικτή» αρμοδιότητα: πολιτιστικές και οπτικοακουστικές υπηρεσίες, εκπαιδευτικές υπηρεσίες, κοινωνικές υπηρεσίες και υπηρεσίες υγείας] Αποφάσεις λαμβάνονται με τη διαδικασία της συναπόφασης (εμπλοκή και ΕΚ) Διεθνής εκπροσώπηση: Επιτροπή διεξάγει τις εμπορικές διαπραγματεύσεις εξουσιοδοτημένη από το Συμβούλιο Ρόλος «Επιτροπής π. Α. 133» (Α. 207)

«Επιτροπή π. Α. 133» (Α. 207) Αποτελεί το πραγματικό κέντρο εξουσίας και λήψης αποφάσεων (;) Αρμοδιότητες: επικουρεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και λειτουργεί ως σύνδεσμος μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου. εξετάζει όλο το φάσμα των εμπορικών σχέσεων της Ε.Ε (πολυμερείς και διμερείς με τρίτες χώρες ή με περιφερειακούς οργανισμούς), δίνει κατευθύνσεις στην Επιτροπή για την συνέχεια των διαπραγματεύσεων ελέγχει τη συμβατότητα των εμπορικών διατάξεων με τους κανόνες του ΠΟΕ. συμβουλευτική ιδιότητα: εκφέρει γνώμη για πολιτικές που συνδέονται με το εμπόριο και επηρεάζονται απ αυτό. Έτσι μπορεί να εξετάζει τις εμπορικές διατάξεις σχεδίων σχετικών με το περιβάλλον, την ανάπτυξη, τη βιομηχανία κλπ.

«Επιτροπή π. Α. 133» (Α. 207) [συνέχεια] Αποτελείται από Γενικούς Διευθυντές Εξωτερικού Εμπορίου των κρατών μελών και συνέρχεται σε τακτικές μηνιαίες συνεδριάσεις. Υπάγεται ουσιαστικά στον έλεγχο της Επιτροπής Μόνιμων Αντιπροσώπων οπότε δεν μπορεί να παραπέμψει ζητήματα εμπορικής πολιτικής απευθείας στους υπουργούς προς έγκριση. Ουσιαστικά έχει τον ρόλο του θεματοφύλακα του Συμβουλίου έναντι της Επιτροπής για την εμπορική πολιτική (ως συμβουλευτικό όργανο δεν προβαίνει σε ψηφοφορία)

Παίγνιο τριών επιπέδων: κράτη-μέλη (εθνικό επίπεδο): Η κυβέρνηση κάθε κράτους μέλους θα πρέπει να βρει μια διαπραγματευτική θέση που θα αντανακλά τους εγχώριους περιορισμούς. Συμβούλιο Υπουργών ΕΕ (υπερεθνικό επίπεδο): τα κ-μ διαπραγματεύονται για τον καθορισμό της στάσης που θα ακολουθήσει η Επιτροπή στα διεθνή fora Επιτροπή (διεθνές επίπεδο): διαπραγμάτευση με κατευθυντήριο γραμμή το πλαίσιο που έχει καθοριστεί στο Συμβούλιο.

ΕΕ και ΠΟΕ Πλήρες μέλος του ΠΟΕ με αριθμό ψήφων ίσο προς τον αριθμό των Κ-Μ που είναι μέλη του ΠΟΕ. Επιτροπή διαπραγματεύεται στο όνομα Κ-Μ Οφέλη ΠΟΕ για ΕΕ: Εξασφάλιση νέων αγορών Επίβλεψη διεθνών εμπορικών κανόνων και διαβεβαίωση τήρησής τους Προώθηση βιώσιμης ανάπτυξης του εμπορίου.

Μηχανισμός Επίλυσης Διαφορών του ΠΟΕ Καλύπτει όλες τις πολυμερείς εμπορικές συμφωνίες Εφαρμόζεται στις διαφορές που προκύπτουν από την πλειομερή συμφωνία για τις δημόσιες συμβάσεις. Η διαδικασία επίλυσης των διαφορών ενεργοποιείται όταν ένα μέλος υποβάλλει σε ένα άλλο, αίτημα διεξαγωγής διαβουλεύσεων για συγκεκριμένο ζήτημα. Τα μέλη του ΠΟΕ δεσμεύονται να μην προσδιορίζουν από μόνα τους κατά πόσον υφίσταται παραβίαση των υποχρεώσεων που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο του. Τα μέλη του ΠΟΕ ενθαρρύνονται να δίδουν ιδιαίτερη σημασία στην κατάσταση των αναπτυσσόμενων χωρών μελών.

Συμμόρφωση Ε.Ε με νομοθεσία ΠΟΕ Δύο περιπτώσεις μη συμμόρφωσης (εισαγωγή γενετικά τροποποιημένου βοδινού και καθεστώς εισαγωγές μπανάνας από Λατινική Αμερική) στιγμάτισαν το νομοταγή χαρακτήρα της Ε.Ε. Γενικά, η μη συμμόρφωση αποτελεί εξαίρεση και όχι κανόνα. Ωστόσο, αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή η ΕΕ σχημάτισε έτσι τους κανόνες ώστε να είναι αρκετά εύκολο να ζήσει με αυτούς.