Ορισμός Δυσλεξία είναι μια δυσκολία νευροβιολογικής και νευροαναπτυξιακής φύσης με κληρονομική προδιάθεση. Επηρεάζει τις γνωστικές διεργασίες του εγκεφάλου που αφορούν την κατάκτηση των δεξιοτήτων ανάγνωσης, γραφής, ορθογραφίας.

Χαρακτηριστικά μαθητών με δυσλεξία

Προσχολική εκπαίδευση Δυσκολία στην εκμάθηση παιδικών τραγουδιών Φτωχές κινητικές δεξιότητες Φτωχή βραχυπρόθεσμη μνήμη

Πρωτοβάθμια εκπαίδευση Δε δίνουν προσοχή όταν τους απευθύνoυν το λόγο Δεν προοδεύουν στην ανάγνωση,ορθογραφία ,γραφή και αριθμητική Δυσκολίες στις κινητικές δεξιότητες και στον προσανατολισμό Έχουν δυσκολίες στο να θυμούνται προφορικές οδηγίες. Έχουν δυσκολίες στο να λένε την ώρα Δυσκολεύονται στο να αναγνωρίζουν την ημέρα της εβδομάδας Δυσκολεύονται να δέσουν τα κορδόνια των παπουτσιών τους Ονειροπολούν (Riddick,Wolfe,and Lumsdom,2002,Blight,2002)

Πρωτοβάθμια- Δευτεροβάθμια εκπαίδευση Ηλικία 7-13 ετών: Η αναγνωστική ηλικία δε συμβαδίζει με τη χρονολογική ηλικία Χρησιμοποιούν περιορισμένο λεξιλόγιο στη γραπτή εργασία τους Ακόμη μπερδεύουν τα γράμματα Δε βάζουν σημεία στίξης σωστά Γράφουν πολύ μικρές εκθέσεις Εξακολουθούν να αντιστρέφουν τους αριθμούς Εξακολουθούν να έχουν δυσκολίες στις λεπτές κινητικές τους δεξιότητες Τα προβλήματα συμπεριφοράς αυξάνονται

Δευτεροβάθμια εκπαίδευση Ηλικία 13-18 ετών: Εξακολουθούν να έχουν προβλήματα στην οθογραφία και τη γραφή Δυσκολεύονται να σχεδιάζουν και να γράφουν εκθέσεις με λογική σειρά λόγω των δυσκολιών που έχουν στη σειροθέτηση Δυσκολεύονται να παίρνουν σημειώσεις στην τάξη Η ποιότητα της εργασίας τους εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο αισθάνονται κάθε μέρα. (Blight,2001)

https://www.youtube.com/watch?v=IEpBujdee8M&t=8s(what's  it like being dyslexic)

Η δυσλεξία αφορά μόνο το γραπτό λόγο Γλώσσα Προφορικός λόγος Γραπτός λόγος Ακρόαση Ομιλία Ανάγνωση Γραφή Αποκωδικοποίηση Κατανόηση Παραγωγή κειμένου Ορθογραφία Ευαναγνωσία

Γραπτός λόγος Η παραγωγή του γραπτού λόγου είναι μια δύσκολη, πολυσύνθετη, πολύπλοκη αλλά και διδάξιμη δραστηριότητα. Για την ολοκλήρωσή της απαιτούνται γνωστικές, μεταγνωστικές, γλωσσικές, και οπτικοκινητικές δεξιότητες.

Ανάγνωση Αποκωδικοποίηση Κατανόηση Ανάγνωση Κομπιαστή αποκωδικοποίηση ιδιαίτερα στα συμφωνικά συμπλέγματα και πολυσύλλαβες λέξεις. Φτωχό οπτικό λεξιλόγιο συχνόχρηστων λέξεων Αντικαταστάσεις ,παραλείψεις, προσθέσεις γραμμάτων και συλλαβών. Αντικαταστάσεις λέξεων που μπορεί να μη σχετίζονται ούτε με το νόημα ,ούτε με το σχήμα της λέξης. Έλλειψη προσωδίας, σημείων στίξης. Ξεκινούν να διαβάζουν για να τελειώσουν. . Κατανόηση Ελλιπές λεξιλόγιο. Δεν διακρίνουν σημαντικές από ασήμαντες πληροφορίες. Δυσκολεύονται να εντοπίσουν την κεντρική ιδέα. Δεν μπορούν να κάνουν προβλέψεις και υποθέσεις σχετικά με το περιεχόμενο.

Δυσκολίες Γραφής Συγγραφέας Γραμματέας Δυσκολίες Γραφής Συγγραφέας Γραμματέας Παράγει ιδέες Οργανώνει ιδέες Βελτιώνει ιδέες Ελέγχει τη δραστηριότητα παραγωγής γραπτού λόγου (μεταγνώση) Ορθογραφικούς κανόνες Συντακτικούς κανόνες Γραμματικούς κανόνες Οπτικοκινητικές δεξιότητες

Διάγνωση - αξιολόγηση Μια συστηματική διάγνωση παιδιού με δυσλεξία γίνεται ύστερα από αίτημα του διευθυντή του σχολείου και σε συνεννόηση με τους εμπλεκόμενους εκπαιδευτικούς.Η διαδικασία δεν μπορεί να διενεργηθεί χωρίς τη συναίνεση των γονέων,οι οποίοι πρέπει να ενημερωθούν για την μαθησιακή και γνωστική κατάσταση του παιδιού(Στασινός,2009).

Παρέμβαση από τον δάσκαλο Ειδικής Αγωγής Παρέμβαση από τον δάσκαλο Ειδικής Αγωγής Ο δάσκαλος επισημαίνει τις πιθανές ενδείξεις. Παραπομπή για έγκυρη και έγκαιρη διεπιστημονική διάγνωση αξιολόγηση.* Στοχοθεσία σε συνεργασία με το μαθητή. Ενδιαφέρον και κίνητρα για προσπάθεια. Μικροί στόχοι και συνεχής αναστοχοθέτηση. Σχεδιασμός και εφαρμογή εξατομικευμένου προγράμματος. Ενίσχυση συναισθηματικού τομέα(ενίσχυση αυτοεκτίμησης). Αξιοποίηση των ταλέντων του. Μείωση απαιτήσεων από το δάσκαλο της τάξης,διαφορετική αξιολόγηση. Καλλιέργεια ενταξιακού κλίματος στο σχολείο. Συνεργασία με τους γονείς (τι είναι η δυσλεξία,αντιμετώπιση, τρόπος μελέτης,ενεργή συμμετοχή στα δρώμενα του σχολείου,εξωσχολικές δραστηριότητες κ.λ.π). Συνεργασία με εξωτερικούς φορείς.

Διδακτικές προσεγγίσεις αποκωδικοποίησης Ανάπτυξη Φωνολογικής και Μορφολογικής Επίγνωσης Φωνολογική επίγνωση: η ικανότητα που αποκτούν τα παιδιά να χειρίζονται τα φωνήματα που απαρτίζουν τις λέξεις(φωνημική και συλλαβική) Μορφολογική επίγνωση:η ικανότητα που αποκτούν τα παιδιά να χειρίζονται τα μορφήματα που απαρτίζουν τις λέξεις π.χ.ομιλώ-ομιλία

Orton-Gillingham διδακτική προσέγγιση Στηρίζεται στην πολύ-αισθητηριακή μέθοδο όπου γίνεται ταυτόχρονη χρήση των οπτικών,ακουστικών και κιναισθητικών δυνατοτήτων του μαθητή. Οπτική ενίσχυση: συνδυασμό γραφημάτων ή λέξεων Ακουστική ενίσχυση:ακουστικό υλικό με προφώνηση φωνημάτων τα οποία αντιστοιχούν με γραφήματα ή λέξεις Κιναισθητική ενίσχυση:δραστηριότητες με κινήσεις των χεριών και των χειλιών. (Στασινός,2009) Η εικονογραφική μέθοδος (Μαυρομμάτη ,2004)

Με συνδυασμό των παραπάνω μεθόδων βήμα βήμα η αποκωδικοποίηση Kατάκτηση των γραμμάτων Kατάκτηση των συλλαβών Ανάγνωση λέξεων Ανάγνωση προτάσεων Ανάγνωση με μικρών κειμένων Ανάγνωση μεγαλύτερων κειμένων Ποικίλο και ενδιαφέρον υλικό για ανάγνωση Επαναλήψεις

Ενίσχυση κατανόησης Βασικές δεξιότητες Ενίσχυση κατανόησης Βασικές δεξιότητες Ακριβής και ευχερής ανάγνωση Ανάπτυξη λεξιλογίου Γνωστικές και μεταγνωστικές στρατηγικές Επεξεργασία κειμένου Νοητικές εικόνες Οπτικο-χωρικοί οργανωτές(διαγράμματα,σχήματα) Εξωτερικά βοηθήματα(υπογράμμιση) Περίληψη Κεντρική ιδέα

Γραφή

Τεχνικές παραγωγής γραπτού λόγου Βασικό να καταλάβει ο μαθητής μας την επικοινωνιακή αξία του γραπτού λόγου για να αισθανθεί την ανάγκη να γράψει μόνος του. Περιγραφή εικόνας Συμπλήρωση ημιτελών προτάσεων Απάντηση σε ερωτήσεις Σύνταξη πρόσκλησης γενεθλίων Σύνταξη μηνύματος για τους συμμαθητές Αγγελία που θα αναρτηθεί σε χώρο του σχολείου Γράμμα σε αγαπημένο πρόσωπο Περιγραφή ιστορίας με κάρτες εξελίξεων

Χρήση εικόνων

Τεχνική ερωτήσεων

Πρόσκληση Η πρόσκληση πρέπει να περιέχιει πληροφορίες : Γιατί μας προσκαλούν; Πότε (ημέρα – ώρα); Πού (διεύθυνση); Γιατί ; Ποιος μας προσκαλεί;

Κάρτες εξελίξεων

Γραφικές αναπαραστάσεις Ποιος;  Ανάλογα με τις απαιτήσεις του κειμένου προσφέρουμε τα ανάλογα μνημονικά μέσα Γραφικές αναπαραστάσεις Ποιος; Πού; Πότε; Πώς; Πρόβλημα Λύση Συναισθήματα

Χρονικά διαγράμματα Τίτλος παραμυθιού

Εννοιολογικοί χάρτες Κύρια ιδέα

Παιχνίδι στις ομάδες Ένα πρωινό…………. Στην αυλή ………... Η/Ο…… Ξαφνικά…. Ευτυχώς ….. Στο τέλος….. Χρόνος Τόπος Ήρωας Πυροδοτικό γεγονός Σύμμαχος Λύση

Όλα όσα ισχύουν για την δυσορθογραφία Ενίσχυση ορθογραφίας Όλα όσα ισχύουν για την δυσορθογραφία

Ενίσχυση γραφοκινητικού μηχανισμού Ανάλογα τη δυσκολία ,συνεργασία με εργοθεραπευτή Υιοθέτηση σωστής θέσης στο θρανίο Ασκήσεις λεπτής κινητικότητας ( να περνά χάντρες σε ένα κορδόνι, να παίζει με πηλό και πλαστελίνες,να περνά κορδόνια ,να υφαίνει σε μικρό αργαλειώ,ασκήσεις προγραφής,χειροτεχνίες με ποικίλα υλικά,ζωγραφική κ.λ.π) Χρήση τετραδίων με τετράγωνα ή με διπλές γραμμές Χρήση λαβών σε μολύβια Κάρτες υπενθύμισης Χρήση υπολογιστή

Βοηθητικές παιδαγωγικές δραστηριότητες Χρήση υπολογιστή Στυλ μάθησης Το μαθησιακό στυλ περιγράφει τις ατομικές διαφορές στον τρόπον εκμάθησης καινούριων πληροφοριών. Δεξιότητες μελέτης Οργανωτικές δεξιότητες Δεξιότητα να παίρνουν αποτελεσματικές σημειώσεις Τεχνικές εξέτασης

Η διδασκαλία θα πρέπει να είναι: Συστηματική με συχνές επαναλήψεις Σαφής και άμεση Να περιλαμβάνει την ενεργοποίηση όλων των αισθήσεων (πολυαισθητηριακή) Να δίνει έμφαση στις διαδικασίες της σύνθεσης και της ανάλυσης

Για να επιτευχθεί η συνεργασία εκπαιδευτικού με τον μαθητή Αμοιβαία αποδοχή Εκπαιδευτικός Υπομονετικός Σαφής Φιλικός με χιούμορ Ξεκάθαρος Ελαστικός στο πρόγραμμά του Ευαισθητοποιημένος με θετικές στάσεις και προσδοκίες(Κασσέρης ,2002)

Παρέμβαση στην οικογένεια Αποδοχή του παιδιού Ρεαλιστικοί στόχοι Συνεργασία με δασκάλους και ειδικότητες που συμμετέχουν στη διαμόρφωση της παρέμβασης Ενίσχυση της προσπάθειας και όχι μόνο της επιτυχίας Απεμπλοκή από τη βαθμολογία Οργάνωση χρόνου /χώρου διαβάσματος Εκμάθηση δεξιοτήτων διαβάσματος. Υγιές, ισορροπημένο και ασφαλές περιβάλλον.

Προβλήματα Παραγωγής Γραπτού Λόγου Παιδιών Σχολικής Ηλικίας, Πηγές: Προβλήματα Παραγωγής Γραπτού Λόγου Παιδιών Σχολικής Ηλικίας, Ιωάννης Σπαντιδάκης ,Αθήνα 2004 Διδακτικές Προσεγγίσεις και Πρακτικές για μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες Σουζάνα Παντελιάδου-Φαίη Αντωνίου,Βόλος 2008 Σημειώσεις από ημερίδα «Παραγωγή Γραπτού Λόγου»Στέλλα Κουτσουράκη Εμπειρία από σύλλογο «ΑΓΑΠΗ» Ρεθύμνου από Ειδικό Σχολείο Ρεθύμνου από Τμήμα Ένταξης 7ου Δημ. Σχολείου Ρεθύμνου