ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Ενότητες 1.Οι χάρτες ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Ενότητες 1.Οι χάρτες 2.Το φυσικό περιβάλλον της Ευρώπης 3.Οι κάτοικοι της Ευρώπης 4.Οικονομικές δραστηριότητες των Ευρωπαίων

χρησιμότητα της γεωγραφίας Η γεωγραφία παρέχει στον κάθε άνθρωπο τη δυνατότητα: Να ανακαλύπτει το χώρο γύρω και πέρα από αυτόν. Να αντιλαμβάνεται την αλληλεπίδρασή του με το περιβάλλον, καθώς και τα προβλήματα που δημιουργούνται από αυτή.

χρησιμότητα της γεωγραφίας Να αναγνωρίζει και να αποτιμά την έκταση της επίδρασής του στο περιβάλλον Να σκεφτεί τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να συνεχιστεί η ζωή στον πλανήτη για όλα τα πλάσματα που ζουν σε αυτόν.

μάθημα 1ο σχετική θέση-απόλυτη θέση Όταν η θέση ενός αντικειμένου ή τόπου προσδιορίζεται σε σχέση με κάποιο άλλο επιλεγμένο στοιχείο του χώρου (σημείο αναφοράς), τότε η θέση ονομάζεται σχετική. Όταν η θέση ενός αντικειμένου ή τόπου προσδιορίζεται με τη χρήση κάποιου συστήματος αναφοράς, τότε η θέση ονομάζεται απόλυτη.

Γεωγραφική θέση Όταν για τον προσδιορισμό της θέσης ενός τόπου χρησιμοποιείται το σύστημα των γεωγραφικών συντεταγμένων (γεωγραφικό μήκος-γεωγραφικό πλάτος) τότε προκύπτει η γεωγραφική θέση του τόπου αυτού.

Σύγκριση σχετικής θέσης-γεωγραφικής θέσης ενός τόπου Σύγκριση σχετικής θέσης-γεωγραφικής θέσης ενός τόπου Η γνώση της γεωγραφικής θέσης ενός τόπου μας παρέχει σαφείς πληροφορίες για το που ακριβώς βρίσκεται αυτός και πώς μπορεί να εντοπιστεί στο χάρτη, δε μας πληροφορεί όμως για τη σχέση του τόπου με το χώρο γύρω απ’ αυτόν.

Σύγκριση σχετικής θέσης-γεωγραφικής θέσης ενός τόπου Σύγκριση σχετικής θέσης-γεωγραφικής θέσης ενός τόπου Η γνώση της σχετικής θέσης ενός τόπου δε μας βοηθά στο να προσδιορίσουμε που ακριβώς βρίσκεται ο τόπος αυτός, αλλά μας παρέχει πληροφορίες για τη σχέση του με το χώρο γύρω απ’ αυτόν.

μάθημα 3ο χάρτες Χάρτη, ονομάζουμε την απεικόνιση μιας περιοχής (μεγάλης ή μικρής) σε σχέδιο.

Τι είδους πληροφορίες μπορεί να μας δώσει ένας χάρτης Για τη γεωγραφική θέση ενός σημείου. Για τα φαινόμενα και τις λειτουργίες που συμβαίνουν σ’ ένα χώρο. Για τις σχέσεις μεταξύ της θέσης ενός τόπου και των φαινομένων και λειτουργιών που συντελούνται εκεί.

Είδη χαρτών - χάρτες γενικοί ειδικοί (θεματικοί) πολιτικοί ποιοτικοί ποσοτικοί γεωμορφολογικοί

Είδη χαρτών Πολιτικοί : απεικονίζουν το ανθρωπογενές περιβάλλον Γεωμορφολογικοί : απεικονίζουν το φυσικό περιβάλλον Ποσοτικοί: παρατίθενται αριθμητικά δεδομένα Ποιοτικοί: δεν παρατίθενται αριθμητικά δεδομένα

Μάθημα 4ο:Γενικά γεωμορφολογικά στοιχεία της Ευρώπης Μάθημα 4ο:Γενικά γεωμορφολογικά στοιχεία της Ευρώπης

Γενικά γεωμορφολογικά στοιχεία της Ευρώπης Γενικά γεωμορφολογικά στοιχεία της Ευρώπης Η ηπειρωτική Ευρώπη εκτείνεται από 350 έως 700 βόρεια και από 100 δυτικά έως 650 ανατολικά. Είναι μία χερσόνησος που βρέχεται από αρκετές θάλασσες(Ατλαντικός ωκ, Μεσόγειος, Αρκτικός ωκ.) Συνορεύει στα ανατολικά με την Ασία (Ουράλια όρη, Καύκασος, Ελλήσποντος) Στα νότια βρίσκεται η Αφρική και τις χωρίζει η Μεσόγειος θάλασσα. Στα δυτικά βρίσκεται η Αμερική και τις χωρίζει ο Ατλαντικός ωκεανός.

Μάθημα 9ο :Σεισμική και ηφαιστειακή δράση

Αίτια πρόκλησης σεισμών και δημιουργίας ηφαιστείων Οι σεισμοί και τα ηφαίστεια είναι δύο γεωλογικά φαινόμενα που έχουν κοινά αίτια δημιουργίας. Συνυπάρχουν στις περιοχές τις οποίες λέμε τεκτονικά ενεργές ζώνες και οι οποίες είναι συνήθως τα όρια των λιθοσφαιρικών πλακών. Εμφανίζονται δηλαδή εκεί που οι λιθοσφαιρικές πλάκες είτε συγκλίνουν μεταξύ τους, είτε αποκλίνουν. Συχνά εμφανίζονται σεισμοί κι εκεί που οι λιθοσφαιρικές πλάκες κινούνται παράλληλα.

Περιοχές της Ευρώπης με έντονη σεισμική δραστηριότητα και ηφαιστειακή δράση Αλπική πτύχωση (Ιταλία, Ελλάδα,Αλβανία, Τουρκία) Μεσοωκεάνια ράχη Ατλαντικού (Ισλανδία)

Περιοχές της Ευρώπης με έντονη σεισμική δραστηριότητα και ηφαιστειακή δράση

Για ποιο λόγο η Ελλάδα παρουσιάζει έντονη σεισμική δραστηριότητα και ηφαιστειακή δράση Η Ελλάδα βρίσκεται πολύ κοντά στο μέτωπο της σύγκρουσης των λιθοσφαιρικών πλακών της Ευρασίας και της Αφρικής το οποίο εκτείνεται κατά μήκος της νότιας Ευρώπης. Η Ελλάδα είναι η πρώτη σε σεισμικότητα χώρα της Ευρώπης και βρίσκεται στις έξι πιο σεισμογενείς χώρες του κόσμου.

Σεισμική δραστηριότητα: Ιόνια νησιά, Κρήτη, Ρόδος Περιοχές της Ελλάδας με την πιο έντονη σεισμική δραστηριότητα και ηφαιστειακή δράση Σεισμική δραστηριότητα: Ιόνια νησιά, Κρήτη, Ρόδος Ηφαιστειακή δράση: Σαντορίνη, Μήλος, Μέθανα

Περιοχές της Ελλάδας με έντονη σεισμική δραστηριότητα και ηφαιστειακή δράση

Μάθημα 10ο: Επιπτώσεις σεισμών και ηφαιστειακών εκρήξεων συνέπειες στις ζωές των ανθρώπων (θάνατοι, σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα) οικονομικές συνέπειες (καταστροφές υποδομών, οικιών κ.λ.π.)

Θετικές συνέπειες ηφαιστειακής δραστηριότητας Τουρισμός Εξόρυξη ηφαιστειογενών ορυκτών Γεωργικές καλλιέργειες στα εύφορα εδάφη γύρω από το ηφαίστειο. Ιαματικά λουτρά Παραγωγή γεωθερμικής ενέργειας.

Αντιμετώπιση σεισμών Ο σεισμός είναι ένα φυσικό φαινόμενο που δε θα σταματήσει. Εκδηλώνεται ξαφνικά και χωρίς προειδοποίηση. Δεν πρέπει να τον φοβόμαστε, αλλά να μάθουμε να ζούμε με αυτόν σα να είναι κομμάτι της ζωής μας. Η αντισεισμική κατασκευή των κτισμάτων, η γνώση της κατάλληλης συμπεριφοράς κατά τη διάρκεια ενός σεισμού και η λήψη κάθε δυνατού μέτρου προστασίας είναι ενέργειες που μπορούν να συμβάλλουν στο να αντιμετωπιστεί αυτό το φυσικό φαινόμενο.

Μάθημα 12ο: οι θάλασσες της Ευρώπης Μάθημα 12ο: οι θάλασσες της Ευρώπης

Θάλασσες της Ευρώπης Νότια: Μαύρη, Αιγαίο, Ιόνιο, Αδριατική, Τυρρηνική, Λιγυρική Βόρεια: Μάγχη, Βόρεια, Βαλτική, Νορβηγική Μπάρεντς, Λευκή

Κατηγορίες θαλασσών Οι βαθιές θάλασσες ( Μαύρη,Μεσόγειος) σχηματίστηκαν από τη γεωτεκτονική δραστηριότητα. Οι αβαθείς θάλασσες σχηματίστηκαν όταν έλιωσαν οι παγετώνες και τα νερά κάλυψαν περιοχές που ως τότε ήταν ξηρά.

Χερσόνησοι της Ευρώπης

Αιτία ευρωπαϊκής ναυτικής παράδοσης Ο οριζόντιος διαμελισμός της Ευρώπης σε συνδυασμό με το ότι κανένα σημείο της δεν απέχει περισσότερο από 1000 km από τη θάλασσα εξηγεί γιατί οι Ευρωπαίοι στράφηκαν στο θαλάσσιο στοιχείο από τα αρχαία χρόνια.

Ευρωπαικοι λαοί με σπουδαία ναυτική παράδοση Έλληνες Βίκινγκς Ιταλοί Ισπανοί Πορτογάλοι Άγγλοι Νορβηγοί κ.α.

Ευρωπαίοι θαλασσοπόροι Χρ Ευρωπαίοι θαλασσοπόροι Χρ. Κολόμβος , Μαγγελάνος, Βάσκο Ντε Γκάμα , Τζέιμς Κούκ

Τα σπουδαιότερα ευρωπαϊκά λιμάνια Ρόττερνταμ (Ολλανδία) Μασσαλία (Γαλλία) Πειραιάς (Ελλάδα) Αμβούργο (Γερμανία) Λίβερπουλ (Αγγλία) Αμβέρσα (Βέλγιο)

Οι μεγαλύτεροι ευρωπαϊκοί εμπορικοί στόλοι Ελληνικός Γερμανικός Νορβηγικός

Οι σημαντικότεροι κίνδυνοι για τις ευρωπαϊκές θάλασσες Ρύπανση Υπεραλίευση

Μάθημα14ο: Μεσόγειος θάλασσα Μάθημα14ο: Μεσόγειος θάλασσα

Επικοινωνία της μεσογείου με άλλες θάλασσες Βόσπορος Γιβραλτάρ Διώρυγα Σουέζ

Επικοινωνία της μεσογείου με άλλες θάλασσες Μεσόγειος-Ατλαντικός (Γιβραλτάρ) Μεσόγειος-Εύξεινος Πόντος (Βόσπορος) Μεσόγειος-Ερυθρά θάλασσα (Σουέζ)

Τα μεγαλύτερα νησιά της Μεσογείου Σικελία (Ιταλία),Σαρδηνία (Ιταλία) Κύπρος, Κορσική (Γαλλία), Κρήτη (Ελλάδα) Κορσική Σαρδηνία Κύπρος Σικελία Κρήτη

Μεσογειακό κλίμα Εύκρατο (μεσογειακό) Ήπιοι χειμώνες Ζεστά και ξηρά καλοκαίρια

Χλωρίδα της Μεσογείου Ελιά Αμπέλι Σιτάρι Εσπεριδοειδή

Αναπλήρωση υδάτων Από 500 ποτάμια (με μικρή παροχή) Από βροχοπτώσεις (λιγοστές) Από τον Ατλαντικό μέσω Γιβραλτάρ Από Μαύρη θάλασσα μέσω Βοσπόρου

μάθημα 15ο: Οι άνθρωποι στη μεσόγειο Χώρες που βρέχονται από τη Μεσόγειο Ευρωπαϊκές: Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Κροατία, Βοσνία, Αλβανία, Ελλάδα, Τουρκία, Κύπρος, Μάλτα Ασιατικές: Τουρκία, Συρία, Λίβανος, Ισραήλ Αφρικανικές: Αίγυπτος, Λιβύη, Αλγερία, Τυνησία, Μαρόκο

Κίνδυνοι που απειλούν τη μεσόγειο Ρύπανση από βιομηχανικά, γεωργικά, τουριστικά και οικιακά λύματα Η υπεραλίευση έχει μειώσει δραματικά τους πληθυσμούς των ψαριών

Μάθημα 16ο: οι πεδιάδες και τα βουνά της Ευρώπης Μάθημα 16ο: οι πεδιάδες και τα βουνά της Ευρώπης Ρωσική πεδιάδα Βορειοευρωπαϊκή πεδιάδα

Πεδιάδες της Ευρώπης

Οι μεγαλύτερες οροσειρές της Ευρώπης

Οι μεγαλύτερες οροσειρές της Ευρώπης Οι μεγαλύτερες οροσειρές της Ευρώπης Άλπεις (κεντρική Ευρώπη) Ουράλια (ανατολικά σύνορα Ευρώπης) Καρπάθια (κεντρική Ευρώπη) Καύκασος (νοτιοανατολική Ευρώπη) Σκανδιναβικές Άλπεις (Σκανδιναβία) Πυρηναία (Ισπανογαλλικά σύνορα) Απέννινα (Ιταλική χερσόνησος) Δειναρικές Άλπεις-Πίνδος- Αίμος (Βαλκανική)

μάθημα 17ο: Τι προσφέρουν τα βουνά στον άνθρωπο Ξυλεία Ρετσίνι (πεύκο-έλατο) Θρεπτικούς καρπούς (καστανιά-καρυδιά) Τροφοδοτούνται με νερό τα μεγάλα ποτάμια. Ορεινά βοσκοτόπια για την κτηνοτροφία Πετρώματα (μάρμαρο) και μεταλλεύματα Αναψυχή και άθληση Οικονομική άνθηση (χειμερινός τουρισμός) Καθορισμός κλίματος-ανέμων

Προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι των ορεινών περιοχών Δυσκολία κατασκευής οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου Αντίξοες κλιματικές συνθήκες Φυσικές καταστροφές (κατολισθήσεις, χιονοστιβάδες, χείμαρροι που ξεχειλίζουν) Περισσότεροι σεισμοί

Πλεονεκτήματα των κατοίκων πεδινών περιοχών Πλεονεκτήματα των κατοίκων πεδινών περιοχών Αρκετός χώρος για να αναπτυχθούν αστικά κέντρα. Μεγάλες εκτάσεις για γεωργική εκμετάλλευση και κτηνοτροφία. Ήρεμα ποτάμια (πλωτά) Πλούσιο οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο. Λιγότεροι σεισμοί Ηπιότερο κλίμα

Μάθημα 19ο: Το κλίμα της Ευρώπης Μάθημα 19ο: Το κλίμα της Ευρώπης

Κλιματικοί τύποι-Χαρακτηριστικά-περιοχές πολικό: Πολύ ψυχροί χειμώνες και μικρής διάρκειας δροσερά καλοκαίρια. (β. Ισλανδία, β. Νορβηγία, β. Ρωσία) Ορεινό: Παρόμοια χαρακτηριστικά με το πολικό κλίμα. (σε περιοχές με μεγάλο υψόμετρο, Άλπεις, Πυρηναία κ.α.) ωκεάνιο: Μέτριες θερμοκρασίες, όλες τις εποχές. Ήπιοι χειμώνες, δροσερά καλοκαίρια. Άφθονες βροχοπτώσεις. (Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ολλανδία)

Κλιματικοί τύποι-Χαρακτηριστικά-περιοχές ηπειρωτικό: Μεγάλες διαφορές θερμοκρασίας μεταξύ χειμώνα και καλοκαιριού. Ψυχροί χειμώνες μεγάλης διάρκειας. Καλοκαίρια με πολλές βροχές. ανατολική Ευρώπη (Πολωνία, Ρωσία) Μεταβατικό: Ενδιάμεσα χαρακτηριστικά του ωκεάνιου και του ηπειρωτικού κλίματος. κεντρική Ευρώπη (Γερμανία, Τσεχία) μεσογειακό: Ήπιοι υγροί χειμώνες και ζεστά, ξηρά καλοκαίρια. νότια Ευρώπη (Ιταλία, Ελλάδα )

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν το κλίμα της Ευρώπης γεωγραφικό πλάτος : η Ευρώπη βρίσκεται κυρίως στην εύκρατη ζώνη (35º έως 70º βόρεια) οπότε στις περισσότερες περιοχές της το κλίμα είναι εύκρατο

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν το κλίμα της Ευρώπης υψόμετρο : Αν και η Ευρώπη γενικά θεωρείται πεδινή ήπειρος, το ανάγλυφό της παρουσιάζει σημαντικές διαφορές καθώς ο ευρωπαϊκός νότος είναι πιο ορεινός από τον ευρωπαϊκό βορρά. Όσο το υψόμετρο αυξάνεται, το κλίμα γίνεται πιο ψυχρό

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν το κλίμα της Ευρώπης απόσταση από τη θάλασσα : Στην Ευρώπη (πλην της ανατολικής) όλες οι περιοχές βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των 1000 km από τη θάλασσα. Οι παραθαλάσσιες περιοχές της Ευρώπης έχουν σχετικά ήπιους χειμώνες και δροσερά καλοκαίρια.

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν το κλίμα της Ευρώπης Ειδικές τοπικές συνθήκες : οροσειρές, τοπικοί άνεμοι, τεχνητές λίμνες, καταστροφή δασών κ.α. διαφοροποιούν το τοπικό κλίμα (μικροκλίμα) μιας περιοχής.

-Ειδικοί παράγοντες που επηρεάζουν το κλίμα της Ευρώπης Ατλαντικός ωκεανός: Στον Ατλαντικό δημιουργούνται πλούσια σε υγρασία σύννεφα που δίνουν άφθονες βροχές στη βορειοδυτική Ευρώπη. Σαχάρα: Οι θερμοί νότιοι άνεμοι από την έρημο Σαχάρα επηρεάζουν κυρίως τη νότια Ευρώπη. Σιβηρία: Οι παγωμένοι και ξηροί βόρειοι άνεμοι απ’τη Σιβηρία προκαλούν μεγάλη πτώση της θερμοκρασίας στην ανατολική και κεντρική Ευρώπη

Κλιματικοί τύποι

Το κλίμα της Ελλάδας

Μάθημα21ο:Ποτάμια-λίμνες της Ευρώπης

Ποτάμια της Ευρώπης περιοχή ποτάμια χαρακτηριστικά ποταμών περιοχή ποτάμια χαρακτηριστικά ποταμών Ανατ. Ευρώπη Βόλγας, Ντον μεγάλο μήκος, ήρεμα, Δνείπερος μεγάλη ποσότητα νερού Κεντρ. Ευρώπη Δούναβης, μεγάλο μήκος, Ρήνος, Έλβας μέτρια ποσότητα νερού Δυτ. Ευρώπη Σηκουάνας μικρό μήκος, Λίγηρας, Ροδανός μέτρια ποσότητα νερού

Ποτάμια της Ευρώπης Περιοχή ποτάμια χαρακτηριστικά ποταμών Ιβηρική Τάγος, Έβρος μέτριο μήκος, λιγοστά νερά Γκουανταλκιβίρ Ιταλική Τίβερης, Πάδος μικρό μήκος, λιγοστά νερά Βαλκανική Νέστος, Έβρος μικρό μήκος, λιγοστά νερά Σκανδιναβική Λούλε, Τόρνε μικρό μήκος, πολύ ορμητικά σημαντική ποσότητα νερού

οι μεγαλύτερες λίμνες της Ευρώπης οι μεγαλύτερες λίμνες της Ευρώπης

Οι μεγαλύτερες λίμνες της Ευρώπης Οι μεγαλύτερες λίμνες της Ευρώπης Λάντονγκα (Ρωσία) Ονέγκα (Ρωσία) Βένερν (Σουηδία)

Μορφή υδρογραφικού δικτύου και κατανομή των ποταμών της Ευρώπης Το πλήθος των ποταμών της Ευρώπης είναι αρκετά μεγάλο σε σχέση με την έκτασή της. Τα περισσότερα ποτάμια έχουν μέτριο ή μικρό μήκος εκτός από τα ποτάμια της ανατολικής Ευρώπης και το Δούναβη. Τα μεγάλα ποτάμια της ανατολικής Ευρώπης είναι ήρεμα, ενώ τα ποτάμια της νότιας Ευρώπης είναι πιο ορμητικά και με λιγοστά νερά.

Μορφή υδρογραφικού δικτύου και κατανομή των ποταμών της Ευρώπης Τα περισσότερα ποτάμια της Ρωσικής πεδιάδας ξεκινούν από τα Ουράλια όρη, ενώ στην κεντρική Ευρώπη τη ροή των νερών τη ρυθμίζουν οι Άλπεις. Τα ποτάμια της Σκανδιναβίας παγώνουν το χειμώνα, με συνέπεια να μειώνεται η οικονομική τους σημασία. Ωστόσο την άνοιξη και το καλοκαίρι παράγεται εκεί μεγάλη ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας καθώς έχουν πολύ ορμητικά νερά.

Μάθημα22ο: Χρησιμότητα ποταμιών και λιμνών Ύδρευση Άρδευση Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας Τουριστικές δραστηριότητες Αναψυχή Αλιεία Μεταφορές Βιομηχανική παραγωγή Ψύξη βιομηχανικών εγκαταστάσεων

Δούναβης

Δούναβης Το διεθνές ποτάμι της Ευρώπης Το διεθνές ποτάμι της Ευρώπης Πηγάζει από τον Μέλανα δρυμό(Γερμανία) Εκβάλλει στη Μαύρη θάλασσα. Συνδέεται με διώρυγες με τους Ρήνο, Έλβα και Όντερ. Σημαντική ποτάμια οδός (συνδέει Μαύρη θάλασσα, Ατλαντικό ωκεανό,Βόρεια και Βαλτική θάλασσα. Κινδυνεύει από τη ρύπανση.

Βόλγας

Βόλγας Ποταμός “ήρεμος γίγαντας” με πλούσια νερά Πηγάζει από τα υψώματα Βαλντάι(ΒΔ Ρωσία) Εκβάλλει στην Κασπία θάλασσα Φράγματα για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Τεχνητές λίμνες που είναι ταμιευτήρες νερού Σημαντική ποτάμια οδός Το βόρειο τμήμα του παγώνει αρκετούς μήνες. Κινδυνεύει από τη ρύπανση.

Μάθημα24ο: Η βλάστηση της Ευρώπης

τούνδρα Σε περιοχές κοντά στο πολικό κύκλο. Φυτρώνουν βρύα και λειχήνες.

τάιγκα Σε περιοχές της Σκανδιναβίας και της Ρωσίας. Δάση κωνοφόρων δέντρων.

Φυλλοβόλα-μεικτά δάση Σε περιοχές της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης Περιλαμβάνει οξιές, βελανιδιές κ.α. Σήμερα περιλαμβάνει και καλλιεργήσιμες εκτάσεις.

στέπες Σε περιοχές με ξηρό κλίμα. Λιβάδια με ψηλό χορτάρι και θάμνους.

Μεσογειακή βλάστηση Επικρατεί στα παράλια της Μεσογείου. Φυτά ανθεκτικά στην ξηρασία. (ελιά, θυμάρι, πουρνάρι κ.α.)

Ορεινή βλάστηση Επικρατεί στα ψηλά βουνά. Έλατα, οξιές Πάνω από τα υψομετρικά όρια του δάσους υπάρχει βλάστηση στέπας.

Ανθρώπινες δραστηριότητες που προκάλεσαν καταστροφές στα δάση κατά τη διάρκεια του μεσαίωνα Επέκταση γεωργικών καλλιεργειών Χρήση ξυλείας για ναυπήγηση πλοίων Χρήση ξυλείας για κατασκευή σπιτιών Θέρμανση

Ανθρώπινες δραστηριότητες που προκαλούν καταστροφές στα δάση Κατασκευή οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου Γεωργικές καλλιέργειες Επέκταση βιομηχανικών περιοχών Επέκταση πόλεων Πυρκαγιές Ρύπανση (όξινη βροχή)

Μάθημα24ο: Η πολιτική διαίρεση της Ευρώπης Μάθημα24ο: Η πολιτική διαίρεση της Ευρώπης

Ιβηρική-ΒΔ Ευρώπη-Σκανδιναβία Ιβηρική-ΒΔ Ευρώπη-Σκανδιναβία ΚΡΑΤΟΣ πρωτεύουσα ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ Λισαβόνα ΙΣΠΑΝΙΑ Μαδρίτη ΓΑΛΛΙΑ Παρίσι ΗΝ. ΒΑΣΙΛΕΙΟ Λονδίνο ΙΡΛΑΝΔΙΑ Δουβλίνο ΙΣΛΑΝΔΙΑ Ρέυκιαβικ ΝΟΡΒΗΓΙΑ Όσλο ΣΟΥΗΔΙΑ Στοκχόλμη ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ Ελσίνκι ΔΑΝΙΑ Κοπεγχάγη

Κάτω Χώρες-κεντρική Ευρώπη ΚΡΑΤΟΣ πρωτεύουσα ΟΛΛΑΝΔΙΑ Άμστερνταμ ΒΕΛΓΙΟ Βρυξέλλες ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ Λουξεμβούργο ΓΕΡΜΑΝΙΑ Βερολίνο ΑΥΣΤΡΙΑ Βιέννη ΕΛΒΕΤΙΑ Βέρνη ΙΤΑΛΙΑ Ρώμη ΤΣΕΧΙΑ Πράγα ΣΛΟΒΑΚΙΑ Μπρατισλάβα ΟΥΓΓΑΡΙΑ Βουδαπέστη

Βαλτική-Ανατολική Ευρώπη-νησιά ΚΡΑΤΟΣ πρωτεύουσα ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ Βίλνιους ΛΕΤΟΝΙΑ Ρίγα ΕΣΘΟΝΙΑ Ταλίν ΠΟΛΩΝΙΑ Βαρσοβία ΛΕΥΚΟΡΩΣΙΑ Μίνσκ ΟΥΚΡΑΝΙΑ Κίεβο ΡΩΣΙΑ Μόσχα ΜΟΛΔΑΒΙΑ Κισινάου ΚΥΠΡΟΣ Λευκωσία ΜΑΛΤΑ Βαλέττα

βαλκανική ΚΡΑΤΟΣ πρωτεύουσα ΡΟΥΜΑΝΙΑ Βουκουρέστι ΣΛΟΒΕΝΙΑ Λουμπλιάνα ΚΡΟΑΤΙΑ Ζάγκρεμπ ΒΟΣΝΙΑ-ΕΡΖΕΓΟΒΙΝΗ Σαράγιεβο ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟ Ποντγκόριτσα ΚΟΣΟΒΟ Πρίστινα ΣΕΡΒΙΑ Βελιγράδι Π.Γ.Δ.Μ. Σκόπια ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Σόφια ΑΛΒΑΝΙΑ Τίρανα ΤΟΥΡΚΙΑ Άγκυρα ΕΛΛΑΔΑ Αθήνα