Πεζογραφία 2 [19ος αιώνας] Διδάσκων: Αναπλ. Καθηγητής Ιωάννης Παπαθεοδώρου 4η ενότητα: «Ιστορία του Μυθιστορήματος» Γνωριμία με θεωρητικά εργαλεία για τη μελέτη του μυθιστορήματος. Διερεύνηση της ιστορικής εξέλιξης του μυθιστορήματος σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.

Ενδεικτικό υλικό ανάγνωσης http:// www.infoplease.com/encyclopedia/entertainment/novel-the-nineteenth- century.html Το παρόν κείμενο αποτελεί λήμμα της Columbia Electronic Encyclopedia για το μυθιστόρημα του 19ου αιώνα. Στο πλαίσιο αυτό, επιχειρείται η σκιαγράφηση της εξέλιξης του μυθιστορήματος την συγκεκριμένη περίοδο αντλώντας παραδείγματα από το ευρωπαϊκό (αγγλικό, γαλλικό και ρωσικό μυθιστόρημα) και αμερικανικό μυθιστόρημα. Το λήμμα περιλαμβάνει τους κυριότερους εκπροσώπους του μυθιστορήματος (Walter Scott, Dickens, Austen, Flaubert, Balzac, Tolstoy, James, Twain) ενώ αναφέρονται βασικά έργα- σταθμοί. Όπως καθίσταται σαφές, το μυθιστόρημα του 19ου αιώνα δε χαρακτηρίζεται από ομοιογένεια αλλά παρουσιάζει διάφορες μορφικές και ειδολογικές παραλλαγές: ιστορικό μυθιστόρημα, ιστορίες τρόμου, ρεαλιστικό μυθιστόρημα, σάτιρα, αλληγορία κ.α. Μέσα από την περιληπτική παρουσίαση των παραπάνω, ο αναγνώστης μπορεί να σχηματίσει σαφή εικόνα για την πεζογραφία της εποχής και να τη συνδέσει με την ευρύτερη ιστορία του είδους.

Ενδεικτικό υλικό ανάγνωσης (συνέχεια) Α. Robinson, “In Theory Bakhtin: Dialogism, Polyphony and Heteroglossia” http://ceasefiremagazine.co.uk/in-theory-bakhtin-1/ Στο παρόν άρθρο, ο Robinson επιχειρεί να παρουσιάσει βασικές έννοιες της μπαχτινικής θεωρίας, όπως είναι η διαλογικότητα, η πολυφωνία και η ετερογλωσσία. Όπως και ο ίδιος εξηγεί, βασική αρχή της μπαχτινικής θεωρίας είναι η διαλογικότητα, σύμφωνα με την οποία τα πάντα στον κόσμο αλληλεπιδρούν, βρίσκονται, δηλαδή, σε ένα μόνιμο διάλογο. Με βάση την αρχή αυτή, πραγματοποιούνται αναφορές στη διαλογική φύση της γλώσσας και της συνείδησης ενώ αναλύεται η μπαχτινική προσέγγιση του μυθιστορήματος. Κατά το Bakhtin, το μυθιστόρημα αποτελεί κατεξοχήν πολυφωνικό είδος, εντός του οποίου συνυπάρχουν και αντιπαρατίθενται διάφορες προοπτικές και ιδεολογικές θέσεις χωρίς ποτέ καμιά να υπερισχύει έναντι της άλλης. Έχοντας αναλύσει τα παραπάνω, ο Robinson θα επεκταθεί και στις κοινωνικοπολιτικές εκφάνσεις της μπαχτινικής θεωρίας, όπως αυτές έχουν συζητηθεί στο πλαίσιο των μπαχτινικών σπουδών αλλά και όπως τις αντιλαμβάνεται ο ίδιος. Το κείμενο αποτελεί μια γόνιμη επισκόπηση της θεωρίας του Bakhtin και των θεωρητικών του εργαλείων για τη μελέτη του μυθιστορήματος.

Ενδεικτικό υλικό ανάγνωσης (συνέχεια) Marc Conner's "Charles Dickens and the 19th-century British Novel" http:// www.youtube.com/watch?v=QrIHjsgtFTk Η μαγνητοσκοπημένη διάλεξη του Marc Conner εξετάζει ζητήματα γύρω από το βρετανικό μυθιστόρημα του 19ου αιώνα εστιάζοντας στη συμβολή του Dickens για την εξέλιξη του. Όπως προγραμματικά αναφέρει ο Conner, στόχος της διάλεξης είναι η ανάδειξη της σχέσης του Dickens με την εποχή του, όπως αυτή αποτυπώνεται σε συγκεκριμένα έργα του. Προσπαθώντας να διερευνήσει τη χέση αυτή, ο Connor κινείται σε δύο επίπεδα: στο πρώτο μέρος της ομιλίας επιχειρεί να σκιαγραφήσει περιληπτικά το ιστορικό πλαίσιο της εποχής (Γαλλική Επανάσταση, Βικτωριανή εποχή, Βιομηχανική επανάσταση κ.α.) πραγματοποιώντας συνεχείς συσχετισμούς με το έργο του Dickens. Σε δεύτερο επίπεδο, ο Connor θα ακολουθήσει μια βιογραφική προσέγγιση δίνοντας έμφαση στις κρισιμότερες καμπές του βίου του ανθρώπου Dickens. Και στις δύο περιπτώσεις, αναγιγνώσκονται χωρία από έργα, όπως ο Ντέιβιντ Κόπερφηλντ ή οι Μεγάλες Προσδοκίες. Η διάλεξη του Connor συμβάλλει στην κατανόηση της εξελικτικής πορείας του Dickens υπό το πρίσμα των κοινωνικοπολιτικών μεταβολών της εποχής του συσχετίζοντας το συγγραφέα με άλλους Βρετανούς και Αμερικανούς ομοτέχνους του.

Ενδεικτικό υλικό ανάγνωσης (συνέχεια) T. Pavel, “The History of the Novel” http:// www.youtube.com/watch?v=xEiHOhEhvMo Στη διάλεξή του, “The History of the Novel”, ο T. Pavel προβαίνει σε μια συνοπτική επισκόπηση της ιστορίας του μυθιστορήματος από τα Αιθιοπικά του Ηλιόδωρου ως τα μυθιστορήματα του 19ου αιώνα. Αντιμετωπίζοντας την πορεία του μυθιστορηματικού είδους ως μια μακρά συνέχεια στο πέρασμα των αιώνων, ο Pavel διακρίνει τις κυριότερες τάσεις που κατά καιρούς επικράτησαν μνημονεύοντας ταυτόχρονα ονόματα και έργα μεγάλων μυθιστοριογράφων. Όπως ο ίδιος διαπιστώνει, η ιστορία του μυθιστορήματος είναι μια ιστορία συγκρούσεων ανάμεσα στην εξιδανίκευση του ανθρώπινου παράγοντα και την ανάδειξη των ατελειών του, σύγκρουση, η οποία κυριαρχεί στην διαδρομή του ανά τις διάφορες εποχές.