ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ Ανάλυση δεδομένων: Χωρικά78 λιμενικές αρχές Τύπος αλιευτικής δραστηριότητας: Επαγγελματική/Ερασιτεχνική/Μηχανότρατα/Γρι-γρι/Βιντζότρατα/Εκρηκτικά/Μονόκλωνα δίχτυα/Οστρακαλίεια/Υποβρύχια αλιεία Ημερομηνία απόφασης Ημερομηνία παράβασης Διάταξη Περιγραφή παράβασης Πρόστιμο Ημέρες αφαίρεσης άδειας αλιευτικού σκάφους Ημέρες αφαίρεσης άδειας αλιείας Περιγραφή κατάσχεσης
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Η διακύμανση του αριθμού των παραβάσεων ήταν σχετικά σταθερή τα έτη 1999-2009 (μέση τιμή 1600 παραβάσεις ανά έτος), ενώ αυξήθηκε κατά 40% τα έτη 2010-2012 (2210 παραβάσεις ανά έτος). Περισσότερες από τις μισές παραβάσεις αφορούσαν στην ερασιτεχνική και στην υποβρύχια αλιεία και ακολουθούσαν οι παραβάσεις στην επαγγελματική αλιεία και στην αλιεία με μηχανότρατα. Οι παραπάνω 6 δραστηριότητες καλύπτουν περισσότερο από το 95% του αριθμού των συνολικών αλιευτικών παραβάσεων στις ελληνικές θάλασσες.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Ερασιτεχνική, επαγγελματική αλιεία και αλιεία με μηχανότρατα: σταθερή τάση την περίοδο 1999-2006 και έντονη αυξητική τάση την περίοδο 2007-2012 Oστρακαλεία, αλιεία με μονόκλωνα δίχτυα και με εκρηκτικά-τοξικά: πτωτική τάση με έντονη διακύμανση ανάμεσα στα έτη Yποβρύχια αλιεία, αλιεία με γρι-γρι και με βιντζότρατα: αυξητική τάση με έντονη διακύμανση ανάμεσα στα έτη
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 50,8% των παραβάσεων προέρχονται από 8 λιμενικές αρχές: Θεσσαλονίκης, Βόλου, Πειραιά, Χαλκίδας, Μυτιλήνης, Ιερισσού, Καβάλας, Νέων Μουδανιών, Ναυπλίου, Μεσολογγίου, Πόρτο-Λάγος, Κατερίνης και Πρέβεζας 5 ευδιάκριτες ομάδες λιμενικών αρχών και 4 ανεξάρτητων λιμενικών αρχών Δεν ομαδοποιήθηκαν στις παραπάνω ομάδες περιοχές με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά παραβάσεων: Μεσολόγγι, Νέα Μηχανιώνα, Σύμη και η Τήνος
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Σε 25 από 37 λιμενικές αρχές οι δυο πολυπληθείς παραβάσεις αφορούσαν στην ερασιτεχνική και στην υποβρύχια αλιεία. Στις υπόλοιπες 12 λιμενικές αρχές, πολυπληθείς παραβάσεις ήταν: αλιεία με μηχανότρατα 8 λιμενικές αρχές (Αντίκυρα, Κάρυστος, Κως, Νάξος, Νέα Μηχανιώνα, Πάτμος, Σύμη και Χίος), οστρακαλιεία (Ελευσίνα και Στυλίδα), αλιεία με μονόκλωνα δίχτυα (Μεσολόγγι) και επαγγελματική αλιεία (Πρέβεζα) Στην κατηγορία με τέσσερις πιο πολυπληθείς κατηγορίες παραβάσεων ανά λιμενική αρχή οι κυριότερες παραβάσεις αφορούσαν, εκτός από την ερασιτεχνική και την υποβρύχια αλιεία, την αλιεία με μηχανότρατα, με γρι-γρι, με βιντζότρατα και την οστρακαλεία
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Εποχικότητα παραβάσεων Ερασιτεχνική και την υποβρύχια αλιεία: Μάιος-Σεπτέμβριος Eκρηκτικά-τοξικά: Ιούλιος-Σεπτέμβριος Αλιεία με γρι-γρι: χειμερινούς μήνες και Μάιος-Αύγουστος Αλιεία με βιντζότρατα: φθινόπωρο και Αλιεία με μηχανότρατα: Οκτώβριος-Φεβρουάριος Οι παραβάσεις στην επαγγελματική αλιεία, στην οστρακαλιεία και στην αλιεία με μονόκλωνα δίχτυα οι παραβάσεις καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα μέσα στο έτος. Περιγραφή παραβάσεων 109 περιπτώσεις παραβάσεων: 67% απαγορευμένες αλιευτικές μεθόδους και παραβάσεις «μη τοποθέτηση σημαντήρα-μεγαλύτερη απόσταση» (3,0%), «φωτεινή πηγή, υποβρύχιος φακός, κτλ» (2,3%) και «χωρίς άδεια άδεια σκάφους» (1,4%). Καταγράφηκαν 11 διαφορετικές παραβάσεις που συνεισφέρουν τουλάχιστον περισσότερο από 1% στο συνολικό αριθμό παραβάσεων.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Περιγραφή παραβάσεων Βιντζότρατα:αλιεία σε μικρότερη απόσταση και βάθος (16,6%) Γρι-γρι:αλιεία σε μικρότερο βάθος (8,1%), στη μη τήρηση ημερολογίου (4,8%), εκφόρτωση σε μη καθορισμένο λιμένα (2,3%) και μικρότερη απόσταση από την ακτή (2,1%) Επαγγελματική αλιεία: απουσία του ιδιοκτήτη από το σκάφος (8,1%) και αλιεία και εμπορία υπολοιπόμενων διαστάσεων προϊόντων (7,0%) Ερασιτεχνική αλιεία: αλιεία με δίχτυ (4,2%), αλιεία χωρίς άδεια αλιείας σκάφους (3,6%) και αλιεία με μη ανανεωμένη άδεια (3,3%) Μηχανότρατα: (9 διαφορετικές παραβάσεις που συνεισφέρουν 52% στο συνολικό αριθμό παραβάσεων) Οστρακαλίεια: αλιεία με τη μη χρήση σκάφους (2,9%), αλιεία σε απαγορευμένη υγειονομικά περιοχή (2,7%) και αλιεία χωρίς άδεια (2,3%) Υποβρύχια αλιεία: αλιεία με τη χρήση σημαντήρα μη τοποθετημένου ή τοποθετημένου σε μεγαλύτερη απόσταση (10,5%), αλιεία με φωτεινή πηγή (6,2%), αλιεία σε απαγορευμένη περίοδο (3,2%) και αλιεία σε μικρότερη απόσταση από θυννεία, ιχθυοτροφεία, κτλ (2,6%)
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Πρόστιμα παραβάσεων Το μέσο χρηματικό πρόστιμο ήταν 618 € (±752 €) με ελάχιστο πρόστιμο τα 150 € (για την παράβαση της απαγορευμένης επαγγελματικής αλιείας) και με μέγιστο πρόστιμο τα 25000 € (για την παράβαση με εκρηκτικά-τοξικά).
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Ημέρες αφαίρεσης άδειας σκάφους Στο 44,6% των αλιευτικών παραβάσεων έγινε αφαίρεση της άδειας αλιείας του αλιευτικού σκάφους. Η μέση διάρκεια αφαίρεσης της άδειας του σκάφους ήταν 20 ημέρες (±74,8 ημέρες) με ελάχιστο τις 5 ημέρες (6 παραβάσεις κυρίως της ερασιτεχνικής αλιείας) και με μέγιστο τις 2190 ημέρες (σε 5 παραβάσεις με εκρηκτικά-τοξικά).
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Ημέρες αφαίρεσης άδειας αλιείας Στα 2/3 (63,8%) των αλιευτικών παραβάσεων έγινε αφαίρεση της άδειας αλιείας του παραβάτη. Η μέση διάρκεια αφαίρεσης της άδειας αλιείας ήταν 18,1 ημέρες (±54,7 ημέρες) με ελάχιστο τη μια ημέρα (3 παραβάσεις) και με μέγιστο τις 2190 ημέρες (σε 2 παραβάσεις με εκρηκτικά-τοξικά).
ΣΥΖΗΤΗΣΗ Το σύστημα ελέγχου πιθανά να προσέγγισε τη φέρουσα ικανότητά του όσον αφορά στην ένταση των ελέγχων Ο αριθμός των λιμενικών πανελλαδικά βαθμιαία μειώνεται κατά την περίοδο της μελέτης και ιδιαίτερα μετά το 2007. Αν στο πλαίσιο αυτό συνυπολογιστεί ότι την περίοδο 2010-2012 οι καταγεγραμμένες παραβάσεις αυξήθηκαν κατά 40% οι λιμενικές υπηρεσίες επιτελούν ένα δύσκολο έργο κάτω από αντίξοες συνθήκες και με λιγοστό προσωπικό. Δεν υπάρχει ένα ξεκάθαρο πλαίσιο εφαρμογής του νόμου που να απευθύνεται στους ερασιτέχνες αλιείς η νομοθεσία και κατά επέκταση ο έλεγχος της δραστηριότητας των ερασιτεχνών αλιέων βασίζονται σε μέτρα που θεσπίστηκαν σε χρονική περίοδο (1985) κατά την οποία ο αριθμός τους ήταν αρκετά μικρότερος από ότι σήμερα. Σημαντικός αριθμός των παραβάσεων της ερασιτεχνικής αλιείας εντοπίζεται σε πυκνοκατοικημένες περιοχές και αστικά κέντρα, γεγονός που επιβεβαιώνεται από την συγκέντρωση ενός μεγάλου αριθμού ερασιτεχνών αλιέων στις περιοχές αυτές ανάγκη ενίσχυσης της επάνδρωσης των λιμενικών αρχών στις παραπάνω περιοχές
ΣΥΖΗΤΗΣΗ Ο αριθμός των παραβάσεων ανά κατηγορία αλιευτικής δραστηριότητας παρουσιάζει σαφή χωρική κατανομή. Το μεγαλύτερο ποσοστό των παραβάσεων είναι ανάλογο με τον αριθμό των τοπικών νομοθετημάτων (>55%) σε κάθε λιμενική αρχή και ειδικότερα εντοπίζεται σε: (α) μεγάλες αστικές περιοχές με σημαντικά αλιευτικά λιμάνια (Αλεξανδρούπολη, Θεσσαλονίκη, Ραφήνα, Καβάλα, Πειραιάς, Αίγινα), (β) σημαντικές τουριστικές περιοχές (Θήρα, Κάρπαθος, Λέρος, Σπέτσες, Κατερίνη, Λευκάδα, Κάλυμνος, Πάρος, Ρόδος, Σάμος) και (γ) αλιευτικά πεδία διαβαθμισμένης προστασίας (Μεσολόγγι Χαλκίδα, Πόρτο-Λάγος, Στυλίδα) Το παραπάνω πρότυπο της χωρικής κατανομής των παραβάσεων είναι περίπου ανάλογο με τη συνολική αλιευτική παραγωγή των παραπάνω περιοχών. π.χ. στο Βόρειο Αιγαίο (Θερμαϊκός κόλπος, πλατώ Μυτιλήνης), που αποτελεί πεδίο αναπαραγωγής των μικρών πελαγικών ψαριών (γαύρος και σαρδέλα), εντοπίζεται και ο μεγαλύτερος αριθμός παραβάσεων στα γρι-γρι
ΣΥΖΗΤΗΣΗ Τα τελευταία 15 χρόνια τα ελληνικά θαλάσσια αποθέματα βρίσκονται σε κατάσταση συρρίκνωσης και η παραγωγή ανά μονάδα αλιευτικής προσπάθειας μειώνεται με το χρόνο. Το γεγονός αυτό ίσως να συντελεί και στην αύξηση του αριθμού των παραβάσεων όπως φαίνεται από την αύξηση κατά 40% του αριθμού των καταγεγραμμένων παραβάσεων μετά το 2010. Το στοιχείο αυτό αναδεικνύει και τα προβλήματα που προκύπτουν από την εφαρμογή και τον έλεγχο της αλιευτικής νομοθεσίας που πραγματοποιείται από τους επίσημους φορείς, λόγω της βαθμιαίας μείωσης του προσωπικού τους. Για το λόγο αυτό απαιτείται: (α) ενεργοποίηση των υπεύθυνων φορέων για την αστυνόμευση και εφαρμογή των κανονισμών (Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής) και (β) επανεξέταση της διαδικασίας ελέγχων.
ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, Τμήμα Τεχνολόγων Αλιείας & Υδατ/γειών Σας ευχαριστώ Ερωτήσεις? Καταγραφή των αλιευτικών παραβάσεων στις ελληνικές θάλασσες την περίοδο 1998-2013 Γεώργιος Προδρομίτης