Μαυρή Ηρώ-Ουρανία Μπακογιάννη Βασιλική Οικονομοπούλου Ελένη Τα νομικά πρόσωπα ως φορείς ελεύθερης κυκλοφορίας στην εσωτερική αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης Μαυρή Ηρώ-Ουρανία Μπακογιάννη Βασιλική Οικονομοπούλου Ελένη

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή (εσωτερική αγορά και αρχές, έννοια νομικού προσώπου) 2. Έννοια και ελευθερίες νομικών προσώπων στην εσωτερική αγορά 3. Ελευθερία εγκατάστασης 3.1. άρθρο 49 ΣΛΕΕ (περιεχόμενο, προϋποθέσεις, νομολογία) 3.2. άρθρο 54 ΣΛΕΕ (περιεχόμενο, προϋποθέσεις, νομολογία) 4. Ελευθερία Παροχής Υπηρεσιών Νομικών Προσώπων (έννοια, νομολογία)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εσωτερική αγορά: χώρος χωρίς οικονομικά σύνορα, όπου εξασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία όλων των συντελεστών της παραγωγής (προσώπων, κεφαλαίων, υπηρεσιών, εμπορευμάτων). Αρχές εσωτερικής αγοράς α) αρχή της ίσης μεταχείρισης β) αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης (υπόθεση Cassis de Dijon) Ελευθερία κυκλοφορίας προσώπων (άρθρα 49-59 ΣΛΕΕ) α) Ελευθερία κυκλοφορίας εργαζομένων β) Ελευθερία εγκατάστασης γ) Ελευθερία παροχής υπηρεσιών

ΈΝΝΟΙΑ ΝΟΜΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ Εθνική Νομοθεσία Ιδιωτικού Δικαίου (ΑΚ, Εμπορικός Κώδικας) Δημοσίου Δικαίου Ενωσιακή Νομοθεσία Άρθρο 54, ΣΛΕΕ «Ως εταιρείες νοούνται οι εταιρείες αστικού ή εμπορικού δικαίου, συμπεριλαμβανομένων των συνεταιρισμών, και των άλλων νομικών προσώπων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, με εξαίρεση εκείνων που δεν επιδιώκουν κερδοσκοπικό σκοπό».

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ (άρθρο 49, ΣΛΕΕ) Φορείς: φυσικά και νομικά πρόσωπα Περιεχόμενο: Ελέυθερη εγκατάσταση φυσικών προσώπων και ελεύθερη σύσταση και δραστηριοποίηση εταιριών στο έδαφος άλλου κράτους μέλους Προϋποθέσεις: Α. Άσκηση οικονομικής δραστηριότητας Β. Μόνιμος χαρακτήρας της οικονομικής δραστηριότητας (χρονικό/γεωγραφικό κριτήριο) Γ. Διασυνοριακό στοιχείο (στοιχείο αλλοδαπότητας) Μορφές εγκατάστασης: Α. Κύρια Β. Δευτερεύουσα (πρακτορεία, υποκαταστήματα, θυγατρικές) Γ. Απόκτηση ποσοστού μετοχών σε κεφάλαια αλλοδαπής εταιρίας

ΥΠΟΘΕΣΗ 270/83, Επιτροπή κατά Γαλλίας Το ΔΕΚ, επί της προσφυγής, απεφάνθη ότι: Η φορολογική πολιτική της Γαλλίας αποτελούσε διάκριση και περιορισμό στην ελευθερία εγκατάστασης, επιτρέποντας το πλεονέκτημα μόνο στις εθνικές εταιρίες και όχι στις αλλοδαπές που έχουν καταστατική έδρα σε άλλο κράτος. ΑΡΑ η Γαλλία παρέβη την υποχρέωση που απορρέει από το άρθρο 52. (άμεση διάκριση–περιορισμός της ελευθερίας εγκατάστασης) ΥΠΟΘΕΣΗ C-330/91,INLAND REVENUE COMMISSIONERS Το ΔΕΚ, επί του προδικαστικού ερωτήματος, έκρινε ότι τα άρθρα 52 και 58 της Συνθήκης της ΕΟΚ, δεν επιτρέπουν σε νομοθεσία κράτους μέλους να αναζητά την προσαύξηση των φόρων που έχουν καταβάλλει οι εταιρίες με έδρα στο Ηνωμένο Βασίλειο και να μην παρέχει την ίδια δυνατότητα σε εταιρία που έχει την καταστατική της έδρα σε άλλο κράτος, διότι ουσιαστικά πλήττει μόνο τις αλλοδαπές εταιρίες. (άμεση διάκριση)

Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ (άρθρο 54,ΣΛΕΕ) Προϋποθέσεις εφαρμογής Νόμιμη σύσταση σε κράτος μέλος/ Ικανότητα δικαίου Κερδοσκοπικός σκοπός Σύνδεση με κράτος μέλος (ιθαγένεια) Θεωρίες περί ιθαγένειας νομικού προσώπου Θεωρία ίδρυσης (δίκαιο του κράτους ίδρυσης) Θεωρία πραγματικής έδρας (λύση και επανίδρυση στο κράτος υποδόχής)

ΥΠΟΘΕΣΗ 81/87 DAILY MAIL Επί του προδικαστικού ερωτήματος, το ΔΕΚ έκρινε ότι: η Συνθήκη θεωρεί τις διαφορές μεταξύ των εθνικών νομοθεσιών που αφορούν το απαιτούμενο από τις εταιρίες συνδετικό στοιχείο καθώς και τη δυνατότητα και, εφόσον υπάρχει η δυνατότητα αυτή, τον τρόπο μεταφοράς της έδρας - καταστατικής ή πραγματικής - μιας εταιρίας εθνικού δικαίου από ένα κράτος μέλος σε άλλο ως προβλήματα που δεν έχουν επιλυθεί από τις διατάξεις περί δικαιώματος εγκαταστάσεως, αλλά πρέπει να λυθούν στο μέλλον νομοθετικά ή συμβατικά. Υπό τις συνθήκες αυτές, τα άρθρα 52 και 58 της Συνθήκης δεν μπορούν να ερμηνεύονται υπό την έννοια ότι παρέχουν στις εταιρίες που έχουν συσταθεί σύμφωνα με το δίκαιο ενός κράτους μέλους το δικαίωμα να μεταφέρουν την κεντρική διοίκηση και το κέντρο ελέγχου τους σε άλλο κράτος μέλος διατηρώντας την ιδιότητά τους ως εταιριών του κράτους μέλους κατά τη νομοθεσία του οποίου έχουν συσταθεί.

Επί του προδικαστικού ερωτήματος, το ΔΕΚ έκρινε ότι: ΥΠΟΘΕΣΗ CENTROS (C-212/1997) Επί του προδικαστικού ερωτήματος, το ΔΕΚ έκρινε ότι: Τα άρθρα 52 και 58 της Συνθήκης εμποδίζουν τα κράτη μέλη να αρνούνται την καταχώρηση υποκαταστήματος εταιρίας συσταθείσας σύμφωνα με τη νομοθεσία άλλου κράτους μέλους, στο οποίο η εταιρία αυτή εδρεύει χωρίς να ασκεί εκεί εμπορικές δραστηριότητες, όταν με το υποκατάστημα αποσκοπείται να παρασχεθεί η δυνατότητα στην εν λόγω εταιρία να ασκήσει το σύνολο των δραστηριοτήτων της εντός του κράτους στο οποίο θα ιδρυθεί το εν λόγω υποκατάστημα. Η επιλογή του λιγότερου αυστηρού νομικου καθεστώτος για την ίδρυση μιας εταιρίας δεν είναι καταχρηστική αλλά σύμφυτη με το δικαίωμα εγκατάστασης που αποσκοπεί στο να επωφελούνται οι εταιρίες από τις ευνοϊκότερες διατάξεις σε άλλο κράτος μελος. Εντούτοις, η ερμηνεία αυτή δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να μπορούν οι αρχές του οικείου κράτους μέλους να λαμβάνουν μέτρα προς πρόληψη ή πάταξη της απάτης.

ΥΠΟΘΕΣΗ UBERSEERING (C-208/00) (05/11/2002) Επί του προδικαστικού ερωτήματος,το ΔΕΚ έκρινε ότι: Η άρνηση κράτους μέλους να αναγνωρίσει την ικανότητα δικαίου εταιρίας συσταθείσας σύμφωνα με το δίκαιο ενός άλλου κράτους μέλους όπου αυτή έχει την καταστατική της έδρα, αποτελεί περιορισμό της ελευθερίας εγκαταστάσεως ασύμβατο, κατ' αρχήν, προς τα άρθρα 43 ΕΚ και 48 ΕΚ. Όταν μια εταιρία συσταθείσα σύμφωνα με τη νομοθεσία κράτους μέλους στο έδαφος του οποίου έχει την καταστατική της έδρα ασκεί την ελευθερία εγκαταστάσεως σε άλλο κράτος μέλος, τα άρθρα 43 ΕΚ και 48 ΕΚ επιβάλλουν στο κράτος αυτό να αναγνωρίζει την ικανότητα δικαίου και, ως εκ τούτου, την ικανότητα διαδίκου που η εν λόγω εταιρία έχει βάσει του δικαίου του κράτους στο οποίο αυτή έχει συσταθεί. ΥΠΟΘΕΣΗ INSPIRE ART(C-167/01, (30/11/2003) Το ΔΕΚ επί του προδικαστικού ερωτήματος έκρινε ότι : Η επιλογή του λιγότερου αυστηρού νομικου καθεστώτος για την ίδρυση μιας εταιρίας δεν είναι καταχρηστική αλλά συμφυής με το δικαίωμα εγκατάστασης που αποσκοπεί στο να επωφελούνται οι εταιρίες από τις ευνοϊκότερες διατάξεις σε άλλο κράτος μελος. Εφόσον μια εταιρία έχει συσταθεί νόμιμα σε ένα κράτος μέλος στο οποίο έχει την καταστατική της έδρας, τότε δικαιούται να μεταφέρει την πραγματική της έδρα στο έδαφος άλλου κράτους μέλους. Άρα, ο ολλανδικός νόμος δεν είναι συμβατός με την ελευθερία εγκατάστασης, διότι αποτελεί περιορισμό της ελευθερίας αυτής και δυσμενής διάκριση σε βάρος των αλλοδαπών εταιριών

ΥΠΟΘΕΣΗ CARTESIO(C-210/06, 16/12/2008) Το ΔΕΚ επι του προδικαστικού ερωτήματος έκρινε ότι : Εταιρία συσταθείσα βάσει εθνικής έννομης τάξης στηρίζει την ύπαρξή της μόνο στην εθνική νομοθεσία που ρυθμίζει τη σύσταση και τη λειτουργία της Οι νομοθεσίες των κρατών μελών ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό και ένα κράτος μέλος έχει την ευχέρεια να προσδιορίζει τόσο το συνδετικό στοιχείο που απαιτείται από μια εταιρία προκειμένου αυτή να μπορεί να θεωρηθεί ως συσταθείσα σύμφωνα με το εθνικό του δίκαιο και δυνάμενη, εκ του λόγου αυτού, να απολαύει του δικαιώματος εγκαταστάσεως όσο και το στοιχείο που απαιτείται για να διατηρηθεί στη συνέχεια η ιδιότητα αυτή )

ΥΠΟΘΕΣΗ SEVIC(C-411/03) 13/12/2005) Το ΔΕΚ επι του προδικαστικού ερωτήματος έκρινε ότι : To πεδίο εφαρμογής του δικαιώματος εγκαταστάσεως καλύπτει κάθε μέτρο που επιτρέπει ή απλά διευκολύνει την πρόσβαση σε κράτος μέλος άλλο από εκείνο της εγκαταστάσεως και την άσκηση οικονομικής δραστηριότητας εντός αυτού με τις ίδιες προυποθέσεις. Η διαφορετική μεταχείριση στην συγκεκριμένη περίπτωση αποτελεί περιορισμό της ελευθερίας εγκατάστασης ο οποίος δεν επιτρέπεται από τις διατάξεις και το πνεύμα του ενωσιακού δικαίου. Τα κράτη μέλη οφείλουν να σέβονται το δικαίωμα εγκατάστασης των εταιριών σε όποια μορφή και αν εκδηλώνεται. ΥΠΟΘΕΣΗ VALE(C-378/10) 12/07/12) Το ΔΕΚ επι του προδικαστικού ερωτήματος έκρινε ότι : Η άρνηση εγγραφής της διαδόχου εταιρίας στο ουγγρικό εμπορικό μητρώο έρχεται σε σύγκρουση με τα άρθρα 49 και 54 της ΣΛΕΕ διότι το ουγγρικό δίκαιο εισάγει διαφορετική μεταχείριση μεταξύ των εταιριών , διάκριση που βασίζεται δηλαδή ανάλογα με τον εγχώριο η διασυνοριακό χαρακτήρα της μετατροπής.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Στην έννοια της υπηρεσίας εντάσσεται σύμφωνα με το άρθρο 60 παρ. 1 ΣυνθΕΚ οποιαδήποτε μορφή δραστηριότητας, εμπορικής, βιομηχανικής, βιοτεχνικής, καθώς και όποιες σχετίζονται με ένα ελεύθερο επάγγελμα Πρόσκαιρος χαρακτήρας, όχι άσκηση σε μόνιμη βάση Η ελευθερία παροχής υπηρεσιών αφορά φυσικά αλλά και νομικά πρόσωπα (άρθρα 56 και 62, ΣΛΕΕ) ΥΠΟΘΕΣΗ ALPINE INVESTMENTS C-384/93 H κανονιστική ρύθμιση κράτους μέλους που απαγορεύει στους εγκατεστημένους στο έδαφός του και παρέχοντες υπηρεσίες να προσεγγίζουν τηλεφωνικώς εγκατεστημένους σε άλλα κράτη μέλη ενδεχόμενους πελάτες, χωρίς αυτοί να το έχουν ζητήσει, με σκοπό να τους προτείνουν την παροχή των υπηρεσιών τους αποτελεί περιορισμό της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών κατά την έννοια του άρθρου 59 της Συνθήκης ΕΟΚ.

ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΟΔΗΓΙΑ 14 Για να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα προτάθηκε η δημιουργία ενός πλαισίου με την εναρμόνιση των εθνικών εταιρικών δικαίων στην εσωτερική αγορά αποσκοπώντας στην προστασία και την προώθηση της ελευθερίας εγκατάστασης. Λόγω της ανάγκης ενός κοινού μηχανισμού για τη μεταφορά της έδρας των εταιριών ανάμεσα στα κράτη μέλη ώστε να μην απαιτείται η επανίδρυση της προτάθηκε το 2004 η εταιρική οδηγία 14 με αυτό το περιεχόμενο. Εντούτοις, παρέμεινε αδρανής για μεγάλο χρονικό διάστημα και τελικά δεν λήφθηκε καμία πρωτοβουλία σε θεσμικό επίπεδο, διότι δεν έχουν αξιολογηθεί επαρκώς οι επιπτώσεις της Οδηγίας για ορισμένες περιπτώσεις, όπως οι διασυνοριακές συγχωνεύσεις.