ΜΑΘΗΜΑ 1ο: ΔΑΣΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΑΣΟΠΟΝΙΑΣ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΑΣΟΚΟΜΙΑΣ & ΔΑΣΙΚΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ 1ο: ΔΑΣΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ

Στοιχεία Διδάσκοντος (Θ): Βέργος Στέργιος, καθηγητής ΤΕΙ Λάρισας Δασολόγος ΑΠΘ, Δρ. Δασοκομικής vergos@teilar.gr τηλέφωνο εργαστηρίου: 24410 71752 (εσ. 118) τηλέφωνο γραφείου: 24410 64703

Στοιχεία Διδάσκοντος (Ε): Ράπτης Δημήτριος, Δρ. Δασολόγος ΑΠΘ d_rapt@yahoo.gr

Σκοπός – στόχος μαθήματος: Σκοπός του μαθήματος είναι η παροχή όλων εκείνων των εξειδικευμένων γνώσεων που θα καταστήσουν το σπουδαστή ικανό να αντιληφθεί τη δομή και λειτουργία των δασικών οικοσυστημάτων. Στόχος του μαθήματος είναι να καταστεί ο σπουδαστής, στο τέλος της εκπαιδευτικής διαδικασίας, ικανός να κατανοήσει την επίδραση που ασκούν οι διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες πάνω στα μεμονωμένα άτομα μιας βιοκοινότητας (δασοκοινότητας, ζωοκοινότητας), αλλά και πάνω στο δάσος και το δασικό οικοσύστημα ως σύνολο.

Διδακτικές Σημειώσεις – Βιβλία: Σπ. Ντάφης, 1986, «Δασική Οικολογία», Εκδόσεις Γιαχούδη-Γιαπούλη Ο.Ε., Θεσ/νίκη Στ. Βέργος, 2000, «Σημειώσεις Μαθημάτων Δασοκομικής Ι (Δασική Οικολογία)», Έκδοση 3η, Καρδίτσα Ε-class TEI Λάρισας (http://e-class.teilar.gr)

Περιγραφή Θεωρητικού Μέρους Μαθήματος: Το θεωρητικό μέρος του μαθήματος περιλαμβάνει γνώσεις σχετικές με βασικές έννοιες του δάσους ως βιοκοινότητας και της οικολογίας ως επιστήμης και τεχνικής. Παρουσιάζονται οι δασικές διαπλάσεις πάνω στη γη, κατατάσσονται και διακρίνονται οι σπουδαιότερες φυτοκοινωνίες της χώρας μας. Αναλύονται οι περιβαλλοντικοί παράγοντες που επηρεάζουν το δάσος (ηλιακή ακτινοβολία, νερό, ατμοσφαιρικός αέρας, έδαφος, φυσιογραφία, ρύπανση, φωτιά, βιοτικοί παράγοντες) καθώς και η επίδραση του δάσους πάνω σε αυτούς. Τέλος παρουσιάζεται και αναλύεται η διαδικασία αύξησης, ο πολλαπλασιασμός, ο γηρασμός και η διάρκεια ζωής των δασικών δένδρων.

Περιγραφή Θεωρητικού Μέρους Μαθήματος: 13 διαλέξεις από τον καθηγητή Στέργιο Βέργο Διεξαγωγή γραπτής προαιρετικής εξέτασης (προόδου) Τελικές εξετάσεις μαθήματος (σε δυο περιόδους – Ιουνίου και Σεπτεμβρίου)

Περιγραφή Εργαστηριακού Μέρους Μαθήματος: Περιγραφή Εργαστηριακού Μέρους Μαθήματος: Στο εργαστηριακό μέρος του μαθήματος ο σπουδαστής έχει την ευκαιρία να εφαρμόσει τις γνώσεις που απέκτησε κυρίως ως προς τη δομή και λειτουργία των οικοσυστημάτων και ως προς την οικολογία της αύξησης. Οι ασκήσεις στο εργαστήριο αφορούν στη διαχείριση και στους απαραίτητους ελέγχους και χειρισμούς που πραγματοποιούνται για το υλικό σποράς διάφορων δασοπονικών ειδών. Οι ασκήσεις πεδίου αφορούν στην κατανόηση, καταγραφή και αξιολόγηση οικοσυστημάτων και παραγόντων που δρουν πάνω και μέσα σ’ αυτά.

Περιγραφή Εργαστηριακού Μέρους Μαθήματος: Περιγραφή Εργαστηριακού Μέρους Μαθήματος: Οι 13 εργαστηριακές ασκήσεις θα πραγματοποιηθούν από τον καθηγητή Στέργιο Βέργο (3 εργαστηριακές ομάδες) και τον Δρα Δασολόγο Δημήτριο Ράπτη (2 εργαστηριακές ομάδες). Για κάθε εργαστηριακή άσκηση θα παραδίδεται γραπτή εργασία έως και τη Δευτέρα μετά την ημέρα διεξαγωγής του εργαστηρίου. Θα διεξαχθούν 3 ενδιάμεσες γραπτές αξιολογήσεις εργαστηρίου (5΄ test). Σχετικές υποχρεώσεις των σπουδαστών θα παρουσιαστούν και αναλυθούν κατά την ώρα των ασκήσεων.

Το δάσος ως βιοκοινότητα. Έννοια και ορισμός του δάσους και δασικού οικοσυστήματος. Στη Δασοκομία γίνεται λόγος για δάσος "όταν τα δένδρα και οι θάμνοι συζούν πάνω σε μια μεγάλη επιφάνεια σε στενή κοινωνική σχέση μεταξύ τους και σε τόση απόσταση, ώστε με την συγκόμωσή τους να δημιουργούν ένα ξεχωριστό περιβάλλον - το δασογενές περιβάλλον - και όταν μαζί με άλλα είδη από το φυτικό και ζωικό βασίλειο δημιουργούν μια ξεχωριστή βιοκοινότητα την οποία ονομάζουμε δασοβιοκοινότητα και αν λάβουμε υπόψη μας και το βιότοπο την ονομάζουμε δασική βιογεωκοινότητα ή δασικό οικοσύστημα". Βιοκοινοτική ισορροπία. Δυναμική βιοκοινοτική ισορροπία. KLIMAX φυτοκοινωνίες.

Οικολογία του Δάσους Δασική Οικολογία είναι η επιστήμη που ασχολείται με την επίδραση του περιβάλλοντος πάνω στα μεμονωμένα άτομα μιας δασοκοινότητας (δασικά δένδρα διαφόρων ειδών), αλλά και πάνω στο δάσος ως σύνολο. Περιεχόμενο της Δασικής Οικολογίας: "Κλάδος της επιστήμης και τεχνικής που ασχολείται με την ανάλυση και σπουδή των δασικών οικοσυστημάτων, σαν βάση για την ενάσκηση ορθολογικής δασοπονίας".  Η Δασική Οικολογία διακρίνετε σε: - Αυτοοικολογία - Συνοικολογία και - Οικολογία αύξησης των δασικών δένδρων

Δασική Αυτοοικολογία Οι θεμελιώδεις μονάδες της οικολογικής έρευνας είναι τα μεμονωμένα είδη του φυτικού και ζωικού βασιλείου . Η μελέτη και έρευνα των εκδηλώσεων ζωής αυτών των ειδών, σε σχέση με τους διάφορους παράγοντες του βιοτικού και αβιοτικού περιβάλλοντος, αποτελεί αντικείμενο της αυτοοικολογίας. Εκτίμηση την συνολικής επίδρασης του περιβάλλοντος πάνω στα δασικά δένδρα και τις δασοσυστάδες.

Δασική Αυτοοικολογία Μέθοδοι, τρόποι εκτίμησης: - διαχρονικές φαινολογικές παρατηρήσεις - αναλύσεις δομής των συστάδων - παρατηρήσεις της εξωτερικής μορφής των δασικών δένδρων.

Δασική Συνοικολογία Δασική συνοικολογία ή Οικολογία υπαίθρου είναι ο επιστημονικός κλάδος της δασικής οικολογίας που ασχολείται με τη μελέτη και έρευνα των πληθυσμών, κοινοτήτων και βιοκοινοτήτων του δάσους, καθώς και των δασικών οικοσυστημάτων ως συνόλων. Πληθυσμός Οικότυπος Κοινωνίες ή κοινότητες Φυτοκοινότητα Ζωοκοινότητα Βιοκοινότητα Οικοσύστημα Βιόσφαιρα ή περιβάλλον

Ταξινόμηση χερσαίων οικοσυστημάτων Φυσικά Ανεπηρέαστα από τον άνθρωπο (Παρθένα Δάση) Επηρεασμένα από τον άνθρωπο α) Σταθερά (Δάση) β) Ασταθή (υποβαθμισμένα Δάση, θαμνότοποι, βοσκότοποι κ.ά.) Τεχνητά ή ανθρωπογενή Ασταθή αυξητικά (γεωργικές μονοκαλλιέργειες) Ασθενή – Νοσούντα (οικισμοί, βιομ. περιοχές κ.ά.)

Οικολογία αύξησης των δασικών δέντρων Η οικολογία της αύξησης ασχολείται με τους νόμους που διέπουν την ανάπτυξη και αύξηση των δασικών δένδρων σε σχέση με τους παράγοντες του περιβάλλοντος.   Η συνεχής ροή της ηλιακής ενέργειας είναι η βασική προϋπόθεση για όλες τις διαδικασίες ζωής σε ένα οικοσύστημα.  6CO2 + 12H2O  C6H12Ο6 + 6O2 + 6H2Ο  Το καθαρό υπόλοιπο σε οργανική ουσία ονομάζουμε στη Δασοπονία, σε σχέση και με τον χρόνο, απόδοση, προσαύξηση και συχνά παραγωγή των δασικών οικοσυστημάτων.