1 ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ & ΥΓΙΕΙΝΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΑΣΚΗΣΗ ΠΡΑΞΗΣ 11 Η ΠΑΡΑΣΙΤΑ

2 Μαστιγοφόρα Λάμβλια Λεϊσμάνια Τριχομονάδα Τρυπανόσωμα Βλεφαριδοφόρα Βαλαντίδιο Σπορόζωα Τοξόπλασμα Πλασμώδιο Πνευμοκύστη Κρυπτοσπορίδιο Ριζόποδα Αμοιβάδα Νηματώδη Ασκαρίδα Οξύουρος Νηματέλμινθες Κεστώδη Ταινία Εχινόκοκκος Πλατυέλμινθες ΜΕΤΑΖΩΑ ΠΡΩΤΟΖΩΑ

είδη Μονοκύτταροι οργανισμοί Κίνηση, διατροφή (ετερότροφα), Στην πλειονότητα αβλαβή, ελευθέρως ζώντα σε χώμα, νερό Ελάχιστα είδη ιδιαιτέρως παθογόνα ! Πολλά εκατομμύρια κρούσματα ετησίως Συχνότατα θανατηφόρα Ευκαρυωτική κατασκευή Ιδιαίτερα οργανύλια

4 Πρωτόζωα είδη, κατασκευή Μαστιγοφόρα Σπορόζωα Βλεφαριδοφόρα Ριζόποδα ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ Εκτόπλασμα Μεμβράνη Ενδόπλασμα Πυρήνας (μακρο-, μικρο-) Κενοτόπια Κυττόστομα Μαστίγιο Βλεφαρίδες Ψευδοπόδια

5 Πρωτόζωα κύκλος Ολα τροφοζωίτες Όχι όλα κύστεις Κύκλος ζωής των πρωτοζώων Υγρασία, θρεπτικά στοιχεία Τροφοζωίτης (ενεργή φάση) Αντίξοο περιβάλλον ΕγκύστωσηΕκκύστωσηΠρώιμη κύστη, σχηματισμός περιβλήματος Ώριμη κύστη (λανθάνουσα φάση) Απελευθέρωση ενεργής κυτταρικής μορφής

6 Πρωτόζωα πολλαπλασιασμός Ριζόποδα Βλεφαριδοφόρα Μαστιγοφόρα Σπορόζωα Πολλαπλασιασμόςπρωτοζώων Διχοτόμηση Σύζευξη Μείωση Συνένωση γαμετών Διπλοειδικός ζυγώτης

7 Μαστιγοφόρα Λάμβλια Λεϊσμάνια Τρυπανόσωμα Τριχομονάδα ΜΑΣΤΙΓΟΦΟΡΑ

8 Giardia lamblia (duodenalis ) Εντερο

9 Κύκλος ζωής Λάμβλιας

10 ΔΙΑΓΝΩΣΗ Ανίχνευση στα κόπρανα ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ Διάρροια Κοιλιακά άλγη Μετεωρισμός Καταβολή Αυτοϊάται σε ημέρες Υψηλή μεταδοτικότητα Αρκεί κατάποση κύστεων Ανθεκτικότητα στη χλωρίωση του ύδατος Ασυμπτωματική φορία Λαμβλίαση

11 Καλλιέργεια Αίμα Ιστοί

12 Κύκλος ζωής Λεϊσμάνιας Φλεβοτόμος (σκνίπα)

13 Εμπύρετο Κακουχία Γαστρεντερικές διαταραχές Ηπατοσπληνομεγαλία Λεμφαδενοπάθεια Οιδήματα Θνητότητα 75-95% (Βλάβες αιμοποιητικού) Λεϊσμανίαση Ισημερινός Μολυσμένο μακροφάγο Μετανάστευση Σπλαχνική (Kalaazar) L. donovani Δερματική L. Tropica (κοκκιώματα) L. Braziliensis (έλκη) Παραμονή

14 Λεϊσμανίαση αντιμετώπιση Λεϊσμανίαση Αντιμετώπιση ΘΕΡΑΠΕΙΑ Αντιμόνιο Πενταμιδίνη Αμφοτερικίνη Β Αλλοπουρινόλη ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ από ; Αιματολογικά νοσήματα Ηπατικά νοσήματα Λέπρα Σύφιλη ΠΡΟΛΗΨΗ Εμβολιασμός σκύλων Εντομοκτονία ΔΙΑΓΝΩΣΗ  Βιοψία : μυελού, δέρματος  Ορολογικά

15 Ιστοί

16 Κύκλος ζωής Τρυπανοσώματος T. cruzi Στον καρδιακό μύ T. brucei

17 Τρυπανοσωμίαση Πυρετός Λεμφαδενοπάθεια Ηπατοσπληνομεγαλία Προσβολή των μυών Μυοκαρδιοπάθεια Θάνατος εντός 2ετ. Πυρετός Λεμφαδενοπάθεια Σπληνομεγαλία Προσβολή Κ.Ν.Σ. Κώμα Θάνατος σύντομα Τρυπανοσωμίαση Ν. Chagas Ν. Chagas T. cruzi Κεντρική & Νότιος Αμερική Κοριός Ν. του ύπνου T. brucei Αφρική Μύγα τσε-τσέ

18 Τρυπανοσωμίαση αντιμετώπιση Τρυπανοσωμίαση Αντιμετώπιση ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Ν. Chagas N. ύπνου Νιφουρτιμόξ Μελαρσοπρόλη Αλλοπουρινόλη Σουραμίνη Βενζιμιδαζόλη Πενταμιδίνη ΠΡΟΛΗΨΗ Εντομοκτονία ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ  Μικροσκόπηση αίματος, ΕΝΥ  Ορολογική  Βιοψία ιστών

19 Τριχομονάδα Τ. Vaginalis ουρογεννητικού T. Tenax ούλων (σπάνια) T. Hominis εντέρου Ουρογεννητικό Έντερο

20 Τριχομονάδωση  Ουρηθρίτιδα Προστατίτιδα  Κολπίτιδα Ουρηθρίτιδα  Άφθονη, υδαρής κολπική υπερέκκριση  Κνησμός, καύσος  Συνήθως ασυμπτωματικά  Φορείς ΘΕΡΑΠΕΙΑ Μετρονιδαζόλη ΔΙΑΓΝΩΣΗ Αμεσο νωπό παρασκεύασμα  έντονη κίνηση ! Ευνοϊκό pH 6,0

21 Βλεφαριδοφόρα Βαλαντίδιο ΒΛΕΦΑΡΙΔΟΦΟΡΑ

22 Έντερο

23 Κύκλος ζωής Βαλαντιδίου

24 Βαλαντιδίαση ΜΕΤΑΔΟΣΗ Φυσική δεξαμενή : χοίροι Και από άνθρωπο σε άνθρωπο ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ  Ασυμπτωματικά  Κοιλιακά άλγη Τεινεσμός Ανορεξία Ναυτία Διάρροια (υδαρής, αιματηρή, πυώδης) ΘΕΡΑΠΕΙΑ Τετρακυκλίνη Ιωδοκινόλη Μετρονιδαζόλη ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ Άμεσο νωπό παρασκεύασμα κοπράνων Βαλαντίδιο = μεγάλος μικροοργανισμός !

25 Αμοιβάδες ΡΙΖΟΠΟΔΑ

26 Κύστη Τροφοζωίτης Αμοιβάδα ιστολυτική ΠΑΘΟΓΟΝΟΣ !

27 Αμοιβάδα κύκλος Κύκλος ζωής αμοιβάδας

28 Συνήθως μη λοιμογόνες Ελεύθερα στο περιβάλλον ιστολυτική Παθογόνα η ιστολυτική Αμοιβάδωση Παντού μέχρι Αλάσκα! Τροπικέςυποτροπικές Τροπικές και υποτροπικές ζώνες (10-15%) Πηγή : Ασυμπτωματικοί φορείς ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ  Κοιλιακά άλγη Τεινεσμός Διάρροια (βλεννώδης)  Εισβολική μορφή (βαρειά!) Αμοιβαδικά έλκη Αμοιβαδική δυσεντερία  Αμοιβαδικά αποστήματα Ηπαρ Πνεύμονες Καρδιά Εγκέφαλος Δέρμα

29 Αμοιβάδωση αντιμετώπιση Αμοιβάδωση Αντιμετώπιση ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ  Μικροσκόπηση κοπράνων (συχνά ψευδώς αρνητική ή θετική)  Ανίχνευση στα κόπρανα  Ορολογική  PCR ΘΕΡΑΠΕΙΑ  Μετρονιδαζόλη Ιωδοκινόλη  Φουροϊκή διλοξανίδη Παρομομυκίνη ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ !

30 Μεγαλύτερη Βραχέα, αμβλέα ψευδοπόδια Αμοιβάδα του κόλου ΜΗ ΠΑΘΟΓΟΝΟΣ Λιγότερο κινητή

31 Τοξόπλασμα Πλασμώδια Κρυπτοσπορίδιο Πνευμοκύστη ΣΠΟΡΟΖΩΑ

32 Έντερο Στην κροσσωτή επιφάνεια του εντερικού επιθηλίου

33 Κύκλος ζωής Κρυπτοσποριδίου

34 Κρυπτοσποριδίαση ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Ευρεία διάδοση παγκοσμίως ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ  Ασυμπτωματικά  Υδαρής διάρροια Αυτοϊάται σε 10 ημέρες  HIV ! Εως και 50 κενώσεις ημερησίως Μήνες έως χρόνια ΘΕΡΑΠΕΙΑ Συμπτωματική ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ Κεχρωσμένο παρασκεύασμα κοπράνων Τρία δείγματα !

35 Βιοψία πνεύμονα Ιστοί Φυλογενετική συγγένεια με μύκητες

36 Πνευμονία από Πνευμονοκύστη carinii Φιλάσθενα, εξασθενημένα, ανοσοκατασταλμένα άτομα. Ασθενείς με AIDS. ΘΕΡΑΠΕΙΑ Κοτριμοξαζόλη Πενταμιδίνη ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ Ανεύρεση  Ανεύρεση ή Ανίχνευση Ag  Ανίχνευση Ag σε : Βιοψία πνεύμονα Πτύελα (AIDS) Χρώση Ανοσοφθορισμός

37 Ελη - κουνούπια ΕΛΟΝΟΣΙΑ

38 Ελονοσία γενικά Αφρική: EΝΑ ΠΑΙΔΙ ΝΕΚΡΟ κάθε 30 sec

39 Είδη πλασμωδίων Αίμα P. malariae (Τεταρταίου πυρετού) P. falciparum (Κακοήθους τριταίου πυρετού) P. vivax (Καλοήθους τριταίου πυρετού) P. οvale (Καλοήθους τριταίου πυρετού) Δύο ξενιστές : Κώνωψ ανωφελής (κύριος) Άνθρωπος (ενδιάμεσος )

40 (α) (β) (γ) (α) Κώνωψ ο ανωφελής (anopheles) κατά τη στιγμή "άντλησης αίματος". Η κοιλία του είναι γεμάτη αίμα το οποίο δρα ως θρεπτικό υγρό για τα αυγά του. Υπάρχουν περίπου 430 είδη κουνουπιών, από τα οποία είναι εκείνα που μπορούν να μεταδώσουν την ελονοσία μέσω του παρασίτου Plasmodium. (β) Το Plasmodium falciparum (από το λατινικό falx: δρεπάνι) και αιμοσφαίρια σε ορισμένα από τα οποία διακρίνεται το πλασμώδιο. Τα P. falciparum προκαλεί μια από τις επικίνδυνες μορφές ελονοσίας στον άνθρωπο. (γ) Κύρια συμπτώματα ελονοσίας.

41 Πλασμώδιο κύκλος Κύκλος ζωής Πλασμωδίου Δύο ξενιστές : Κώνωψ ανωφελής (κύριος) Ανθρωπος (ενδιάμεσος) ΕΞΩΕΡΥΘΡΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣΚΥΚΛΟΣ Ασυμπτωματικός (Επώαση) ΕΡΥΘΡΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣΚΥΚΛΟΣ (Εκδήλωση νόσου) Σποροζωίτες (σίελος κώνωπος) Κυκλοφορία (σε 5-40 ημέρες) Μεροζωίτης Μεροζωίτες Ενδοκυτταρικό σχιστό (χιλιάδες πυρήνες) ΣχιζογονίαΠαρεγχυματικά ηπατικά ηπατικά κύτταρα Κυκλοφορία παροξυσμική πυρετική κίνηση (παροξυσμική πυρετική κίνηση) Ερυθροκυτταρικός μεροζωίτης Σχιστό Τροφοζωίτης Είσοδος σε ερυθροκύτταρα, ΔΕΚ ερυθροκύτταρα, ΔΕΚ ΚΟΥΝΟΥΠΙ Γαμέτες ΖυγώτηςΩοκινέτης (ωοκύστη) Σποροζωίτες Γαμετοκύτταρα Ηπαρ (υπνοζωίτες)

42 Ελονοσία κλινικά Ελονοσία ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ  Αρχικά γριπώδης συνδρομή Παροξυσμικά πυρετός, ρίγος  Παροξυσμικά πυρετός, ρίγος (περιοδικότητα 24-72h) (περιοδικότητα 24-72h) Αθρόα καταστροφή ερυθροκυττάρων :  Αθρόα καταστροφή ερυθροκυττάρων : Αναιμία Αναιμία Σπληνομεγαλία Σπληνομεγαλία Τοξικότητα κυτταρικών υπολειμμάτων Τοξικότητα κυτταρικών υπολειμμάτων Αποφράξεις τριχοειδών Αποφράξεις τριχοειδών Χρώση δέρματος Χρώση δέρματος Βλάβες εγκεφάλου, νεφρών κ.ά. Βλάβες εγκεφάλου, νεφρών κ.ά. ΘΑΝΑΤΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ Προσοχή σε μετανάστες και ταξιδιώτες από ύποπτες περιοχές

43 Ελονοσία χάρτης Ελλάδα : Μέχρι μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο

44 Ελονοσία διάγνωση Κύκλος P. vivax Τροφ. P. vivax Τροφ. P. ovale Ταιν. μορφή P. malariae Τροφοζωίτες Δακτ. μορφές Ρ. falciparum Ωριμο γαμετοκύτταρο Αλλαντοειδής μορφή ΠΑΘΟΓΝΩΜΟΝΙΚΟ ! Ελονοσία Διάγνωση Μικροσκόπηση αιματικού παρασκευάσματος

45 Ελονοσία θεραπεία Ελονοσία Θεραπεία Χλωροκίνη Η πρώτη λοιμώδης νόσος που αντιμετωπίστηκε «σωστά» και επιτυχώς. Περού, 1600 μ.Χ. Κινίνη και άλλα παράγωγα ΚοτριμοξαζόληΔοξυκυκλίνη Χημειοπροφύλαξη σε ταξιδιώτες

46 Κινίνη Η κινίνη είναι μια αντιπυρετική και μυοχαλαρωτική ουσία και είναι κύριο αλκαλοειδές του αποξηραμένου φλοιού του τροπικού δέντρου κιγχόνη (cinchona). Οι φαρμακευτικές ιδιότητες αυτού του φλοιού ήταν γνωστές εδώ και εκατοντάδες χρόνια στους Ινδιάνους Κέτσουα ('Ινκα) του Περού και της Βολιβίας, που το χρησιμοποιούσαν ως γενικό αντιπυρετικό φάρμακο και κυρίως για τη θεραπεία της ελονοσίας.

47 Τοξόπλασμα ΙστοίΤροφοζωίτες (ταχυζωίτες, βραδυζωίτες) Κύστη(Κυστοζωίδια) Ωοκύστη Toxoplasma gondii Κύριος ξενιστής: Αιλουροειδή Ενδιάμεσος ξενιστής: Άνθρωπος

48 Τοξόπλασμα κύκλος Κύκλος ζωής Τοξοπλάσματος Εντεροεπιθηλιακή φάση Κύστεις, ωοκύστεις  Σχιζογονικός – Αμφιγονικός πολ/σμός  Ωοκύστεις  Αποβολή Ιστική φάση Κύστεις, ωοκύστεις  Σποροζωίδια  Τροφοζωίτες  Εγκατάσταση στους ιστούς (κύστεις)

49 Τοξοπλάσμωση επίκτητη ΤοξοπλάσμωσηΕπίκτητη Μυοκαρδίτιδα Λεμφαδενίτιδα Οξεία : Λεμφαδενίτιδα Πυρετός Κεφαλαλγία Μυαλγία Καταβολή Χρόνια : Ασυμπτωματική Ηπατίτιδα Χοριοαμφιβληστροειδίτιδα Εγκεφαλομυελίτιδα

50 Τοξοπλάσμωση συγγενής Προσβολή πλακούντος ΤοξοπλάσμωσηΣυγγενής Α΄ τρίμηνο : Αποβολή αμέσωςμήνες-χρόνια αργότερα Β΄ τρίμηνο : Βλάβες αμέσως ή μήνες-χρόνια αργότερα Ηπατοσπληνομεγαλία, ίκτερος Αναιμία Εγκεφαλικές ασβεστοποιήσεις Βραδυψυχισμός ή/και πνευματική υστέρηση Επιληψία Υδροκεφαλία Μικροκεφαλία Αμφιβληστοειδοπάθεια (τύφλωση;) Κώφωση Μόλυνση εμβρύου ~35% Νόσηση εμβρύου ~10% Τριάδα Sabin 1. Υδρο- ή μικροκεφαλία 2. Χοριοαμφιβληστροειδίτιδα 3. Νευρολογικό σύνδρομο

51 Τοξοπλάσμωση αντιμετώπιση Τοξοπλάσμωση Αντιμετώπιση ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ  Μικροσκόπηση βιολογικών εκκριμάτων  Απομόνωση σε πειραματόζωα ή κυτταροκαλλιέργειες  Παθολογοανατομική εικόνα  Ορολογική 4πλάσια αύξηση τίτλου Ab, IgM ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑ (κατά κανόνα απαιτείται μόνο στη χρόνια μορφή)  Πυριμεθαμίνη Σουλφαδιαζίνη  Υποστηρικτική

52 Τοξοπλάσμωση προφύλαξη Τοξοπλάσμωση Προφύλαξη