Ευρωπαϊκός και Νεοελληνικός Διαφωτισμός- Α΄

 Αρχή Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού: 17ος αιώνας Γαλλική Επανάσταση, πραγμάτωση των ιδεών Διαφωτισμού. Αστική τάξη: φορέας νέων ιδεών.  Νεοελληνικός Διαφωτισμός: Ελληνική Επανάσταση, φυσική απόληξη Στόχοι: η απελευθέρωση των υπόδουλων Ελλήνων και η πνευματική τους αναγέννηση

Ορισμοί Siècle des lumières, δηλαδή αιώνας των Φώτων: κάθε ιδεολογική κίνηση που αποσκοπούσε σε οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και κυρίως επιστημονικές αλλαγές. Immanuel Kant (1784), Τί είναι Διαφωτισμός; Διαφωτισμὸς εἶναι ἡ ἔξοδος τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὴν ἀνωριμότητά του, γιὰ τὴν ὁποία ὀ ἴδιος εἶναι ὑπεύθυνος. Ἀνωριμότητα εἶναι ἡ ἀδυναμία νὰ μεταχειρίζεσαι τὸ νοῦ σου χωρὶς τὴν καθοδήγηση ἑνὸς ἄλλου.

Εἴμαστε «ὑπεύθυνοι» γι’ αὐτὴ τὴν ἀνωριμότητα, ὅταν ἡ αἰτία της βρίσκεται ὄχι στὴν ἀνεπάρκεια τοῦ νοῦ, ἀλλὰ στὴν ἔλλειψη ἀποφασιστικότητας καὶ θάρρους νὰ τὸν μεταχειριζόμαστε χωρὶς τὴν καθοδήγηση ἑνὸς ἄλλου. Sapere aude!.. Ἔχε θάρρος νὰ μεταχειρίζεσαι «τὸ δικό σου νοῦ»! τοῦτο εἶναι τὸ ἔμβλημα τοῦ Διαφωτισμοῦ. Π. Κιτρομηλίδης Οι εκκοσμικευμένες ιδέες και αξίες που εκπορεύτηκαν από την παιδεία της βορειοδυτικής Ευρώπης κατά τον αιώνα που προηγήθηκε της Γαλλικής Επανάστασης.

Σ. Θ. Γρηγοριάδου Ἡ προσπάθεια χειραφέτησης τῆς φιλοσοφικῆς σκέψης ἀπὸ τὴ θεολογική, μεσαιωνικὴ κοσμοαντίληψη ἀφενὸς καὶ ἀφετέρου ἡ ἀπόρριψη τῆς ἀριστοτελικῆς μεταφυσικῆς, ἡ ὁποία συνεπάγεται τὸν ὑποβιβασμὸ τῆς χριστιανικῆς κοσμολογίας καὶ ἀνθρωπολογίας μὲ τὴν παράλληλη ἀνύψωση τοῦ αἰσθητοῦ κόσμου καὶ τοῦ ἀνθρώπου, τὸ διαχωρισμὸ τῆς φυσικῆς θεολογίας ἀπὸ τὴ θεολογία τῆς ἀποκάλυψης, τὴν ἐπίκληση τοῦ ὀρθοῦ λόγου, ὁ ὁποῖος θεοποιεῖται μέσω τῆς ἐπιστήμης, καὶ τὴν ἀποκατάσταση μιᾶς ἐγκοσμιολατρικῆς, εὐδαιμονιστικῆς ἠθικῆς. Παράλληλα τὸ ἱστορικὸ παρελθὸν ἀντιμετωπίστηκε μέσα ἀπὸ μιὰ νέα ὀπτική, ἐνῶ ἡ ἐπιστημονικὴ γνώση κωδικοποιημένη προσφέρθηκε μέσα ἀπὸ τὸν ἐγκυκλοπαιδισμό.

Περίοδοι Διαφωτισμού Πρώτη περίοδος Δύση: Βολταίρος Δεύτερη περίοδος Δύση: Εγκυκλοπαιδιστές Τρίτη περίοδος Δύση: I. Kant Lessing Ανατολή: Ε. Βούλγαρης Ι. Μοισιόδακας Θ. Μανδακάσης Ανατολή: Δ. Καταρτζής Ρ. Βελεστινλής Ανατολή: Α. Κοραής

Ανάπτυξη Διαφωτισμού στον ελληνικό κόσμο 1709: Οι Παραδουνάβιες Ηγεμονίες περνούν σε ελληνικά χέρια υπό το Νικόλαο Μαυροκορδάτο Γρηγόριος Γκίκας – Αλέξανδρος Υψηλάντης Ακαδημίες Βουκουρεστίου και Ιασίου Ανάπτυξη εμπορίου Βενετία, νησιά Αιγαίου, Ιωάννινα, Θεσσαλία, Σμύρνη, Επτάνησα Ελληνικές εμπορικές κοινότητες: Βιέννη, Τεργέστη, Άμστερνταμ, Οδησσό, Μασσαλία κτλ. Φαναριώτες Περιοδικά: Λόγιος Ερμής, Μέλισσα, Ελληνικός και Φιλολογικός Τηλέγραφος

Βασικά Χαρακτηριστικά Διαφωτισμού εμπιστοσύνη στη φύση του ανθρώπου με κέντρο τη λογική, η οποία έχει απεριόριστες δυνατότητες πολεμική κάθε οργανωμένου κοινωνικού σχήματος, της επίσημης θρησκείας και των απολυταρχικών πολιτικών συστημάτων κρίση κάθε αυθεντίας-τα πάντα έπρεπε να στηρίζονται σε λογικές βάσεις πίστη στην πρόοδο της ανθρώπινης γνώσης, ορθολογισμός, προσπάθεια χειραγώγησης της φύσης

ΦΥΣΗ: Όλα τα μέρη του σύμπαντος είναι ομοειδή. Λόγω της θεωρίας της κίνησης της ύλης, καθώς αυτή φέρει μέσα της τις αιτίες της κίνησης, ο Θεός φεύγει από το προσκήνιο. Θεωρία ενιαίας κοσμοεικόνας, δηλ. κατάργηση του κόσμου σε υπερβατικό και αισθητό. Πού βρίσκονται οι πρώτες αρχές; ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ. Πώς τις γνωρίζουμε; Μέσα από τις γνωστικές του δυνάμεις. Κυρίαρχος του κόσμου πλέον ο άνθρωπος και όχι ο Θεός.  Πείραμα και ορθός λόγος αποτέλεσαν τα γνωστικά εργαλεία του Διαφωτισμού.

Αντικατάσταση της θρησκείας της χριστιανικής αποκάλυψης με τη θρησκεία της λογικής και τη φυσική θρησκεία. Ο ανθρώπινος λόγος θεωρείται η πηγή της αληθινής θρησκείας. Η φυσική θρησκεία είναι ο κοινός παρονομαστής όλων των θρησκειών.