Ιστορική εξέλιξη της Παιδαγωγικής επιστήμης Διεθνής και ελληνική πορεία

Ιστορική εξέλιξη της Παιδαγωγικής επιστήμης Ratke (Ρατίχιος): «Nova Didactica». Comenius: «Didactica Magna», «Παμπαιδεία»: ανάγκη αγωγής. –7 σχολεία: Σχολείο πριν τη γέννηση Σχολείο της μητέρας (οικογένεια) Σχολείο της μητρικής γλώσσας (χωριό) Γυμνάσιο (πόλη) Πανεπιστήμιο (βασίλειο) Ολόκληρη η Κοινωνία Το σχολείο των γερόντων

Συμβολή του Comenius ( ) στην Παιδαγωγική Η διδασκαλία πρέπει να σταματήσει να είναι διδασκαλία νεκρών λέξεων. Στρέφει την προσοχή των διδασκόντων στον κόσμο των πραγμάτων. Χρησιμοποιεί συμβολικές αναπαραστάσεις του κόσμου, κυρίως την εικόνα. Orbis sencualium pictus. Αναφέρεται στην εξελικτική πορεία του ανθρώπου χωρίς να εμβαθύνει στις ανάγκες του. Στάση απέναντι στο παιδί: αρχές εποπτείας, αφύπνισης διαφέροντος, αλλά διδακτισμός).

Rousseau ( ): «Αιμίλιος ή Περί Αγωγής) 4 κεφάλαια: η ζωή των αγοριών, -5ο κεφάλαιο: η ζωή των κοριτσιών. Αφετηρία αγωγής το παιδί: εξελικτική του πορεία, διάγνωση αναγκών, προσαρμογή προγράμματος. Πρωτοπόρος Παιδαγωγικής, θεμελιωτής της Εξελικτικής Ψυχολογίας.

Rousseau: «Αιμίλιος ή Περί Αγωγής) «Όλα είναι καλά όπως βγαίνουν από τα χέρια του Πλάστη, όλα εκφυλίζονται στα χέρια του ανθρώπου». Κήρυκας του ευαγγελίου της φύσης. «Αρνητική αγωγή». Συμβολή του Ρουσώ: i.Αναγνώριση του παιδιού ως αυτοεξελισσόμενη προσωπικότητα. ii.Ανάπτυξη ευρύτερης παιδαγωγικής θεωρίας απαλλαγμένης από το διδακτισμό

Pestalozzi ( ) Αρχή εποπτείας: «κατάρα στις γνώσεις που προσφέρονται μόνο με λόγια». Αρχή της εργασίας (ρίζες του σχολείου εργασίας του Κερχενστάινερ, 1932)

Herbart ( ) Πατέρας της επιστημονικής παιδαγωγικής. Εισαγωγή και διδασκαλία στα πανεπιστήμια (έδρα ενιαία με της Φιλοσοφίας μέχρι το 1920). Θεωρητική εξάρτηση της Παιδαγωγικής από Φιλοσοφία και Ψυχολογία. Τυποποίηση της σχέσης μαθητή-δασκάλου. Κέρδισε η επιστήμη…

Σήμερα: η αγωγή προκύπτει από το σύνολο των διαπροσωπικών σχέσεων και των περιβαλλοντικών επιρροών, ως αποτέλεσμα της αμοιβαίας αλληλεπίδρασης ενδογενών και εξωγενών παραγόντων Παρακμή της Παιδαγωγικής του Herbart. Παλαιό δασκαλοκεντρικό σχολείο. Παιδαγωγική της Καθοδήγησης. Pestalozzi, Rousseau στο επίκεντρο. Νέο παιδοκεντρικό σχολείο. Παιδαγωγική της Αυτόνομης Ανάπτυξης.

Οι θεωρίες της παιδαγωγικής Δε βρήκαν άμεση εφαρμογή στην πράξη Σχολείο: –Πρότυπο: η ομαδική στρατιωτική ζωή. –Αυταρχική δομή. –Κανονιστική Παιδαγωγική.

Το σχολείο του νεοσύστατου ελληνικού κράτους Βαυαρικό σύστημα –Paul Kipper (1897): «Το εκπαιδευτικό σύστημα έμοιαζε με το παπούτσι του Ξενοκράτη. Ήταν καλοστολισμένο και από άριστο δέρμα, με ένα μόνο μειονέκτημα: δεν ταίριαζε στο πόδι για το οποίο ράφτηκε» Αλληλοδιδακτική μέθοδος (Ι. Κοκκώνης) Αυστηρή πειθαρχία Ψιττακισμός Απουσία παιδαγωγικής κατάρτισης των δασκάλων

1869 : Σύλλογος προς διάδοσιν των Ελληνικών Γραμμάτων Διδασκαλείο (Θεσ/κη), Υποδιδασκαλείο (Σέρρες), Ιεροδιδασκαλείο (Έδεσσα), Σχολεία, Υποτροφίες στη Γερμανία: Παπαμάρκος, Μωραΐτης, Οικονόμου.

Εξελικτική πορεία Αλληλοδιδακτική μέθοδος. Διδασκαλείο: εξετάσεις 1877 συνδιδακτική μέθοδος. Τέλος 19ου αιώνα: περισσότερα Διδασκαλεία, γενική μόρφωση.

Παιδαγωγική κατάρτιση των δασκάλων: Ερβαρτιανή μέθοδος Ι. Πανταζίδης (καθηγ. Ελλην. Φιλολ.): Γυμνασιακή Παιδαγωγική. Χρ. Οικονόμου (καθ. Φιλοσ.): Γενική Παιδαγωγική. Δ. Ζαγγογιάννης (καθ. Φιλοσ. και Παιδαγ.): υποδειγματική διδασκαλία με ερβαρτιανή μέθοδο. Δ. Εξαρχόπουλος (καθ. και Διευθ. Διδασκαλείου): οπαδός Ερβαρτιανισμού. –Έδρα Παιδαγωγικής (1921), πλήρες πρόγραμμα μαθημάτων, Εργαστήριο Πειραματικής Παιδαγωγικής, Πειραματικό Σχολείο, σχολή για μετεκπαίδευση δασκάλων, υποχρεωτική παρακολούθηση παιδαγωγικών μαθημάτων από άλλους φοιτητές, Σχολείο εργασίας, καθαρεύουσα. Δ. Λάμψιας (Διευθ. Διδασκαλείου) : οπαδός νεοερβαρτιανισμού.

Παιδαγωγική κατάρτιση των δασκάλων: Κίνημα του Παιδιού (vom Kinde aus)-Νέα Αγωγή. Σχολείο εργασίας. Εκπαιδευτικός Όμιλος: Αλ. Δελμούζος, Δ. Γληνός, Μ. Τριανταφυλλίδης. Δελμούζος: Ανώτερο Παρθεναγωγείο Βόλου, καθ. Παιδαγωγικής, Πειραματικό Σχολείο.

 Μέθοδοι έρευνας της Παιδαγωγικής επιστήμης

Επιστημολογικά παραδείγματα Ιστορικό- ερμηνευτικό Εμπειρικό - αναλυτικό

Ιστορικές-ερμηνευτικές μέθοδοι  Ερμηνευτική  Φαινομενολογική  Συγκριτική

Ερμηνευτική Ό,τι γράφεται, λέγεται για να εξηγηθεί κάτι άγνωστο και να γίνει κατανοητό. Αναπτύχθηκε από θεολόγους (Αγία Γραφή), φιλοσόφους (ερμηνευτική του φαινομένου του κόσμου) και φιλολόγους (επεξεργασία και ανάλυση κειμένου).

Schleiermacher Ανάγκη καθιέρωσης της ερμηνευτικής ως βασικής επιστήμης. Αμφισβήτηση της αποδεικτικής της ικανότητας. Διαισθητική αντίληψη του ερμηνευτή.

Dilthey Περιορισμός της ερμηνευτικής στην κατανόηση γραπτών κειμένων. Αναγνώριση της ως κύρια μέθοδο των πνευματικών επιστημών. Ιστορικός λόγος («historische Vernunft): Με γνώμονα αυτόν θα πλησιάσουμε τον πνευματικό κόσμο και τον πολιτισμό της εποχής και θα εισχωρήσουμε στο βαθύτερο νόημα του (υποδειγματικές ιστορικές αναλύσεις).

Ερμηνευτική Είναι η μέθοδος συστηματικής οργάνωσης της πνευματικής διεργασίας που μεσολαβεί ανάμεσα στην έκφραση του ανθρώπινου δημιουργήματος και την κατανόηση του.

Αέναος ερμηνευτικός κύκλος ή ερμηνευτικός έλικας Ο ερμηνευτής επιστρατεύει όλες τις γνώσεις και τα σχετικά με το δημιούργημα στοιχεία και προσπαθεί να θέσει εαυτόν στη συναισθηματική κατάσταση του δημιουργού. Προσπάθεια μεθόδευσης: Πνευματική διεργασία (Π1)- πρώτη κατανόηση (Κ2), Πνευματική διεργασία με διευρυμένη εμπειρία (Π2)-δεύτερη κατανόηση (Κ2), …. Κ1 Π2 Κ2 Π3 Π1

Ερμηνευτική Παιδαγωγική (19ος- αρχές 20ου) Η αξιολόγηση εκπαιδευτικού ιστορικού υλικού προ ϋ ποθέτει σφαιρική γνώση όλων των πτυχών της ευρύτερης ιστορικής περιόδου. Δύο στάδια: Μέθοδος ερμηνευτικής Παιδαγωγικής Συλλογή και εξακρίβωση του υλικού Αξιολόγηση υλικού

Συλλογή και εξακρίβωση του ιστορικού υλικού Τεκμήρια Κείμενα Παιδαγωγικά έργα Σχολική νομοθεσία Βιντεοταινίες Φιλμ Φωτογραφίες

Αξιολόγηση του υλικού Διάκριση του ουσιώδους από το επουσιώδες. Επιλογή στοιχείων που συγκροτούν την εκπαιδευτική πραγματικότητα. Διασταύρωση πληροφοριών.

Πεδίο έρευνας Έρευνα σκοπών και επιδιώξεων της αγωγής. Αποδελτίωση βιβλιογραφίας και θεωρητικής πραγμάτευσης του υπό έρευνα αντικειμένου. Διατύπωση υποθέσεων εργασίας. Σχεδιασμός της εμπειρικής έρευνας. Συλλογή και στατιστική επεξεργασία των εμπειρικών δεδομένων. Κατανόηση καταστάσεων και προβλημάτων της καθημερινής εκπαιδευτικής πράξης.

η εμπειρική έρευνα αρχίζει με ερμηνευτική: Θεωρητική ανάλυση δεδομένων, Διατύπωση υποθέσεων τελειώνει με ερμηνευτική: Ανάλυση, Αξιολόγηση, Ανασύνθεση στοιχείων που προκύπτουν

Εξειδικευμένες μέθοδοι ερμηνευτικής Ανάλυση περιεχομένου: Φανερό ή λανθάνον νόημα γραπτών κειμένων Εθνογραφική μέθοδος: μελέτη πολιτισμών, κοινωνιών

Προσέγγιση κειμένων Νομικά κείμενα Ο ερευνητής πρέπει να συλλάβει το βαθύτερο νόημα τους, να κρίνει, να δει το σκοπό-πρόθεση των συντακτών. Λόγοι πολιτικών «παίγνιο παραγωγής γραπτού λόγου» : αποκαλύπτεται ο βαθμός στον οποίο έγιναν αρεστοί. Εισηγητικές εκθέσεις Έχουν σταθερούς αποδέκτες, επιχειρηματολογία Ενιαία δομή: επείγουσες κοινωνικές ανάγκες, ακαταλληλότητα εκπαιδευτικού συστήματος, ανάγκη για ριζικές αλλαγές του.

Φαινομενολογική μέθοδος Husserl: Αρνήθηκε όλες τις μεταφυσικές θεωρίες Επιδίωξε να συλλάβει την ουσία των πραγμάτων. Μέθοδος: Η Αναγωγή. Αποστασιοποίηση, απαλλαγή από προκατάληψη ή προγενέστερη γνώση ή εμπειρία. Προσπάθεια να κλειστούν σε παρένθεση όλα τα επουσιώδη στοιχεία. Τότε το αντικείμενο τίθεται κάτω από τον έλεγχο της συνείδησης.

Διαδικασία φαινομενολογικής μεθόδου Εξουδετέρωση προκαταλήψεων, συναισθηματικών καταστάσεων, προγενέστερων απόψεων του ερευνητή. Άρνηση όλων των σχετικών θεωριών. Παραγκωνισμός της ιστορικής παράδοσης ως πηγής αυθεντικής γνώσης.

Συμβολή φαινομενολογικής μεθόδου Μετέφερε το ενδιαφέρον των παιδαγωγών στη σχολική αίθουσα. Όμως, δύσκολος ο διαχωρισμός του ουσιώδους από το επουσιώδες.

Συγκριτική μελέτη. Προτεινόμενο ερευνητικό μοντέλο: Καθορισμός του προς σύγκριση τρίτου στη χώρα του ερευνητή και συστηματική μελέτη. Διατύπωση υπόθεσης. Συγκέντρωση υλικού για τη χώρα αναφοράς. Έλεγχος ακρίβειας πληροφοριών, αποδελτίωση, επιτόπια μελέτη, παρατήρηση, ερωτηματολόγιο, συνέντευξη για συγκέντρωση στοιχείων. Αξιολόγηση και ερμηνεία του υλικού. Αντιπαράθεση-σύγκριση: κοινά- μη κοινά στοιχεία, αιτιώδης σχέση τους, προσπάθεια ερμηνείας ομοιοτήτων και διαφορών. Διαπιστώσεις.