Ενότητα 21 Το κρητικό ζήτημα ( ) Μ π ακάλης Κώστας : history-logotexnia.blogspot.com

Η Κρήτη κατά την επανάσταση (1821)  Η ε π ανάσταση του 1821 κατα π νίγηκε στην Κρήτη α π ό τον Αιγύ π τιο Μοχάμετ Άλη (1824).  Το νησί π αρέμεινε στην κυριαρχία του ως το 1840, ο π ότε ε π ανήλθε στους Οθωμανούς.

καθώς και εμ π λοκή Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Και Μεγάλων Δυνάμεων. ελληνικού κράτους για ΕΝΩΣΗ ελεύθερων Ελλήνων, Προσ π άθειες Ελλήνων Κρήτης, Κρητικό ζήτημα : ΚρήτηΕλλάδα Ένωση

Α : ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Παρά τις αρχικές ε π ιτυχίες, κατα π νίγηκε. Ανατίναξη ομάδας ε π αναστατών στην, ( Νοέμ. 1866). Παγκόσμια συγκίνηση. Ανατίναξη ομάδας ε π αναστατών στην Μονή Αρκαδίου, ( Νοέμ. 1866). Παγκόσμια συγκίνηση. ▲ Η ανατίναξη της Μονής Αρκαδίου ( Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη )

▲ Monastery of Arkadi by Robert Pashley (Crete, Greece)

▲ Το ολοκαύτωμα της μονής Αρκαδίου. Πίνακας του Ιταλού ζωγράφου Γκατέρι. Το φιλελληνικό ρεύμα ήταν ιδιαίτερα ισχυρό εκείνη την ε π οχή στην Ιταλία και δεκάδες Ιταλοί εθελοντές συμμετείχαν στην κρητική ε π ανάσταση του 1866.

▲ Να καταγράψετε τα αιτήματα των ε π αναστατημένων Κρητικών και να σχολιάσετε το γεγονός ότι α π ευθύνονται στις Μεγάλες Δυνάμεις. 1866: Οι Κρητικοί ζητούν α π ό τις Δυνάμεις την ένωση με την Ελλάδα Ικετεύομεν λοι π όν θερμώς την Y μετέραν Μεγαλειότητα και τους Μεγαλειοτάτους Μονάρχας των δύο ετέρων Μεγάλων και Προστάτιδων του Ελληνικού Έθνους Δυνάμεων να π ραγματο π οιήσωσι την μόνην ημών έφεσιν, την ένωσιν μετά των αδελφών ημών Ελλήνων […]. Αν όμως τούτο είναι σήμερον αδύνατον, τουλάχιστον […] ευδοκήσατε […] να μας χορηγηθή οργανισμός π ολιτικός, να μας δοθώσι νόμοι, να συσταθώσι τακτικά δικαστήρια ˙ η βαρεία φορολογία μας να μετριασθή και να τακτο π οιηθή […]. Yπ όμνημα μυστικό των ε π αναστατημένων Κρητών π ρος τους βασιλείς της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας, 15 Μαΐου ΄Πηγή : Ακαδημία Αθηνών, « Η Κρητική Ε π ανάστασις του », Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας, Αθήνα , τόμ. 1 ος.

► 1868 Οργανικός Νόμος Πρόσληψη χριστιανών υ π αλλήλων, συμμετοχή χριστιανών αντι π ροσώ π ων στη Γενική Διοίκηση, ισοτιμία τουρκικής & ελληνικής γλώσσας, μεικτά δικαστήρια. Παραχωρείται α π ό τον Σουλτάνο ένα είδος το π ικού συντάγματος. Προέβλε π ε :

Β ΝΕΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΥΜ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΧΑΛΕΠΑΣ

Δικαίωμα σε χριστιανό να είναι Γενικός Διοικητής. Πλειοψηφία χριστιανών στη Γεν. Διοίκηση. Καθεστώς ημιαυτονομίας. ΌΜΩΣ 1889: νέα α π οτυχημένη ε π ανάσταση Κατάργηση σύμβασης Χαλέ π ας Νέα π αραχώρηση Σουλτάνου :

◄ Οι ε π αναστάσεις του 1878 στη Θεσσαλία, Ή π ειρο, Μακεδονία και Κρήτη

Γ : ΝΕΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Οδήγησε Ελλάδα στον α π οτυχημένο ελληνοτουρκικό π όλεμο του 1897 και σε βαριά ήττα. ΌΜΩΣ π αρέμβαση Δυνάμεων για αναγνώριση α π ό Σουλτάνου της αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας με ύ π ατο Αρμοστή τον π ρίγκι π α Γεώργιο β΄ ( γιο του βασιλιά Γεωργίου ) 1898 Υ π ουργός Δικαιοσύνης της Κρητικής Πολιτείας ο Ελευθέριος Βενιζέλος

► Εξώφυλλο αγγλικού π εριοδικού, με τίτλο : Τουρκικός στρατός καταστρέφει εκκλησία στο Γαλατά ( Χανίων ) 1896 ( Γεννάδειος Βιβλιοθήκη ) ◄ Το Ελληνικό στρατό π εδο τον Ακρωτηρίου, κατά το βομβαρδισμό του α π ό τις Μ. Δυνάμεις και τους Τούρκους, το Φεβρουάριο τον 1897

◄ Γερμανική γελοιογραφία π ου σατιρίζει τις δολο π λοκίες της ευρω π αϊκής δι π λωματίας. Ο τίτλος της είναι « Ο Κρητικός Λαβύρινθος ». Εικονίζεται η Ευρώ π η να κόβει το μίτο, π ου ο βασιλιάς της Ελλάδας χρειάζεται, για να βγει α π ό τον Κρητικό Λαβύρινθο, στην είσοδο του ο π οίου υ π άρχει η α π αγορευτική ε π ιγραφή : « Κρήτη. Η είσοδος στο Λαβύρινθο α π αγορεύεται ». Πάνω η Πελο π όννησος σαν χέρι της Ελλάδας, π ου τεντώνει να αρ π άξει το γεμάτο αγκάθια σώμα της Κρήτης.

► Α π ό την τελετή της υ π οδοχής του π ρίγκη π α Γεωργίου ως Ύ π ατου Αρμοστή της Κρήτης το Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε. Λ. Ι. Α. © Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο. /foreign_policy/ind061.html

► Ο Αρμοστής της Κρήτης, πρίγκιπας Γεώργιος, στο διάγγελμά του μετά την άφιξή του στα Χανιά

► Σημαία και νόμισμα της Κρητικής Πολιτείας Κρητικά γραμματόσημα (1900)

Δ. 1905: ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΘΕΡΙΣΟ ΧΑΝΙΩΝ

Η μεθόδευση της Ένωσης έγινε η αιτία να εκδηλωθεί διάσταση ανάμεσα στον π ρίγκη π α και στο σύμβουλο της Δικαιοσύνης Ελευθέριο Βενιζέλο. Ο τελευταίος υ π οστήριζε την ολοκληρωμένη αυτονομία του νησιού ως ασφαλέστερο μέσο για την ε π ίτευξη της Ένωσης την κατάλληλη στιγμή και αυτή την π ρόταση εισηγήθηκε στον π ρίγκη π α ήδη το καλοκαίρι του Ο Ύ π ατος Αρμοστής αντέδρασε στις π ροτάσεις του Βενιζέλου, π ράγμα π ου δεν εμ π όδισε τον τελευταίο να ε π αναφέρει ανε π ίσημα την π ρότασή του στο Ηγεμονικό Συμβούλιο το Μάρτιο του Ο π ρίγκη π ας Γεώργιος α π οφάσισε την α π όλυση του συμβούλου του. Γρήγορα όμως, π αρά τη φιλο π ριγκη π ική ατμόσφαιρα στην Κρήτη και τη γενική συμ π όρευση μαζί του ως π ρος το χειρισμό του εθνικού αιτήματος η στασιμότητα στο δι π λωματικό π εδίο, η αυταρχική και συγκεντρωτική στάση του π ρίγκη π α και τα π ροβλήματα στην εφαρμογή του Συντάγματος, τη διοίκηση και την οικονομία, συγκέντρωσαν γρήγορα τα αντι π ολιτευτικά π υρά εναντίον του. Το αίτημα για φιλελευθερο π οίηση της Κρητικής Πολιτείας, π ρόγραμμα π ου εκ π ροσω π ούσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, στήριζαν κυρίως οι κάτοικοι των αστικών κέντρων, οι ε π ιστήμονες, οι έμ π οροι, οι διοικητικοί λειτουργοί και οι ελεύθεροι ε π αγγελματίες. Η άρνηση του π ρίγκη π α να συνδιαλαγεί με τις αντι π ολιτευτικές δυνάμεις οδήγησε στην κήρυξη στις 10 Μαρτίου 1905 στο χωριό Θέρισο ένο π λου ε π αναστατικού κινήματος με αιτήματα την Ένωση και την ομαλή λειτουργία του π ολιτεύματος. Η οκτάμηνη ε π αναστατική δραστηριότητα τερματίστηκε με συμβιβαστική διευθέτηση π ου π ροέβλε π ε την π αροχή αμνηστίας, την ε π ίβλεψη της αρμοστειακής διοίκησης α π ό τις διεθνείς αρχές και την κάθοδο στο νησί διεθνούς εξεταστικής ε π ιτρο π ής για την π ορεία του νέου κράτους.

Ολιγωρία Αρμοστή π ρίγκι π α Γεωργίου στο ζήτημα της ένωσης με την Ελλάδα π ροκάλεσε την έκρηξη νέας ε π ανάστασης. Ε π ικεφαλής ο Ελ. Βενιζέλος. Μαζί του ο Κων. Φούμης και Κων. Μάνος. Κηρύττουν ένωση Κρήτης με Ελλάδα. Νέος αρμοστής ο Αλ. Ζαΐμης (1906). Ελευθέριος Βενιζέλος

Οι θέσεις των ε π αναστατών του Θέρισου, 1905 Οι υ π ογεγραμμένοι, α π οτελούντες την εν Κρήτη αντι π ολίτευσιν [ ενν. π ρος τον π ρίγκι π α Γεώργιο ], συνελθόντες εν Χανίοις τη 26 ην Φεβρουαρίου 1905, α π οσκο π ούντες εις την εκ π λήρωσιν του Εθνικού Προγράμματος, α π οφασίζομεν : Α ) Πρώτον και κύριον μέλημα ημών έστω η ε π ίτευξις του α π ό αιώνος ε π ιδιωκομένου σκο π ού, της ενώσεως της Κρήτης μετά της ελευθέρας Ελλάδος. Β ) Αδυνάτου α π οβαίνοντος του σκο π ού τούτου, θέλομεν ε π ιδιώξει την π ολιτικήν π ροσέγγισιν της π ατρίδος π ρος την ελευθέραν Ελλάδα, μεταβαλλομένης α π ό διεθνούς α π όψεως της σημερινής καταστάσεως. Γ ) Μη εκ π ληρουμένου μηδέ του σκο π ού τούτου θέλομεν ε π ιδιώξει την αναθεώρησιν του ημετέρου συντάγματος κατά το π ρότυ π ον του ελληνικού, ό π ως α π αλλαγή ο τό π ος του δεσ π οτισμού. Του π ρογράμματος τούτου την π ραγματο π οίησιν θέλομεν ε π ιδιώξει και δι ’ ενό π λων λαϊκών συναθροίσεων. [...] Πηγή : Κ. Σβολό π ουλος, « Η Κρητική Πολιτεία α π ό το 1899», Ιστορία του ελληνικού έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τόμ. ΙΔ ’, σ ◄ Ποιες είναι οι κύριες θέσεις π ου διατυ π ώνονται στο υ π όμνημα των ε π αναστατών του Θέρισου (π ηγή 2); Με π οια μέσα δηλώνουν οι ε π αναστάτες ότι θα ε π ιδιώξουν να π ραγματο π οιήσουν τους στόχους τους ;

► Θερσιανοί επαναστάτες το 1905

▲ Ο Ελ. Βενιζέλος αρχηγός της Επανάστασης.  Μαζί του οι Κ. Φούμης & Κ. Μάνος

Ξημέρωσε ο Θεός α π λώθηκε το φως στον Ψηλορείτη κι έλαμψε το π ληγωμένο κορμί της Κρήτης κι η θάλασσα... Τα σ π ίτια καίγονται θρηνούνε οι γυναίκες γυρίζουν τα π αιδιά ορφανεμένα κι οι άντρες α π ροσκύνητοι π ιάνουν τα διάσελα χωρίς ψωμί, χωρίς φυσέκια... Πού είναι ο Θεός την Κρήτη μας να δει να την π ονέσει ! ► Πού είναι ο Θεός ; Στίχοι Ν. Καζαντζάκης Μουσική : Μάνος Χατζιδάκις

Δεν ήταν νησί ήταν θεριό π ου κείτουνταν στη θάλασσα Ήταν η γοργόνα η αδερφή του ΜέγαΑλέξανδρου π ου θρηνούσε και φουρτούνιαζε το π έλαγο Άμα λευτερωθεί η Κρήτη θα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μου Άμα λευτερωθεί η Κρήτη θα γελάσω ◄ Στίχοι : Ν. Καζαντζάκης Μουσική : Μ. Χατζιδάκις