Φλώρα Μπακοπούλου, Παιδίατρος Εφηβικής Ιατρικής Ειδικό Κέντρο Εφηβικής Ιατρικής (Ε.Κ.Ε.Ι.), Ν. Παίδων «Η Αγία Σοφία» Αντισυλληπτικά δισκία κατά τα Εφηβικά χρόνια

Δεν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων

Θέματα που απασχολούν στην Εφηβεία Έμμηνος ρύση Έμμηνος ρύση Δασυτριχισμός Δασυτριχισμός Αντισύλληψη Αντισύλληψη

Εμμηνορρυσιακός κύκλος: Ζωτικό σημε ίο ACOG Committee Opinion No “Menstruation in girls and adolescents: using the menstrual cycle as a vital sign” Obstet Gynecol 2006

Συνήθης διαταραχή εντός 2 ετών από την εμμηναρχή Παρατεταμένη (> 7 ημέρες) Ακανόνιστη (διάρκεια κύκλου < 21 ημέρες) Υπερβολική (απώλεια > 80ml/κύκλο, αλλαγή σερβιετών/ταμπόν κάθε 1-2 h) ανώδυνη έμμηνη ρύση που δεν οφείλεται σε οργανικά αίτια Κίνδυνος σοβαρής αναιμίας Λειτουργική Αιμορραγία της Μήτρας στην Εφηβεία

Δασυτριχισμός

PCOS Ορισμοί ΥπερανδρογονισμόςΩοθηκική δυσλειτουργία Αραιομηνόρροια (διάρκεια κύκλου > 45 ημέρες) Δευτεροπαθή αμηνόρροια (διάρκεια κύκλου > 3 μήνες) Πολυκυστική μορφολογία Αυξημένος όγκος ωοθήκης >10 mL Μετά αποκλεισμό άλλων διαταραχών: μη κλασική μορφή συγγενούς υπερπλασίας των επινεφριδίων, σύνδρομο Cushing, υπερπρολακτιναιμία, διαταραχές του θυρεοειδούς, ανδρογονοπαραγωγοί όγκοι ωοθηκών και επινεφριδίων, πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια, φάρμακα NICHD, National Institute of Child Health and Human Disease of the NIH ESHRE, European Society for Human Reproduction and Embryology; ASRM, American Society for Reproductive Medicine AE-PCOS, Androgen Excess and PCOS Society (πρώην AES, Androgen Excess Society) PCOS Διαγνωστικά Κριτήρια Free testosterone Free Αndrogen Ιndex (T/SHBGx100)

Συνδυασμένο αντισυλληπτικό δισκίο (ΣΑΔ) & PCOS Βελτίωση δασυτρυχισμού: μείωση παραγωγής & δράσης ανδρογόνων  Καταστολή LH - ωοθηκικής παραγωγής ανδρογόνων  Αύξηση ηπατικής παραγωγής SHBG - μείωση free testosterone  Αναστολή 5a-reductase δέρματος - μείωση dihydrotestosterone  Μείωση παραγωγής επινεφριδιακών ανδρογόνων Ρύθμιση κύκλου Αποφυγή υπερπλασίας ενδομητρίου Cassidenti, Obstet Gynecol 1991; O’Brien, J Ped Adol Gynecol 2008

Αντισύλληψη

Εφηβική Εγκυμοσύνη: Iατρικό & Kοινωνικό πρόβλημα WHO 2014  Εφηβικές γεννήσεις ~11% συνόλου γεννήσεων  ~16 εκατομμύρια κορίτσια ετών & 1 εκατομμύριο < 15 ετών γεννούν κάθε χρόνο  3 εκατομμύρια εγκυμοσύνες καταλήγουν σε μη-ασφαλή διακοπή ετησίως  Επιπλοκές εγκυμοσύνης-τοκετού: 2 η αιτία θανάτου Ελλάδα  Εφηβικές γεννήσεις < 19 ετών: % γεννήσεων  Εφηβικές εγκυμοσύνες > 50% διακοπή Creatsas, Eur J Contracept Reprod Health Care 2002; Deligeoroglou E, Akush Ginekol (Sofiia) 2004; Ioannidi-Kapolou, Reprod Health Matters 2004; Panagopoulos, J Pediatr Adolesc Gynecol 2008

Ιδιαιτερότητες Αντισύλληψης στις Έφηβες  Στερούνται επαρκούς πληροφόρησης για τα αντισυλληπτικά & πρόσβασης σε υπηρεσίες σχετικές με τη σεξουαλική και αναπαραγωγική τους υγεία  Φόβος εμπιστευτικότητας - επικριτικής στάσης  Υψηλά ποσοστά διακοπής: λιγότερο ανεκτικές στις παρενέργειες, ανάγκη απόκρυψης σεξουαλικής δραστηριότητας και χρήσης αντισύλληψης, σποραδικές επαφές  Μέθοδοι που δεν απαιτούν ημερήσιο δοσολογικό σχήμα: πιο βολικές  Πιθανή μείωση οστικής πυκνότητας στην εφηβεία με ΣΑΔ πολύ χαμηλής δόσης ethinylestradiol < 30 μg  Πρέπει να ενθαρρύνεται η διπλή προστασία με τη χρήση προφυλακτικού και μιας επιπλέον αντισυλληπτικής μεθόδου

Εφηβεία - Αντισυλληπτικές μέθοδοι Μέθοδοι φραγμού Aντισυλληπτικά Δισκία o συνδυασμένα o μόνο προγεσταγόνο Διαδερμικά Κολπικός δακτύλιος Ενέσιμα αντισυλληπτικά - εμφυτεύματα Ενδομήτριες συσκευές (ορμονικές - μη ορμονικές) Επείγουσα αντισύλληψη

Αντισύλληψη στην εφηβεία

Πώς δρουν τα συνδυασμένα αντισυλληπτικά δισκία;  Aναστέλλουν την ωοθυλακιορρηξία (αντι-γοναδοτροπική δράση)  Τροποποιούν τη σύσταση της τραχηλικής βλέννης (αυξάνουν το ιξώδες) & αναχαιτίζουν τη μετανάστευση σπέρματος στην ενδομήτρια κοιλότητα  Καταστέλλουν την αύξηση του ενδομητρίου  Μπορούν να χρησιμοποιηθούν κυκλικά (μεσοδιάστημα ελεύθερο αγωγής) ή συνεχόμενα  Η επαναφορά της γονιμότητας με τη διακοπή είναι άμεση

Συνδυασμένα Αντισυλληπτικά Δισκία στην Εφηβεία  Ηλικία αντένδειξη  Έλεγχος για ατομικά & οικογενειακά προβλήματα υγείας  Μέτρηση ΑΠ  Δεν είναι απαραίτητη η γυναικολογική εξέταση WHO, Medical eligibility criteria for contraceptive use, 5 th edn, 2015 ΌΧΙ

Συνδυασμένο Αντισυλληπτικό Δισκίο  Αξιόπιστη και αποτελεσματική μέθοδος αντισύλληψης  Ποσοστά αποτυχίας 0.1% με ιδανική χρήση (ορθή και συνεπή χρήση) 5-8% με τυπική χρήση  Έφηβες: ποσοστά αποτυχίας έως 15-26% λόγω μη συμμορφωσιμότητας  Ανεπιθύμητες ενέργειες: σταγονοειδής αιμόρροια (συχνή τους 3 πρώτους μήνες), ναυτία, μεταβολή σωματικού βάρους AAP, Pediatrics 2007

Κίνδυνοι ΣΑΔ WHO, Medical eligibility criteria for contraceptive use, 5 th edn, 2015

Κίνδυνοι ΣΑΔ Αυξάνει τον κίνδυνο φλεβοθρόμβωσης Αυξημένος κίνδυνος Αυξημένος κίνδυνος  Μικρή διάρκεια - πρώτους 12 μήνες χρήσης (starter effect)  Μεγαλύτερη δόση οιστρογόνου > 35 μg EE  Όχι δεδομένα με χρήση estradiol valerate, 17β-E2  Προγεσταγόνα: gestodene, desogestrel, drospirenone, cyproterone acetate (συγκριτικά με levonorgestrel, norethisterone, norgestimate) Απόλυτος κίνδυνος παραμένει χαμηλός 2-6/ γυναίκες-έτος

Απαγορεύεται η χρήση ΣΑΔ Έφηβες με σοβαρά χρόνια νοσήματα  Ισχαιμική καρδιοπάθεια  Επιπλεγμένη βαλβιδοπάθεια  Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο  Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση / πνευμονική εμβολή  Επιπλεγμένο σακχαρώδη διαβήτη  Ηπατική νόσο  Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο με (+) αντιφωσφολιπιδικά αντισώματα  Καρκίνο μαστού  Προσοχή σε θεραπεία με αντιεπιληπτικά, Rifampicin/rifabutin

Απαγορεύεται η χρήση ΣΑΔ  Πολλούς παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο (κάπνισμα, διαβήτη, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία)  Ημικρανία με αύρα  Χειρουργική επέμβαση με παρατεταμένη ακινητοποίηση  Ιστορικό θρομβοεμβολικής νόσου ή θροβοφιλία Προσυμπτωματικός έλεγχος όλων των εφήβων για θρομβογόνες μεταλλάξεις: Όχι απαραίτητος λόγω της σπανιότητας νόσου & υψηλού κόστους Factor V Leiden, μετάλλαξη Prothrombin G20210A (συχνές, μέτριου κινδύνου) Έλλειψη Antithrombin III, Protein C, Protein S (σπάνιες, υψηλού κινδύνου)

Λοιπές ενδείξεις ΣΑΔ στην εφηβεία

Επείγουσα Αντισύλληψη Ulipristal acetate 30 mg (ellaOne) hours Συνθετικός εκλεκτικός ρυθμιστής υποδοχέων προγεστερόνης Παρεμπόδιση ή καθυστέρηση ωοθυλακιορρηξίας Πρωταρχικής σημασίας: εύκολη πρόσβαση στην επείγουσα αντισύλληψη  Περιλαμβάνει όλες τις μεθόδους που δρουν μετά την επαφή και πριν την εμφύτευση  Για μέγιστη αποτελεσματικότητα χορήγηση το συντομότερο δυνατόν  Οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια του εμμηνορρυσιακού κύκλου  Επαναλαμβανόμενα Gemzell-Danielsson,Contraception 2012 Levonorgestrel 1.5 mg (Norlevo, Postinor) - 72 hours Αποτελεσματικότητα 90% εντός 24 h 75% εντός 72 h 60% εντός 120 h

Επείγουσα Αντισύλληψη  Ημικρανία, σοβαρή ηπατική νόσο, αντιεπιληπτική θεραπεία, σοβαρή ΚΑΝ ή θρομβοεμβολικές καταστάσεις  Ίσως λιγότερο αποτελεσματική σε ΔΜΣ ≥ 30 kg/m 2  Δεν απαιτείται εξέταση κυήσεως πριν τη χρήση  Δεν αναφέρεται γνωστή βλάβη στη γυναίκα, στην πορεία της εγκυμοσύνης ή στο έμβρυο αν έχει χρησιμοποιηθεί κατά λάθος  Θηλάζουσες - LNG: χωρίς περιορισμό - UPA: διακοπή θηλασμού 1 βδομάδα (απέκκριση στο μητρικό γάλα) WHO Medical eligibility criteria for contraceptive use, 5th edn 2015

Ευχαριστώ ephebiatrics.med.uoa.gr