Διάλεξη 5 η (2013 – 14) Επιχειρηματικοτητα και Καινοτομια Δρ. Αλέξανδρος Αποστολάκης Τηλ.: E-class μαθήματος: / / ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

Η καινοτομία στην Ελλάδα  H Ελλάδα ανήκει στην 23 η θέση από τις 25 χώρες που διεξήχθει η έρευνα για εφαρμογές της καινοτομίας.  Οι δυο βασικοί δείκτες που αναφέρονται στις τάσεις για επενδύσεις στην καινοτομία και τις δημόσιες δαπάνες για Ε&Α είναι πολύ μικροί.  Οι επιχειρήσεις δεν είναι ικανές να καινοτομήσουν δημιουργικά. Ενώ εκείνες που έχουν μεγαλύτερη απόδοση είναι οι επιχειρήσεις που υιοθετούν τεχνολογία απο άλλες επιχειρήσεις.

Η καινοτομία στην Ελλάδα (συνέχεια)  Αναφορικά με τις δαπάνες για καινοτομία και επενδύσεις η Ελλάδα βρίσκεται κοντά στο μέσο όσο της Ε.Ε, κάτω του μετρίου του μέσου όρου για τον δείκτη κεφάλαιο για καινοτομία αλλά πάνω από το μέσο όρο της Ε.Ε για τις χρηματοδοτήσεις από επιχειρήσεις για πανεπιστημιακή έρευνα και ανάπτυξη.  Μέσω της δημιουργίας και διάχυσης καινοτομίας μπορούν να αναπτυθχούν επιτυχημένα συστήματα καινοτομίας. Για την ανάπτυξη των καινοτομικών ικαντοτήτων υπάρχουν τρεις (3) πρoυποθέσεις:  Βελτίωση της εκπαίδευσης.  Βελτίωση της επιχειρησιακής έρευνας και ανάπτυξης.  Αύξηση των κεφαλαίων για καινοτομία.

Αδυναμίες της Ελλάδας Το οικονομικό πανεπιστήμιο Αθηνών διεξήγαγε το 2009 έρευνα για να αξιολογήσει το επίπεδο καινοτομίας στην Ελλάδα συγκρίτικά με άλλες χώρες της Ευρώπης. Οι δείκτες που επιλέχθηκαν για την ανάλυση εκφράζουν: – Εισροές καινοτομίας (πόροι και ανθρώπινο δυναμικό) – Συνθήκες (πολιτικές και κοινωνικές) – Εκροές καινοτομίας ( νέα προιοντά, υπηρεσίες κτλ)

Αδυναμίες της Ελλάδας Η Ελλάδα παρουσιάζει αδυναμίες στα ακόλουθα: Η υστέρηση της Ελλάδας στην καινοτομία είναι συστηματική: η Ελλάδα υστερεί σε όλους τους δείκτες των εκθέσεων συγκριτικά με τις ηγέτιδες χώρες στην καινοτομία ( EIS 2007, IMD 2008, GCR 2008), όπως επίσης υστερούν και σε όλους τους δείκτες εισροών, συνθηκών και εκροών της καινοτομίας. Η αιτία αυτής της υστέρησης αποδείδεται στο οικονομικό, κοινωνικό αλλά και θεσμικό περιβάλλον της Ελλάδας, καθιστώντας δύσκολη και χρονοβόρα την βελτίωση της.

Αδυναμίες της Ελλάδας Ελάχιστα δυνατά σημεία: παρόλο που στην Ελλάδα πραγματοποιούνται πολλές πανεπιστημιακές έρευνες υστερούν σε ποιοτικά χαρακτηριστικά, αναιρώντας κάθε πλεονέκτημα που μπορεί να είχε η χώρα. Η παρόλα αυτά η εξειδίκευση του προσωπικού, η διαθεσιμότητα επιστημόνων και μηχανικών, η αξιοπιστία που αποδίδεται στα ανώτερα στελέχη και η μεγάλη ποσότητα ερευνών θα ενισχύσουν την καινοτομία. Μέχρι τώρα όμως δεν φαίνεται να συμβαίνει κάτι τέτοιο, καθώς οι εκροές της καινοτομίας είναι πολύ μικρές. Στην χώρα μας οι δαπάνες για καινοτομία, για εσωτερικές και οργανωσιακές καινοτομίες επιχειρήσεων, δηλαδή για «νέα για την εταιρία προιόντα» έχει καλές επιδόσεις. Εκεί που υστερεί είναι στα «νέα για την αγορά προιόντα». Δηλαδή σε ότι αφορά την υιοθέτηση και προσαρμογή καινοτομιών που έχουν αναπτυχθεί σε χώρες κυρίως του εξωτερικού, υπάρχουν δυνατά σημεία για την χώρα μας.

Αδυναμίες της Ελλάδας Η ελληνική κουλτούρα είναι αρκετά ανοιχτή σε νέες ιδέες που δεν φτάνουν σε υλοποίηση: Η αποφυγή της αβεβαιότητας που υπάρχει στην Ελληνική κουλτούρα εμποδίζει την αξιοποίηση καινούργιων καινοτομικών ιδεών.

Αδυναμίες της Ελλάδας Η εθνική πολιτική δεν είναι εστιασμένη στην καινοτομία, τα προγράμματα καινοτομίας είναι κατακερματισμένα: αν και υπάρχουν πολλά προγράμματα καινοτομίας υπάρχει πρόβλημα με την ολοκλήρωση και εστίαση σε μια ανταγωνιστική στρατηγική με κύριο άξονα την τεχνολογία. Αυτό γίνεται φανερό από τα ακόλουθα: – Υπάρχουν πολλά επιχορηγούμενα προγράμματα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις για ανάπτυξη καινοτομικών προιοντων ή για εκσυγρονισμό του εξοπλισμού. – Δίνεται έμφαση στην επιχειρηματικότητα και όχι στην καινοτομική επιχειρηματικότητα. Η πολιτική της χώρας τα τελευταία χρόνια βαδίζει σε ένα πιο ολοκληρωμένο σχεδιασμό της καινοτομίας, σύμφωνα με τις προδιαγραφές της Ε.Ε.

Υστερήσεις – Αποδόσεις στην Ελλάδα Πολύ μεγάλη υστέρησηΚαλύτερη απόδοση Ευρωπαικός πίνακας καινοτομίας (EIS,2007) 1.Υποδομές τεχνολογίας. 2.Πατέντες και εμπορικά σήματα. 3.Εξαγωγές υψηλής τεχνολογίας. 4.Δαπάνες Ε&Α. 1.Επιχειρήσεις με εσωτερική καινοτομία. 2.Συνολικές δαπάνες για καινοτομία. 3.Νέα για την εταιρία προιοντα. Παγκόσμια επετηρίδα ανταγωνιστκότητας (IMD 2008) 1.Δομές οικονομίας (γραφειοκρατία, διαφθορά). 2.Ευκολία δημιουργίας εταιριών. 3.Εκπαίδευση σε management. 1.Αξιοπιστία ανώτερων στελεχών. 2.Εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό. 3.Παραγωγή επιστημονικών άρθρων. Έκθεση παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας (CCR 2008) 1.Αριθμός διαδικασιών για το ξεκίνημα μιας νέας επιχείρησης. 2.Συνεργασία πανεπιστημίων& βιομηχανιών. 3.Κεφάλαιο επιχειρηματικού κινδύνου. 4.Ποιότητα εκπαιδευτικού συστήματος. 5.Δυνατότητα για καινοτομία. 1.Συμμετοχή σε τριτοβάθμια εκπαίδευση. 2.Διαθεσιμότητα επιστημόνων και μηχανικών.

Μια νέα στρατηγική για την καινοτομία Η στρατηγική κάθε χώρας σε σχέση με την καινοτομία πρέπει να βασίζεται στα δυνατά σημεία της χώρας, ανεξάρτητα με το αν είναι ή όχι ηγέτιδα σε αυτά. Οι άξονες στρατηγικής που προτείνονται είναι δύο, – ο ένας είναι άμεσης απόδοσης και – ο δεύτερος μακροπρόθεσμης απόδοσης.

Μια νέα στρατηγική για την καινοτομία 1.Υιοθέτηση και απορρόφηση τεχνολογίας που παράγεται από άλλους. Προσαρμογή της σε τοπικές συνθήκες και διάχυση. Αναφέρεται σε μοντέλο «διάχυσης», για το οποίο δεν χρειάζεται μεγάλη πρωτογενής έρευνα και ανάπτυξη. Οι καινοτομίες στα προσφερόμενα προιοντα είναι οριακές, όπως και στις παραγωγικές και οργανωσιακές διαδικασίες. Αποτελεί ανοιχτή καινοτομία, που δεν αφορά υψηλή τεχνολογία αλλά αφορά σίγουρα νέες διαδικασίες ανάπτυξης προιοντων ή νέα για την επιχείρηση προιοντα. Η ενίσχυση αυτού του μοντέλου μπορεί να επέλθει μέσω προγραμμάτων στήριξης – Της εγχώριας δικτύωσης των επιχειρήσεων με ερευνητικά κέντρα – Της ταχύτερης διάδοσης και μεταφοράς δοκιμασμένων λύσεων – Της ταχύτερης και καλύτερης προσαρμογής στις τοπικές συνθήκες και της απορρόφησης της από τις τοπικές επιχειρήσεις. Μέσω της απορρόφησης ανοίγεται δρόμος για βαθμιαία ικανότητα Ε&Α, ενισχύοντας έτσι την ανάπτυξη του μοντέλου.

Μια νέα στρατηγική για την καινοτομία 2. Παραγωγή έρευνας και ενδογενούς επιχειρηματικής καινοτομίας Αναφέρεται στην ενδογενή Ε&Α, στην παραγωγή καινοτόμων λύσεων από τους φορεί τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, τις επιχειρήσεις και τα ερευνητικά κέντρα. Απαραίτητες προυποθέσεις είναι οι ακόλουθες: – Η αξιοποίηση του πνευματικού κεφαλαίου – Η ύπαρξη εξειδικευμένου προσωπικού – Τοπικές αξίες σχετικά με την ασφάλεια, την ποιότητα και την οικολογία – Βάθος χρόνου ώστε να ξεπεράσει το χαμηλό σημείο έναρξης της Ελλάδας, έχοντας επίσης μεγάλη αβεβαιότητα για τα αποτελέσματα. Το μοντέλο αυτό μπορεί να θεωρηθεί «Σκανδιναβικού τύπου» και προσαρμοσμένο στην Ελλάδα μπορεί να συνυπάρχει με το πρώτο μοντέλο που αναφέραμε. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται – Στην Ε&Α, στην διάθεση κεφαλαίων επιχειρηματικού κινδύνου – Στην διασύνδεση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και των επιχειρήσεων – Στην κατοχύρωση παντεντών κτλ.

Προτεραιότητες της Ελλάδας 1.Ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και καινοτομίας που ο αριθμός των καινούργιων μέτρων έχουν ήδη εισαχθεί, ενώ άλλα βρίσκονται ακόμα στην διαδικασία εφαρμογής. 2.Ανάληψη οικονομικών μέτρων, με τα οποία ψηφίζονται φορολογικές απαλλαγές για την έρευνα και τεχνολογία, συνδυάζονστας τα με κίνητρα συγχωνεύσεων έχοντας ως στόχο την αύξηση των μεγεθών και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. 3.Κατάλληλες δομές και υπηρεσίες που να υποστηρίζουν την καινοτομία, συνδυάζοντας τα με μέτρα υποστήριξης της έρευνας και δικτύωσης των επιχειρήσεων. 4.Ανάπτυξη της περιφερειακής καινοτομίας, αφού όλα τα περιφερειακά επιχειρησιακά προγράμματα απαιτούν την υιοθέτηση πολιτικών για την καινοτομία. Στις μέρες μας οι περιφερειακές πολιτικές δεν κάνουν καμία πρόοδο και οι διαδικασίες εφαρμογής δεν έχουν καν ξεκινήσει. 5.Δια βίου εκπαίδευση, εδώ η χρηματοδότηση συνοδεύεται απο τις προσπάθειες καλύτερου σχεδιασμού και υλοποίησης.

Βιβλιογραφία Κριεμαδης Θ., (2012), Κεφαλαιο 14ο, « Η Καινοτομια στην Ελλαδα», σσ. 167 – 172 Κριεμαδης Θ., (2013), «Ανταγωνιστικότητα & επιχειρηματική αριστεία στις ελληνικές επιχειρήσεις & οργανισμούς», Οικονομικα Χρονικα, (Μαιος – Ιουνιος 2013), σσ. 46 – 52