Ηπατίτιδα Αθ.Καραμούντζος Ειδικός Γαστρεντερόλογος/ Ηπατολόγος

Ηπατίτιδα είναι η φλεγμονή στο ήπαρ (συκώτι). Δημιουργείται από φάρμακα, κατάχρηση αλκοόλ ή συγκεκριμένες ιατρικές καταστάσεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις οφείλεται σε ιούς. Τότε ονομάζεται ιογενής ηπατίτιδα και οι πιο συνήθεις μορφές είναι η ηπατίτιδες Α, Β και C.

Συμπτώματα Μερικές φορές δεν εμφανίζονται συμπτώματα, ιδίως τις πρώτες εβδομάδες μετά τη λοίμωξη (οξεία φάση). Τα σημαντικότερα συμπτώματα-αν παρουσιαστούν– στην οξεία φάση είναι η κόπωση, η ναυτία, η ανορεξία, το κοιλιακό άλγος, ήπιος πυρετός και ίκτερος. Στη χρόνια φάση της λοίμωξης μπορεί να μην υπάρχουν συμπτώματα για χρόνια. Όταν εμφανιστούν το συκώτι έχει ήδη υποστεί σημαντική ζημιά.

Ηπατίτιδα Α Η ηπατίτιδα Α τυπικά προκαλεί ήπια νόσο και πολλοί πάσχοντες δεν το καταλαβαίνουν ότι νοσούν. Ο ιός πάντα εξαφανίζεται μόνος του και δεν προκαλεί μακροχρόνια βλάβη στο ήπαρ.

Ηπατίτιδα Α- Μετάδοση Οι τροφές και το νερό είναι τα κύρια μέσα εξάπλωσης. Οι τροφές επιμολύνονται όταν έρχονται σε επαφή με άτομο που πάσχει από ηπατίτιδα το οποίο δεν έπλυνε τα χέρια του μετά την τουαλέτα. Με τον τρόπο αυτό μεταφέρονται μικροσκοπικές ποσότητες κοπράνων στο φαγητό. Οστρακοειδή, φρούτα, λαχανικά και φαγητά μη επαρκώς μαγειρεμένα ενοχοποιούνται συχνά για εξάρσεις ηπατίτιδας Α. Ο ιός μπορεί επίσης να εξαπλωθεί σε κέντρα ημερήσιας φροντίδας εάν οι εργαζόμενοι δεν τηρούν τους κανόνες υγιεινής (μετά από αλλαγή πανών).

Ηπατίτιδα Α- Παράγοντες κινδύνου Σημαντικός παράγοντας κινδύνου για ηπατίτιδα Α είναι το ταξίδι ή η διαμονή σε χώρα με υψηλά ποσοστά ενδημικότητας. Ο κίνδυνος αυξάνεται με τη βρώση ωμών τροφών και πόση νερού από τη βρύση κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Τέλος, τα παιδιά σε παιδικούς σταθμούς έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να κολλήσουν ηπατίτιδα Α.

Ηπατίτιδα Β Πολλοί ενήλικες που πάσχουν από ηπατίτιδα Β έχουν ήπια συμπτώματα για ένα μικρό χρονικό διάστημα και μετά καλυτερεύουν. Κάποιοι άνθρωποι ωστόσο δεν καταφέρνουν να διώξουν τον ιό από τον οργανισμό τους, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα τη χρόνια λοίμωξη. Περίπου το 90% των βρεφών που θα έρθουν σε επαφή με τον ιό θα τον έχουν για όλη τους τη ζωή. Με τον καιρό, η ηπατίτιδα Β μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα, όπως η κίρρωση και ο καρκίνος του ήπατος.

Ηπατίτιδα Β- Μετάδοση Η μετάδοση του ιού γίνεται με το αίμα ή τα υγρά του σώματος ενός μολυσμένου ατόμου. Η σεξουαλική επαφή, η κοινή χρήση βελονών, ξυραφιών ή οδοντόβουρτσας μπορεί να μεταδώσει τον ιό. Μία μολυσμένη μητέρα μπορεί να περάσει τον ιό στο παιδί της κατά τη διάρκεια της γέννας. Ο ιός της ηπατίτιδας Β δε μεταδίδεται με τη χειραψία, το κοινό φαγητό ή το βήχα.

Ηπατίτιδα Β- Παράγοντες κινδύνου Ο καθένας μπορεί να κολλήσει ηπατίτιδα Β, αλλά το μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν αυτοί που έχουν πολλούς ερωτικούς συντρόφους ή οι χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών. Άλλες ομάδες υψηλού κινδύνου είναι οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας που έρχονται σε επαφή με αίμα και όσοι ζουν με κάποιον που έχει ηπατίτιδα Β.

Ηπατίτιδα C Περίπου το 25% των ασθενών που έρχονται σε επαφή με τον ιό της ηπατίτιδας C καταπολεμούν τον ιό μετά από βραχύχρονη λοίμωξη. Οι υπόλοιποι φέρουν τον ιό στον οργανισμό τους για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η χρόνια ηπατίτιδα C μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές, συμπεριλαμβανομένου της ηπατικής ανεπάρκειας και του ηπατικού καρκίνου. Σήμερα ωστόσο υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες για τον ιό.

Ηπατίτιδα C- Μετάδοση Μεταδίδεται μέσω μολυσμένου αίματος. Ο πιο κοινός τρόπος μετάδοσης είναι με την κοινή χρήση συρίγγων ή άλλων μέσων για έγχυση ναρκωτικών ουσιών. Η διενέργεια τατουάζ ή σκουλαρικιών (body piercing) είναι άλλοι συνήθεις τρόποι μετάδοσης. Η μητέρα μπορεί να μεταδώσει τον ιό στο έμβρυο κατά την ώρα της γέννας. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να μεταδοθεί και με τη σεξουαλική πράξη (χωρίς προφυλακτικό).

Ηπατίτιδα C- Παράγοντες κινδύνου Οι πολλαπλοί ερωτικοί σύντροφοι και η συλλοίμωξη με HIV αυξάνει τον κίνδυνο μετάδοσης. Η χρόνια ηπατίτιδα C είναι ασυμπτωματική για πολλά χρόνια και έτσι ασθενείς που πάσχουν μπορεί να μη το γνωρίζουν. Ασθενείς που έλαβαν μετάγγιση αίματος πριν το 1992 μπορεί να έχουν έρθει σε επαφή με τον ιό. Πριν από τη χρονολογία αυτή το αίμα δεν ελεγχόταν για τον ιό.

Ηπατίτιδα C- Πρόγνωση Εάν η λοίμωξη δε διαγνωσθεί και θεραπευθεί πολλοί από τους ασθενείς θα αποκτήσουν σοβαρή ηπατική νόσο. Ευτυχώς πλέον υπάρχουν εξετάσεις που μπορούν να θέσουν με ασφάλεια τη διάγνωση και συνιστώνται για όλους τους ανθρώπους με τους ανωτέρω παράγοντες κινδύνου.

Μέτρα πρόληψης μετάδοσης Εάν ένα τεστ διαγνώσει ηπατίτιδα, υπάρχουν κάποια μέτρα που μπορεί να ληφθούν για να προστατεύσετε τους οικείους σας. Για την ηπατίτιδα Α πλύνετε τακτικά τα χέρια σας. Για τις ηπατίτιδες B και C αποφύγετε την κοινή χρήση νυχοκόπτη, ξυραφιών και οδοντόβουρτσας. Η ηπατίτιδα Β και μερικές φορές η ηπατίτιδα C μπορεί να μεταδοθεί με τη σεξουαλική επαφή. Σιγουρευτείτε ότι οι άνθρωποι που ζουν μαζί σας έχουν κάνει το εμβόλιο για την ηπατίτιδα Β. Μιλήστε με το γιατρό σας για τις θεραπευτικές επιλογές.

Ηπατίτιδα Α- Θεραπεία Η ηπατίτιδα Α πάντα υποχωρεί από μόνη της και δε χρειάζεται ειδική φαρμακευτική αγωγή. Εάν η ναυτία είναι πρόβλημα συνιστάται η λήψη αρκετών μικρών γευμάτων κατά τη διάρκεια της ημέρας αντί για τρία μεγάλα γεύματα. Η ενυδάτωση με νερό, χυμούς και ηλεκτρολυτικά διαλύματα είναι απαραίτητη. Η έντονη σωματική καταπόνηση θα πρέπει να αποφεύγεται.

Ηπατίτιδα Β- Θεραπεία Ο στόχος της θεραπείας της ηπατίτιδας Β είναι ο έλεγχος του ιού και η αποφυγή πρόκλησης βλάβης του ήπατος. Αυτό συνεπάγεται τακτική παρακολούθηση για σημεία ηπατικής νόσου. Τα αντιικά φάρμακα μπορεί να βοηθήσουν ωστόσο είτε δεν χρειάζεται είτε δεν μπορούν να τα παίρνουν όλοι. Υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις θεραπείας.

Ηπατίτιδα C- Θεραπεία Τα τελευταία χρόνια το πεδίο στη θεραπεία της ηπατίτιδας C έχει αλλάξει με τον ερχομό καινούριων αντιικών φαρμάκων που μπορούν με μεγάλη αποτελεσματικότητα να θεραπεύσουν τη νόσο σε διάστημα 2-3 μηνών. Καθώς ακόμα τα φάρμακα αυτά είναι αρκετά ακριβά, η λήψη της θεραπείας εξατομικεύεται ανάλογα με τις ιατρικές ανάγκες.

Παρακολούθηση Ο χειρισμός των ασθενών με χρόνια ηπατίτιδα Β ή C περιλαμβάνει τη διενέργεια εξετάσεων αίματος που δείχνουν πόσο καλά λειτουργεί το συκώτι. Υπέρηχοι και αξονικές τομογραφίες μπορεί να αποκαλύψουν βλάβες. Είναι ζωτικής σημασίας οι εξετάσεις να επαναλαμβάνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Οι επιπλοκές αντιμετωπίζονται καλύτερα όταν βρίσκονται νωρίς.

Επιπλοκές- Κίρρωση Μία από τις πιο συνηθισμένες επιπλοκές είναι η κίρρωση. Η διάγνωση τίθεται με τη διενέργεια βιοψίας. Η κίρρωση εμποδίζει το συκώτι να επιτελέσει τις φυσιολογικές του λειτουργίες και μπορεί να οδηγήσει σε ηπατική ανεπάρκεια. Τα συμπτώματα της κατάστασης αυτής περιλαμβάνουν κόπωση, ναυτία, απώλεια βάρους και οιδήματα στην κοιλιά και τα πόδια. Σε σοβαρές καταστάσεις οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν ίκτερο και σύγχυση.

Επιπλοκές- Καρκίνος ήπατος Οι ιογενείς ηπατίτιδες είναι το σημαντικότερο αίτιο καρκίνου του ήπατος και γι’αυτό οι ασθενείς με χρόνιες ηπατίτιδες θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά ακόμα κι αν νιώθουν υγιείς. Αιματολογικές εξετάσεις, υπερηχογραφήματα, αξονικές και μαγνητικές τομογραφίες μπορεί να ανιχνεύσουν εστιακές αλλοιώσεις στο ήπαρ, οι οποίες αν βρεθούν πρώιμα μπορεί να αφαιρεθούν χειρουργικά.

Μεταμόσχευση ήπατος Το ήπαρ είναι ένα ζωτικό όργανο που βοηθά στο μεταβολισμό, την πέψη, την αποτοξίνωση και την παραγωγή πολλών πρωτεϊνών. Εάν καταστραφεί μεγάλο μέρος του αυτές οι λειτουργίες δεν μπορούν να επιτελεστούν. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να ζήσουν με ένα κατεστραμμένο ήπαρ. Σε αυτές τις περιπτώσεις η μεταμόσχευση ήπατος είναι μια επιλογή.

Εμβόλια Υπάρχουν εμβόλια έναντι των ηπατιτίδων Α και Β. Συνιστάται ο εμβολιασμός για την ηπατίτιδα Α όλων των παιδιών ηλικίας 12 έως 23 μηνών καθώς και για ενήλικες που σχεδιάζουν να ταξιδέψουν σε περιοχές υψηλής ενδημικότητας. Το εμβόλιο για την ηπατίτιδα Β συνιστάται για όλα τα παιδιά μετά τη γέννησή τους και για ενήλικες που παρουσιάζουν παράγοντες κινδύνου. Δεν υπάρχει εμβόλιο για την ηπατίτιδα C.

Προστασία ήπατος Εάν έχετε χρόνια ηπατίτιδα υπάρχουν τρόποι να προστατέψετε το συκώτι σας από την περαιτέρω βλάβη. Αποφύγετε το αλκοόλ και συμβουλευτείτε το γιατρό σας πριν ξεκινήσετε οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή. Το πιο σημαντικό είναι να μην αμελείτε τον περιοδικό επανέλεγχο. Η στενή ιατρική παρακολούθηση θα σας φέρει ένα βήμα μπροστά από τον ιό.